FRANKEN's
Ope
Groot Badhuis
brood
DONDERDAG 27 MA'ART Ï94T
HïAREEM'S DAGBLAD
2
De overheidsplannen inzake het
tooneel.
Er komen één of meer
Staatsgezelschappen.
Bemoeienis van gemeentebesturen met
tooneel gaat op den Staat over.
's-GRAVENHAGE, 27 Maart Op uitnoodiging
van den secretaris-generaal van het departement
van volksvoorlichting en kunsten zijn gisteren
een groot aantal vooraanstaande tooneelspelers
en -speelsters op het departement gekomen ten
einde uit den mond van rir. Goedewaagen te ver
nemen, welke plannen de overheid ten aanzien
van het tooneel koestert.
Uit de redevoeringen van den secretaris
generaal en het hoofd van de afdeeling
theater en dans. den heer F. Primo, is als een
der belangrijkste feiten naar voren gekomen,
dat de overheid zich voorstelt een of meer
staatsgezelschappen te stichten, waarbij
tevens de bemoeienis van de gemeentebestu
ren op den staat zal overgaan.
Met groote belangstelling namen de tooneel-
kunstenaars kennis van de belangwekkende uit
eenzetting van den secretaris-generaal, die een
omwenteling in de Nederlandsche tooneeLspeel-
kun«t inluidde. Met voldoening vernamen zij
tevens, dat de overheid eindelijk zich de zorgen
van den tooneelspeler zal gaan aantrekken en
dat deze zich in de toekomst, vrij van aardsche
zorgen, zich aan de kunst zal kunnen gaan wijden,
wijden.
Dr. Goedewaagen verzocht de medewerking van
allen voor de verwerkelijking der ideeën, welke hij
zich omtrent de toekomst van de kunst en in dit
geval de tooneelspeelkunst, heeft gevormd. Hij
wees er echter op, dat men geen tooneelcultuur
met maatregelen kan maken, maar wel kan de
overheid haar organischen groei beschermen en
actief leiden. Dit laatste is dan ook de taak van
het departement.
Tussehen tooneel en publiek heeft tot nu toe
een diepe kloof bestaan en het departement zal
koste wat liet kost deze kloof overbruggen.
Ik heb mij tot taak gesteld, aldus de secreta
ris-generaal, met gezamenlijke krachten aan het
gebrek aan tooneelcultuur een einde te maken.
Èr zal een typisch Nederlandsche toon eelsch rijf-
kunst moeten komen. Onze door en door drama
tische geschiedenis werd tot nu toe object van
litteratuur-didactiek. maar zoodra het tooneel
litteratuur wordt is het met het tooneel uit. Ook
de Nederlandsche volkshumor diene niet te wor
den vergeten.
Tenslotte zette dr. Goedewaagen in groote trek
ken zijn plannen uiteen. Er kunnen groote spelen
komen op volksche feestdagen, zooals tot nu toe
slechts de studenten op touw hebben gezet. Er
komt een gilde evenals dit bij de beeldende kun
stenaars het geval zal zijn. met een vijfvoudige
taak.
Het dilettantentoonee! zal daarbij niet worden
verwaarloosd. De studentenspelen en de dilettan-
tenvereenieing zullen onder toezicht worden ge
plaatst. Hoe vol van fouten het ook moge zijn,
het is een element van de volkscultuur.
De tooneelspeler zal worden ingeschakeld in het
volksleven, waarbii een trits van begrippen naar
voren komt: schrijven, spelen en publiek. Op
deze drie begrippen zal de Nederlandsche tooneel
cultuur worden gegrondvest.
Er moet in ons vaderland een tooneel traditie
komen! Wij moeten een eigen stijl vinden. Een
tooneel. dat zich ten doel stelt alleen maar stuk
ken uit het buitenland te spelen, mag geen Neder
landsch tooneel genoemd worden (applaus).
Hierna sprak- de heer F. Primo, hoofd van de
afdeeling theater en dans van het departement
van volksvoorlichting en kunsten, over de organi
satie van het tooneelgilde. Deze zeide o.m.: De
overheid riep u en u is tot die overheid gekomen.
