„Speelgoed hoeft niet
pee se kapot"
FLITSEN Kopzorgen
Een witte raaf.
IHïRmzijn
Harald Kreutzberg.
DONDERDAG 21 NOVEMBER 194Ö
HAARLEM'S DAGBLAD
3
EEN SINTERKLAASPRAATJE OVER
KLEINE EN VÓÓR CROOTE MENSCHEN
De energie van het
kind moet deskun
dig geleid worden.
NIEUWE SERIE No. 159 P 5
Do bouw van scholen stopgezet.
Het besluit treft Haarlem niet.
Zooas men in dit nummer lezen kan heeft de
Regeering besloten, den gemeentebesturen op
te dragen, den bouw van nieuwe scholen voor
het gewoon en uitgebreid lager onderwijs stop
te zetten tot 1 Januari 1942.
Naar wij vernemen zal de gemeente Haarlem
van dit besluit weinig of geen hinder ondervin
den. Bouwplannen voor nieuwe scholen zijn
den laatsten tijd in Haarlem niet gegund. Wel
is men in Haarlem-Noord bezig aan den bouw
van twee scholen, een voor het openbaar en een.
voor het bijzonder onderwijs. Deze scholen wor
den normaal afgebouwd. Dan wordt de school
aan de Nassaulaan momenteel verbouwd. Ook
deze werkzaamheden kunnen op de gewone wijze
beëindigd worden.
NED. NATUUR-HISTORISCHE VEREENIGING.
Voor de leden van de afd. Haarlem en omstre
ken der Ned. Natuurhistorische Vereeniging
zullen Zaterdag 23 November te 2.30 uur
in het Lutherhuis, Wilhelminastraat te Haar
lem, dr. O. Deggeler en de heeren G. L. van
Eyndhoven en G. A. van Schaik spreken, onder
scheidenlijk over de onderwerpen; „Voortbestaan
van de wisent", „Een en ander over paddestoe
len" (met lichtbeelden) en „Bespreking van
eenige nieuwe biologische literatuur".
PROP AG AND A-UITVOERING VAN BATO.
Zondagrjiiddag te 3 uur zal de Gymnastlekvereeniging
Bato een propaganda-ultvoerlng geven in het Gem. Con
certgebouw. Door bij deze uitvoering het podium als
werkruimte te gebruik en de toegangsprijzen zeer laag te
stellen, meent het bestuur, daar veel belangstelling te
verwachten ls, meer propaganda te kunnen maken.
Een uitgebreid programma zal verwerkt worden o.a.
vrije oefeningen en toesteltumen door jongens en meis-»
jes, hoepeloefeningen door meisjes, vrije oefeningen, bal-'
oefeningen en toestellen door. dames en vrije en gedoupli-
ceerde oefeningen en toesteltumen door heeren. in totaal
16 nummers. Plet geheel staat onder leiding van Bato'g
directeur den heer C. Th. Smal.
Fietsers visschen in de
Amsterdamsche
grachten.
4. Wordt wanhopig en
stopt zijn heele hoofd in
de waschbak.
5. Is er eindelijk met
veel borstelen in geslaagd,
de lok te temmen.
variété-sketoli zooals Buziau die „speelt" 1
maar er bovenuit ging door de zekerheid en de ge
raffineerdheid waarmee het geheel wer'd gedanst.
Elke persoon kreeg zijn eigen karakter en was van
een gesublimeerde geestigheid.
Onze Stadsschouwburg was lot den nok gevuld
en het succes van Harald Kreulzberg was ook nu
weer het was de vier.de keer binnen een jaar,
dat hij hier optrad zeer groot. Verschillende
nummers moesten worden, herhaald en aan het slot
werd het enthousiaste publiek niet moe den genia-
len danser toe te juichen.
J. B. SCHUIL.
2. Drukt het plat met
zijn hand, waarbij één
weerbarstige lok niet wil
toegeven.
3. Gebruikt kam en bor
stel en maakt ze nat,
zonder succes.
