Bonnen die thans geldig zijn:
BURGERLIJKE STAND
Staatsrat Emil Helfferich
over Ned. Indië
WOENSDAG 6 NOVEMBER 194Ö
HAARDE M'S DAGBtAD
(5
De presidentverkiezingen in de
Ver. Staten.
NEW-YORK, 6 November. (United Press). Na
dat 90 procent van de stemmen was geteld bleek
dat Roosevelt in den staat New-York 2.960.000
stemmen en Willkie 2.670.000 stemmen had behaald.
Het wordt waarschijnlijk geacht dat Roosevelt in
dezen belangrijken staat de overwinning zal be
halen.
Het D.N.B. meldt: In de stad New-York heeft
een record aantal kiezers deelgenomen aan de ver
kiezingen. 96 procent der stemgerechtigden heb
ben hun stem uitgebracht. Roosevelt verwierf in
New-York een meerderheid van ruim 725.000
Stemmen.
NEW-YORK, 6 November. (D. N. B.) Te
5.30 uur New-Yorksche tijd waren op Roosevelt
uitgebracht 18.4 millioen stemmen, op Willkie 15.6
millïoen stemmen.
Wilkie leidde toen in 10 staten, Roosevelt in
de overige 38,
De verkiezingen voor het Ameri-
kaansche Congres.
NEW YORK, 6 Nov. 'D.N.B.ï De samenstel
ling van het komende Congres staat nog niet vast.
Tot dusver zijn 170 democratische en 59 repu-
blikeinsche afgevaardigden gekozen.
Danslessen blijven toegestaan.
's-GRAVENHAGE, 6 November (A.N.P.) Met
betrekking tot het. bepaalde in het besluit no.
290/1940 betreffende dansvermaak, opgenomen in
het verordeningenblad, deelt de secretaris-gene
raal, wnd. hoofd van het departement van justitie,
in een circulaire aan de procureurs-generaal, fgd.
directeuren van politie, mede namens zijn ambt-
genooten van binnenlandsche zaken en van sociale
zaken mede dat onder het in dit besluit uitgevaar
digde dansverbod niet valt en derhalve is toege
laten: het geven van dansles in dansscholen en
dansinstituten alleen aan ingeschreven leerlingen
op den tot dusver gebruikelijken voet.
Z.g. oefenavonden, georganiseerd aan deze scho
len en instituten, zijn slechts toegelaten, voor zoo
ver deze normaal plegen plaats te hebben en daar
aan uitsluitend ingeschreven leerlingen deelnemen,
introducés en oud-leerlingen mogen derhalve in
geen geval worden toegelaten.
Leden der W.A. voor den rechter.
UTRECHT, 5 November. (AN.P.), Tien leden
van de W.A. van de N.S.B. stonden hedenmiddag
voor de Utrechtsche rechtbank terecht terzake ge
weldpleging met vereende krachten tegen perso
nen en goederen. Het betrof hier het relletje, dat
zich heeft afgespeeld te Zeist op den avond van
den derden September van dit jaar. Toen maakte
een afdeeling van de W.A. een marsch door Zeist,
van het Krirghuis via een arbeidersbuurt en over
de Slotlaan terug. Aanvankelijk verliep de tocht
rustig en zonder cenige onregelmatigheid, doch
aangekomen aan de hoofdstraat van Zeist, waar
het, dien avond zeer druk was, ontstond er door
gejoel van. wat opgeschoten jongens allengs meer
deining. Niet alleen dat sommige wandelaars onder
het publiek scheldwoorden bezigden, de opgescho
ten jongens, die meerendeels op de fiets waren,
namen steeds meer en meer een dreigende houding
aan. Om te voorkomen, dat er een relletje zou ont
staan, gaf de commandant van de W.A. bevel een
stille zijstraat in te slaan. Doch ook in de Wees
huislaan lieten vele fietsers den W.A.-troep niet
met rust, zoodat de commandant zich op een ge
geven moment genoodzaakt zag bevel te geven de
straat schoon te vegen. Twaalf W.A.rmannen gre
pen hierop hun koppelriemen en girgen daarmee
het opdringende publiek te lijf. Er zijn toen harde
klappen uitgedeeld, doch daar de Officier van
Justitie van meening was, dat de W.A.-mannen
niet eigenmachtig behoorden op te treden, versche
nen zij thans als verdachten voor de rechtbank.
In deze zaak waren vele getuigen gedagvaard.
