FLITSEN
Opbouw en uitbreiding
de Sociale Verzekeringen.
van
OVERHEIDSZORG
Eigenaardigheden
MAANDAG 17 MAART 1941
HAARLEM'S DAGBLAD
3
Wanneer je bij vrienden logeerend een bad
neemt en bij het hooren van voetstappen in de
gang plotseling de angst krijgt dat je vergeten
hebt de deur op slot te doen.
Een moment
No. 255
Bezoek van Duitsclie autoriteiten
aan Drente.
De hoogere politieleider, S. S.-Brigade-führer
Rauter en de Landesbauernführer graf Grothe
hebben een bezoek aan de provincie Drente ge
bracht.
Zij hebben deze gelegenheid gebruikt om een
samenkomst van ongeveer 200 Nederlanders uit het
Noorden des lands bij te wonen, waarin de Beauf-
tragte voor de provincie Drente, Gauinspektor
Thiel, zijn standpunt uiteenzette ten aanzien van
verscheidene vragen betreffende Duitscnland en
Nederland Ook graaf Grothe nam het woord, waar
bij hij in het bijzonder wees op de problemen van
den productieslag.
Beide uiteenzettingen vonden veel bijval, het
geen door toespraken van eenige Nederlanders nog
in het bijzonder werd onderstreept. (A.N.P.)
De liquidatie van Mendelssohn Co.
Ned. Handel Maatschappij lijdt slechts
gering verlies.
De Nederlandsche Handel Maatschappij deelt het
volgende mede:
In het onderpand, dat de firma Mendelssohn en
Co. Amsterdam aan de Nederandsche Handel Maat
schappij had verstrekt, speelde een bedrag van nom.
f 20.500.000 4 pet. obligaties Frankrijk 1939 een be
langrijke rol.
Dit bedrag was reeds door geleidelijke liquido-
tie met circa een derde verminderd, toen onlangs
op het geheele restant van den post een zeer be
vredigend bod werd uitgebracht, dat door de Ne
derlandsche Handel Maatschappij is aanvaard. De
tegenwaarde is reeds in de kas van de Nederland
sche Handel Maatschappij gevloeid.
Tengevolge hiervan en van de liquidatie van an
dere onderpanden is de vordering van de Ned.
Handel Maatschappij op de firma Mendelssohn en
Co. Amsterdam tot circa een vijfde van het oor
spronkelijke bedrag teruggebracht.
Voor deze rest is nog waardevol onderpand aan
wezig met de liquidatie waarvan geleidelijk wordt
voortgegaan.
In verband met de volgens het rapport van be
windvoerders uit de surséance der firma Mendels
sohn en Co. te verwachten uïtkeering, kan aange
nomen worden, dat ter dekking van het uiteindelijk
door de N. H. M. te lijden verlies slechts een klein
gedeelte van de met dat doel gevormde reserve
noodig zal zijn.
Melkwol, het nieuwste product van de Neder
landsche textielnijverheid, ondervindt uiteraard
op de Utrechtsche Jaarbeurs veel belangstelling
van de zijde der dames.
(Foto Pax Holland)
(Adv. Ingez. Med.)
In de toekomst wijzigingen te verwachten
De leider van de afdeeiing sociaal bestuur van
het Rijkscommissariaat, president Jakob van den
rijksmijnraad te Berlijn, schrijft in een artikel de
volgende beschouwingen over de sociale verzeke
ringen in Nederland.
De nauwe economische betrekkingen en- verbin
dingen tusschen het groot-Duitsche rijk en Neder
land, welke voor een niet gering gedeelte op de
veelvormige gemeenschappelijke levensvoorwaar
den berusten, eischen gebiedend een vèr-strekkende
samenwerking ook op het gebied van de sociale
verzekeringen en de volksgezondheidszorg. De wei
nige voorhanden uitgangspunten uit te wei-ken i:
een taak, waaraan met kracht gearbeid moet wor
den. Deze samenwerking wordt begunstigd, doordat
de sociale verzekering in haar belangrijkste tak
ken, zooals de ongevallen-, ziekte- en invaliditeits
verzekering, ook 'hier reeds haar neerslag gevon
den heeft.
