Haarlems Dagblad
Vergoeding oorlogsschade
geregeld.
VULPENHOUDERS!
December.
Normale verkoopswaarde
op 9 Mei j.l. aangenomen.
Sinaasappelen.
Spoorwegramp
in Spanje.
Bristol haast nog
erger getroffen dan
Coventry.
No. 11 de vleeschbon
ActikeCen etti.
58f JAARGANG No. 17628
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij vooi Courant-
Uitgaven en Algem Drukkerij N V Bureaux: Groote
Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgiro-
dienst 38810. Drukkerij: Zuidet Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082, Hoofdred 15054, Redactie
10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724,
14825 Soendaplein 12230,
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
Woensclag '1 December 1940
Abonnementen per week ƒ0.25, per maand ƒ1.10,
per 3 maanden 3.25, franco per post 3.55, losse
nummers 6 cent per ex. Advertentiën: 1-5 regels
ƒ1.75, elke regel meer ƒ0.35. Reclames ƒ0.60 per
regel Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels ƒ0.60, elke regel meer
ƒ0.15 Groentjes zie rubriek.
De donkerste maand des jaars heeft ditmaal zijn
duisternissen verplaatst en weinigen van ons zullen,
het waardeeren, dat zij nu in het morgeoduister
naar hun werk trekken en dit onder lamplicht aan
vangen. Het langer blijvende daglicht in den na
middag is er geer afdoende vergoeding voor. Wie
zich 's avonds met zijn schaarsche fietsverlichting
buiten gewaagd heeft, daarbij met succes maar
jiiet zonder inspanning alle obstakels heeft
meden, er tenslotte weer in geslaagd is zijn fiets in
deszelfs hok te werken zonder zich een buil te
slooten of over een emmer te struikelen, vindt het
vooral ongenoegelijk als hij 's morgens vroeg weer
met dezelfde oefeningen moet aanvangen. Het wekt
gedachten aan der Poolnacht: het is alsof er geen
eind aan komt. Is men 's avonds thuis gebleven
dan lijkt het minder onplezierig; er zit niet zoo'n
voortzetting in. Maar we kijken tooh allen reik
halzend uit naar den kortsten dag, die dan wel geen
onmiddellijke verbetering zal inluiden maar tooh
in elk geval het groote keerpunt beteekent. „Ze
worden weer langer", zullen wij zeggen en binnen
een week of zoo volgt daarop: „Je kunt bet al mer
ken". Gedachten aan de eerste voorjaarsbloemen
beginnen dan te ontwaken als een heerlijk voor
uitzicht. op bereikbaren afstand.
December heeft tenslotte ook immer zijn groote
aantrekkelijkheden gehad en die zijn gebleven. Wij
staan nu aan den vooravond van een feest en daar
volgen er nog twee op eer de maand uit is: Kerst
mis en Oudejaarsavond. Drie hoogtepunten varn
verinniging van, het. familieleven. December diient
dit meer dan eenige andere maand. En wij moeten
deze maand nog meer goeds toeschrijven, want
evenals haar voorgangster uit den jare 1939 maakt
zij den mensch gelukkig met zeven Zondagen,
waarvan wij r pas één achter den rug hebben.
Zoodat, bij een beetje goed weer, er nog tal van
mooie wandel- en fietstochten op het programma
staan. En het zal velen verheugen dat het dansver-
bod gisteren is opgeheven. Het heeft maar korten
tijd geheerscht, maar het moet vele toegewijden
varn Terpsichore in hun levensvreugd beperkt heb
ben en veel leden van bands en van „Horecaf" (u
weet toch dat dit Arabisch-klinkende woord hötel-,
café. en resauranthouders aanduidt?) in hun in
komsten.
Ieder jaar houdt December een vage belofte voor
de schaatsenrijders in, die zelden vervuld wordt.
