Simon Stevin
De Ver. Staten en het Volkenrecht.
KORT NIEUWS.
MAANDAG 20 JANUARI 1041
HA art: EM'S DA'GEE'A 15
TACHTIG JAAR EN NOG OP DE SCHAATS. De 80-jarige heer Hcuker uit
Meppel doet voor de jeugd niets onder en de jongedames, die den krassen ouden
baas op den Meppeler Parkvijver ontwaarden, wilden gaarne een baantje met
hem rijden.
(Foto Pax Holland.)
Doorboring van de Haagsche Conventie.
De „Popoio d'Italia" over de
Britsche oorlogsplannen in de
Middellandsclie Zee.
Italiaansche tegenstand wordt steeds heviger.
Geloofwaardige bronnen rechtvaardigen de be
wering dat de Engelsche generale staf onder druk
an Ghurohill persoonlijk in Egypte, den Soedan.
Kenya en den Oost-Congo strijdmiddelen en solda
ten samengetrokken 'heeft die oorspronkelijk voor
Engeland bestemd waren, zoo schrijft de Popoio
d'Italia aldus meldt het D.N.B. uit Rome.
Eer. aanzienlijke hoeveelheid wapenen is daar
mee aan Engeland onthouden. Andere aanmerke
lijke hoeveelheden zijn naar Griekenland gegaan.
Tot begin November 1940 had Engeland waarschijn
lijk ongeveer 40 procent van zijn geheele vloot in
de Middellandsche Zeg. Dit deel is than® waar
schijnlijk tot 60 procent verhoogd.
Ook het Britsche luehtwapen heeft December en
Januari sterke strijdkrachten in de Middellandsche
Zee samengetrokken. De taaie Italiaansche tegen
stand in Albanië en Afrika heeft na de eerste be-
ginsuccessen de verwerkelijking van het groote
Britsche plan vertraagd. Nog slechts omstreeks ze
ventig dagen resteeren het Engelsche opperbevel
ter verwerkelijking van het strategische succes in
de Middellandsche Zee en in Afrika, dat den grond
slag moet vormem voor het geheele Engelsche oor
logsplan van 1941.
Anderzijds wordt de Italiaansche tegenstand
steeds heviger. De verplaatsing van een Duitsch
luchtleger wijst op toebereidselen die de strategi
sche leiding van de as treft, om een tegenzet con
tra het Britsche plan te doen. De as heeft ook an
dere, nog niet zichtbare maatregelen getroffen. Het
is algemeen bekend, zoo merkt het blad tenslotte
op, dat tegenwoordig van Engelsche zijde ontzaglijk
eel moeite gedaan wordt om de concentratie van
strijdmiddelen, te bespoedigen. Engeland concen
treert menschenmassa's en oorlogsmateriaal in.
Egypte, den Soedan, Griekenland en Kenya.
Het A.N.P. meldt: Door een specialen mede-
Werker, die in politieke en juridische kringen
welke op het gebied van het internationale en
het volkenrecht als bijzonder deskundig en com
petent kunnen worden beschouwd, een enquête
heeft gehouden over het actueele thema der
Jiouding van de Ver. Staten ten aanzien van het
Duitsch-Italiaansche conflict met het Engelsche
imperium, worden ons de volgende opmerkelijke
uiteenzettingen ter beschikking gesteld.
In den huidigen oorlog is meer nog dan vroeger
de groote beteekenis van volkenrechtelijke on-
eenigheden naar voren gekomen. De strijd tus-
schen politieke wereldbeschouwingen is tevens een
strijd tusschen rechtsbegrippen, gelijk de werke
lijkheid toont, tusschen het streven naar een
faire enridderlijke oorlogvoering aan den eenen
en een meedoogenloozen vernietigingswil aan den
anderen kant.
Tusschen de strijdende partijen staan de neu
trale mogendheden welker rechten en plichten in
geschreven en ongeschreven nonnen van het vol
kenrecht zijn vastgelegd. Zoolang een staat neutraal
blijft, is hij verplicht tegenover de oorlogvoerende,
staten een bepaalde houding in acht te riemen en
bepaalde interventies van deze staten te dulden.
