Haarlem's Dagblad
Vademecum
blijft
WESSELING
De brandstof-rantsoenen
Vlas.
Op veelvuldig verzoek
Engelsche bommen
op Amsterdam
Nederland's plaats in het nieuwe Europa.
58e JAARGANG No. 17572
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant.
Uitgaven en Algem Drukkerij N V Bureaux: Groots
Houtstraat 93, bijkantooi Soendaplein 37 Postgiro-
dienst 38810. Drukkerij: Zuidei Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082, Hoofdred 15054, Redactie
10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724,
14825 Soendaplein 12230.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Maandag 30 September 1940
Abonnementen per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10,
per 3 maanden 3.25, franco per post 3.55, losse
nummers 6 cent per ex. Advertentlën: 1-5 regels
ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ0.60 per
regel Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.60, elke regel meer
0.15 Groentjes zie rubriek.
Kleine huizen 16 eenheden,
groote 21.
Heden is men te Haarlem en ook in vele andere
gemeenten begonnen met de uitreiking van de
brandstofkaarten voor den aanstaanden winter.
Zooals men weet kon elk bij zijn vasten leveran
cier 20% van hetgeen hij in het jaar 1 April 1939
1 April 1940 gekocht had koopen als wintervoorraad.
Elk moet nu zijn voorraad opgeven op 29 September
van dit jaar. Die hoeveelheid werd heden van zijn
rantsoen afgetrokken.
De rantsoenen voor huisbrand zijn als volgt vast
gesteld:
Voor het stoken van haarden en kachels: Wonin
gen met 1 tot en met 4 kamers: 16 eenheden, 5 ka
mers en meer 21 eenheden.
Huizen met centrale verwarming: 16 kamers 36
eenheden, 7 en meer kamers 48 eenheden.
Onder eenheden worden verstaan 1 H.L. anthra-
ciet, 2 H.L. cokes tellen ook voor 1 eenheid, evenzoo
300 turven.
Wie dus verleden jaar 25 H.L. anthraciet gekocht
had, kreeg reeds 5 H.L. van zijn leverancier. Als hij
een huis bewoont van meer dan 4 kamers werden
hem toegewezen 21 eenheden. Van zijn kaart van
21 eenheden werden dus 5 eenheden afgeknipt, zoo
dat hij er 16 overhoudt.
Dat wil evenwel niet zeggen, dat hij nu meteen,
ter aanvulling van zijn reeds gekochte 5 H.L., ook de
overige 16 H.L. anthraciet kan koopen.
Een ton cokes (1000 kg) is gelijk te stellen met
20 H.L. cokes of 10 eenheden.
Alle bonnen op de brandstoffenkaart zijn ge
nummerd, het is de bedoeling telkens een bon geldig
te verklaren. Degenen die al een kleinen wintervoor
raad hebben ontvangen hebben de laagste nummers
van hun kaart moeten afstaan, zoodat zij voorloopig
niet voor levering van nieuwe brandstof in aanmer
king komen. Van den aanvoer der brandstoffen zal
afhangen hoe het gaat met de geldigheidsverklaring
der bonnen.
Personen die kamers verhuren krijgen een toe
slag voor hun kamerbewoners.
Deze week mogen er in het geheel geen brand
stoffen afgeleverd worden. Het is aan te nemen dat
de volgende week allereerst kolen gebracht zullen
worden aan degenen die nog niet hun 20% van hun
vorige jaarverbruik ontvangen hebben. Door de om
standigheid dat de aanvoer van de kolen vertraagd
is zijn er nog menschen die het bestelde niet ontvan
gen hebben. Die komen dus het eerst aan de beurt,
want het Rijkskolenbureau heeft nog dezer dagen
verzekerd, dat niemand door die vertraging gedu
peerd zal worden.
Dinsdag 1 October a..s. zal het, zooals wij meld
den, 25 jaar geleden zijn, dat mr. Th. A. Wesstra,
gemeente-secretaris van Haarlem, in gemeente
dienst trad. B. en W., de hoofden van takken van
dienst en de ambtenaren ter Secretarie boden
Zaterdag den heer Wesstra en zijn familie in de
groote hal van het Raadhuis een oud-Hollandsche
koffietafel aan.