De getuigen a charge verklaarden allen op hun
beurt, dat de W.A.-troep een provoceerende hou
ding had aargenomen.
De getuigen a décharge vertelden allen, hoe het
dien avond in Zeist was geweest. En hun verkla
ringen kwamen in hoofdzaak hier op neer, dat er
op 3 September, toen ce W.A. den marsch organi
seerde. zoo goed als geer. politie op straat was.
Nadat men allerwege had gejoeld, geschreeuwd
en hinderlijk had gescholden van ,.sla ze dood. die
ploerten, die moordenaars, die landverraders", was
men overgegaan tot handtastelijkheden. Daarom
ook had de commandant van de W.A. bevel gege
ven een stillen zijweg in te slaan. Maar toen ook
daar de handtastelijkheden niet ophielden, had, zoo
verklaarde de commandant voor de rechters, hij
zich genoodzaakt gezien bevel te geven de straat
schoon te vegen.
President: Wat bedoelt u eigenlijk met „als we
niet hadden ingegrepen, zouden er ongelukken zijn
gebeurd?"
Getuige (de commandant van de W.A.): U be
grijpt toch wel. dat als men eerst gaat spuwen, la
ter met de fietsen tegen de beenen gaat rijden en
tenslotte door het plaatsen van de fietsen voor de
marcheerenae troep, dat men dan ook niet er voor
terugdeinst, om tot erger dingen over te gaan. Het
publiek lokte eenvoudig een relletje uit en daaraan
wenschte ik een einde te maken.
Een der rechters tot den commandant van de
W-A.: heeft u opdracht gegeven met de koppel
riemen de menigte uit elkaar te slaan? Beteeken-
de dat, dat iedereen van straat werd geveegd. Ook
zij, die met het geheele relletje niets te maken
hadden?
Commandant: Ja, edelachtbare, als wij de straat
schoonvegen, dan doen wij dat grondig. Wij heb
ben alleen de kinderen en de vrouwen buiten ge
vaar gesteld.
In zijn requisitoir achtte de officier van justitie
jhr. mr. Twiss Quarles van Ufford het in de
dagvaarding ten laste gelegde bewezen. De ver
dachten doen, aldus spreker, een beroep op nood
weer. Inderdaad gaf het Zeister publiek aan
leiding tot ontevredenheid. De troep werd lastig
gevallen, er werd gescholden en zelfs maakten ver
schillende opgeschoten jongelui het de marcheeren-
de W.A.-mannen lastig. Doch dit alles geeft den
erdachten geen reden om er maar op los te slaan.
Van twee verdachten kan niet bewezen worden,
dat zij zich hebben schuldig gemaakt aan ggweld-
ileging, zoodat zij behooren te worden vrijgespro-
en, tegen alle anderen eisch ik een boete van i
v/intlg gulden, subsidiair tien dagen hechtenis, I
rismede 1 maand voorwaardelijk met een proef- j
tijd van 3 jaar.
Hierna was de verdediger mr. v. Vessem aan
het woord. Spr. memoreerde in het kort wat er
op dien derden September in Zeist was voorge
vallen. Door het meer dan hinderlijk optreden van
t publiek. dat steeds meer en meer ging op-
c'ringen, ontstond er een toestand, waaruit de ergste 1
gevolgen zouden zijn voortgekomen, als niet twaalf I
man van de W.A. tijdig haddden ingegrepen en
de straat hadden schoongeveegd. Als de troep alles
maar over haar kant had laten gaan, zouden er
zeker dooden zijn gevallen.
Het beroep op noodweer zal, aldus spr. door
de rechtbank aanvaard dienen te worden. De W.A.-
mannen behooren niet tot een willekeurige groep
of vereeniging. De W.A. is een wettig toegelaten
organisatievorm. Het. is een op bevelsbeginsel ge
grondveste organisatie en toen dus de commandant
bevel gaf om de straat schoon te vegen, moesten
zij, die daarvoor waren aangewezen, gevolg geven
aan het commando. Zij kunnen dus hier niet te
recht staan voor een feit, dat zij persoonlijk zouden
hebben gepleegd. Want persoonlijk hebben zij niets
misdaan, zij hebben gezamenlijk een bevel opge
volgd en daaraan hadden zij eenvoudig te vol
doen.
Hier zal dus ontslag van rechtsvervolging moeten
volgen, omdat het hun ten laste gelegde feit niet
strafbaar is.
De rechtbank zal over veertien dagen uitspraak
doen.