Deze beide zaken echter worden beheerscht door
den plicht eener zeer strenge onpartijdigheid: de
neutrale staat is derhalve niet alleen moreel en
politiek, maar ook juridisch verplicht zijn houding
tegenover alle oorlogvoerende staten gelijkelijk te
bepalen en interventies der oorlogvoerende staten
welke uit den oorlogstoestand voortvloeien, gelijke
lijk van alle oorlogvoerende staten te duldenIn
het bijzonder echter is hij verplicht zijn neutraliteit
tegenover alle oorlogvoerende staten gelijkelijk te
bandhaven.
Deze duidelijke grondbeginselen zijn in hoofd
zaak samengevat in de beide Haagsche neutrali-
teitsovereenkomsten van 18 October 1907. De Ver.
Staten van Amerika hebben deze overeenkomsten
weliswaar niet mede onderteekend: zij zijn echter
nog voor den oorlog daarbij toegetreden en heb
ben ze op plechtige wijze geratificeerd. Zij zijn
daarmede aan de bepalingen van deze overeen
komsten gebonden.
Het is van belang duidelijk zich voor oogen
te stellen, dat de deelneming van de Ver. Staten
aan den oorlog tegen de Centrale Mogendheden in
1917 niet geschiedde zooals de officieele
Amerikaansch-Engelsche geschiedschrijving beweert
omdat de Centrale Mogendheden inbreuk had
den gemaakt op de rechten van de Ver. Staten als
neutrale mogendheid, maar omgekeerd juist om
dat de Ver. Staten het, in het bijzonder sedert
1915, in toenemende mate nagelaten hadden con-
cientieus de op hen rustende volkenrechtelijke
plichten na te komen. In het bijzonder zijn zij in
gebreke gebleven ten opzichte van de noodzake
lijke onpartijdigheid tusschen de oorlogvoerenden
en daarmede hebben zij den hoogsten plicht als
neutrale mogendheid voortdurend geschonden.
Dit is door vele, zonder vooroordeelen zijnde
Amerikaansche geleerden, het laatst nog in 1937
en 1938 door den professor in het Volkenrecht,
Borshard en door den hstoricus Tansill, op over
tuigende wijze uiteengezet. A
Wanneer men de politiek der AmcrilWansche re
geering sedert het uitbreiken van den tegenwoor-
digen oorlog in verband ziet, springt de parallel
imet de ontwikkeling van den wereldoorlog duide
lijk in het oog. Ook thans weer neemt deze poli
tiek een steeds eenzijdiger tegen één der beide
oorlogvoerende partijen gerichte houding aan. De
Vei-. Staten bevinden zich thans reeds in een toe
stand die er door gekenmerkt wordt, dat zij hun
volkenrechtelijke plichten als neutrale mogendheid
fciet meer nakomen.
Uit de groote reeks voorbeelden, die aange
haald kunnen worden voor de in strijd met het vol
kenrecht zijnde houding der Ver. Staten, mogen
slechts twee zeer kenmerkende worden ge
noemd. Zoo zegt artikel 6 van XIII Haagsche ac-
coord betreffende de rechten en plichen van de
neuralen in geval van een oorlog er zee (de z.g.n.
zeeneutraliteitsconventïe aan welker bepalingen de
Ver. Staten zooals hierboven uteengezet., gebon
den zijn, duidelijk en hetlder 't volgende: het door 'n
neutrale mogendheid aan een oorlogvoerende mo
gendheid om eengerlei reden direct of indirect uit
gevoerde afstaan van oorlogsschepen, munitie of
ander oorlogstuig is verboden. Op overeenkomstige
wijze verbiedt artikel 16 b van de Pan-Amerikaan-
gche neutraliteitsovereenkomst van Havanna, die
op 20 Februari 1928 onder het beschermheerschap
en op instigatie juist van de Vex*. Staten is on
derteekend. het verleenen van credieten door een
Amerikaanschen staat aan een oorlogvoerende
mogendheid, zoolang de betrokken Amenkaan-
Eche staat zelf formeel buiten het conflict
Etaat.
Russen in de stratosfeer.
Ballon steeg tot 11000 meter.