6. Gaat naar beneden,
niet beseffend dat het
maar een zegepraal voor
een kort oogenblik is ge
weest.
Wanneer u naar
speelgoed kijkt.
„Hé, wat is dat
IrinrU" nf H pn kt
een étalage met
kijkt, denkt u dan:
dat aardig voor een
kind!", of denkt u onwillekeurig:
Hé, wat vind ik dat zélf aardig". Eigen
lijk wel een beetje dat laatste. Toegegeven?
Immers, eenvolwassen mensch houdt ook
nog van speelgoed, doch hij is te welopge
voed cm daarvoor uit te komen.
Maar zijn uw kinderen ermee gebaat dat u het
speelgoed, dat u hun geeft, zelf zoo aardig vindt?
Dat is een ander hoofdstuk.... want de praetijk
heeft bewezen dat de groote menschen hebben
moeten lééren zich in te denken in de wereld vai\
het kind.
Lang niet altijd als een groot mensch zoo „voor
de vuist weg" denkt: „Dat is leuk speelgoed voor
een kind" is het kind zelf het daar mee eens.
Vroeger bootste men in het speelgoed de wer
kelijkheid zoo nauwkeurig mogelijk na. Poppen-
kamers, waar alles in aanwezig was en treintjes,
auto's en andere voertuigen, waar alles aan zat,
.zoodat 't zoo echt mogelijk leek.
Het bezwaar van speelgoed, waar alles in, aan
en om zit is dat 't vlug kapot is. Daarom dat
ouders ook nu nog het heel logisch vinden dat
't kind speelgoed kapot maakt. Daar is 't een kind
voor en daar is _'t speelgoed voor, zegt men dan.
De heer Ko Verzuw, een speelgoedexpert in ons
land, is van een geheel andere meening. Vijftien
jaren lang ontwerpt hij reeds het bekende A.D.O.
speelgoed, dat onder zijn leiding in de A.D.O.-
werkplaatsen te Bilthoven gefabriceerd wordt. We
hebben ons licht, met het oog op den naderenden
Sinterklaasdag, dan ook eens bij den heer Verzuw
opgestoken. Hij ziet de kinderwereld als een eigen
wereld.
Een kind is geen dwerg en daarom kan men er
ook- niet komen door het kind eenvoudig in een
spéelgoedwereld te plaatsen, welke zich tot de
groote wereld verhoudt als een dwerg tot een
volwassen mensch; een miniatuur-wereld dus. Neen!
De wereld van het kind groeit organisch uit tot die
van 't groote mensch, maar als zoodanig is dat
wereldje een ruimte met eigen wetten.
En de hoofdwet is deze: het kind wil geen na
bootsing van wat in huis en. op straat staat en
gaat, maar hij wil het wezenlijke ervan, de eer
lijke essentie van de werkelijkheid. En daarmee
wil hij spelen, d.w.z. zijn fantasie wil door be
weging groeien.
Vroeger werden veel luxe-auto's in speelgoed ge
maakt. Maar juist omdat die dingen zoo echt mo
gelijk waren gemaakt en ook omdat 't kind in
zijn fantasie hoogstens oom en tante er een ritje
mee kon laten maken, voldeden ze niet aan den
speelzin van het kind: het autokerkhof in de
kinderwereld is bijzonder groot!
De groote menschen zijn ook wat 't kinderspeel
goed betreft al doende wijzer geworden. Thans bij
voorbeeld maken de A D.O.-werkplaatsen geen
luxe-auto's .meer, maar vracht-, post-, en snel-
dienstauto's, alleen het wezenlijke van de echte
wagens is in speelgoedformaat vervaardigd. Bo
vendien lean 't kind met een postauto in zijn
fantasie allerlei opdrachten uitvoeren en met zoo'n
vrachtwagen met steenen, zakken cement, hout of
mellcblikken is dat nog sterker het 'geval. De
kraanwagen van „Eerste hulp" en de stadsreinigings
auto zullen wel favorieten worden! U hoort, het
accent wordt dus gelegd op de nuttige auto's en
wagens, waar wat mee gedaan kan worden, waar
de groeiende fantasie van 't kind zich in uiten
kan.