Van links naar rechts wethouder W. van
Liemt (alleen het hoofd zichtbaar), mr. Th. A.
Wesstra. de burgemeester, dr. J. E. baron de Vos
van Steenwijk en wethouder M. A. Reinalda.
(Fotobureau Stevens.)
Bijna 50.000 GROENTJES in HAAR
LEM'S DAGBLAD per jaar.
Een indrukwekkend cijfer.
En de eerste (en juiste) indruk die
het wekt is wel, dat dit een succes
volle rubriek moet zijn.
Ook voor U, dus maak er gebru
(Te Standaardbuiten is een Vlas-
school en te Zwartenberg een
nieuwe vlasfabriek opgericht.)
Als zoovele stervelingen
Van ons menschelijke ras,
Weet ik weinig van veel dingen
En tot deze hoort het vlas.
Ik weet dat men vlas kan spinnen,
Door het woord vlasspinnerij.
Daarvan krijgt men een soort linnen,
Maai' daar blijft mijn kennis bij.
Neen, maar wacht nou nog es even,
Vlas heeft lijnzaad als zijn zaad
En 'k weet dat in 't vogelleven
Ook een vlasvink nog bestaat.
Daarmee echter is 't bekeken,
Wat ik weet van 't vlasgeslacht,
Ik word dus een leek der leken
In de vlasserij geacht.
Maar gelukkig zijn er menschen
Die veel weten van die plant,
Deze menschen hadden wenschen
Voor de vlasteelt in ons land.
Maar zij hadden daarenboven
Veel vertrouwen en geduld,
En terecht, want, lang verschoven
Wordt nu toch hun wensch vervuld.
Want de teerling is geworpen
Er 's een vlasschool opgericht,
En in 't ander van twee dorpen
Is nog een fabriek gesticht.
Wie daarop figuurlijk vlaste
Is natuurlijk blij verrast,
Dat nu door de vlasserskaste
Letterlijk meer wordt gevlast.
Duitsche luchtaanvallen duren
onverminderd voort
Het D.N.B. deelt mede: Ook Zondag heb
ben Duitsche gevechtsformaties herhaaldelijk
strategische doelen in Engeland aangevallen.
Te Londen is dezen dag viermaal luchtalarm
gemaakt. Verder zijn aanvallen ondernomen
op verscheidene havens aan de Zuid- en de
Oostkust,alsmede op de „docks" aan de Be-
neden-Theéms. In de Tilbury-docks zijn
nieuwe hevige branden uitgebroken.
Voor de Britsche Oostkust hebben Duit
sche gevechtsvliegtuigen een sterk verdedigd
convooi verstrooid. Met groot succes is een
bijzonder belangrijke wapenfabriek in de Mid
lands gebombardeerd.
Bij de luchtgevechten, die zich in den loop
van den dag boven Zuid-Engeland ontwik
kelden, hebben volgens de tot dusverre ont
vangen berichten de Duitsche jagers 10 Brit
sche jachttoestellen neergeschoten zonder zelf
verliezen te leiden.
Reeds in den aanvang der avondschemering
van Zondag begonnen de nachtelijke aan
vallen van het Duitsche luchtwapen op Lon
den opnieuw rnet onverminderde felheid. Ver
scheidene golven vliegtuigen startten. Naar
het D.N.B. verneemt konden reeds de eerste
dertig vliegtuigen hun bommen met goed suc
ces van geringe hoogte zonder belangrijke be
lemmering van het afweervuur werpen op
industrieën en werven.
Een Duitsch gevechtsvliegtuig heeft Zondag
van een hoogte van 50 Meter bommen van het
zwaarste kaliber midden op de fabrieksinstallaties
der Rolls Royce motorenfabriek van Derby ge
worpen. De Duitsche bommenwerper, die onder
commmando stond van Oberleutnant Freiherr Von
Butlar, maakte precies boven de montagehallen
een'steile duikvlucht en wierp zijn bommen neer
op het moment, dat zij zonder mankeeren de cen
trale installaties der fabrieken moesten treffen.