Op 17 Januari. 000 meldt ihet D.N.B. uit Moskou,
hebben de Russische luchtscliippers Fomin en
Golysjev een tocht naar de stratosfeer onderno
men in een open luchtballon. Des morgens stegen
eii op in de buurt van Moskou en drie uur later
landden zij behouden en wel in het gebied van
lawono (200 kilometer ten Noordoosten van Mos
kou). Volgens den stand van den hoogtemeter
hebben zij een hoogte bereikt van ruim 11.000
meter, waar zij een temperatuur aantroffen van
minus zestig graden Celsius. Deze vlucht, waar
van de Russische pers uitvoerig melding maakt,
gold de bestudcerimg van eenige natuurkundige
eigenschappen van de stratosfeer.
In strijd hiermede verklaren de bepalingen van
het door president Roosevelt op 11 Januari 1941
bij het Amerikaansche congres ingediende wets
ontwerp op de hulp aan Engeland, dat de Ameri
kaansche regéering voor regeeringen, welker on
dersteuning de Amerikaansche president „be
schouwt als essenteel voor de defensie van de
Ver. Staten", wapenmateriaal kan doen vervaar
digen, wapentuig aan deze regeeringen kan af
staan, en dezen regeeringen ieder soort inlich
tingen kan doen toekomen, die in verband staat
met de levering van wapenmateriaal.
Het is duidelijk, dat deze bepalingen, ingeval zij
door 'het Amerikaansche congres tot wet mochten
worden verheven, een ernstige inbreuk op het
volkenrecht van den kant van de Ver. Staten zou
den vormen.
De inbreuk op de bepalingen van artikel 6 van
de genoemde Haagsche conventie is te duidelijk dan
dat hij een toelichting noodig heeft. Maar ook met
de genoemde bepalingen van de overeenkomst van
Havanna zou deze wet onvereenigbaar zijn, want
het is duidelijk, d&t de daar ender oogen geziene
transacties door den begunstigden oorlogvoerenden
staat Engeland niet contant betaald kunnen
worden, maar afgewikkeld moeten worden largs
den omweg van uitgebreide credietoperaties.
Sleohits terloops zij opgemerkt, 'dat deze wet ook in
strijd zou zijn met de bekende Johnson-act, die zoo
als men weet iedere soort van eredietverleening
verbiedt aan staten, die him uit der. wereldoorlog
dateerende schuldverplichtingen jegens de Ver.
Staten niet zijn nagekomen, waartoe Engeland in
de eerste plaats behoort.
President Roosevelt en zijn minister van Buiten-
landsche Zaken Cordell Huil hebben wel gemerkt
hoezeer 'hun voornemen in strijd is met volken
recht en grondwet. Zij trachten, verwijzende naai-
een vermeend in gevaar brengen der Ver. Staten
door de spilmogendheden en Japan, dit in strijd
met het recht zijn te verbloemen. Men tracht zich
te bedienen van het op zichzelf ongetwijfeld gel-
diige volkenreohtsbeginsel, dat iedere staat gerech
tigd is een bedreiging van zijn bestaan af te we
ren met alle hem ten dienste staande middelen.
Intusschen kan het beginsel der zelfverdediging
in dit geval geen toepassing vinden, aangezien een
bedreiging der Ver. Staten door het Duitsche rijk
reeds door him bevoorrechte geographische ligging
onmogelijk is.
De versletenheid van dit. argument heeft intus
schen den minister van buitenlandsche zaken Huil
aanleiding geven om in zijn senaatsrede van 15
Januari een nieuwe bewering naar voren
te brergen. Op een vraag, of de bepalin
gen van het wetsontwerp van Roosevelt dan
niet in strijd waren met de voorschriften van de
XIII Haagsche conventie antwoordde hij, dat de
Ver. Staten deze voorschriften niet meer als toon
aangevend voor zich konden beschouwen. Huil
heeft daarmede de bindendheid van een door de
Ver. Staten vrijwillig en op plechtige wijze aan
vaarde verplichting eenzijdig en zonder urgente re
den opgezegd. Hij heeft dus precies hetzelfde ge
daan. wat. men beweert dat in de jaren sedert 1933
door Duitschland is gedaan en wat juist in de krir
gen der Amerikaansche regeeringspolitieci een zoo
buitengewoon scherpe zij het ook ongerechtvaar
digde critiek heeft gewekt.