Bdhoorend tot hen hoop ik niettemin, dat hij dit
maal niet vervuld zal worden en dat ons ook ver
der de minst-koude winter te wachten zal staan,
dien wij ooit geleend hebben. Want bij de duizen
den in ons land die het zeer arm hebben en voor
wier steun pas nog zooveel actie is gevoerd man
gelt het in de meeste gevallen vooral aan kleeding
en dekking. Een hooge thermometerstand zal de
winter voor hen veel dragelijker maken, want we
kunnen moeilijk aannemen dat in al hun tekort aan
verwarmend goed zal kunnen worden voorzien na
de eerste inzameling, voor hen gehouden. Wie naar
ijspret haakt dient deze overwegingen1 tot bedwang
van zijn verlangens te doen gelden. Voor zoover
^December op dit punt beloften inhoudt moeten die
.maar naar het achterste vertrek van onze gedach-
'tenwoning verwezen worden.
Er rest genoeg. En het feest van den ouden Hei
lige zal morgenavond de reeks hoogtepunten van
de laatste maand des jaars op waardige wijze in
luiden. Dat heeft de St. Nicolaasdrukte van de
laatste dagen wel bewezen, met al haar gedrang
voor en in winkels en een vrooiijke stemming in
de straten zopals wij die in dit zware jaar 1940 ons
.nauwelijks meer hadden kunnen voorstellen. Ook
was het 's avonds wel heel stil op straat. Wie zich
eenzaam langs 'de donkere huizenrijen voortspoedde
kon zich indenken hoe achter al die zwijgende ge
vels nijvere handen pakjes maakten en vernuftige
breinen nieuwe surprises bedachten of zidh afpij
nigden in het zoeken van het juiste rijmwoord.
Dat is niet eenvoudig, nietwaar? en allerminst
als men zulke stoplappen als „ras" en „dra" ver
mijden wil. Nog erger wordt het voor wie zich aan
zijn reputatie in de familie verplicht acht, een zui
ver metrum toe te passen en dus niet in jolige af
wisseling vijf, elf acht en dertien versvoeten toe te
passen. Zoodat hij zijn rijmelarij telkens met naden
kend getik op de tafel moet afwisselen. Ook voor
een waardige St. Nicolaasviering geldt het woord,
dat klassiek is geworden in de namen en zinspreu
ken van vele vereenigingen in Nederland: Door In
spanning Uitspanning. „Span in span uit", placht
onze oude dienstmaagd in mijn kinderjaren te zeg
gen, want ide bedoeling van den naam van haar
vereeniiglng was oooit tot haar doorgedrongen en
er waren toen nog zooveel stalhouderijen.
Duizenden moeten in dezen tijd des jaars met eer
bied aan een man als P. Gasus denken en huiveren
bij de gedachte, dat zijn arbeid hen zou worden op
gelegd. De noteering van zijn gaven in de publieke
Waardeering moet in de eerste week van December
bet hoogste punt des jaars bereiken. Een soort
aureool omgeeft nu zijn dichterlijke slapen. Maar
'bij is er zich niet van bewust. Bescheiden als immer
leverde hij vanmorgen zijn kopij in en zette zich
daarna.aan de Sinterklaasrijmen voor zijn eigen
gezin.
December.donkerste aller maanden. Maar
geenszins zonder vreugden. En als wij er wat dieper
over nadenken: rijk aan de diepere vreugden en ge
dachten die ons schragen en sterken in dit leven en
die vooral met Kerstmis maar ook op Oudejaars
avond ons vervullen.
R. P.
UITHEEMSCHE KUNST. In het Koloniaal Instituut te Amsterdam wordt deze
week een tentoonstelling' van Afrikaansche Kunst geopend. Het inrichten der
expositie.
(Foto Pax Holland.)
Bedragen tot ƒ50.000
volledig vergoed.
Verlangen van den Paus.
Rust aan de fronten tijdens Kerstdag.
VATICAANSTAD, 4 December. De Paus
'heeft het verlangen te kennen gegeven dat in
den Kerstnacht en op den Kerstdag aan de
fronten de wapens zullen rusten.
(United Press).