Waarom legt een treintje met wagons 't dik
wijls af onder kinderhanden? Ook al omdat men
met de constructie geen rekening houdt met de
expansiezucht van de kinderziel. Die expansie moet
oordeelkundig geleid Worden.
(Foto Van Agtmaal.)
Men is begonnen met personen treint) es met
bankjes erin en alles „precies net echt".
Gebleken is dat 't kind veel meer in zijn schik
is met een treintje dat bestaat uit een loco
motief met vier massieve wieltjes en een schoor
steen dus zonder franje en kipkarretjes,
in die karretjes kun je wat leggen en naar %en
andèr plaatsje op den huiskamervloer vervoeren.
Zoo'n treintje heeft een doel, en daar is 't een
kind om te doen.
mL.
„Graag speelt het kind met het treintje van kip
karretjes. Luxewagons kunnen het niets
schelen."
(Foto A. D. O.)
Als eischen voor kinderspeelgoed Hfeeft de
heer Ko Verzuw geformuleerd: 1ste: Het moet
act.ueel zijn, de essentie van wat het kind om zich
heen ziet, dus geen historische dingen of toe
komstige vormen.
Het kind ziet een ephtë auto eenvoudig, en
daarom moet £e speelgoedautp eenvoudig zijn. Be
langrijk is dat met speelgoedgespeeld moet
kunnen worden.
2de. Het speelgoed moet er kleurig uitzien. De
groote mensch kent vele tusschentinten, gedekte
Meuren. Bij het kind moet deze verzwakking van
kleur niet geïntroduceerd worden. Het kind houdt
van elementaire, eerlijke kleuren: rood, blauw,
geel, Geeft hef die kleuren.
3de. Speelgoed moet degelijk zijn. Hij of zijn
die zegt: „Het is maar speelgoed" gaat van een
cuderwetsch standpunt uit. Het kind is een'vol
strekt logisch wezen, Het maakt speelgoed kapot,
dat voor hem niet deugt. Omdat men het kind
vroeger altijd en later dikwijls nog ver
keerd speelgoed gaf, vernielde het dat. Men moet
daarvan het kind echter niet de schuld geven,
doch den grooten mensch. Bewezen is dat degelijk
speelgoed, waar metterdaad mee gespeeld kan
worden, niet kapot gaat.
4de. Onschadelijkheid van speelgoed is een
eerste vpreischte. Hoeken mógen niet te scherp
zijn. Maar ook mogen de „afrondingen" weer niet
zoo worden dat het speelgoed karakterloos wordt.
5de. Speelgoed dient smaakvol te zijn.
De heer Verzuw is wel zoo ruim van opvatting
dat hij weet dat dit „wetboek voor speelgoed" een
zekere wetteloosheid naast zich moet tolereeren,
Maar daar zorgt het kind zelf wel voor; een
leeg sigarenkistje, een eindje hout, een eindje wol
voldoen niet aan vorengaande wetten, doch even
goed zijn zij speelgoed! Het speelgoed, dat groote
menschen hun kinderen echter geven met de be
doeling hun een plezier te doen, laat men daar de
noodige zorg aan besteden en laten de ouderen
daarvoor niet te veel afgaan op de beantwoording
van de vraag' of ze het zelf leuk vinden. Want
al is elk groot mensch een kind geweest, hier
schiet de zoo hooglijk gewaardeerde ervaring toch
te kort Er is vooi den volwassen mensch weinig
moeilijker dan zich te verplaatsen in de wereld
van het kind!
v. H.
Het speurend oog van een wandelaar
langs de Amsterdamsche grachten nam Vrij
dag op verschillende punten kleine groepjes
van dicht aaneen gedrongen menschen waar.
In het middelpunt der belangstelling stond
steeds in iedere groep een figuur, die een
grooten reddingshaak hanteerde, ijverig zoekend
naar een of ander voorwerp.