Bij het optrekken van het vliegtuig konden de in
zittenden het instorten van hallen en het barsten
van muren waarnemen.
BOMMEN OP EDINBURGH.
BERLIJN 30 September (D. N. B.) Als opmer
kelijke bijzonderheid van de aanvallen in den nacht
van Zaterdag op Zondag verneemt het D. N. B. van
welingelichte militaire zijde dat een reeks bommen
van het zwaarste kaliber op Edinburgh is neer
geworpen. De inzittenden der vliegtuigen konden
nog ter hoogte van Middlesborough, d.w.z. op een
afstand van 200 K.M. duidelijk den vuurgloed
waarnemen. De branden schijnen te zijn ontstaan
in getroffen olietanks en kruitmagazijnen.
Over aanvallen in den nacht van Zaterdag op
Zondag meldt het D. N. B. voorts:
Eenige honderden Duitsche vliegtuigen hebben in
den nacht bommen op Londen geworpen. Naar de
Duitsche bemanningen der vliegtuigen eensluidend
rapporteeren was de afweer door luchtdoelartillerie
zwakker dan gewoonlijk., De vliegers gelooven dat
Engelsche vliegtuigen boven
Duitschïand.
BERLIJN, 30 September (D.N.B.) Vijandelijke
vliegtuigen zijn in den nacht van 29 op 30 Septem
ber in West-Duitschland binnengedrongen. Kleinere
groepen drongen door tot Midden Duitschïand en
de nabijheid van Berlijn, zonder echter boven de
rijkshoofdstad te verschijnen.
In een plaats in de provincie Hannover werd een
lijkenhuisje getroffen. Elders zijn verscheidene par- j
ticuliere woonhuizen beschadigd.
Boven West-Duitschland is een Engelsche ma- i
chine door Duitsche nachtjagers neergeschoten.
Ook in den nacht van Zaterdag op Zondag heb
ben Britsche vliegtuigen boven Noord- en West-
Duitschïand gevlogen en wel met de kennelijke
bedoeling door te dringen tot het Roei-gebied en de
rijkshoofstad. In een stad in het Rijnland vielen
bommen op een voorplaats en op buitenhuisjes. De
aangerichte materieele schade is niet aanzienlijk. De
vijandelijke vliegers, die Berlijn probeerden aan te
vallen, ontmoetten doeltreffend afweergeschut in
het westen van de rijkshoofstad en werden deels
gedwongen terug te keeren, deels naar het zuid
oosten te vliegen. Het stadsgebied van Groot-Berlijn
bleef derhalve ook dezen nacht van Britsche vlieg
tuigen verschoond. Een toestel, met een Australische
bemanning, werd door luchtdoelartillerie omlaag
HET
ixan éJCawdent's 'Dagblad.
biedt zich aan als Uw gids op
het terrein der vele overheids
maatregelen.
Een uitstekende en keurige gids.
Versmaad zijn diensten niet.
Kom met hem kennis maken op
ons kantoor en laat hem U dan
verder van dienst zijn.
tot Maandag 140ctober
176 Groote Houtstr. 176, Tel.10737
(Adv. Ingez. Med.)
dit feit te wijten is aan den laag boven Londen han
genden rook en walm, welke van de sterk uitge
breide branden in alle deelen der stad, afkomstig
was. Het uitzicht van onderen uit moet daardoor
sterk belemmerd zijn. Een groep Duitsche vliegers
meldt alleen in het centrum van Londen in de
buurt van de Theems zeven groote branden te heb
ben waargenomen. De Duitschers hebben al hun
bommen welgemikt kunnen laten vallen en nieuwe
buitengewoon groote schade aangericht. Hevige ont
ploffingen en fel oplaaiende nieuwe branden toon
den de vernietigende uitwerking. Als doel van den
aanval golden ook dezen nacht weer vooral de Sil-
verton Docks, een verzamelnaam voor de Victoria-.,
de Royal Albert- en de King George Docks.
gehaald.