De ongevallenverzekering staat op een aanmer
kelijke hoogte. Haar uitwerking kan toereikend
worden genoemd en ook de kring van personen
welke onder deze verzekering valt komt met onze
begrippen overeen. De verkrijging der middelefi is
op gelijke wijze geregeld als in het Duitsche recht,
ook hier draagt de werkgever de bijdrage alleen.
Anders staat het met de ziekteverzekering en
We leven in een lijd, waarin de overheid zich,nu
nógal bemoeit met het leven van den braven par
ticulier. Zaken, die we vroeger heelemaal zelf be
disselden worden nu voor ons behandeld door een
meneer of door een heel stel meneeren, die we over
't algemeen niet kennen, en wien we vroeger vast
nooit zouden hebben veroorloofd, ons voor te schrij
ven, hoeveel rijst, bruine boonen of puddingpoeder
we in een week of een maand zouden gebruiken.
Menigeen, die in onze dagen .moppert over dit of
dat, hem toebedeeld rantsoen, zal dikwijls terug
denken aan den tijd, waarin de burger in een onge
bonden vrijheid leefde, zonder'te bedenken dat er
altijd overheidszorg is geweest, die er op toezag dat
er een behoorlijke verdeeling was. Alleenmen
merkte dat zoo' niet.
Er is altijd overheidszorg geweest en het staal
zelfs te bezien of in oude tijden deze zorg zich zoo
veel minder deed gelden dan heden ten dage. Wel,
laat me u daar wat van vertellen. Ge moet daarna
zelf maar oordeelen.
Wat ik u vertel is iets uit de ordonnantiën en
rekeningen der stad Zutphen. Haarlem heeft het in
den loop der tijden van Zutphen gewonnen in om
vang en inwonertal, maar in den tijd, waarover het
hier gaat scheelde het zooveel nog niet en de verge
lijking tusschen de twee steden gaat dan ook tamelijk
wel op.
In dat oude Zutphen dan was het den minderen
man verboden zijde en fluweel te dragen. Dat was
alleen voornamen lieden toegestaan. Niemand kon
zich dus een hoogeren stand aanmeten dan met zijn
maatschappelijken welstand overeen kwam.
Maar die Zutphensche overheidszorg strekte zich
ook op ander terrein uit dan het maatschappelijke:
bijvoorbeeld op dat der hygiëne. Een kraamvrouw
bijvoorbeeld mocht niet meer dan 12 vrouwen op
visite ontvangen en het was bepaald verboden deze
bewonderaarsters van den boorling te onthalen op
spijs en drank. De bedoeling was goed, maar de
natuur zal wel sterker zijn geweest dan de leer. Im
mers, eenige jaren later werd vergunning verleend
tot het ontvangen van vier bezoeksters die dan ook
onthaald mochten worden. Natuurlijk mocht het
dan nog geen Saus- en Brauspartij worden, maar er
werd een bedrag in geld bepaald, waarboven het ont
haal niet mocht gaan. Zoo werd de onnutte weelde
beperkt. Binnen zes weken mocht de kraamvrouw
geen „kinderbier" of andere dranken schenken en
pas na haar eersten kerkgang mocht zij bezoek van
ten hoogste 12 vrouwen ontvangen. Maar iets bij
zonders eten en drinken mocht 't twaalftal nog altijd
niet.
Was er een bruiloft dan mocht iedereen met den
bruigom klinken, doch meer dan een kwart maatje
per persoon was niet geoorloofd.
