Speelfitm
Op Ontdekkingsreis
FLITSEN
GRIEP
Togal
Nederlandsche
filmindustrie
actief
De Haarlemsche Filmfabriek
Polygoon lanceert een
F'
»JLLn
DINSDAG 4 FEBRUARI 1941
HAARLEM'S DAGBLAD
3
in de arbeidssfeer van...
E lijd van het jaar kenmerkt de sfeer van
den arbeid op de boerderij. Dat moge ook
in amiere bedrijven het geval zijn, hier,
waar vrijwel alles verband houdt met het
natuurgebeuren treedt de invloed der getijden wel
bijzonder aan den dag. Als de natuur werkt, werkt
de boer en als zij rust neemt aok blauwkiel er
wat meer zijn gemak van.
Als de natuur rustmaar de natuur rust
nooit. In de maanden der korte dagen moge het
lijken alsof -er veel tot stilstand is gekomen, wij
weten wel, dat het eeuwige werkproces doorgaat, in
de vezels, in den knop, onder den grond.
Die inkeer die allerminst het einde, veeleer het
nieuwe begin beteekent, deelt zich mede aan de
boerderij. Des zomers.ja dan is er léven, leven,
dat het gras den grond uitjaagt en de wagens met
hooi van den vroegen morgen tot den laten Juli
avond den stal toevoert, leven, dat dartelt door de
weide of vredig ligt te herkauwen in den neveligen
avond, dan is er jachtig bedrijf met lange dagen
en korte nachten. Maar als de groene wei vaal is
geworden of den last van sneeuw en ijs draagt en
de beesten op stal zijn gebracht dan daalt ook
over' de boerderij de rust.
Ja, maar ook hier beteekent rust niet werkloos
heid. Juist zooals het animale en het vegetale zich
in den winter voorbereidt tot nieuwen opgang, zoo
is er op de boerderij ook, naast den dagelijkschen
arbeid, voorbereiding voor wat straks weer wacht.
Alleen. je merkt dat zoo niet, omdat het gebeurt
in de beslotenheid van huis en erf.
Wat te zeggen van de arbeidssfeer op de boerde
rij'' Sfeer is er genoeg. Bij -morgen, als de boer met
zijn jongens om kwart voor zeven (dat is: vijf uur
„aan de zon") slaperig te voorschijn komt, de em
mers van het rek haalt en onder de koe plaats
neemt, te avond, als het gezin bijeen is, nadat de
beesten verzorgd zijn en de baas in de een of an
dere prijscourant nagaat of hij dit jaar witte lange
zal zaaien of op 't chapiter van voerbieten aan
Belgische groenkraag de voorkeur zal geven en of
de viermat. die er dezen zomer wat schralig bijlag
niet wat krop of vossestaart, of ander graszaad
noodig heeft .Sfeer is er altijd op een boerderij,
och. niet de romantiek van de fluweelig groene
weide, het brugje over de sloot en de ooievaar bo
ven het dak en ook niet de sfeer van de werk
plaats waar jachtig bedrijf het lied van den arbeid
zingthet is dat gansch bijzondere, dat eigene,
dat grensgebied tusschen het heilige moeten en de
'ongebondenheid van het vrije beroep, dat zijn
stempel drukt op het boerenbestaan Heilig móeten-
een boer werkt met levend materiaal en de zorg
daarvoor ligt in zijn hand en bepaalt tot zeer groo-
te hoogte de mate van zijn welstand. Veel is er,
dat met de regelmaat van een klok moet geschie
den cn dat schept een bestaan van onderworpen
heid. Voeren, melken, toezicht houden- op de teelt,
als aan dat alles niet de hand wordt gehouden loopt
de boel mis en dat beteekent onmiddellijk verlies.
Maar de boer moge in menig opzicht de slaaf van
zijn bedrijf zij-n, hij is ook koning. Hij voert zijn be
leid naar eigen welgevallen en niemand is er, die
hem ter verantwoording roept. Op de boerdeij is de
boer alles en de rest niets. Hij handhaaft als goed
conservatief de aartsvaderlijke zeden, bepaalt den
duur van den arbeidsdag, de bestemming van de
.producten van zijn bedrijf en heeft stem in het. ka
pittel zoo goed bij het huwelijk van zijn rund als
hij dat van zijn jongste dochter. Maar hij is een
verlicht despoot, die de oude wijsheid: zacht waar
het kan, krachtig waar het moet! in practijk brengt
en tegenover de noodzakelijkheid van den arbeid
bü het krieken van den dag de waarde van een
middagslaapje niet zal miskennen.