De „Diplo" over Churchill's rede.
BERLIJN, 6 Nov. (D.N.B.) Bij gebrek aan
reëele grondslagen, aldus de Deutsche Diploma-
tisch-Politische Korrespondenz. neemt bijna da
gelijks de een of andere Engelsche minister het
woord om den ..schitterenden toestand" van de
Britsche defensie uiteen te zetten en een spoedig
offensief aan te kondigen. Zoo zeide bijvoorbeeld
de Eerste Lord der Admiraliteit. Alexander, dat
de Duitsche piloten van geringer kwaliteit zijn
dan de Britsche vliegers, die, zooals bekend is,
overdag niet boven Duitsch gebied durven komen.
Dat Churchill thans de sinds lang voorbereide en
ingeleide bezetting van Kreta als bijzonder roem
rijk feit van den Britschen offensieven geest in
de Middellandsche Zee naar voren heeft gebracht,
kon nauwelijks anders worden verwacht. Bijzon
der effect schijnt men thans in Engeland te ver
wachten van de bewering dat Duitschland weer
eens vredesvoelhorens uitsteekt. Men verwacht
klaarblijkelijk dat de eenige maanden geleden op
gelijke wijze gepubliceerde soortgelijke legenden
in dien tusschentijd vergeten zijn en gelooft ze
thans opnieuw te kunnen opdienen. Afgaande
op de nadrukkelijkheid, waarmede ze gepubliceerd
worden, acht men het oogenschijnlijk noodig bij
gebrek aan andere argumenten, om de vaak ge
noeg bedrogen bevolking om haar moreel op te
monteren aanwiizingen te geven van de zwakte
van een tegenstander, wiens geconcentreerde
kracht slechts wacht op nieuw optreden tegen
den Britschen vijand.
HAARLEM 6 November 1940.
Ondertrouwd 6 November: J. Meij en C. Ver-
nout; A. A. H. Preusser en G. Pardon: T. van 't
Hoenderdaal en E. Geeven; S. E. F. Eikerbout en
G. de Ruiter: A. J. S'oppelsteen en E. Molijn; N. J.
M. Blesgraaf en J. C. de Graaff; S. E. ter Maat
en G. de Vries: A. van der Meer en T. Homburg; P.
Hooft en R. Knol; A. H. Hessels en A. Prinsen; J.
H. van Dam en J. A. Luiten; G. Dros en J. Eelman;
J. Plooijer en A. M. H. Wagenaar: J. Keijzer en M.
Wijshake; C. H. Koning en S. B. Berends; C. J.
Westera en G. H. Brinkman.
Gehuwd 6 November: F. Korte en C. A. M. Go-
seling; P. Prins en M. J. Wesselink; J. Schneider
en C. Koning; J. J. Hompes en G. C. Nijssen; G. J.
van Huissteden' en J. A. M. Huijgen; J. Engel en
S. de Vries; R. Heidstra en C. M. Schouten; T. H. F.
Daniels en A. G. Comajta; J. Ruiter en W. C. van
Butselaar; J. W. Gelder en E. M. Bramer; Ph. Sluis
en B, van der Lijn.
Bevallen: 2 Nov., T. van Gelderde Groot, z.: E.
BlankendaalKraakman, z.; 4 Nov.. E. Scholte
Ubink, z.; F. HavelaarBosscher, d.: 5 Nov., M. G.
J. ElshoffDekker, d.; C. W. van der Vooren
Tijssen, z.; C. Veningsvan Balen, d.: M. H. Deen
•van der Born, z.; H. Wielartde Boer, z.: C. M.
LippusNederstigt, z.; 6 Nov., W. SerneePauw,
z.; W. M. van BakelAdmiraal, d.; G. M. Cossee
Roest, d.: R. van DiemenPostma, z.
Overleden: 4 Nov., G. M. Bode, 46 j., Hazepaters-
laan; 5 Nov., J. F. Kroonsberg, 79 j., Schotersingel.
Hoefsmeden te Haarlem.
Belangrijke verhooging prijzen voor
hoefbeslag.
Men schrijft ons: In een gecombineerde spoed
vergadering van alle hoefsmeden te Haarlem,
waarbij aanwezig waren, de besturen van de afd.