Den dag na dc bruiloft mochten er twaalf schotels
Worden aangericht, zes voor de familie van den
bruidegom en zes voor de verwanten der bruid. Ook
voor begrafenisplechtigheden waren voorschriften
gegeven: alle beoogden de matigheid en de goede
vormen te eeren en het geld niet over den balk te
gooien. Dat men intusschen zelfs bij aulk een droeve
plechtigheid een gezonden eetlust ontwikkelde blijkt
uit een rekening d.d. 14 Februari 1403, waar bij een
magistraatsverkiezing de volgende artikelen voor
den maaltijd noodig waren: erwten, haring, mosterd,
olie, weitemeel, aal. snoek en voorn, gekookt en in
de galantijn, saffraan, gember en muskaat, bloemen,
ook suikerkoeken, rozijnen en kruiden. Ook de wijn
werd vermeld, zoogoed als het. drinkgeld voor den
kok en zijn maat, Wildbraad kwam pas later voor
en gedistilleerd was in dien tijd nog heelemaal on
bekend
Dit alles, verbod van dit of toestemming tot dat.
was bij verordening geregeld en men ging niet bui
ten deze orde. Men wist niet beter of het hoorde zoo.
Met ons. twintigste eeuwers is dat anders. Wij weten
werkelijk wel hoe het vroeger was en hoe het dreig
de te zullen worden. als wij ook in onze dagen
geen overheid hadden.
Laten we ons daarom maar troosten met de ge
dachte dat het altijd zoo geweest is Een beetje min
der of een beetje meer. Er is altijd overheidszorg ge
weest en dat is we zien het in deze dagen
het beste.
D.
met de invaliditeitsverzekering. Reeds het feit. dat
de ziektewet eerst in 1930 :n werking is getreden,
is merkwaardig, wanneer men bedenkt, dat de wet
zelf uit 1913 stamt. Men zou nu denken, dat deze
jonge wet met den stand der wetgeving in de ziek
teverzekering in de andere Europeesche landen,
vooral in het naburige Duilsehland. rekening zou
hebben gehouden. Het tegendeel is waar. Evenals
in vele andere opzichten gold voor Nederland ook
op het gebied van de sociale verzekering Engeland
als voorbeeld. Om deze reden is aan de vrijwillige
verzekering groote speelruimte gegeven, d.w.z. zijn
verregaande concessies gedaan aan de particuliere
verzekering. Uitgaande van het kapitalistische stre
ven den werkgever een zoo gering mogelijke sociale
last op te leggen, bevat de Nederlandséhe ziektewet
slechts een verzekering tegen de economische ge
volgen van de ongeschiktheid tot werken wegens
ziekte. Zij is daarom een zuivere geldverzekerirug
en kent als zoodanig slechts een enkele prestatie,
het ziektegeld. Voor het overige bekommert deze
■verzekering zich niet om het lot van den arbeider.
Zij laat het den arbeider over zioh vrijwillig op
eiigen kosten voor de overige prestaties, zooals bijr
voonbeeld de Duitsöhe ziekteverzekering die kent,
zooals ziekenhuisverpleging, hulp in de huishouding
begrafeniskosten en andere prestaties, welke onze
ziekenkassen als bijkomstige prestaties verzorgen,
bij de vele ziekenfondsen te verzekeren. Deze zie
kenfondsen zijn of wel onderlinge verzekeringen of
zijn als afzonderlijke afdeèlingen bij verzekerings
maatschappijen aangesloten.
De economische inschakeling van Nederland in
het groot-Europeesche economisch gebied, welke
aan de toekomstige economische'structuur van het
land een nieuw karakter zal geven, maakt dezen
toestand op den duur onhoudbaar. Een. hervorming
van deze tak van verzekering moet dan ook be
slist noodzakelijk worden geacht, daar onder de
zelfde of op zijn minst gelijksoortige economische
verhoudingen den Nederlandschen arbeider dezelf
de of op zijn minst gelijksoortige bescherming Ln de
ziekteverzekering moet genieten als zijn kameraden
in de andere landen van dit economische gebied.
Daarom moet men verwachten, dat reeds in de
naaste toekomst een verregaande hervorming van
deze tak van verzekering in Nederland zal plaats
hebben.
Gelijksoortige toestanden als in de ziekteverze
kering vinden wij in de invaliditeitsverzekering.