AMSTERDAM, 30 Septembet. Het A.N.P.
meldt: Bij een Engelschen ludhtaanval op de hoofd
stad, welke vanmorgen vroeg werd uitgevoerd,
hebben de vliegers wederom de burgerbevolking in
een dichtbevolkt stadsgedeelte geteisterd. Onder
bescherming van het nachtelijk duister verschenen
de vliegtuigen boven de stad en het mag zonder
twijfel een groot geluk genoemd worden, dat de
bevolking tijdig gewekt werd door buitengewoon
hevig afweervuur van de Duitsche luchtdoelbatte
rijen. De Engelschen hebben hun bommenlast neer
geworpen op eenige woonwijken, waar burgers ge
noten van hun rust.
In de omgeving van de Rechtboomsloot en de
Oude Waal werden drie brisantbommen geworpen.
Eer woning en een drukkerij stortten hierdoor in,
terwijl alle ruiten in de omgeving sprongen. Hier
zijn drie dooden te betreuren, terwijl drie men
schen worden vermist. Bovendien zijn er drie per
soren ernstig gewond.
Een brandbom sloeg in het perceel Hoogte Ka-
dijk 16, waardoor een zevenjarig meisje zeer zwaar
werd verwond.
Ook op de De Ruyterkade zijn brandbommen ge
worpen. De perceelen 107 en 110 werden geraakt,
doch de ontstane branden konden spoedig worden
gebluscht. Het Zeemanshuis op het Kadijksplein,
dat eveneens door een brandb'om is getroffen, kreeg
slechts zeer geringe schade.
Een lichtfakkel is door het dak van het perceel
Plantage Franschelaan 3 geslagen, de brand kon
door de bewoners gebluscht worden.
Tenslotte is nog een brisantbom geworpen op een
tuinhuisje in de volkstuinen der vereeniging „Nut
en Genoegen" in het Spaarndammerkwartier. Het
huisje werd grootendeels vernield.
Slachtoffers zijn hier gelukkig niet gevallen, hoe
wel er twee gezinnen, respectievelijk van zeven en
negen personen, in woonden. Wel zijn een paard en
enkele kippen en konijnen gedood. Bovendien kwa
men in de omgeving vijf brandbommen terecht,
welke o.a. een schuur raakten, zonder brand te ver
oorzaken.
DE BOMINSLAG OP DE
RECHTBOOMSLOOT.
De schade in de omgeving van de Rechtboomsloot,
Waar drie bommen zijn ingeslagen, is zeer ernstig.
De ergste schade is wel aangericht door een bom,
die in den rijweg tegenover het perceel 84 is inge
slagen. Niet alleen zijn aan de evenzijde van de
gracht alle ruiten vernield en verschillende voor
gevels ingedrukt, terwijl er in den rijweg een
trechter met een doorsnee van ruim drie meter is
geslagen, doch bovendien heeft de luchtdruk het per
ceel Rechtboomsloot 99, dat tegenover perceel 84 is
gelegen, doen instorten.
Ook aan de onevenzijde zijn talrijke huizen zwaar
beschadigd. De straten zijn versperd door het puin
en overal bezaaid met glasscherven. Hier is het ook
geweest, dat de meeste slachtoffers zijn gevallen. De
schipper van een vrachtboot, welke aan de Oude
schans lag, is door een bomscherf onmiddellijk ge
dood, terwijl bovendien twee bewoners van het
ingestorte huis den dood hebben gevonden. Omtrent
het lot van de familie Teunissen, man, vrouw en
kind is niets bekend. Mogelijk zijn zij gevlucht,
mogelijk bedolven. Bovendien zijn hier een 4°-jarige
vrouw door de scherven aan de keel en en 15-jarig
meisjes aan de beenen gewond, terwijl een man
ernstige brandwonden kreeg. De gewonden zijn naar
het Binnengasthuis overgebracht.
Achter het perceel Rechtboomsloot 99 is een speel
tuin gelegen. Ook hier sloeg een bom in, waardoor
ernstige materieele schade aan de omliggende hui
zen werd veroorzaakt. De derde bom sloeg in het
plaveisel van de Oude Waal, en deed alle ruiten
springen.