Niet of de nieuwe tijd heeft ook op de boerderij
zijn intrede gedaan. Maar hij is filosoof en aan
vaardt het gebeuren met de berusting, die haar
grond vindt in het vertrouwen, dat^n weerwil van
don vloed van bepalingen en besluiten en voor
schriften, die in onze dagen het boerenbedrijf over-
golft, de boerderij toch het centrum vormt van de
vele en groote behoeften, die de stad heeft
„Hoe gaan de zaken. Kors?"
Op een onnoozele vraag is het moeilijk antwoor
den. Hij valt op de knieën, minder uit deemoed dan
wel om een paaltje van het hek, dat doorgerot is,
te inspecteeren en orakelt:
„Dat weet ik niet. Dat weten ze in de stad".
„Wel?"
„Nou, in de stad weten ze, hoeveel koeien ik mag
aanhouden, hoeveel voer ik noodig heb, wat voor
haar de kalveren hebben en wat voor mest mijn
land noodig heeft. Als ze me straks nog willen ver
tellen hoeveel biggen de zeug straks mag werpen
zijn we er heelemaal".
Nu ja zoo'n beetje mopperen hoort er bij. Dat
doen we op onze beurt allemaal als de overheid
zich met onze zaken bemoeit.
„Geeft het nu veel last, Kors. al die maatrege
len?"
„Nou ja, last, wat noem je last? 't Ben rare tij
den en dat gééft last. Als de verdiensten beter wa
ren nam je den last op den koop toe. Nu de ver
diensten minder worden voel je de lasten dubbel,
dat spreekt".
„Wordt dat minder, Kors?"
„Wat wou je dan? Aardappelen, koek, stroo, 't is
allemaal even duur Je hooidat begrijp je wel.
En als dan de melkprijs dezelfde blijft en je van
je melkvee er nog een paar- moet afstaan voor de
Om de bewaarkool vorstvrij te houden, is de
oudenvetsche „vuurduivel" bij de tuinders weer
te voorschijn gehaald.
(Foto Pax Holland)
slacht, dan gaat het met de verdiensten den ver
keerden kant op. Dat 's klaar".
„Dus
,Ik weet het niet. Ik weet één ding: dat ze op slot
van rekening toch bij ons terecht moeten komen.
Want een boer mag dan volgens de heeren in de
stad geen verstand hebben van zijn bedrijf en een
boer mag dan zoowat iederen dag nieuwe voor
schriften krijgen en een boer mag niet al te snug
ger zijn.wij hebben met dat alles dan toch maar
te zorgen, dat jullie in de stad iederen dag je halve
of je heele'kannetje kunt krijgen en dat er slacht
vee is en genoeg melk voor je boter en kaas en de
bouwboer heeft te zorgen dat de boel op tijd uit den
grond komt.... 't begint allemaal op het boeren
land, heertje!"
We dwalen het erf over en drentelen door het
middenpad van den stal. Een of andere Kors Jr.
treft voorbereidende maatregelen voor de bemes
ting van het la-nid. Het platst en klettert in den
kruiwagen dat het een aard heeft. „De bruin hoest",
bro-mt Kors Jr.,. doelende op het paard, dat een
stalletje apart heeft.
„Ja, dat heb je van dat verwenschte kanthooi".
Kors omschrijft het iets kernachtiger maar 't komt
op hetzelfde neer/Straks zal hij eens naar den pa
tient gaan kijken.
Als we den stal verlaten maakt de knecht juist
zijn entree. Hij heeft een emmertje witkalk ln de
hand en een kwast.
„Zoo, Arie", animeert de baas, „ga je de boel eens
opknappen?"
Arie bromt wat en tracteert zichzelf op een ver
snapering uit zijn koperen tabaksdoos.
Achter 't beschot krijscht een angstaanjagend
geluid Verschrokken kijk ik Kors aan.
„Dat 's de koffie", zegt hij kalm.
Even later genieten we in de keuken van een
verzadigde suikeroplossing met een koffiesmaak.
D.
HET „OOSTERKERK-KOOR".
In de jaarvergadering van het Oosterkerk
koor der Ned. Herv. Gemeente te Haarlem, is
besloten dit jaar een kerkconcert te geven. Het
zal nl. 23 Juli a.s. 10 jaar geleden zijn,
dat het O. K. K.. op initiatief van dr. K. H. Mis-
kotte, werd opgericht. Dit zalgevierd worden
door het geven van een kerkconcert.