Overheid en'kunstenaars ontmoeten hier elkan
der op het gemeenschappelijk arbeidsveld dei-
kunst! Is dit reeds voorgekomen in het verleden?
Kwam de overheid ooit tot als groep? Was u
ooit In de gelegenheid als groep tot de overheid
te komen?
Ik aarzel niet deze vraag in uw plaats ontken
nend te beantwoorden. Daarom beteefcent deze
middag een keerpunt in de geschiedenis van het
tooneel. Vanmiddag zult u tot de overtuiging ko
men dat van heden af gebroken is met de libe
rale opvattingen inzake kunst en tooneel en dat
voor ons kunst juist 100 pet. regeeringszorg is,
van nu af aan zal dus ook het tooneel nooit meer
van onze zorg kunnen loskomen.
Voor de inzet van zijn 100, pet aan artistieke
scheppingskracht te haren behoeve, zal de ge
meenschap den acteur (en trouwens iederen kun
stenaar) als sociaal volwaardig wezen behandelen
en verzorgen.
Maar daartoe zal hij zich zoo spoedig mogelijk
hébben te oriënteeren op die nieuwe gemeenschap
en zich onder haar instellingen moeten scharen.
Voor den acteur zal dat zijn de binnen enkele
dagen op te richten Ned. Kultuurkamer met voor
u. dames en heeren, het theatergilde. waarin gij
opgenomen zult worden in de vakgroep tooneel
spelers.
Alleen beroepstoneelspelers of zij die vanwege
hun vastgestelde artistieke capaciteiten door des
kundigen uit uw midden daartoe geautoriseerd
zijn. zullen in uw vakgroep opgenomen kunnen
worden en alleen ook dezen zullen bij het be
roepstoneel mogen optreden.
Aan het hoofd van het theatergilde staat een
gïldeleider. met een adviseerenden gilderaad. be
noemd door den president der kuituurkamer.
Gïldeleider en gilderaad ontvangen zeen bezoldi
ging. Dit zijn dus uitsluitend eere-functies.
Voor het zakelijk gedeelte benoemt de gilde-
leider een zakeliik leider van het gildebureau en
ook zijn personeel.
AHes wat dus met de levende kunst van het
tooneel te maken heeft zal ondergebracht worden
in het theatergilde en zal daarin moeten zijn,
omdat hij anders niet langer als beoefenaar van
dien tak van kunst toegelaten kan worden. Dit is
ter bescherming van de kunst en den kunstenaar,
ideëel en sociaal.
Het amateur-tooneel, als 'belangrijke factor in
de volkscultuur, evenals trouwens de volksdans,
kan de overheid niet aan zijn lot overlaten.
Over de plannen van de overheid t.a.v. het too
neel deelde spr. in groote lijnen mede. dat het in
de bedoeling ligt één of meer staatsgezelschappen
op te richten van groot formaat, ten einde daar
mee groote monteeringen van klassieke en andere
werken te kunnen doen. Het kleinere tooneelwerk
zal als afwisseling ook ter hand genomen worden.
Zooveel mogelijk zal voor de groote gezelschap
pen een vaste standplaats worden gekozen ten
einde overtollige reizen te voorkomen, hoewel het
in ons kleine land niet geheel te vermijden is.
Naast die z.g. vaste groepen, die toch niet te tal
rijk kunnen zijn gezien de -beperktheid van de be
schikbare goede krachten, zullen een paar reizen
de groepen gevormd worden, speciaal daartoe uit
gerust, die tooneelkunst in die steden en kleinere
plaatsen moeten brengen, die tot hiertoe van goed
tooneel verstoken -bleven.
Ik zou u ook willen spreken over de opera, die
een Ned. Staatsopera zal moe-ten worden en over
een Ned. Staatsballet, maar moet mij wegens den
tijd daartoe thans 'beperken.