Direct, nadat door de luchtwachten alarm was ge
geven, rukten de luchtbeschermingsbrandweer, de
geneeskundige dienst en de stut- en sloopdienst uit.
Vooral deze laatste heeft zeer belangrijk werk ge
daan.
Ten zuiden van het Kadijksplein hebben de
Engelsche vliegtuigen vijf of meer brandbom
men uitgeworpen. Een daarvan heeft een ernstigen
brand veroorzaakt in de opslagplaats van de firma
H. J. van der Rijn en het daarnaast gelegen pak
huis van de N.V. Veem- en Expeditiebedrijf v.h. 4
Visser. Galavazi en Co. Aanvankelijk werd het
alarm „middelbrand" gegeven, doch spoedig
moest dit ip „groote brand" worden veranderd.
Drie motorspuiten, twee ladderwagens, een perso-
neelwagen, een gereedschapwagen, een slangen
wagen, de stafwagen, vijf spuiten van de luchtbe
schermingsbrandweer en de drijvende motorspuit
„Jan van der Heyden" werden bij den brand ge
concentreerd.
Na ongeveer een uur was men den brand meestel
en om zeven uur kon reeds een gedeelte van het
materiaaal inrukken. Op het terrein van den brand
waren o.m. aanwezig de hoofdcommissaris van
politie, de heer H. J. Versteeg en commissaris E.
C. J. Staal.
Een brandbom is bovendien neergekomen in het
perceel Hoogte Kadijk 16. De bom sloeg door een
opkamer, waarin zes kinderen sliepen. Een zeven
jarig meisje werd getroffen en kreeg een groote
buikwond. Zij is in hoogst zorgwekkenden toestand
naar het binnengasthuis gebracht. De bom kwam
terecht in een onder de kamer gelegen keuken en
veroorzaakte hier een begin van brand. Door het
Rede van den Rijkscommissaris.
's-GRAVENHAGE, 28 Sept. Het A.N.P. meldt:
Te 's-Gravenhage kwam Zaterdagmiddag in Pulchri
Studio de Nederlandsche Kuituurkring bijeen, lei
ding: prof. dr. G. A. S. Snijder, voorzitter, de heer
J. C. Nachenius, secretaris, dr. T. Goedewaagen, dr.
D. Hannema, dr. J. Smit, dr. F. Vermeulen en prof.
dr. J. de Vries. De Rijkscommissaris Rijksminister
Seyss-Inquart, de commissarissen-generaal en tal
van andere Duitsche autoriteiten woonden als gas
ten de vergadering bij. De zaal was zeer gevuld. Wij
merkten o.a. op: den waarnemend secretaris-gene
raal van het departement van Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen, mr. H. J. Reinink, rectores mag-
nifici onzer universiteiten, een zeer groot aantal
hoogleeraren enz.
De voorzitter, prof. dr. S n ij d e r begroette in een
kort openingswoord de aanwezigen, in het bijzonder
den Rijkscommissaris dr. Seyss-Inquart en diens
medewerkers. Hij stelde in het licht hoezeer hij de
aanwezigheid van den Rijkscommissaris op prijs
stelde, niet in de laatste plaats, omdat de Kuituur-
kring daardoor de gelegenheid had een begin te ma
ken met de verwerking van een der belangrijkste
punten, waarover alle medwerkers van den Kuituur
kring het reeds eens geworden zijn: de samenwerking
met de Duitsche overheid op het gebied der ver
nieuwing van de Nederlandsche cultuur.
In de veronderstelling dat zijn Nederlandsche toe
hoorders het met hem als een eenvoudigen plicht
der hoffelijkheid en de uitdrukking van den oprech
ten wensch elkaar onmiddellijk te begrijpen zouden
gevoelen, wanneer hij zelf de rol van tolk op zich
nam, zette spreker zijn rede in de Duitsche taal
voort. (Men zie hiervoor elders in dit nummer).
REDE VAN DEN RIJKSCOMMISSARIS.