Haarlem van den Bond van Smedenpatroons in
Nederuand en den R.K. Smedenbond waarvan de
de heer Alders, voorzitter van de R.K. afdeeling.
de leiding had werd besloten en met algemeene
instemming de prijzen van het hoefbeslag be
langrijk te verhoogen en hier voorloopig een zoo
danige» prijs vast te stellen, dat de levensvoor
waarden voor hoefsmeden op beteren grondslag wor
den gebracht en aan den toestand van willekeur in
dit vak een einde wordt gemaakt.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Inlichtingen aan het Bureau van Politie, Smede-
straat te Haarlem, uitsluitend tusschen 11 en 13 u.
Etui met rozenkrans, Spierdijk, Leidsche plein
50; horloge, Krouwel, Wagenweg 186; 1 paar hee
renhandschoenen, Bureau van Politie. Smedestraat.
1 paar handschoenen, den Hartog. Marnixstraat 3:
hoed, Blanken. Zijlweg 106; hoed. Timmer, Gen.
Cronjéstraat 102; distributiekaart, Bureau van Po
litie, Smedestraat; manteltje, Disko, Donkere Spaar-
ne 50 rd., portemonnaie m. i., bureau van Politie,
Smedestraat; portemonnaie m. i., v. d. Kroft, Wes
terstraat 69; portemonnaie m.i., Lind, Adr. de Jon-
ges'traat 24; damesparapluie, Meijer, Ted. v. Berk-
houtstraat 114 rd.; portemonnaie m.i., Brouwers,
Lange Heerenvest 20 rd.; rijwielplaatje, v. Gils,
Beresteyrstraat 22; springtouw, Baar, Pijlslaan 30;
tasch m. i.. Hoogland, Amsterdamschevaart 124;
taschje m. i., Bodengraven, Lange Heerenvest 5;
Op de Amsterdainsclie Beurs.
AMSTERDAM, 6 November. (ANP) Uit de pu
blicaties van winstcijfers der industrieele onderne
mingen gedurende het derde kwartaal van dit jaar,
blijkt hoe langer hoe duidelijker dat het bedrijfsle
ven in de Vereenigde Staten een periode van onge-
kenden voorspoed doormaakt. Sedert de ernstige cri
sis, welke zich tegen het einde van 1937 in Amerika
openbaarde en die tot midden 1938 duurde, heeft een
krachtige conjunctuuropleving plaats gevonden.
Weliswaar heeft tot twee keer toe een tijdelijke te
rugslag plaats gehad, namelijk in het begin van
1939 alsmede in Januari van dit jaar, maar deze pe
rioden van inzinking werden toch betrekkelijk spoe
dig overwonnen. In vele takken der industrie nam
de opleving na deze onderbrekingen zelfs nog
merkbaar toe, hetgeen mede een gevolg is van de
toenemende bewapeningsopdrachten, waardoor,han
del, nijverheid en industrie vrijwel algemeen een
gunstigen invloed ondervinden.
Hoe voorspoedig op het oogenblik de gang van
zaken bijv. in de staal- en automobielindustrie is,
moge blijken uit de behaalde cijfers van enkele
groote concerns. Bij een gemiddeld percentage van
ruim 85 procent der theoretisch mogelijke capaciteit
behaalde de U. S. Steelcorporation een netto-winst
an 33 millioen dollar tijdens het derde kwartaal
van dit jaar, tegen 10.4 millioen dollar in de over
eenkomstige periode van een jaar geleden. Zooals
bekend werd een onveranderd dividend van 1 dollar
gedeclareerd. Naar verhouding behaalde Beth. Steel
Corporation nog betere resultaten. Over de ge
noemde periode werd door deze instelling een
netto winst van 12.5 millioen dollar verkregen, te-
ge 5,4 millioen dollar in het derde tijdvak van 1939.
Zooals reeds is gemeld verhoogde deze maatschap
pij de kwartaalsuitkeerïng van 1.25 dollar tot 1.50
dollar. De sterke stijging der winstcapaciteit van
deze beide groote concerns gedurende de laatste
twee jaren zal ongetwijfeld ook in de naaste toe
komst in zeer hooge mate tot uiting komen in ver
dere uitkeeringen aan aandeelhouders. Blijft de
hooge stand der bedrijvigheid zich ook de komende
maanden handhaven (en daar behoeft men, gezien
de sterke stijging van de binnenkomende orders
niet aan te twijfelen) dan zal men in deze ver
wachting niet teleur worden gesteld.