Het Verordeningenblad van Dinsdag bevat
een besluit van den secretaris-generaal van het
departement van Financiën betreffende de bij
dragen van het rijk in de als gevolg van het
oorlogsgeweld geleden schade.
Behalve voor hpisraad en lijfgoed en voor an
dere bijzondere gevallen, waarvoor speciale re
gelingen zullen worden getroffen, wordt de
schade bepaald door het verschil tusschen de
waarde vair het goed .-voor-en na-de beschadi
ging. Blijken in geval van herStel van het goed
de herstellingskosten, na aftrek van een rede
lijk bedrag wegens de door het herstel verkre
gen vernieuwing of verbetering, lager te zijn dan
dit genoemde verschil, dan wordt het lagere be
drag als grondslag voor de schadeloosstelling ge
nomen (art. 3.)
De waarde van het goed wordt in den regel
gesteld op de normale verkoopwaarde op
9 Mei 1940. Voor onroerende goederen, waar
van deze verkoopswaarde niet kan worden
vastgesteld alsmede voor bedrijfstoerustin-
gen geldt de boekwaarde d.i. kostende prijs
minus afschrijvingen (art. 4.)
De schade aan bedrijfs- en handelsvoorraden
wordt vastgesteld op grondslag van den in
koopsprijs, waarbij van abnormaal groote voor
raden alleen de normale hoeveelheid in aanmer
king komt en het overige wordt verwaarloosd,
(art. 5).
De aldus vastgestelde schade wordt tot
een bedrag van f 50.000 voor 100 pet. ver
goed, daarboven voor 90 pet. (art. 6)
Voor huisraad en lijfgoederen zal de Ned.
Staatscourant een bijzondere regeling, opgesteld
door den secretaris-generaal van financiën, be
vatten. Deze regeling betreft in de eerste
plaats de bijdragen in de geleden schade en ook
waarborgen voor een goede besteding daarvan.
Voor zoover huisraad gebezigd werd in een
bedrijf of bij de uitoefening van een beroep valt
het onder de hierboven genoemde algemeene
regels (art. 7).
Tenslotte is den secretaris-generaal in artikel
8 vrijheid gelaten in bijzondere gevallen scha
de en bijdrage op afwijkende wijze vast te stel
len.
Op de rijksbijdrage worden uit anderen hoofde
ontvangen schadevergoedingen a fonds perdu
in mindering gebracht. Voor de molestverzeke-
ring gelden bijzondere regelingen (Zie hier
onder).
De uitkeering.
In den regel geschiedt de uitkeering van de
bijdrage aan den eigenaar van het beschadigde
goed. Indien deze een voorschot heeft van de
„Stichting Rotterdam" of van een provinciale
stichting, wordt aan deze stichting uitbetaald.
Iets dergelijks kan geschieden op aanwijzing van
den secretaris-generaal, indien het rijk of der
den voorschotten verleend hebben (art. 10).
De ontvangen uitkeeringen moeten in het
algemeen voor herbouw resp. heraanschaffing
worden besteed. Het besluit stelt daarvoor
waarborgen. Bijdragen wegens schade aan
gebouwde onroerende goederen worden
niet aanstonds in geld uitbetaald, doch in
geschreven in een „grootboek voor den we
deropbouw", totdat waarborgen voor een
juiste besteding zijn gegeven. De inschrij
vingen zijn onvervreemdbaar en blijven bui
ten faillissement. Zij dragen 4 pet. rente
gedurende een bepaalde periode (art. 11)
Hypotheekhouders hebben geen verhaal op
de hoofdsom, gedeeltelijk wel op de rente.
Na de rentedragende periode kan de inschrij
ving door den hypotheekhouder worden
verworven, indien de ingeschrevene dan
nog niet met den herbouw is begonnen (art.
12).
Het plan van herbouw behoeft de goedkeu
ring van den algemeen gemachtigde voor den
wederopbouw. Deze houdt rekening met de belan
gen van hypotheekhouders en andere zakelijke
gerechtigden (art. 14 e.v.)