In de eerste plaats dank ik u, aldus richtte de
Rijkscommissaris zich tot den voorzitter, dat u uw
voodracht in de Duitsche taal gehouden hebt. Ik
vat het als een vriendelijke tegemoetkoming tegen
over mij en mijn medewerkers op. Maar ik heb ook
de beteekenis van uw Nederlandsche woorden goed
begrepen. Wanneer u sprak over samenwerking met
ons, dan beschouw ik dat niet zoo zeer als een sa
menwerking met ons in onze hoedanigheid van
Duitsch gezag, als wel veeleer een samenwerking
met ons als hier aanwezige vertegenwoordigers en
dragers der Duitsche cultuur, opdat het tot een juiste
harmonie van het Nederlandsche volk en het Duit
sche cultureele leven moge komen. En juist daarom
is deze bijeenkomst voor mij niet een bijeenkomst
van politici maar van menschen, die naar de geeste
lijke en daardoor moreele beteekenis van het leven
streven en daarmee dan tevens ook op weg zijn den
dieperen zin van het politieke gebeuren te beseffen.
Met ware voldoening hoorde ik u constateeren,
dat u de door mij uitgestoken vriendenhand wilt
zien en wilt grijpen, en daarmee heeft u tevens de
voor u belangrijkste vraag beantwoord. Vriendschap
kan slechts tusschen zelfstandige, vrije, volkomen
verantwoordelijke menschen bestaan. En wat het
cultureele leven betreft, zoo kan ik u slechts de
verzekering geven, dat juist wij een echt volksch
Nederlandsch cultureel leven willen, ja er direct
naar verlangen en er zeker van zijn, dat evenals het
eigen karakter van de Duitsche stammen, die tot
heden een door één geloof en één wil bezield volk
vormen, niet tot splitsing maar tot verrijking van
het geheele Duitsche cultureele leven strekt, even
zeer de verscheidenheid van het Nederlandsche en
Duitsche cultureele leven geen splitsing beteekent,
maar slechts een verrijking van beide kanten. Wel
iswaar zooals u zelf zegt kan het niet gaan om
dat steeds naar het Westen kijker.de aestheticïsme,
dat evenals vroeger ons ook uw cultureele streven
beheerschte en leidde lot splitsing, tot een boven
matig accentueeren der dialectiek en tot een zich
vermeien in de nuances van ondergang en twijfel.
Het cultureele leven van een volk moet in zijn
diepste diepte gegrondvest zijn op een hechte we
reldbeschouwing, die haar kracht weer put uit het
besef van eigen volk en het opgaan in de gemeen
schap van dit volk eischt.
U sprak over het Nederlandsche en het Duit
sche volk als over twee broeders en daarmee
raakt u aan den grondslag van onze gemeen
schappelijke Germaansche afstamming. Ik wil
bovendien nog wijzen op de kameraadschap,
die deze beid'e volken moet omsluiten. Kame
raadschap der volleen beteekent evenzeer als
bij kameraadschap der enkelingen het vaste
besluit eikaars lot te deelen en voor elkaar in
te staan. Het Duitsche volk is tot deze kame
raadschap volkomen bereid en zal voor deze
kameraadschap alles in het werk stellen, wan
neer het om het bestaan van den ander mocht
gaan. Plet mag dan op het oogenblik schijnen,
alsof van het Nederlandsche volk op het oogen-
snelle optreden van den oudsten zoon, die resoluut
een emmer over de bom heenzette, kon deze
gebluscht worden. Ook in het perceel Hoogte
Kadijk 22 sloeg een bom door het dak. Hij kwam
terecht in de voorkamer op de derde verdieping.
Ook hier kon een begin van brand gebluscht wor
den. Op het Kadijksplein kwam een bom terecht
in de woning van een café, zonder echter brand
te veroorzaken.
Zoowel door het optreden van de leden van den
luchtbeschermingsdienst, als van de brandweer
mannen, is de schade, welke door de inslagen is
veroorzaakt, zoo klein mogelijk gebleven.
Ook bommen op Zaandam en Naarden.