Ook de positie van de leidende ondernemingen
in de automobiel-industrie van Amerika is uiterst
gunstig. Door de General Motors en de Chrysler
Corporation werden in de eerste drie kwartalen
van het loopende jaar tezamen een nettowinst ge
boekt van bijna 160 millioen dollar, tegen 141 mil
lioen dollar in dezelfde periode van verleden jaar.
Ter vergelijking diene nog dat in de eerste negen
maanden van 1938 dit percentage 45 millioen dol
lar bedroeg. De vooruitzichten voor het laatste
tijdvak van 1940 worden in vakkringen zeer gun
stig beoordeeld.
BON 13 v. 4 t.m. 7" Nov.
2000 gr. brood of 2500 gr
roggebrood.
KOFFIE EN THEE
BON 114 Algem. Distributie
bonboekje van 28 Sept. t.m.
8 Nov. 1/2 pond koffie of
3/4 ons thee.
SUIKER
BON 42 Algem. Distributie
bonboekje van 26 Oct. t.m.
22 Nov. 1 K.G. suiker.
VLEESCH EN VLEESCHWAREN
BON 07 vleesch van de
Vleeschkaart. Van 4 t.m. 17
Nov. 100 gr. rund-, kalfs- of
varkensvleesch of ongesmol-
ten vet.
BON 07 ..worst of vleesch-
waren" 75-150 gr. vleesch-
waren.
BON 06 geldig t.m. 10 Nov.
BOTER EN VETTEN
BON 15 Boterkaart. T.m. 15
Nov. 1/2 pond boter.
BON 14 Boterkaart. T.m. 8
Nov. 1/2 pond boter.
BON 15 Vetkaart. T.m. 15
Nov. 1/2 pond margarine
of boter.
BON 14 Vetkaart. T.m. 8
Nov 1/2 pond margarine
of boter.
KAAS
BON 52 Algem. Distributie
boekje. 1 ons kaas. Geldia
t.m 17 Nov
BON 39 Algem Distributie-
boékje 1 ons kaas. Geldig
t.m. 10 Nov.
PETROLEUM
ZEGEL PERIODE 7 (alleen
voor hen. die uitsluitend op
petroleum kunnen koken)
van 4 Nov t.m. 29 Dec. 2 Ltr
MEEL- EN GRUTTERSWAREN
BON 82 Algem. Distributie
boekje T.m. 29 Nov. 250 gr.
ryst of rijstemeel of rijste
bloem of gruttenmeel.
BON 83 Algem. Distributie
boekje. T.m. 27 Dec. 250 gr.
havermout of havervlokken
of haverbloem of aarddppel-
meélvlokken of gort of gort-
mout of grutten.
BON 88 Algem. Distributie-
boekje. T.m. 27 Dec. 250 gr.
gort of gortemeel of grutten.
BON 98 Algem. Distributie
boekje T.m. 27 Dec. 100 gr.
macaroni of vermicelli of
spaghetti.
BON 93 Algem. Distributie
boekje. T.m. 27 Dec. 100 gr.
maizena of griesmeel of
sago of aardappelmeel.
BON 1 van de Blocmkaart.
(Deze kaart moet nog worij
den uitgereikt.)
T.m. 1 Dec. 50 gram brood
of 65 gram roggebrood of 35
gr. meel of bloem of 1/2
rantsoen gebak.
EIEREN
BON 65 Algem. Distriebutie-
boekje. T.m. 17 Nov. 1 ei.
KOEK EN GEBAK
BON 12 v. d. Broodkaart.
T.m. 5 Nov. 1 rantsoen koek
of gebak.
BON 13 v. d. Broodkaart.
T.m. 18 Nov. 1 rantsoen koek
of gebak.
BON 1 van de Blocmkaart.
(Deze kaart moet nog wor-
gereikt)
T.m. 1 Dec.: 1/2 rantsoen
koek of gebak.
(1 rantsoen ontbijtkoek
160 gr., speculaas 140 gr. an
dere koekjes 200 gr. biscuit
en wafels 90 gr., beschuit 75
gr., cake 300 gr., taart 600 gr.
gebakjes 600 gr., korstgebak
500 gr. klein korstgebak 400
gram.)
ZEEP
BON 55 T.m 12 Nov 150
gr. toiletzeep of 120 gr
huishoudzeep of 200 gr
zachte zeep of 250 gr
zeeppoeder of 125 gr zeep
vlokken of 250 gr. zelf
werkende waschmiddelen of
200 gr. vloeibare zeep.
SCHEERZEEP
BON 116 T.m. 31 Dec. 50 gr
scheerzeep of 1 tube scheer-
crême of 1 pot scheerzeep.