Ook deze tak van verzekering is van betrekkelijk
jongen datum: de invaliditeitswet trad immers eerst
1 Januari 1919 in werking. Evenals de ziektewet
is ook de wet op de invaliditeits- en ouderdomsver-
zekering uitgesproken westelijk georienteerd. Aan
haar kapitalistisch karakter verandert ook het feit
niets, dat de werkgever de bijdragen alleen te be
talen heeft, want de bijdrage is buitengewoon ge
ring en bedraagt, zonder rekening te houden met
het loon, in den regel 60 cent voor mannelijke en
50 cent voor vrouwelijke verzekerden.
Ofschoon de staat voor belangrijke bijdragen
moet opkomen, zijn de renten schrikbarend gering
en moeten dat ook zijn als men bedenkt, dat, afge
zien van de geringe bijdragen, deze verzekering bo
vendien beheersclit, wordt door het fondsdekkings-
stelsel.
HAARLEMSCHE REDDINGSBRIGADE VOOR
DRENKELINGEN.
De door de tijdsomstandigheden uitgestelde Jaarlijk-
sche Algemeene Vergadering van de Haarlemsche brigade
zal nu plaats vinden Maandagavond 24 Maart, in de boven
zaal van „Centraal". Plein hoek Baan. De agenda is on
gewijzigd.
Bij luchtalarm van (le straat.
Licht mag niet uitstralen.
Het A.N.P. meldt: Er bestaat aanleiding nog
maals met nadruk op het volgende de aandacht
te vestigen:
Bij luchtalarm en bij aanvallen uit de lucht
moet onder alle omstandigheden de straat vrij
worden gemaakt. Allen die zich in de open lucht
bevinden dienen zich onverwijld naar de meest
nabijzijnde sohuliplaats te begeven of op andere
wijze een geschikte dekking te zoeken.
Het is ten strengste verboden ramen of deuren
zoodanig open te hebben, dat eenig licht naar
buiten uitstraalt. Meestal geschiedt dit uit nieuws
gierigheid van bewoners. Zij die bij luchtalarm of
luchtaanvallen om die reden ramen of deuren
openzetten of zich op straat begeven om vliegtui
gen enz. waar te nemen, brengen niet slechts
zichzelf in gevaar, doch handelen bovendien on
verantwoordelijk tegenover hun medemenschen.
Tegen zulke handelingen zal in de toekomst met
de strengste straffen worden opgetreden.
In verband hiermede wordt erop gewezen, dat
ook dan, wanneer luchtalarm vóór 24.00 uur wordt
gegeven en tot na middernacht aanhoudt, de stra
ten en wegen onder alle omstandigheden vrijge
maakt en de schuilplaatsen niet verlaten moeten
worden.
Voortzetting van het naar huis gaan daarna
geldt in zulke gevallen niet als overtreding van
het uitgaansverbod.
Dus nogmaals: bij luchtalarm en -aanvallen
weg van de straat!
Beschutting of dekking opzoeken!
Geen raam openen!
Onder geen enkele omstandigheid licht naar
buiten laten uitstralen!
De positie van <len Nederlandschen
boer.
Door garandeeren der prijzen verbeterd.
De productieslag 1941, de grootscheepsehe actie
van het Nederlandsch Agrarisch Front, waarbij de
boeren worden aangemoedigd in dit jaar een zoo
groot mogelijke productie in de eerste plaats voor
het eigen volk te leveren, heeft vooral in landbouw-
kringen de grootste belangstelling. Nu zijn er ver
schillende factoren, welke bij zoo'n productieslag
een rol spelen. In een onderhoud, dat een redacteur
van het A.N.P. met dr. F. E. Posthuma over dit
onderwerp had. heeft de oud-minister die zooals
bekend ieen enthousiast propagandist van dezen
productieslag is, enkele factoren genoemd en daar_
omtrent zijn oordeel gezegd.