ZAANDAM, 30 September. Vanmorgen heb
ben Engelsche vliegers twintig brandbommen ge
worpen in de buurt van de R.K. St. Bonifacius-
lcerk te Zaandam. De bommen kwamen neer op
eenige woningen, ontploften en stichtten een be
gin van brand. Hoewel uiteraard de consternatie
onder de bevolking groot was, behielden de men
schen toch hun tegenwoordigheid van geest, zoo
dat in de meeste gevallen de branden met eigen
middelen konden worden gebluscht. Een perceel
evenwel, bewoond door de familie Kerkhoven,
werd geheel door brand verwoest. De achterzijde
van de katholieke kerk is eveneens door projec
tielen getroffen, waardoor kerkelijke gewaden en
ornamenten zwaar werden beschadigd.
De brandweer rukte met groot materiaal uit,
terwijl de luchtbeschermingsdienst in de weel
was om de nog niet ontplofte brandbommen te
verzamelen. Het is ongetwijfeld aan het krachtig
optreden van de brandweer en personeel van den
luchtbeschermingsdienst te danken, dat er geen
slachtoffers te betreuren zijn.
Tezelfder tijd werden in de gemeente Zaandam
nog eenige brisantbommen geworpen, welke even
wel geen schade van beteekenis hebben aan
gericht.
Ook zijn Zondagmorgen vroeg door Engelsche
vliegtuigen zes brisantbommen van klein kaliber
geworpen in de omgeving van Naarden. In de
omgeving zijn geen militaire doelen.
De bommen veroorzaakten slechts lichte
schade.
blik meer gevergd wordt. Doch dit houdt al
leen verband met de uiterlijke levensomstan
digheden, die juist tengevolge van de gemeen
schap van het lot aan dezelfde beperkingen on
derhevig zijn, in welke het Duitsche volk zich
op het oogenblik schikt.
Doch Nederlanders, die een ruimeren kijk op de
dingen hebben, zullen begrijpen, wat het beteeke-
nen kan, wanneer de gansche reëele macht van het
Duitsche 85 millioenen volk en het Groot-Duitsche
rijk, als het er op aan komt, bereid is op de bres
te staan voor het bestaan van het Nederlandsche
volk en den Nederlandschen staat, want hierin
schuilt, juist de kern van het lot van dezen staat,
dat zijn reëele machtsbasis verre ten achter bleef
bij zijn uitgestrektheid. En zonder mij nu bij deze
gelegenheid met politiek of zelfs problemen der
buitenlandsche politiek te willen bezig houden,
zoo dient u toch te weten, dat onder alle omstan
digheden de gansche uitgestrektheid van het toe
komstig gebied, waarover de invloed van het Duit
sche rijk en het nieuwe Europa zich uitstrekt te
uwer beschikking zal staan en wel ter beschikking
van vrije Nederlanders, onze kameraden.
Het gaat dus niet om vrijheid, zelfstandigheid en
onafhankelijkheid. En het verwijt van heulen met
den tegenstander of zelfs verraad, treft volkomen
ten onrechte de mannen, die voor het Nederland
sche volk een weg aan de zijde van het Duitsche
volk zoeken. Wat beteekent verraad dan eigenlijk?
Wij Duitschers weten het maar al te goed. Wan
neer wij volk en volkskarakter als hoogste goed be
schouwen, dan pleegt diegene verraad, die zich.
juist aan dit hoogste goed vergrijpt. Wie volles-
vreemde of zelfs voor het volk schadelijke biologi
sche, geestelijke en moreele invloeden toelaat of
zelfs bevordert, is evenzoo een verrader, als die
gene, die de kracht van het volk meedoogenloos
voor zelfzuchtige doeleinden misbruikt. In tijden
van plotselinge nederlagen hoort men dan ook
steeds het woord verraad, maar nooit hoort men
het uit den mond der dappere soldaten in de voor
ste linies, die de overweldigende militaire macht
van den tegenstander leerden kennen en respectee
ren. Men noemt ook die menschen graag verra
ders, die tegen stands- en klassegrenzen optornen,
wanneer deze verschillen hun economischen en ge
schiedkundigen zin verloren hadden en het leven
van het volk beklemmen.