Een belangrijke tak van zorg voor de overheid
zal ook zijn de toekomstige opleiding van den
tooneelspeler, den opera-zanger en den kunst
danser. De scholen voor dramatische kunst (too
neel en opera) en voor den kunstdans zullen
rijksinstituten moeten worden, die we hopen
onder ons toezicht te kunnen brengen. (A.N.P.)
Plannen van „Vreugde en Arbeid"
AMSTERDAM, 27 Maart, Vreugde en Arbeid
heeft voor de aanstaande zomermaanden groote
plannen, plannen, die de stadsbevolking nader tot
het land zullen brengen, terwijl omgekeerd de be
volking van het platteland de gelegenheid zal heb
ben. kennis te maken met de groote stad. Om te
beginnen worden excursies georganiseerd naar de
bollenvelden en ook wanneer de Betuwe haar bloe
sempracht zal vertoonen, zullen fietstochten naar
dat mooie gedeelte van ons land worden georgani
seerd. Maar er staan ook veel weekendreisjes per
boot, trein, fiets en autobus op het programma en
langere tochten waarbij per bus ongeveer 150 K.M.
per dag zal worden afgelegd. Deze tochten zullen
worden gehouden van een of twee centra uit in elk
onzer provincies. Er zal worden overnacht door de
deelnemers in de Troelstraoorden en in de groote
hotels. De prijzen van zevendaagsche tochten zul
len varieeren van f 12.50 tot f 40.
Ook bestaat het plan een zesdaagsche zeiltocht
op het IJselmeer te organiseeren van Maandag tot
Zaterdag, waarbij in ieder geval de Zuiderzee
werken zullen worden bezocht.
Het maximum aantal deelnemers aan dit ge
noeglijke en instructieve reisje bedraagt 23.
Boottochten en uitstapjes zullen f 30 per per
soon kosten.
Amsterdam heeft op het oogenblik voor beperkte
beurzen niet al te veel logeergelegenheid. Vreugde
en Arbeid heeft er iets op gevonden. Het Onder
wijsfonds voor de Scheepvaart heeft zich bereid
verklaard zijn opleidingsschip de „Wilhelmina" vier
w-eken namelijk tijdens de vaeantie van de zich aan
boord bevindende jongelui, af te staan om als
hotelruimte te dienen. 120 personen zullen er niet
alleen een nachtver blijf kunnen vinden, doch zij
zullen ook het ontbijt en het avondmaal aan boord
kunnen gebruiken. De logés zulle een week blijven,
zoodat in totaal 480 personen van deze gelegenheid
gebruik zullen kunnen -maken, om in en om Am
sterdam op een goedkoope manier uitstapjes te
maken.
De heer R. Wagenvoort leider van de reis-
afdeeling van Vreugde en Arbeid deelde mede, dat
op 16 Api-il in de hoofdstad een reisafdeeling
van Vx-eugde en Arbeid wordt geopend. Deze af
deeling zal haar zetel krijgen in het K. L. M.-
huisje op het Leidscheplein. Daar zal ieder, die
iets over reizen in het binnenland wil weten, alle
gewenschte inlichtingen kunnen krijgen.
De heer Wagenvoort vestigde er voorts nog de
aandacht op dat het cultui-eele deel van de reizen
niet zal worden vergeten.
Wie kan er aan deze reizen deelnemen, vroeg
het A.N.P. den leider van deze afdeeling. Het ant
woord was kort en bondig: ieder, die door werk in
zijn onderhoud voorziet, is-.welkom. A.N.P.)
Toegang vrij!
nUtd HAARLEMSCHE
BOEKENBEURS
georganiseerd, door de Literaire
Club Haerlem" in de bovenzaal
van „Bolwerk", Kennemerplein,
op 29 Maart a.s. n.m. 26 en
(Adv. Ingez. Med.)
AGENDA
Heden:
DONDERDAG 27 MAART.
Lange Heerenstraat 6. Lichtbeeldenvoorstelling
5 uur.
Rembrandt Theater: „De roman van een dokter"
2.30, 6.30 en 8.45 uur.