Als m-otiveering voor dit buitengewone optreden
der Ver. Staten bracht Huil nu niet raar voren
zooals men had kunnen verwachten dat de Ver.
Staten „bedreigd" werden, maar dat de genoemde
Haagsche conventie niet meer door alle oorlog
voerenden wordt nagekomen. Met deze aanduiding
kan aangezien het Duitsche rijk zich tot dusver
op de meest pijnlijke wijze gehouden heeft aan de
bepalingen der genoemde conventie niet anders
bedoeld zijn dan de Britsche practijk van de zee
oorlogvoering, die inderdaad de bepalingen van de
genoemd# conventie (die mede door Engeland is
onderteekend) ten 'scherpste overtreedt. Vermeld
moge in dit verband alleen worden het geval van
het Duitsche regeeringsstoomséhip „Altmark" en
het Britsche navycertsysteem. Aan den anderen
kant. echter is er geen twijfel aan, dat uit deze in
strijd met het recht zijnde Britsche practijk voor
de Ver. Staten geenszins de bevoegdheid kan
voortvloeien om nu eigener beweging de geheele
overeenkomst eenzijdig op te zeggen.
De waarlijk groteske toestand ontstaat dus, dal
een formeel neutrale staat, welks regeering de uit
de neutraliteit voortvloeiende plichten, tracht te
omzeilen op een wijze die in strijd is met het vol
kenrecht, zich het voorwendsel daartoe juist niet
laat leveren door die mogendheid, waartegen hij
het voornemefi heeft een standpunt in te nemen,
maar door die mogendheid, aan wie zijn steun ten
goede moet komen. Anders gezegd: de Ver. Staten
dulden en bevorderen handelingen van Engeland in
strijd met -het. volkenrecht, teneinde zich van hun
kant op in strijd met het volkenrecht zijnde wijze
te verwijderen van hun plichten als neutrale mo
gendheid en een standpunt te kunnen innemen te
gen het Duitsche rijk, d.w.z. tegen kJie partij, die
volkenrechtelijk correct optreedt. De huidige Ame
rikaansche regeering beschouwt, dus iedere inter
nationale conventie en iedere volkenrechtelijke ver
plichting als niet ter zake dienende wanneer zij
nadeelig blijkt voor haar eenzijdige anti-Düïtsche
neutraliteitsdoeleinden. Op grond hiervan kan men
er zich een denkbeeld van vormen, hoe de „nieuwe
orde" er zou uitzien die de volkeren na een Brit
sche overwinning over het Duitsche rijk beschoren
zou zijn. Het is dezelfde „orde" die geleid heeft tot
den Wereldoorlog en tot het dictaat van Versailles,
tegen dezen ongeest is Duitschland ten strijde ge
trokken. Het zal dien strijd voeren tot het zegevie
rende einde.
- Het verkeersvliegtuig uit den geregelden
dienst van de Hongaarsche luchtvaartmaatschappij
Ma Ier t is op het traject BoedapestKlausenburg
vlak voor een tusschenlanding op het vliegveld
van Crosswardein Vrijdagochtend neergestort. Be
halve de uit drie personen bestaande bemanning
zijn, naar het D.N.B. verneemt, negen passagiers
om het leven gekomen. De overige inzittende passa
giers werden ernstig gewond.
- Het Engelsche transportschip .Almeda Star"
(14.936 b.nt.) heeft in een radiobericht medegedeeld
dat. het in het noordelijk deel van den Atlantischen
Oceaan getorpedeerd is. Het S.O.S.-sein van de
„Almeda Star" was binnen enkele uren het tweede
uit dit gebied. (D.N.B.)
In den loop der volgende week zal Horia
Sima, de commandant der Roemeensche légionnaire
beweging en vice-voorzitter van den ministerraad,
naar Berlijn vertrekken, zoo meldt Stefani. Hij
begeeft zich naar Duitschland op uitnoodiging van
de nationaal socialistische partij.