Molestverzekcring.
De molestverzekeraar is tot het bedrag der
rijksbijdrage van zijn verplichtingen bevrijd. Hij
kan reeds uitgekeerde bedragen deswege terug
vorderen. Voor zoover de uitkeering der molest-
verzekering de rijksbijdrage overtreft, komt
het meerdere den verzekerde ten goede (artt..
18 en 9). De verzekerde is van zijn verbintenis
uit het verzekeringscontract in zooverre bevrijd,
als deze betrekking heeft op dat deel van de
verplichting van den verzekeraar, waarvan deze
door de rijksbijdrage wordt bevrijd (art. 18 lid
2).
Tenslotte bevat het besluit bepalingen over
de terugvordering van ten onrechte uitge
keerde bedragen. Ook wordt bepaald dat
tot 50 pet. van de bijdrage kan worden af
getrokken in geval van onjuiste schade-op
ga ve.
Terzake van toekenning en uitbetaling der
bijdrage worden geen rechtsvorderingen te
gen den staat toegelaten.
De stukken, opgemaakt ter uitvoering van
het besluit zijn vrij van zegel, registratie
rechten en leges.
NU WEER DANSEN
MAAR.D'AN GEZELLIG EN GOED. Dus naar
THE AMERICAN CLUB.
A.s. ZATERDAGAVOND 7 DEC. van 7—11 uur
A.s. ZONDAGMIDDAG 8 DEC. van 25.30 uur
A.s. ZONDAGAVOND 8 DEC. van 7—11 uur
In „DE LEEUWERIK".
Entrée 0.50 pl. r. Leden 0.40 pl. r.
THE RHYTHM SELLERS (10 man)
Vertel dit belangrijke bericht verder
(Adv. IngeZi Med.)
Wij hebben een ENORM E
sorteering van ALLE merken
DE VULPENDOKTER.
ZIJLSTRAAT 90-92. Telef. 11161
(Adv. Ingez. Med.)
(Te Rotterdam zijn weer zendin
gen sinaasappelen uit Italië aan
gekomen en men verwacht in de
naaste toekomst regelmatige aan
voeren.)
Velen willen ons bedienen,
Met de kostbre vitaminen,
Bouwstof voor ons vleesch en bloed;
In tabletten of in pillen,
Vloeibaar als je dat mocht willen,
Slik ze, want het doet je goed.
Ongetwijfeld zijn ze nuttig'.
Want ze maken je weer futtig,
Als je wat bent afgezakt:
En wanneer ze je maar baten,
Kan 't je onverschillig laten,
Hoe de dingen zijn verpakt.
Toch wil ik het wel bekennen,
Ook al kan ik aardig wennen,
Aan het slikken van een pil;
'k Heb met groote vreugd vernomen,
Dat er sinaasappels komen,
Vitaminen in een schil.
Want ik ben naar waarheid happig
Op die bollen, malsch en sappig,
Waar zoo'n frissche smaak aan zit.
Vruchten die bij het verdeelen
Ons zoo goede parten spelen,
Vol gezondheid en vol pit.
'k Zou j' een welkom kunnen zingen
Welbekende vreemdelingen
Kom bij mij ook gauw eens an,
Vitaminenspijs der goden,
Dat 'k je aan mijn dïsch kan nooden
En volmondig loven kan.
P. GASUS.
Exprestreinen tegen elkaar
op gereden.
Het D.N.B. verneemt uit Saragossa. 3 Decem
ber: Vanochtend zijn bij het station Velilla del
Ebro de expressetreinen uit Madrid en Barce
lona op elkaar gereden. De locomotieven scho
ven in elkander. Verscheidene wagons werden
vernield.
De eerste ambulancetrein met slachtoffers
van de ramp is hier aangekomen met veertig
dooden en zestig gewonden. Het aantal dooden
van het spoorwegongeluk bedraagt volgens
de laatste berichten 53, dat der gewonden ligt
boven de zestig.