Palace: „Manja",2, 6.30 en 8.45 uur.
Luxor Theater: „Vijf millioen zoeken een erfge
naam", 2.30, 6.30 en 8.45 uur.
Frans Hals Theater- „Zonsopgang". 2.30, 6.30 en
8.45 uur.
Frans Hals Museum. Tentoonstelling van schil
derijen en teekeningen, 104 uur.
VRIJDAG 28 MAART.
Stadhuis: Jaarvergadering „Weldadigheid naar
Vermogen". 3 uur.
Bioscooptheaters: Voorstellingen des middags en
des avonds. Nieuw programma.
Frans Hals Museum. Tentoonstelling van schil
derijen en teekeningen, 104 uur.
L. SCHULMAN NEGENTIG JAAR.
Heden viert de bekende kunstschilder L. Schulman zijn
negentigsten verjaardag. HIJ werd in 1851 te Hilversum
geboren. Zijn eerste lessen ontving hij van den dieren-
schilder J. de Kijk. Later werd hu leerling van den zee
schilder J. Koekkoek.
Het werk van Schulman draagt een geheel eigen
karakter, het is frisch en de zon Is er altijd een belang
rijk element in.
opvoering van „de witte non".
Zondag 30 Maart zal het Groot Nederlandsch Volks-
tooneel een opvoering van het tooneelstuk ,,De Witte
Non" in het Gemeentelijk Concertgebouw te Haarlem
komen geven. Het stuk is bewerkt naar dezi bekenden
roman van dien naam.
De hoofdrollen worden vervuld door Willem Goossens
als kapitein Severl. Roosje Kohier In haar grootsche
creatie als „de Zuster". Greta Goossens In de titelrol.
Verdeie medespelenden zijn: Enny Bouwmeester, Lies
Verstraeten, Ans Cheval, Henk Dillswaard. Tonny
Otterloo. Dirk Janse. Ko Faassen, benevens groot koor cn
figuranten.
Jubileum F. J. Hiltcrinan.
Heden is de heer F. J. Hilteinian, ambachtsman eerste
klas en chauffeur bij de n. Z. H. T. m„ 25 jaar in dienst
van deze maatschappij. De heeren P. M. Gieskc. chef van
den uitvoerenden dienst. J. J. Jurrlssen, chef van den
vervoersdienst en C. Menken, remise-bedrijfschef. boden
den jubilaris in zijn woning aan de Geweerstraat te Haar
lem de gelukwenschen namens de directie aan. waarbij
hem het gebruikelijke geschenk onder enveloppe werd
overhandigd. De heer Hilterman, die bij zijn superieuren
zeer gezien is en bij de Noord-Zuid een post van ver
trouwen bekleedt, werd daarna nog door den directeur,
ir. W. J. Burgersdijk, persoonlijk gecomplimenteerd.
In den loop van den dag ontving de jubilaris bezoek
van het bestuur van het Jubileumfonds, dat hem een ge
schenk overhandigde.
MUZIEK.
Het kiuderkoor „Zanglust" in de
Mattliaeus-Passion.
Sinds jaren werkt bij de door de C.O.V. gegeven
uitvoeringen van Bach's Matthaeus Passion ge
regeld het jongenskoor van het Amsterdamsche
„Zanglust" mede. Men zou zelfs kunnen zeggen:
een Haarlemsche Matthaeus Passion-uitvoering is
ondenkbaar zonder „Zanglust". Misschien is het
daardoor dat ik de C.O.V. en „Zanglust" onwille
keurig als één onafscheidelijk geheel ben gaan be
schouwen en er niet aan gedacht heb; de mede
werking van het jongenskoor afzonderlijk te noe
men. Dit verzuim is een onbillijkheid, want noemen
is in dit geval tevens roemen. De frissche. zuivere
klank der jongensstemmen geeft een bij zond ere
kleur aan de koraalmelodieën in het begin- en
het slotkoor van het eerste deel: de vastheid en
paraatheid der jeugdige zangers dwingt bewonde
ring af voor hun leider Willem Hespe. Daarom
voel ik mij gedrongen dezen alsnog een eere-saluut
te brengen. Al komt dit laat: beter laat dan nooit!