BRANDSTOFFEN
BONS 04. 05, 06, 07 Bonkaart
distributie vaste brandstof
fen - haarden, kachels: 1
eenheid.
BONS 07. 08. 09, 10, 11, 12, 13.
14 Bonkaart distributie cen
trale verwarming: 1 een
heid.
Bons, gemerkt: Brandstof
fen, één eenheid, 2e perio
de: 1 eenheid.
Bons, gemerkt: Cokes, één
eenheid. tweede periode: 1
eenheid.
BONS 08, 09, 10, 11 Bonkaart
distributie vaste brandstof
fen - haarden, kachels: 1
eenheid turf.
(Wenscht mien geen turf.
dun kan men op deze bons
later andere brandstof
fen betrekken).
Alles geldig tot en met 30
November.
HONDENBROOD
BON 6 Tm. 30 Nov. Groep 1
en 2: 10 K.G. Gr. 3: 8 K.G
Gr. 4: 5 K.G. Gr. 5: 4 K.G
Gr. 6: 3 K.G Hondenbrood
wordt alleen verstrekt voor
groote rashonden of ingeval
men meer dan één hond
heeft.
KATTENBROOD
BON 6 T m 30 Nov. 1 1/2 kg
Kattenbrood wordt alleen
verstrekt voor raskatten.
Extra hooge 'en lange bietenkuilen zijn op de boerderijen gevuld als winter
provisie voor het vee. De vroeg ingetreden vorst maakt dekking met een flinke
laag stroo noodzakelijk.
(Foto Pax Holland.)
HET LICHT LATEN BRANDEN.
Dinsdagavond elf uur zag een politieagent in de
Generaal Cronjéstraat te Haarlem Noord, dat door
een niet afgeschermd raam licht naar buiten
straalde. Er bleek niemand in het perceel aanwezig
te zijn. Door -erbreking van een ruit verschafte
de agent zich toegang; het bleek hem dat f.r twee
electrische lampen brandden, die hij uitdraaide.
Tegen den in Heemstede wonenden eigenaar is pro
ces-verbaal opgemaakt.
De Nederlandsche Unie is tot
kadervorming overgegaan.
In het belang van de geestelijke heroriënteering
van ons volk.
Van de zijde van De Nederlandsche Unie deelt
men ons mede:
De leiding van De Nederlandsche Unie heeft on
langs aan den algemeenen secrtaris opdracht ge
geven, een „Unie-kader" in het leven te roepen.
Deze kadervorming is inmiddels ter hand geno
men en zal spoedig ook in de vijftien gewesten,
waarin De Nederlandsche Unie het land heeft ver
deeld worden doorgezet.
Het is immers de indrukwekkende taak van
De Nederlandsche Unie, een geestelijke vernieuwing
in het Needrlandsche volk te verwezenlijken. Dit
wordt niet bereikt door het administreeren van
honderdduizenden Nederlanders, die zich als mede
werkers van de Nederlandsche Unie kwamen aan
melden, noch door het organiseeren van al dezen
in onderling verband. Voor het bereiken van dit
doel zal De Nederlandsche Unie de volksopvoeding
moeten ter hand nemen, omdat alleen de geestelijke
heroriënteering van ons volk een grondslag kan
zijn voor waardevolle daden voor de toekomst.
Degenen, die de verantwoording dragen voor
het werk van De Nederlandsche Unie in de verschil
lende gewesten en plaatsen, moeten van dezelfde
vernieuwende idee uit werkzaam zijn, want anders
zal ons werk door al te groote verscheidenheid
vruchteloos blijven voor ons volk. Zij moeten de
geestelijke revolutie van dezen tijd hebben door
leefd en bewust hebben doorvoeld. Dan alleen zul
len zij in staat zijn, de speciale verantwoordelijke
functies, die bij het uitgroeien van ons werk steeds
grooter en talrijker worden, goed te vervullen.
De economische ontwikkeling
in de tropen.
's-GRAVENHAGE, 5 Nov. Op den eei'sten
voordrachtsavond, die de hoofdafdeeling „Volks-
aufklarung und Propaganda" als onderceel van een
serie, die dezen winter zal worden gehouden, hier
ter stede heeft georganiseerd, sprak varavond
Staatsrat Emil Helfferich, voorzitter van de Duitsch-
Nederlandsche vereeniging te Berlijn, over het on
derwerp „Gedachten over economische ontwikke
ling in de tropen met Nederlandsch-Indië als voor
beeld". Onder de vele aanwezigen bevonden zich
de commissaris-generaal voor Financiën en Econo
mie, minister dr. H. Fischböck, de secretarissen-
generaal der Nederlandsche departementen, vele
leden der weermacht en Duitsche en Nederlandsche
deskundigen.