Inderdaad zoo begon dr. Posthuma is het
zoo, dat wanneer we meer willen produceeren, we
ook over meer middelen moeten beschikken. Nu
speelt bij onzen landbouw de kunstmest een zeer
belangrijke rol. Kalimeststoffen zijn er naar mijn
meehing in voldoende mate. Wat stikstof betreft, is
het op het kantje af. Hier kan de wijze van distri
butie van grooten invloed zijn. Phosphorzuurmest-
stoffen zijn.er waarschijnlijk te weinig, maar hier
staat gelukkig tegenover, dat onze landbouwgron
den over het algemeen een knappe reserve hebben
aan deze meststoffen. Wat het mestvraagstuk in
zijn geheel aangaat, speelt ook het scheuren van
weiden een rol. omdat men door het scheuren
grond krijgt, welke niet zoo erg behoefte aan mest
stof heeft.
Van groot belang bij een actie als de productie
slag zoo ging dr. Posthuma verder zijn ook de
prijzen, welke de boeren voor hun, producten krij
gen. Voor de voeding van den mensch is het een
geluk, dat de verbouwer van rogge thans meer met
zijn collega, die tarwe verbouwt, is gelijk gesteld.
Ook voor den roggeverbouwer zelf is dit een geluk,
omdat hij over het algemeen tot de categorie van
kleine boeren behoort.
Wat de aardappel betreft zoo zeide dr. Posthu
ma is de prijs blijkbaar gericht op het verbou
wen van soorten, welke veel opbrengen en dit is
tenslotte toch ook een goed ding; zoowel voor pro
ducent als consument.
Over prijzen in het algemeen wilde dr. Posthuma
op dit oogenblik alleen zeggen, dat naar zijn oor
deel de positie van den boer door het garandeeren
van do prijzen belangrijk beter is geworden. Vroe
ger kon hij een kleine of een groote oogst krij
gen en dan kon de prijs welke zich bij den wereld-
prijs aanpaste, ook de heele oogst, wat hoeveelheid
betreft nog wel eens een slecht rendement geven,
omdat de prijs veel te laag was. De toestand is nü
echter zoo, dat wanneer de boer door een goede
verzorging van den grond en van de planten en
door veel vlijt alles heeft gedaan wat maar moge
lijk is om, naar de hoeveelheid een zoo groot mo
gelijke oogst te krijgen, dan weet hij, dat iedere
Hectoliter welke hij meer oogst "hem ook meer in
de partemonnaie zal geven. Want van iedere Hec
toliter welke hij oogst, staat nu reeds vast, wat hij
er voor zal ontvangen. De wereldprijs speelt nu
geen' rol meer en kan den boer bij de geldelijke op
brengst van zijn oogst dus niet meer schaden.
De afdeeiing Blocnicndaal en Omstreken van de
Ned. Mij. voor Tuinbouw en Plantkunde, organi
seert voor particulieren een cursus, waarin hen
geleerd wordt, hoe zij -hun grond moeten be
bouwen voor eigen gebruik. Nadat de cursisten
een zestal theoretische lessen hebben ontvan
gen, heeft Zaterdag j.I. de eerste practische les
op het land plaats gehad. Foto de leeraar, de
heer A. Jager, demonstreert het zaaien van erw
ten, capucijners en peulen, met gebruikmaking
van rijshout, de grond tusschen het rijshout
wordt benut voor andere gewassen. Bijv. raap-
steeltjes of radijs.
(Foto Stevens)
Tienjarige jongen pleegde den
moord te Soest.
Binnen vierentwintig uur heeft inspecteur
Schreuder der Soester politie den moord op het
dochtertje van de familie Strumpel aldaar tot op
heldering gebracht. Als dader van dezen moord
is een tienjarige jonge in den nacht van Vrijdag
op Zaterdag fn een der noodwoningen te Hilversum
aangehouden.
Het is gebleken, dat de jongen de vijfjarige Ger-
retje, die alleen in het bosch van Pijnenburg liep, in
het water heeft gegooid. Toen het meisje probeerde
uit het water te komen, heeft hij haar zoo lang
onder water gehouden totdat het bezweek. De jeug
dige dader was in gezelschap van een broertje.
Het is een der twaalf kinderen uit een groot ge
zin, waarvan er zes reeds wegens baldadigheid voor
den politierechter zijn geweest.