K. DE JONG.
KAMER MUZIEK MIDDAG.
Door Jan Hoeben (viool) en Jacob Bijster (piano) wordt
a.s. Zondagmiddag in de bovenzaal van het Gem. Con
certgebouw een kamermuziekmlddag gegeven. Er worden
sonates gespeeld van Haydn, Schumann cn Leken,
THE AMERICAN CLUB organiseert
A.S. ZONDAG NIET TE HAARLEM,
doch in ZANDVOORT een THc-DANSANT van
2.306 uur in
Met Pi Scheffer en de Rhythm Sellers '11 man).
Als attractie Groote lady croon wedstrijd
'sav. v. 7.30-11 u. i. d. Tuinzalen v. h. G. Conc.g.
(Adv. Ingez. Med.)
Prof. Mr. P. J. M. Aalberse 70 jaar.
Prof. mr. P. J. M. Aalberse. minister van
Staat en lid van den Raad van State vier he
den zijn 70sten verjaardag.
Prof. mr. Aalberse is op 27 Maart 1871 te Lei
den geboren. Hij bezocht het gymnasium te
Katwijk en studeerde te Leiden letteren en daar
na rechten. Na zijn promotie in 1897 op een
proefschrift: De oneerlijke concurrentie, ves
tigde hij zich als advocaat in zijn geboorte
plaats, waar hij zich weldra in het openbare le
ven bewoog. Hij vervulde verscheidene publieke
functies en was van 1899 tot 1903 lid van den
gemeenteraad, de laatste twee jaren aLs wet
houder.
Als opvolger van dr. Schaepman deed prof.
Aalberse in 1903 zijn intrede in de Tweede Ka
mer, waarbij hij een groote activiteit, vooral
op sociaal gebied, heeft ontplooid In 1916
werd hij benoemd tot hoogleeraar In Delft, wel
ke functie hij tot 1918 heeft vervuld, toen hij
minister van Arbeid werd. Als Kamerlid had hij
reeds het initiatief genomen voor een aantal
scociale wetten. Als minister heeft hij ook zeer
veel gedaan voor de verbetering van de sociale
toestanden in ons land.
Na het aftreden van het ministerie, in 1925,
werd prof. Aalberse opnieuw lid van de Tweede
Kamer. In 1931 volgde hij mgr. Nolens op
als voorzitter van de R.K. fractie en in 1936-
1937 bekleedde hij het voorzitterschap van de
Kamer. Intusschen was hij in 1935 benoemd
tot minister van staat. In 1937 verliet hij de
Kamer na zijn benoeming (op 10 November)
tot lid van den Raad van State.
Behalve de hierboven genoemde belangrijke
ambten heeft prof. Aalberse nog vele functies
in het sociale en politieke leven bekleed.
EXAMENS.
Academische opleiding.
Bevorderd aan de Gem. Universiteit van Am
sterdam tot arts: mej. M. Lauw (Pondokthina)
en A. W. Sitsen (Amsterdam) en J. L. C. Car-
biere (Paramaribo). Geslaagd voor het arts
examen le ged.: W. J. van Hoeke (Vlissingen),
H. G. van der Hoek (Amsterdam), D. C. Smelik
(Purmerend) en H. Lokkerbal (Amsterdam).
Geslaagd voor 't cand.-ex. wis- en natuurkunde
(J) de heer S. B. Spijer. Bevorderd tot doctor in
de letteren en wijsbegeerte op proefschrift ge
titeld: „Lukrez. Versuch einer Deutung", M.
Rozelaar,geb. te Amsterdam.
Q het LAAGST In prijs,
II) het HOOGST in kwaliteit.
Wit panbrood 16 cent thuisbezox-gd
Wit knippanbrood 16
Lichte krop 16
Andere soorten 1 p. brood hooger
(Adv. IngezMed.)