Spreker gaf ter inleiding een overzicht van de
geografische, ethnografische en economische ver
schillen in de tropen en ce verschillen tusschen de
tropen en de gematigde zones. Spr. kwam tot de
slotsom, dat in het algemeen de aanleg der tropen-
bewoners oneconomisch is. Hieraan hebben de
grondleggers van de Europeesche macht niet ge
dacht. In dien harden, wreeden en onhygienischen
tijd in den allervroegste» tijd van den wereldhan
del en de wereldeconomie kon zich de economische
ontwikkeling in de troepen onder de heerschende
omstandigheden slechts op zeer laag peil bevinden.
Vervolgens ging spreker de werking van het mo
nopolie na, dat hoofdzakelijk werd uitgeoefend door
de Engelsche East India Company en de Vereenig
de Oost-Indische Compagnie. Handel eq monopolie
waren destijds een en beteekenden uitbuiting. Het
monopolie was het tegendeel van economische vor
ming en dezen eersten tijd van den wereldhandel
kan men terecht als de periode van de uitbuitirg
kenschetsen.
Een verandering hierin kwam door de Fransche
revolutie. Stamford Raffles, die van 1811 tot de
teruggave van Java aan Nederland in 1816 gouver
neur-generaal was. wierp het roer radicaal om. Hij
schakelde de regeerirgsbemïddeling uit, trok een
scherpe scheidingslijn tusschen de heerschappij van
den staat en het particuliere bedrijf en schiep dui
delijk rechtsverhoudingen. Hij ging er van uit, dat
de regeering den eigendom van allen grond had;
hiertegenover stelde hij echter het gebruiksrecht
der inlanders op den door hen bebouwden grond
en schiep daarmede tegelijk 't recht van den land
bouwer op het product van zijn grond en van zijn
handenarbeid. Hij schafte de contingenten en de
gedwongen leveringen af en hief in plaats daarvan
een belasting, de landrente. Ook de gedwongen ar
beid der inlanders werd afgeschaft. Voortreffelijke
Nederlanders stonden Raffles daarbij ter zijde. Deze
maatregelen hebben de economische vorming sterk
beïnvloed.
Met het vertrek van Raffles verdween de vry-
eid en heerschte de chaos. Tegenover elkaar ston
den twee opvattingen, nl. het economische systeem
van Raffles, vertegenwoordigd door den gouver
neur-generaal burggraaf Du Bus de Gisignies en
het mercantiele systeem van de Oost-Ir.dische Com
pagnie, dat werd voorgestaan door een opvolger
van den eerste, graaf van den Bosch. Men was het
er wel over eens, dat een ontwikkeling, die uitging
boven de primitieve inlardsche economie, en het
nastreven van overschotten slechts mogelijk zijn
door het verbouwen en den uitvoer van export
producten en dat de inlanders tot het telen van
exportgewassen op eigen initiatief en zelfstandig
niet in staat zijn. Men was het er echter niet over
eens, hoe men de exportcultures moest scheppen.
Spreker citeerde in dit verband uit de discussies
van dien tijd over dit onderwerp. Het moederland
besliste in dezen strijd: de Koning aanvaardde het
systeem-van den Bosch, het „cultuurstelsel", dat in
1830 in werking trad. De financieele resultaten
overtroffen de stoutste verwachtingen, doch de na-
deelen waren vele. Op kosten van den verbouw van
voedingsproducten werd slechts de productie van
exportproducten gestimuleerd. In tegenstelling tot
de bedoeling van het systeem waren de arbeids
omstandigheden en de beloonirgen der inlanders
zeer slecht. Van Europeesche zijde kwam verzet
tegen dit systeem, in welk verband spr. Multatuli's
„Max Havelaar" noemde. Het bleek onmogelijk in
staatsbeheer tot succes te komen met die cultures,
die een bijzondere kennis of verzorging of welker
producten een speciale sorteering behoefden. Par
ticuliere ondernemers bleken de moeilijkheden te
overwinnen. Langzaam aan loste het cultuursysteem
op en in 1870 kwam de oplossing van de vraag
stukken van landbezit en cultures door de agrari
sche wet. Deze wet, de „magna charta" van Neder-
landsch-Indië, aldus spreker, behoorde met gouden
letters te worden geschreven in de geschiedenis der
economische ontwikkeling der tropen. Zij heeft den
grondslag gelegd voor de oplossing van het groote
probleem, waarvoor de economische ontwikkeling
in de tropen zich gesteld ziet, den grondslag voor
een gezonde volkshuishouding en een gezonde uit-
voereconomie naast elkaar. Uitvoerig ging spreker
de beteekenis van beide na.