Vrijdagavond, aldus deelt het D.N.B. mede, is
een sterk contingent Italiaansche arbeiders naar
Duitschland vertrokken. Een vertegenwoordiger'
der fascistische partij hield voor hun vertrek een
toespraak, waarin hij den nadruk legde op de
kameraadschap en de verbondenheid der revoluties
van beide oorlogvoerende volken.
- Uit Sao Vicente de Cabo Verde wordt gemeld
dat de 79 geredden van het in den Atlantischen
Oceaan tot zinken gebrachte Engelsche s.s. „Na-
gliora", over wier lot men tot dusverre in het on
zekere verkeerde, aan de goudkust in de haven
Freetown aan land gebracht zijn. (D.N.B.)
Het aan de monding van de Taag gestrande
Engelsche vrachtschip „Siva" moet, naar het D.N.B.
verneemt, als vex-loren beschouwd worden. Het
schip is zoover op het strand geworpen dat alle
verdere pogingen om het weer vlot te brengen, geen
kans op succes hebben.
- Uit Montevideo meldt het A.N.P.De Britsche
gezant alhier heeft aan den minister van buiten
landsche zaken van Uruguay de onvoorwaardelijke
verontschuldigingen van de Britsche regeering afin
geboden wegens het opbrengen van het Fransche
s.s. .Mendoza" door den Britschen kruiser ,Astu-
rias" binnen de territoriale wateren van Uruguay
Van het le Lissabon thuis hoorende Porlugee-
sche motorschip „Jose 2", dat verscheidene maan
den geleden met een lading vischconserven en sui
ker naar Engeland is vertrokken, ontbreekt elk
bericht. Men vreest, dat het schip verloren is. (D.
N. B.)
De in het buitenland verspreide geruchten
over het aftreden van maarschalk Graziani als
opperbevelhebber der in Libië staande Italiaan
sche strijdkrachten worden, zoo bericht het D.N.B.
uit Rome, van bevoegde Italiaansche zijde tegen
gesproken.
De Britsche Berichtendienst heeft medege
deeld dat het op het oogenblik verboden is, vee
van het eiland Man, uit Eire of Noord-Ierland naar
Groot-Brittannië in te voeren. In het Noord-Iersche
graafschap Londonderry is namelijk mondr en
klauwzeer uitgebroken.
Deze week wordt een collectie oude en moderne schilderijen van beroemde
meesters in „De Zon" te Amsterdam geveild. Tijdens de kijkdagen was er veel
belangstelling.
(Foto Pax Holland.)
OVER LIPPENSTIFTEN.
Indien een vrouw, die een gemiddeld ge
bruik maakt van haar lippenstift de lijn, die
zij eiken dag op haar lipjes toovert, aan een
stuk door zou trekken, dan zou zij in een jaar
tijds een weg geteekend hebben, die 3/4 c.ni.
breed en 180 meter lang zou zijn. Dit is het
resultaat van een merkwaardig onderzoek,
dat Joel Ferrell, technisch student aan de
Universiteit van Iowa (Ver. Staten) onderno
men heeft. Zijn experimenten heeft hij, naar
hij zeide, slechts genomen om zijn nieuws
gierigheid te bevredigen. Nagellak schijnt
door de dames minder gebruikt te worden,
want alweer volgens de onderzoekingen van
den jongen Ferrell, hiermede zou men in een
jaar slechts een lijn van 75 meter bereiken.
(United Press.)
Ledenvergadering; R.-K. Volksbond.
De afdeeling Haarlem van den R.-K. Volksbond
hield Zaterdagmiddag in het gebouw St. Bavo
aan de Smedenstraat de eerste ledenvergadering
in 1941. Na de gebruikelijke opening uitte de voor
zitter, de heer J. Rh. H. Castrieum, de beste wen
scheen voor de leden en bun huisgenooten in het
nieuwe jaar. Hij gaf een uiteenzetting van de
loonbelasting en sprak de hoop uit, dat nu rijks-
en spoorwegpersoneel salarisver hooging had ge
kregen, dit ook aan -personeel van andere bedrij
ven deelachtig zal worden. Hiervoor zal de mede
werking van het hoofdbestuur van het R.-K.