Uitspraken Haarlemsche Rechtbank
Naar de president van de Arr. rechtbank te
Haarlem heden morgen meedeelde zal naar de
geestvermogens van den man, de op 5 Februari
brand stichtte in het logement van het leger des
Heils aan het Spaarne en daarvoor 14 dagen ge
leden terechtstond, een nader onderzoek worden
ingesteld.
Het onderzoek in de zaak van den postbode, die
een aangeteekenden brief niet afgelevei-d zou hebben
terwijl hij het ontvangbewijs wel liet afteekenen is
heropend, om alsnog te trachten den brief in kwestie
te vinden.
De inwoner van Haarlem, die twee weken ge
leden terecht stond wegens het luisteren naar een
verboden radiozender, werd veroordeeld tot een
maand gevangenissti-af.
NEDERLANDSCHE UNIE.
Naar men ons mededeelt heeft Mr. H. H. Maas
bedankt als lid van het Bureau voor Sociale Voor
lichtingsdienst van de Nederlandsche Unie. Tot zijn
opvolger is benoemd: Mr. A. Beets, advocaat en
procureur, hier ter stede.
Ceremoniën der vrijmetselarij.
AMSTERDAM, 24 Maart. Het A. N. P. meldt
In ons vorig artikel hebben we geschreven over
het internationale karakter van de Vrijmetselarij.
Teneinde nu de individueele leden geschikt le ma
ken voor het aanvaarden van dit internationale
karakter en hen los te maken van het eigen volk
heeft de Vrijmetselarij een opvoedingssysteem op
gebouwd, dat uitermate geschikt is den mensch
rijp te maken voor de zoogenaamde, op wereld
burgerschap gegrondveste, humaniteitsgedachte.
Reeds hebben we dit systeem in het kort aange
duid, toen we in ons eerste artikel schreven over
de verdeeling in graden. Thans willen we hierop
nader ingaan.
Zooals men weet is de Schotsche ritus der Vrij
metselarij, welke het meest verbreid is, verdeeld
in 33 graden. Iedere graad kent zijn eigen cere
moniën.
De samenkomsten van de broeders van een be
paalden graad worden „loge" genoemd, al naai
gelang van het doel der bijeenkomst onderverdeeld
in inwijdingsloges, waarin een nieuw lid wordt op
genomen, bevorderingsloges, waarin een lid word
bevorderd tot een hoogeren graad, werkloges, wel
ke dienen tot de geestelijke vorming van de leden
in vrijmetselaarszin, rouwloges, waarin een over
leden broeder wordt herdacht en tafelloges, feest
malen ter gelegenheid van bijzondere gelegenhe
den. AI deze bijeenkomsten worden gehouden in
speciaal hiervoor ingerichte vertrekken. Het voor
naamste van deze vertrekken is de „tempel", een
rechthoekige zaal zonder vensters, ingericht volgen:
het voorbeeld van den tempel van Salomo. De ze
tel van den voorzitter is tegenover den ingang aan
den naar het oosten gerichten korten wand ge
plaatst. Voor hem is een tafel, waarop attributen,
zooals passer en winkelhaak, zwaard, e. d. Verder
vindt men in den tempel steeds het zespuntige Da-
vidschild terug, een ieder bekend als het Joodsche
symbool bij uitstek.
Wanneer nu een „profane" waardig gekeurd i;
opgenomen te worden als leerling, wordt hij eerst
door een der functionarissen, den broeder-opzie
ner naar de voorbereidingskamer gevoerd. Hij
moet hier een verklaring onderteekenen, dat hij
uit vrijen wil toetreedt en niets zal verraden van
hetgeen hem als vrijmetselaar bekend zal worden
gemaakt. Vervolgens moet hy alle metaal, dat hij
bij zich draagt, afleggen, jas en vest uittrekken, de
linkerborst ontblooten en linker broekspijp op-
stroopen tot boven de knie, een verband om de
knie leggen, de schoenen uittrekken en een paar
afgetrante pantoffels aantrekken. Vervolgens wordt
hij eeblinddoekt den tempel binnengevoerd. Dit
zoiflfcrlinge toetakelen moet gelden als een bewijs
voor de volkomen onderwerping van het nieuwe
lid. Het afleggen van het metaal geschiedt, omdat
'bij den bouw van den tempel van Salomo geen me
taal werd gebruikt en metaal dezen tempel ont
wijdde. Het ontblooten der borst heeft ten doel
te voorkomen dat een vrouw in de orde wordt op
genomen.