Het bestuur is ongewijzigd gebleven, t.w. Dr.
E. Emmen. eer e-voorzitter; de heeren G. Rol,
voorzitter; P. J. Kloos, secretaris, Da Costa-
straat 62; J. v. Sprang, penningmeester; mej.
M. Goulooze, muziek-commissaresse en mevr.
J. Pruis—Hessels, algem. adjuncte.
Verder werd- besloten om weer 's Woensdags
avonds van 7 uur tot 8V2 uur te repeteeren in
d.e Juliana van Stolbergschool a.d. Slachthuis
straat te beginnen op Woensdag 12 dezer.
In studie zullen worden genomen liederen
van Joh. Seb. Bach, Sweelinck, Franck, Adr.
Engels, Pater Brugman, e.a.
Ned. Bond tot liet Redden van
Drenkelingen.
Verdrinkings- en Reddingsgevallen.
In vergelijking met de laatste maanden van 1940
is het aantal verdrinkingsgevallen in Januaii 1941
betrekkelijk laag gebleven, hoewel diepe duister
nis, "ijs en helaas ook weer dronkenschap slacht
offers eischten.
Er verdronken 5 jongens beneden 16 jaar, 4
meisjes, idem, 31 mannen en 6 vrouwen, te zamen
46 dooden. (In Januari 1940: 25 verdronken; in
December 1940: 147 dooden.) Bij auto's te' water
verdronk niemand.
Slachtoffers van de duisternis waren: 1- meisje,
21 mannen en 4 vrouwen, te zamen: 26. Het ijs
kostte aan 4 jongens, 3 meisjes en 7 mannen het
leven, in totaal 14.
Onder de slachtoffers waren 1 jongen en 1 meis
je beneden zes j aar. Een jonge man verloor
zijn leven bij een poging, zijn zusje te redden, dat
door het ijs was gezakt.
Gered werden in Januari of wisten zich te red
den: 31 jongens beneden 16 jaar, 9 meisjes, 55
mannen en 9 vrouwen, te zamen: 104. Bovendien
werden uit auto's te water 20 personen gered, in
totaal: 124 geredden. (In Jan. 1940: 97; in Dec.
1940: 283.)
'Met veel waardëering brengen we in herinnering
dat een jongen van 13 jaar, Bertus van der Zee,
Kattenburgerkade 18 II te Amsterdam, in twee
dagen drie kinderen uit het ijs heeft gered.
Bij duisternis werden gered: 38 mannen en 7
vrouwen, te zamen: 45. Uit het ijs gered: 31 jon
gens' en 9 meisjes, 17 mannen en 2 vrouwen, te
No. 220
Een moment
Pijnlijke ontmoeting buiten Jantje's slaap
kamerdeur, kort nadat je het samen volkomen
eens was geworden, dat de jongen eens moet
leeren, hoe zich te gedragen en dat hij nu maar
zonder eten naar bed moet.
zamen: 59. Beneden zes jaar waren 2 jongens en
1 meisje.
Zwemmend werden gered: 9 jongens, 5 meisjes, 3
mannen en 1 vrouw, te zamen: 18. Zwemmend wis
ten zich in veiligheid te stellen: 1 jongen, 3 man
nen en 1 vrouw, te zamen: 10. Met handreiking
werden gered: 37 personen, met reddingshaak 17,
met het toesteken van een stok, met een melkjuk
4, met een jasdeel 3, met een touw 2, met ladders 2,
met een fiets 2, met boothulp 2, met reddings
plankje 1, met reddingsboei 1 en ook 1 met een
dreg.
Zwemplicht voor de jeugd en voor de rijpere
jeugd zal een zegen zijn voor ons waterrijke vader
land!
In Januari reden vijf auto's te water, n.l. 9 Jan.
te Zoetermeer, 14 Januari te Haarlem en te Hilva-
renbeek, 15 Januari te Koudekerke en 21 Januari
te Veenhulzen. Niemand verdronk hierbij, ^joals
hierboven reeds werd opgemerkt.
•pit. tichlai, rheumatiek, hoold-, Wet- enxenuwpi)n worden aldoende bettreden door Togaltabletten. Togal .chaadl
noch Uw hart, noch Uw maag en kan dut worden Ingenomen door hen die andere middelen «Jechl verdro
gen. Togal helpt waar andere middelen geen baat brengen. BI) Apotheken en Drogisten 6 I 0.80 plut O.B.