Werkliedenverbond worden ingeroepen. Dit ver
bond heeft trouwens al met vele acties succes ge
had. Spreker bfaoht hulde aan den geestelijk
adviseur, den weleerw. heer C. M. Broers, die
veel voor het geestelijk en maatschappelijk welzijn
Van de leden der af deeling gedaan heeft. De heer
Castrieum vestigde vervolgens de aandacht op
de stichting „Concord'ia", waar de arbeiders hun
spaargeld kunnen beleggen. Hij dankte verder de
verschillende onder-afdeelingen voor hun mede
werking en deelde mede. dat het ledental nu 2225
bedraagt; het was weliswaar iets terug geloopen,
maar hij hoopte dat het spoedig weer zou toene
men.
Vele leden voerden over interne aangelegen
heden het woord; aan den heer Castrieum werd
hulde gebracht voor de door hem bij voortduring
betoonde activiteit.
Kapelaan Broers sprak hierop een propagan
distisch woord, waarbij hij de leden aanspoorde
met onafgebroken ijver voor hun organisatie te
blijven werken, waarna de vergadering gesloten
werd.
„JACOB VAN LENNEP".
De Haarlemsche Tooneelvereeniging „Jacob
van Lennep" zal na haar succesvolle opvoering
van „De andere vrouw" Zondagmiddag' 2 Februari
in Hotel „De Leeuwerik" te Haarlem opvoeren:
„Z. B. B. H. H." (Zijn bezigheden buitenshuis
hebbende), door Archibald Laafs, een blijspel in
drie bedrijven. De hoofdrollen worden vervuld
door geroutineerde krachten in het dilettanten
tooneel; de heer Jan van Dongen is met de regie
belast
HAARL. DAMES SCHAAKCLUB.
Woensdag 22 dezer begint de Haarlemsche
Dames Schaakclub haar schaakcursus voor eerst-
beginnenden.
Voor dames, die zich aan het mooie spel willen
wijden ïs dit een goede gelegenheid, zich de be
ginselen van het schaken eigen te maken. De deel
neming is voor ieder opengesteld.
Ten huize van mevrouw C. K. BakkerBoer aan
den Crayenestersingel te Haarlem wordt de cursus
gehouden.
Voordracht van dr.
Dijksterhuis in Teylt'
Stichting
Zaterdagmiddag heeft dr. E. J. Dijkstert
Oisterwijk in Teyier's Stichting te Haarlem
cyclus „Drie Nederlandsche figuren uit de ra;
de en zeventiende eeuw" gesproken over dl l,S
ten wiskundige Simon Stevin.
Steyin is in den wij cl sten zin des woord |n
spreker, een nationale figuur van den Nc-c e i
schen stam; hij is Zuid-N ederlgnder van
Noord-Nederlander door verblijf en»werkfc at
taak, in één voordracht zijn beteekenis te
stelt de moeilijke keuze tusschen oppen lakt j)J
ledigheid en eenzijdige grondigheid. Om di jk
te vermijden gaf spr. in het eerste deel dq
dracht aan de hand van een lijst van zijn.
ceerde werken een overzicht van de wetens ld
lijke prestaties van Stevin. In het tweede dl 5'
dieper ingegaan op zijn meest belangrijke vu
Zijn eerste werk, de „Tafelen van Interes!'
bevat rentetafels met een toelichting op de
ning en een handleiding voor het gebruik,
volgen hierop de „Problemata Geömetiïea"
vooral de onderzoekingen over halfregelmat
vlakken van belang zijn. In 1585 verschel
„Dialektike". de „Thiende" en ,,1'Arithmétiqi
eerste is een leerboek der klassieke logica, bi T
de bevat de eerste systematische uiteenzetti c-
de z.g. decimale (beter: positioneele)
van gebroken getallen, het laatste is een
van het rekenen en de algebra. In zijn in
schenen werken de „Beghinselen der Weo{
de „Weeghdaet" en de „Beghinselen des
wichts" treedt Stevin voor het eerst op al'
ristische schepper van een Nederlandsclw
schappelijke vaktaal. Zijn pleidooi voor he
van de landstaal in wetenschappelijke
hangt samen met zijn theorie van den z,|
tij t.