Zoo kon men o.a. aan de Heerengracht drie
kloeke gestalten waarnemen, die, voorzien van
een langen reddingshaak in een tempo voortsnel
den, waar zelfs de Amsterdamsche brandweer
respect voor zou hebben gehad, naar een plek,
waar tal van oogen op het bruine grachtwater
waren gevestigd.
Met vereende krachten werd de haak te water
gelaten. Reeds .spoedig had men beet. Zwaar
trokken behulpzame handen aan den reddings
haak, die voor den zooveelsten keer zijn nut be
wees, wanneer het gèldt „iets" *Uit het water te
halen. Langzaam, tergend langzaam kwam de
haak omhoog. Endaar zagen tal van
nieuwsgierigheid brandende oogen een fiets ver
schijnen die dankbaar door den eigenaar in
ontvangst werd genomen. Maar wederom ging
de haak te water. Onder luide kreten van aan
moediging uit de ramen aan weerszijden der
gracht werd na eenig zoeken wederom een fiets
opgehaald, die evenals tal van andere rijwielen
in het water was gewaaid.
GEVONDEN DIEREN EN VOORWERPEN.
Terug te bekomen bij: Wisbrun en Liffmann, Gr.
Houtstraat 25—27, broche; v. Ulzen, Essenlaan 16, Bloe-
mendaal, boeken; Melgers, Schoterboschplein 2, hond;
Jansen, Duinoordstraat 3, dameshoed; Wijtsma, Zaa-
nenlaan 35, handschoenen; Roggeveen, Verspronckweg
155, halsband; Kroes, Pleiadènstraat 30, portemonnaie
m. i.; Boekhouder Gem. Concertzaal, portemonnaie
m. i.; Wisbrun en Liffmann, Gr. Houtstraat 25—27,
parapiuie; Rooze, Westergracht' 113 rd„ portemonnaie
m. i.; Derks, Tulpenstraat 9 rd., rijwielplaatje; Wisbrun
en Liffman, Gr. Houtstraat 25—27, rijwielplaatje; Tim-
mers, Bilderdijkstraat 19, rijwielplaatje; Obbes, Veen-
bergplein 28, rijwielplaatje; Morsen. Harmenjansweg,
61, regenkap; Bureau, van Politie, Smedestraat, schoen
tje; v. d. Dool, Hageslraat 45, actetasch m. i.
Verkrijgbaar
GROOTE HOUTSTRAAT 120
KLEINE HOUTSTRAAT 58
GEN. CRONJéSTRAAT 5
(Adv. Ingez. Med.)
(Adv. Ingez. Med.)
„Spaansch feest" (Granados) gedanst door
Harald Kreutzberg.
(Foto Stevens).
1. Beseft dat er iets aan
zijn haar gedaan moet
worden, want er dreigt
visite.
Een gemeente, welke er toe over kan
gaan, de belastingte verlagen, is stellig een
groote zeldzaamheid.
Zulk een gemeente is evenwel het nabij
Velp gelegen Rozendaal,- bekend om zijn
mooie park Rozendaal.
Dank zij den gunstigen toestand der finan
ciën kon de gemeenteraad in zijn jongste zit
ting besluiten, de opcenten op de gemeente
fondsbelasting te verlagen van 55 tot 40.
Verder heft deze gemeente reeds geduren
de eyikele jaren slechts 39 opcenten op de
vermogensbelasting en 80 opcenten óp de per-
soneele belasting, hetgeen ook in 1941 het ge
val zal zijn.
Dawes. en Youngleening.
Een oud gebruik komt in sommige Noord-Hollandsche dorpen op het oogenblik
nog sporadisch voor. Het is het z.g.n. koekventen, ook wel speculaas-venten,
waarmede behoeftigen in de dagen voor het St. Nicolaasfeest een extra centje
voor den winterdag verdienen.
(Foto Pax Holland.),
De vervaardiging van goed speelgoed behoeft een
goede voorbereiding. Hier zien we den heer
Èo Verzuw bezig bij het ontwerpen van een nieuw
stuk sueelgoed.