De oorzaak van het ongeluk is wellicht gelegen
in vertraging van den express van Barcelona. Ge
woonlijk passeeren de beide express-treinen op
dit traject elkaar op het station Puebla de Hijar.
Ten gevolge van de vertraging werd dit punt ver
plaatst naar Velilla del Ebro. Blijkbaar was de
wisselstand verkeerd.
De botsing geschiedde om half vijf 's morgens
Voor zoover men thans heeft kunnen nagaan is
voor den express uit Madrid ten onrechte het sein
op veilig gezet. De stopseinen van den baanwachter
van Velilla konden den trein niet meer tot staan bren
gen, ofschoon de machinist de remmen nog aan
zette. De trein uit Barcelona reed met groote kracht
en volle snelheid om een vertraging van een half
uur in te halen. Een slaapwagen schoof over den
bagagewagen heen, een wagon derde klasse sloeg
om en een andere viel de helling van twee meter
af in puin. De beide locomotieven en een tender
schoven in elkaar. Onder de passagiers bevond
zich ook een priester, die den stervenden de laatste
troost van de kerk reikte.
De botsing geschiede 51 KM ten zuidoosten van
Saragossa. Het station wordt door de Ebro van de
plaats Velilla geschieden. Daardoor werden de red
dingswerkzaamheden aanvankelijk zeer bemoei
lijkt. De eerste hulp kon slechts door drie spoor-
employés verleend worden.
Van de vele gekwetsten is de toestand ernstig,
daar hun wonden door de vorst erger geworden
zijn. Men veronderstelt ook dat de doodelijke afloop
in een aantal gevallen een gevolg van bevriezing is
De eerste hulptreinen kwamen pas enkele uren na
het ongeluk aan. De koude bedroeg op het tijdstip
van het ongeluk tien graden onder nul.
Onder de dooden en gewonden bevindt zich ook
een groot aantal soldaten, dat met verlof naar Val-
ladolid ging. Van de 53 dooden heeft men er tot
dusver 20 kunnen identificeeren.
Nader verneemt het D.N.B. uit Madrid:
De machinisten der beide sneltreinen hebben zich
weten te redden door van de locomotief te springen.
Beiden verklaarden dat de seinen op veilig stonden.
De trein uit Madrid kon nog remmen, terwijl de
trein uit Barcelona met een vaart van 90 kilo
meter op den anderen inreed.
Bommen veroorzaakten
reusachtige branden.
NEW-YORK, 4 December. (D.N.B.) Nieuwe
uitvoerige schilderingen van Amerikaansche
correspondenten in Engeland geven een aan
schouwelijk beeld van den omvang der ver
woestingen in Bristol, dat door de Duitsche
nachtelijke luchtaanvallen door golven van
Duitsche vliegtuigen in afstanden van telkens
drie minuten werd aangevallen. Talrijke vroe
gere iowoners van Coventry, die zich na de
verwoesting van deze stad naar Bristol hadden
begeven, verklaarden aan de Amerikaansche
correspondenten dat de schade welke in den
tiaoht van Zondag op Maandag is aangericht
reeds aanzienlijk belangrijker is dan in de
Engelsche communiqués wordt toegegeven. De
indruk van het bombardement is wegens de
uitgestrektheid van de stad bijna nog verschrik
kelijker geweest dan de vernietigende aanval
len op Coventry.
Bij de aanvallen in den nacht van Maandag op
Dinsdag hebben de Duitsche vliegtuigen weer tal-
looze brand- en brisantbommen op de deels in puin
liggende stad, vooral op de haven voor de uit Ca
nada en de Vereenigde Staten voor Bristol bestem
de schepen geworpen. De eerste bommenwerpers
arriveerden reeds kort na zonsondergang. Eerst ver
oorzaakte een hagel van brandbomnvr- in oen groot
deel van de stad reusachtige branden, waarvan
sommige Woensdagochtend nog niet gebluscht wa
ren. De branden wezen den weg aan de hierna
komende bommemvefpers, die met groote snelheid
kwamen aanvliegen en ondanks het zware afweer
geschut en enorme hoeveelheid sterk explosieve
bommen lieten vallen. Daarbij zijn vele gebouwen,
welke reeds in den nacht van Zondag op Maandag
hevig beschadigd waren, opnieuw getroffen en nu
volledig in puin gelegci. Zeer groot zijn de ver
woestingen aan de fabrieks- en havencomplexen.