Na 1586 verloopen eenige jaren' zonde)
ties. Van Stevin's practisehe werkzaamhi
periode krijgt men een indruk door neget
aanvragen die hij in 1589 doet.
„Het Burgherlick. Leven" (1590) behandt
sitie van den burger tegenover zijn overhi
„Apperidice Algebraique" (1594) brengt eet
rijke bijdrage tot de theorie'der algebraist
lijkingen.
De hierna nog verschenen werken zijn
grootste deel later verzameld in de „Wis
Ghedachtenissen" (1605-1608), welk werk
sen, door Stevin aan Prins Maurits gegevet
Spr. gaf den inhoud van dezen reusachtige
in groote trekken weer en vermeldde
enkele werken op krijgskundig gebied also
later uitgegeven verhandeling over muztó
Uit het gegeven overzicht blijkt Stevin's vt
heid. Zijn belangstelling is onbegrensd. Zij
ste' leed is daarbij het onvoldoende
waarnemingsmat.eriaal. Vandaar zijn herha
dooi voor systematische waarneming.
Na de pauze behandelde dr. Dijksterhui)
derzoekingen van Stevin op het gebied va
en hydrostatica. Stevin treedt hierbij
voortzetter van het werk van Archimedes,
deze streeft hii er naar de statica als een
wetenschap op eigen axiomata op te boua
„Weeghhconst" bevat vooreerst een theorie
hefboom onder werking van vei-ticaal
krachten. Om hierna ook den inyloed va!
werkende krachten te kunnen nagaan, heet
de stelling van het hellend vlak noodig,
bewijst met behulp van het befaamde Cloo'.
bewijs. Spr. onderwierp dit bewijs aan een! jjj
beschouwing, waarbij bleek, dat de logisch
de ervan niet zoo groot is als bij eerste besd
het geval schijnt te zijn. Uitgaande van dl
van het hellend vlak komt Stevin niet all
een theorie van den hefboom onder werl^
willekeurige krachten, maar tevens tot
meene inzicht in de samenstelling van
die op één punt werken. Ter illustratie van
hydrostatische onderzoekingen werd vervol l
bewijs van de stelling van Archimedes
ven, waarop een korte samenvatting van i
schouwingen over den hydrostatischen druk
Samenvattend schetste spr. in het kortr
historische beteekenis 3ie Stevin voor de
natuurkunde bezit. Zijn groote aandacht
empirie, gecombineerd met zijn streven nas
matische behandeling der waargenomen vi
selen. stempelt hem tot een natuuronder»
de moderne beteekenis van het woord.
Holland op zijn mooist.
De arreslede en de
molen, twee karakte
ristieke herinneringen
aan vroeger eeuwen
en tevens twee bewij
zen - van het schoone,
dat nimmer vergaat.
(Foto Pax Holland).
DE SPEELWEIDE BIJ DE LORENTS
Eenige dagen geleden hebben wij in1
overgenomen een stukje uit „De Spcelti»
orgaan van den Bond van Haarlemsche
tuin Vereenigingen. In verband met dit st
genoemd orgaan verzoekt de secretaris
Vereen, tèr behartiging van de belangen
woners van Haarlem Zuid-West ons het1
te willen opnemen:
In Haarlem-Zuid-West bevindt zich
ruimen tijd een bloeiende buurtvereeni$
Bond van Haarlemsche SpeeltuinvereeniJ
van 't bestaan dezer buurtvereeniging op dl
daar deze destijds aan het bestuur van
noemden Bond voorstellen tot aansluit
gedaan. Hierop kon toen niet worden
omdat:
lo. het gemeentebestuur zeer zeker uit
heidsoverwegingen op de plaats waar nu s
weide komt, het inrichten van een spe^:
de daaraan verbonden toestellen, niet
doogen;
2o. de kinderen in die wijk niet in
plaats behoefte hebben aan een speeltuiï
De verdere bewering, dat de kinderen!
zelf zouden worden overgelaten, mist ooi
grond, daar reeds vóór het aanleggen
speelweide de jeugd van Haarlem
leiding bij zijn spel kreeg welke, nu
weide een feit gaat worden, mede dank'
wat- van de zijde der buurtvereeniging
richting is gedaan, zeker nog in onivató
nemen.