(Foto Nico Zomer.)
De secretaris-generaal, wnd. hoofd van
het Departement van Financiën deelt mede,
dat: a. De aanwijzing tot opneming in de dage-
lijksche noteering in de prijscouranten der
beurzen wordt ingetrokken ten aanzien van de
volgende fondsen:
7 pet. obligatiën 1924 in ponden Duitschland
(m. st.) Dawesleening.
7 pet. idem 1924 in dollar, Duitschland (m.
st.) Dawesleening.
5l/= ct. idem 1930 in gld„ Duitschland (ra.
st.) Youngleening.
b. De opheffing van het verbod tot handel in
buitenlandsche fondsen en het verlof tot handel
in regelmatig beursverkeer worden ingetrok
ken ten aanzien van de fondsen hierboven onder
A. vermeld.
Toen het doek opging stond Harald Kreutzberg
daar in al zijn mannelijke fierheid en hij vulde met
dezen eersten dans van Granados onmiddellijk heel
het tooneel. In dit „Spaansche Feest", dat waarlijk
een feest werd om te zien, was Kreutzberg op zijn
best; nobel, forsch, krachtig, en tegelijk, zwierig,
elegant en licht. Prachtig was dadelijk het spel met
den blauwen doek, die golfde om zijn lenig lichaam
en waarmee hij verrassende effecten bereikte. Het
was de trotsche Spanjaard, die daar danste, zelf
bewust en met een veroverende bravour en mee-
sleepend élan. Een der mooiste- dansen van dezen
avond.
De twee volgende „liederen" Feldeinsamkeit van
Brahms en Widmung van Schumann, vielen daarna
tegen. Feldeinsamkeit is van een te pure innigheid
om gedanst te worden en het uitbundige Widmung,
dat zonder pauze er onmiddellijk op volgde, sloot
daar al heel slecht op aan. Deze combinatie leek
mij dan ook een artistieke vergissing.
Maar waarlijk grootsch was daarna de „Apoka-
lyptische Engel" op muziek van Wilckens, een
visionnaire dans, breed van gebaar en beweging en
prachtig van conceptie. Hoe zeldzaam mooi en im
poneerend was o.a. de stand van Kreutzberg aan
het slot.
Met vreugde zagen wij de geestige Hongaarsche
dansen van Brahms terug en vooral de daaropvol
gende Pan, met zijn dierlijke verlangens en driften.
Hier is het niet alleen de danser, dien wij bewon
deren, maar ook den uitbeelder. Want Kreutzberg
is in de eerste plaats een dramatisch danser, die
aan den puren dans niet genoeg heeft, maar met
zijn dans een dramatische gedachte tot uitdruk
king wil brengen of een scène komisch of dra
matisch dansend uitspeelt.
Een 'kostelijk voorbeeld kregen wij daarvan in
het slotnummer voor de pauze, „De verliefde Tui
nier" op muziek van Mozart, een dans van een zoo
burlesque dwaasheid en een zoo speelsche dartel
heid, dat de zaal in één voortdurenden lach was.
En hoe veerend licht en geestig werd deze scène ge
danst! Geen wonder, dat deze Verliefde Tuinier ge
bisseerd moest worden.
Na- de pauze kregen wij drie dansen, die ook
reeds op vorige programma's voorkwamen, de Ko-
ningsdans van Reger, koninklijk en grandioos, het
Vagebondenlied van Smetana, van uitbundige vroo-
lijkheid en zonnigheid en grooter tegenstelling
is nauwelijks denkbaar - Orpheus treurt om
Eurydike" een gedanst gedicht van een schier ver
pletterende zwaarmoedigheid en wanhoop. Het was,
of Kreutzberg met zijn programma van gisteravond,
dat de meest plotselinge overgangen gaf te zien,
zijn groote veelzijdigheid wilde bewijzen.
Tot slot van den avond kregen wij een panto
mimische parodie op „De Barbier van Sevilla" van
Rossini, die in het clowneske spel grensde aan een