(Adv. Ingez. Med.)
K
Foto Polygoon.
ERST denken dan spreken" is
de titel van een nieuwe korte
li iNederlandsche film.
„Eerst doen en dan van zich
doen spreken" is het devies van de Haarlem
sche filmfabriek „Polygoon", die dit filmpje,
dat van verrassende kwaliteit is en veel be
loften-inhoudt, vervaardigde, en bovendien op
ander filmgebied, namelijk dat van de docu
mentaire, met succes werkzaam blijkt te zijn.
In het bijzonder filmrecensenten, die de cinema
tografie een goed hart toedragen, hebben het be
treurd dat op het gebied oer Nederlandsche film
productie zooveel zwart op wit beloofd en aange
kondigd is en zoo weinig in de daad werd omgezet.
Het is daarom verheugend dat c'e filmfabriek Po
lygoon een gunstige uitzondering op dezen regel
maakt, van tevoren geen tam tam heeft gemaakt
van haar plannen en nu zij wat geproduceerd heeft,
zegt: „Hier, mijneheeren, wij hebben wat vervaar
digd, hoe vindt u het?"
En nog prettiger is 't dat we hierop kunnen ant
woorden: „U heeft wat gepresteerd, dat de moeite
waard is".
De film „Eerst denken dan spreken" is kort van
duur. maar krachtig van uitwerking: men ziet
hieruit dat vakmanschap naar voren kan treden
uit de onbekende regionen van de Nederlandsche
filmindustrie. De heer Walter Smith heeft zeiden
of nooit van zich doen spreken en toch is hij al
jaren lang werkzaam bij Polygoon, achter de scher
men van het Nederlandsche filmbedrijf. En thans
krijgt hij een kans om een korte speelfilm te ma
ken en ziet, het wordt een treffer! Natuurlijk, wan_
neer ge wilt critiseeren kunt ge dat doen; de in
houd van dit filmpje is tenslotte maar een in
braak, die op origineele wijze opgehelderd wordt
en. iets verhel'tends gaat er dus niet van uit. Doch
verheffen kunnen wij ons pas wanneer we een
basis, een solide basis hebben, waarop we terug
kunnen vallen. Een vliegtuig heeft een goed be
rijdbaar vliegveld noodig om van op te kunnen
stijgen, een tennisspeler moet een vaste forehand
en backhrnö nebben, om daarop zijn fantasie van
smashes, volleys en drop-shots te kunnen bouwen
en zoo behoeft een filmmaker een bepaalden „film
slag" om zijn arbeid te garandeeren. De décors
moeten, in orde zijn, de belichting moet een sfeer
weten te scheppen, de spelers moeten geleid wor
den en bovenal moeten de gebeurtenissen uit elkaar
voortvloeien in een verband en een tempo, dat spe
cifiek „filmlogisch" is. Bij elke film, reèds na de
eerste meters, merkt ce kenner of de film vervaar
digers die specifieke „filmlogica" beheerschen of
n'et en dat is zeker ook bij de groote films
lang niet altijd het geval. Wanneer ik dit Polygoon
filmpje „Eerst denken dan spreken" zie, dan moet
ik schrijven: ..Walter Smith heeft het inzicht in
die filmlogica". Deze korte film kan de kiem zijn.
waaruit een grootere filmactiviteit kan opbloeien.
Trouwen, de directeur van Polygoon, de heer C.
van der Wilden heefi reeds aangekondigd, dat hij
op den ingeslagen wegNyoort zal gaan. Een tweede
korte film staat op stapel en andere producten zul
len volgen. In het Paaschprogramma zullen tien tot
vijftien vooraanstaande Nederlandsche bioscopen
(waaronder het Frans Hals-theater te Haarlem)
een geheel Nederlandsch geluidsfilmprogramma
vertoonen. Bovendien zal over enkele weken een
belangrijke documentaire verschijnen, samenge
steld uit den enormen voorraad film betreffende
Nederlandsch-1wdiië, waarover Polygoon beschikt.
Momenteel circilleeren een tiental Nederland
sche documentaires, in verscheidene afdrukken,
door de Nederlandsche theaters en een tweetal
hiervan werd Maandag in een speciale voorstel
ling vertoond'. Ook van deze producten van Poly
goon mag ik zeggen dat ze af zijn. Het filmpje over
zwemmen is aardig en vormt een goede propa
ganda voor de zwemsport, de film over het beeld
houwen, is werkelijk van opvoedende waarde: wei
nigen zullen zich realïseeren hoe een beeldhouw
werk ontstaat, hier volgen wij den groei van een
beeld op den voet.