Ik kan u verzekeren, dat juist die Neder
landsche mannen, die men boosaardig of on
nadenkend verrader noemen wil, bij de opperste
leiding van het rijk heel goede en waardige
vertegenwoordigers van de Nederlandsche zaak
en de Nederlandsche vrüheid waren. Over welk
laatste punt door het rijk nooit eenige twijfel
was gelaten.
Ik kom ook nog graag terug op uw opmerking,
dat de godsdienst de hoogste geestelijke uiting van
alles om ons héén is. Ook wij hebben deze vaste
overtuiging. Hoe zouden wij anders ook zoo'n on
metelijk streven der hervorming en vernieuwing
der geestelijke en reëele verhoudingen der Euro-
peesche menschen met 't vaste vertrouwen op suc
ces kunnen beginnen, wanneer wij ons in ons werk
niet met God verbonden en aan God gebonden zou
de gevoelen. Misschien is dit, ons geloof, niet zoo
zeer vervuld van angst voor het leven en gesmoord
door den druk van de onbeduidendheid daarvan als
wel gedragen door het bewustzijn van de volkomen
juiste invoeging in de schepping, waarvan de be
teekenis ons meestal verborgen blijft. Wij moeten
er echter tegen opkomen, wanneer banden der dog
matiek als politieke kenteekenen worden be
schouwd en zoo tot splijting van het volk leiden.
Want voor ons zijn de .volkeren in hun door den
bloede bestemd karakter de door God gewilde
bouwsteenen der menschheid.
U hebt er juist aan gedaan, toen u zich in uw
streven niet door mij liet legitimeeren. Dit geldt
voor u precies zoo als voor ieder de gemeenschap
betreffend en daarmee politiek streven. U zult en u
wilt zich geen macht door den staat laten geven om
deze macht dan op'politiek gebied uit te buiten,
maar het is u daarom te doen de Nederlandsche
menschen van de juistheid van uw weg te overtui
gen en hen voor uw overtuiging te winnen. Hier
is slechts één ding voor noodig, moed en wel de
moed van het inzicht, het besluit en de volkomen
toewijding.
U verzocht mij, u of wel het Nederlandsche volk
tijd te laten. Wij haasten u niet. Want de beslis
singen vallen hier niet voor ons. Onze beslissingen,
die bevechten wij in de overige wereld. Maar juist
voor deze beslissing is het van het grootste belang,
dat het Duitsche volk het Nederlandsche volk als
zijn kameraad beschouwt. De richting van den weg
moet bij het begin van den marsch worden geko
zen. De bouw van den weg kan dan met uiterste
zoi-gvuldigheid en overleg geschieden. In dezen zin
is uw redevoering een daad en wij, wij zijn getui
gen, dat mannen in Nederland, die zich bewust zijn
van him verantwoordelijkheid, reeds nu op het
oogenblik, de kameraadschap van het Nederland
sche met het Duitsche volk gekozen hebben, in
het bewustzijn, dat deze ineenvlechting van ons
beider lot ons groot maakt en beiden ten goede
komt. Daarvoor dank ik u.
Op de rede van den Rijkscommissaris, Rijksmi
nister Seyss-Inquart volgde, evenals op die van den
voorzitter, een langdurig applaus. De voorzitter
verklaarde daarna de officieele vergadering ge
sloten.
In de ruime zalen van Pulchri Studio waren
daarna de Rijkscommissaris en zijn gevolg alsmede
de honderden deelnemers aan de voortreffelijk ge
slaagde samenkomst nog geruimen tijd in onge
dwongen samenzijn bijeen.
HEDEN: 10 PAGINA'S.
ActikeCen^
J. H. de Bois: Teekeningen door kin
deren. pag. 2
J. B. Schuil: „De getrouwde Vrouw"
1 pag. 2
G. J. Kalt: Zangconcours R.K. Bond
van Zangvereenigingen. pag. 2
Criticus: Mijn kijk op het spel.
pag. 7
Flitsen: Verhaaltje lezen. pag. 3
1 Laatste Berichten op pagina 2
MUMtWI—MBMÜIimiliHiaii1illll1llimi1HHi«KlWWi»llll:iiniuu|inii|nit||mil^^^