Reizigers vertellen, zoo melden de Amerikaansche
correspondenten, dat de straten van Bristol cr uit
zien, als de verwoeste gebieden van Vlaanderen in
den wereldoorlog.
Voorts melder deze berichten dat het Bntsche
ministerie van voorlichting een verontschuldiging
heeft gepubliceerdomdat de luchtdoelartillerie er
met in geslaagd is de Duitsche vliegtuigen af te
weren.
HERNIEUWDE AANVALLEN
OP LONDEN.
Het D.N.B. meldt voorts: Ook Dinsdag zyn
de Duitsche bomaanvallen weer op de Brit-
sche hoofdstad gericht. Reeds des ochtends was
Loniden twéémaal het doelwit der Duitsche
gevechtsvliegtuigen. Met opvallerd gemak luk
te het den Duitschen formaties de Britsche
versperring van jagers en afweervuur aan de
Zuidoostkust en bij Londen te verbreken. Aan
Duitschen kant vielen geen verliezen.
Naar Reuter mededeelt heeft Lcrden gisteren
overdag viermaal luchtalarm gehad. In een Lon-
densch district zijn bommen uitgeworpen, waar
door huizen verwoest zijn. In den nacht van Maan
dag op Dinsdag waren de aanvallen volgens het
Reuterbericht voornamelijk op Bristol gericht.
Branden laaiden op en aan huizen benevens open
bare en handelsgebouwen werd aanzienlijke sohade
aangericht. Eer ge personen werden gedood en an
dere gewond.
Geldig van 5 tot 15 December
's GRAVENHAGE, 4 December. De secre
taris-generaal, wnd. hoofd van het departement
van landbouw en visscherij, deelt mede:
Gedurende het tijdvak van Donderdag 5 De
cember tot en met Zondag 15 December a.s. geeft
elk der vier met „11 vleesch" gemerkte bonnen
van de vleeschkaart recht op het koopen van 100
gram vleesch, been inbegrepen, of een rantsoen
vleeschwaren. De met „11 worst vleeschwaren"
gemerkte bon geeft uitsluitend recht op het koopen
van een rantsoen vleeschwaren.
De bonnen, welke op 15 December a.s. nog niet
gebruikt zijn, blijven nog geldig tot en met Woens
dag 18 December a.s.
Het rantsoen vleeschwaren, dat per bon kan
worden gekocht bedraagt 75 gram voor gerookt
of gekookt varkens-, rund-, of kalfsvleesch en
voor gerookte worstsoorten, 190 gram voor ge
kookte worstsoorten, rolpens en knakworst, 125
gram voor lever-artikelen, tongenworst en nier
brood en 150 gram voor bloedworst.
De dagen tgn kotf
en het etalagelicht brandt niet.
Toch wilt U cadeautjes koopen.
Neem de consequentie
GA WINKELEN VÓÓR 12 UUR.
HEDEN: 8 PAGINA'S
EEN DRIJVEND HOSPITAAL. In de ziekenzaal van een marine-lazaret, dat
aan boord van een Duitschen hulpkruiser is ingericht.
(Foto Weltbild.)
R. P.: December. pag. 1
P. Gasus: Sinaasappelen. pag. 1
J. H. de Bois: Kunst in Haarlem en
daarbuiten. pag. 3
Langs de Straat: Een vrooiijke con
ducteur. pag. 3
J. B. Schuil: Onderwijzers St. Nico-
laasfeest. pag. 2
Uit de Pers. pag. 7
Flitsen: Afblijven. pag. 3
Laatste Berichten op pagina 6