Is de activiteit van Polygoon op het gebied van
de documentaire film te loven, zij zal zich uiter
aard steeds moeten beperken tot het zoogenaamde
„bijwerk". In het eerste speelfilmpje, naar 'een
origineel scenario van F. R. Eckmar, die wat de
tectiveverhalen betreft zijn sporen reeds verdiend
heeft, ligt m.i. echter de kiem voor grooteren ar
beid. Dit wede „Eerst denken dan spreken" wekt'
vertrouwen. De camera-arbeid van Jan Jansen en
F. van Laeken is goed, het geluid, de montage en
de décors zijn in orde. Bijzonder valt de dieptewer
king van het beeld en de juiste belichtingstechniek
op. De acteurs als Piet Bron en Mathieu van Eys-
den bewijzen wederom dat hier „filmklei" voor een
grooten regisseur gereed ligt. De keuze van Dick
van Veen voor de rol van Inspecteur Bas lijkt mij
minder juist; een geheel anders geaarde figuur als
bijvoorbeeld Nico ce Jong had dezen speurder be
ter tot zijn recht doen komen. Van Veen speelt deze
rol m.i. te oppervlakkig, terwijl er juist in de rou
tine, de gehaaidheid van dezen speurder (hetgeen
in woord en handeling wel tot uiting komt) zoo
ontzettend veel zit voor een fijn karakterrolletje.
De wijze, waarop de rol van Hetty Vaarkamp ver
vuld wordt bewijst overigens en dat is niet
onbelangrijk voor'een beginnende filmindustrie
dat het arsenaal van charmante fotogenieke
filmkopjes verrassingen kan herbergen.
Alles bij elkaar genomen vormt de activiteit van
Polygoon een verblijdend gebeuren op filmgebied;
mi. is het geleverde werk van zoodanige kwaliteit
dat een uitgroei tot grootere en veelvuldiger film
prestaties alleszins gerechtvaardigd is.
v. H.
Ook op het gebied van de filmdocumentatie
spant Polygoon haar krachten in. Hier zien we
een beeld uit de film, die ons het ontstaan van
een beeldhouwwerk laat zien.
CFoto Polygoon)
De watermolen, die den strijd tegen het ijs in
het overstroomde gebied van Zuid-Drente moest
opgeven.
(Foto Pax Holland)
De beeldhouwer J. P. Maas
overleden.
Te Haarlem Is in den ouderdom van 80 jaar de
bekende beeldhouwer J. P. Maas overleden. De
heer Maas werd in den Bosch geboren en kwam
op 21-jarigen leeftijd naar Haarlem. Al het
beeldhouwwerk vdn de kathedrale kerk werd door
hem vervaardigd. Deze uitgebreide sculpturale ar
beid mag zijn levenswerk genoemd worden. In zijn
beeldhouwwerk bepaalde hij zich bijna uitslui
tend tot gewijde kunst. De heer Maas was ook vele
jaren leeraar aan de St. Josef Ambachtschool.
Zijn tachtigsten verjaardag heeft de heer Maas
nog kortelings in goede gezondheid genoten, en
wij hebben daar melding van gemaakt. Hij on
dervond toen hartelijke belangstelling van velen.
De begrafenis vindt Donderdag omstreeks half
12 plaats op St. Barbara.
Haarlem's Centrale Keuken.
OveeSveertien dagen met den bouw van de
installatie vermoedelijk gereed.
Indien de omstandigheden niet tegenwerken,
hoopt men met den bouw van de Centrale Keu
ken in het Slachthuis te Haarlem over ongeveer
14 dagen gereed te zijn. Dan zal men dus over de
noodzakelijke capaciteit beschikken om aan de
aanvragen te kunnen voldoen.
oan de Winterhulp Nederland
Winterhulp Nederland den Haag,
No. 5553.,Als bank der Winterhulp
Nederland is aangewezen de Kasver-
eeniging N.V. Amsterdam No. 877,
Stort op 5553 of 877
Majoor J. N. Breunesa:
- „In de Winterhulp reiken, wij, Nederlan
derselkaar de helpende hand zonder aan
zien des persoons slechts onzen plicht
daarmee vervullende: plicht van vader-
landsche verbondenheid in tijden van
voor- en tegenspoed."