In 1870 begon de groot-kapitalistische ontwikke
ling van Nederlandsch-Indië, doch ook voor de ge
heele wereld was dat jaar een keerpunt. De nieuwe
techniek en de grootere behoeften van Europa ver-
eischten meer en andere producten uit de tropen.
De uitvoer van Nederlandsch-Indië steeg enorm en
bedroeg in 1925 1.8 milliard gulden. Hiertegenover
valt de winst van het dwangsysteem in het niet.
Vervolgens behandelde spreker de vraag, hoe het
den inlander verging in den loop van deze ontwik
keling. De regeering toonde zich thans vriend en
beschermer van den bruinen man en nooit, aldus
spr. is de rustige, gedegen en humane aard van
den Nederlander, meer tot uitdrukking gekomen
dan thans bij de leiding van het lot van millioenen
inlanders, die hem waren toevertrouwd. Toch bleek
na den wereldoorlog, dus In den bloeitijd van de
Europeesche cultures, de volkswelstand van de in
boorlingen sterk te zijn achteruitgegaan. De vraag
werd toen gesteld, of de groote plantages voor de
volkshuisvesting een zegen waren. Immers, zij wa
ren hoofdzakelijk buitenlandsche ondernemingen
(waaronder ook Nederlandsche ondernemingen
werden verstaan) en alle voordeelen gingen naar
het buitenland. Men ried de regeering aan mini-
mum-loonen vast te stellen, doch de regeering wees
dit, volgens spr., terecht af. Men voerde sociale
maatregelen in, die den inlanders ten goede kwa
men. Ook werkte men aan de opheffing van den
inlander door gezondheids-, onderwijs- en crediet-
maatregelen, doch ook heeft de regeering energiek
aangepakt de moeilijkheden, ontstaan door de over
bevolking van Java. Ook heeft men getracht den
inlander onafhankelijk te maken van den export.
De proef op de som was de economische wereld
crisis, die voor den Indischen export catastrophaal
was. De terugstrooming van de inlandsche arbeids
krachten uit de plantages werd geheel opgenomen
in de inheemsche bedrijven. Er waren toen wel
Europeesche werkloozen, doch geen inlandsche.
Tenslotte zeide spreker, dat het recht van ingrij
pen in de tropische economische ontwikkeling door
den Europeaan daaruit kan worden afgeleid, dat
hij een behoefte heeft aan producten uit de tropen,
die riet kan worden gedekt door de inlandsche
teelt. (A.N.P.)
IJMUIDEN
Marktberichten en besommingen.
Deensche consignatievisch.
Kleine schol f 44—f 30, Schar f30—f23, Schar-
tong f 45f 42,50, Kabeljauw f 62f 37, Koolvisch
f 36f 35, Lommen f 23, Lengen f 33f 31, Wijting
f20f 16,50, KI. wijting f 14f 11 alles per 50 K.G.
Tongen f3.80—f2,40 per K.G.
Zoetwatervisch per K.G.: Snoekbaars 68 cent,
Baars 3228 cent, Voorn 11 cent, Blei 2423 cent.
BLOEMENDAAL
WERKLOOZEN.
Maandag stonden bij de arbeidsbeurs alhier in
geschreven 79 mannelijke en 4 vrouwelijke per
sonen, in totaal 83 werkzoekenden.
GEREF. KERK.
Het aantal leden van de Geref. Kerk van Bloe-
mendaal bedroeg op 1 October nil. totaal 750, waar
van 427 belijdende- en 323 doopleden.
HEEMSTEDE
LOOPJONGEN VERDUISTERT f 25.
Door de recherche is een loopjongen van een
Heemsteedschen aardappelenhandelaar aange
houden wegens verduistering van gelden in dienst
betrekking. De jongen had zich een bedrag van f25
toegeëigend. Tegen hem is prooes-verbaal opga»
maakt.