Het kind zal ter beschikking van de justitie wor
den gesteld.
De aankomst van den Rijkscommissaris dr. Seyss-Inquart ln het Concertgebouw
te Amsterdam.
(Foto Stapf)
in Haarlem en omgeving
De opgang naar de
Stads-Bibliotheek
(Foto archief H. D.)
Dit is de opgang naar de Stads-Bibliotheek te
Haarlem. Een dertig jaar geleden zouden er mis
schien een paar honderd Haarlemmers geweest zijn,
die de foto herkend zouden hebben,, want het ge
beurde in dien tijd maar zelden, dat het dagelïjksch
bezoek aan de Bibliotheek de dubbele cijfers haal
de. Dat is gelukkig anders geworden. De laatste
jaren telt de Bibliotheek en de er mee verbonden
leeszaal de bezoekers bij vele duizenden.
Er zullen weinig bibliotheken in Nederland zijn,
die op een zoo eerwaardige huisvesting kunnen
bogen als de Haarlemsche. Want de steenen spreken
hier: Reeds 650 jaar geleden werd er hier wijsheid
uit boeken vergaard en het was de beroemde „der
keerlen god", graaf Floris V, wiens voeten wel
meermalen hetzelfde steenen trapje zullen hebben
gedrukt als waarover u en ;k thans af en toe ons
naar de balie of de leeszaal begeven.
Nadat in 1249 de orde der Dominikanen haar eer
ste klooster in Utrecht had* gekregen, slaagde zij
er in, een kleine veertig jaar later ook in Haarlem
huisvesting te bekomen. In 1286 toch schonk Floris
haar een deel van zijn paleis (het tegenwoordig
raadhuis) en sindsdien hebben de Predikheeren er
een driehonderd jaar hun klooster gehad met een
kloosterhof, die thans nog den tuin van het Prin
senhof vormt. De Dominikanen waren afkomstig
van het klooster in de Rue St. Jacques te Parijs en
wei-den dan ook wel Jacobiten of Jacobijnen ge
noemd. Ge weet nu meteen, waaraan de Jacobijnen-
sfcraat haar naam dankt.
Het zou wat veel gevergd zijn. Ln kort bestek van
dit rubriekje een relaas te verlangen van de ge
schiedenis van dit klooster, dat een groote ver
maardheid bezet en waarin dan ook wel kerkver
gaderingen gehouden zijn, als bijvoorbeeld 'het Ka
pittel in 1475. Maar wie er van houdt, de voorma
lige kloostergangen achter het Pand en zooveel an
dere plekken, die herinneren aan het verleden van
ons Raadhuiscomplex te bekijken, zal daarbij zeker 1
den opgang naar de Stads-bibliotheek niet kunnen
vergeten. Neen, veel ruimte biedt het wenteltrapje
niet en de passage eischt wel eens een beetje over
leg, maar zoo'n glas in lood ruitje, zoo'n nisje, waar
in wel een heiligen beeldje.zal hebben gestaan, de
uitgesleten traptreden geven toch wel een gansch
bijzondere bekoring aan een bezoek op de eerste
verdieping, waar vriendelijke assistenten u thans
aan uw romannetje helpen ter plaatse, waar wel
haast vier en een halve eeuw geleden de Dominï-
kaan Vincent van Beverwijk zijn scherpe vertoogen
aan Erasmus schreef.
TENTOONSTELLINGEN IN HET
KOLONIAAL INSTITUUT.
Van 17 Mei tot 16 Juni zal in het Koloniaal In
stituut te Amsterdam een fototentoonstelling wor-
worden gehouden. De foto's zullen betrekking heb
ben op Nederlandsch Oost- en West-Indië en
beelden geven van landschappen, volkstypen, volks
gebruiken enz.. Er kunnen op deze expositie foto's
door particulieren worden ingezonden. Voorts wordt
van 22 Maart af een tentoonstelling gehouden van
Indische schilderijen etsen en teekeningen door
Jan Poortenaar.