Tevoren heeft het aspirantlid een half uur door
gebracht in het voorbereidingskamertje. een zwart
geschilderd vertrek zonder ramen, waarin een tafel
met stoel. Op de tafel een doodskop, een zandloo-
oer en andere attributen. Meestal staat in het ka
mertje nog een doodkist met een geraamte. Od de
'vanden zijn de toepasselijke spreuken „Memento
Mori" en „Ken Uzelve" geschilderd. In deze onge
zellige omgeving moet de aspirant voor de laatste
maal diep nadenken over den stap, welken hij gaat
zetten en de gevolgen hiervan.
In den tempel aangekomen wordt hij in zijn pot
sierlijke uitrusting op reis naar het Oosten gezon
den. d w.z. hij wordt driemaal rond den tempel ge
leid. Hieruit blijkt wederom het nauwe verband
van de huidige Vrijmetselarij met het oude Oosten,
waarover wij reeds in ons eerste artikel hebben
geschreven. Na nog een reeks ceremoniën te heb
ben ondergaan, welke van minder belang zijn, moet
de aspirant den eed afleggen, welke wij in ons eer-
•te artikel hebben opgenomen en waarin hij volko
men geheimhouding en gehoorzaamheid belooft.
Hierna wordt hem de blinddoek afgenomen en
worden hem de geheime teekens bekend gemaakt,
waarmede hij zich overal ter wereld aan broeders
bekend kan maken als mede-broeder. In Nederland
werd hem ook het groote nood- of hulpteeken be
kend gemaakt Dit teeken mag alleen in grootsten
nood en bij levensgevaar gegeven woi'den, doch
ieder vrijmetselaar is dan ook verplicht hulp te
verleenen. Dit teeken bestaat in het boven het
hoofd vouwen van de handen met de ellebogen
haaks boven het hoofd, waarbij gei-oepen wordt;
,A moi les enfants de la veuve". Volgens de leer-
lingskatechismus der vrijmetselarij moet zelfs
vijand tegenover vijand dit teeken erkennen en
den broeder van den dood redden. De metselaar
heeft geen vaderland meer, hij is wereldburger ge
worden.
Na eenigen tijd als leerling te hebben gewerkt
wordt hij tot gezel bevorderd. Hij verplicht zich dan
tot geheimhouding van hetgeen hij als vrijmetse
laar verneemt, niet alleen tegenover „profanen",
dat zijn allen die geen vrijmetselaar zijn, doch ook
tegenover de leerlingen. Ook .belooft hij zijn broe-
ders te waarschuwen voor gevaar dat hen dreigt,
oor zoover dit in zijn vermogen ligt en ook hen
te helpen voor zoover dat mogelijk is zonder zich
zelf en zijn familie nadeel te berokkenen. Als straf
bij overtreding wordt, in de eedsformule gezegd:
.op geen mindere straf, dan dat mij het hart
uit de bloote linkerborst gescheurd worde en tot
een prooi aan de gieren der lucht gegeven", "er-
volgens worden hem de geheime teekens van zijn
graad bekend gemaakt.
Toont de gezel zich een trouw lid. dan wordt
hij na eenigen tijd bevorderd tot meester, de hoog
ste graad in de Johannes-vrijmetselarij Bij de in-
wijdingsloge is de tempel geheel met zwart be
hangen, waarop zilveren tranen zijn aangebracht
Tn het midden staat een doodkist, waarover een
zwart laken. Dit symboliseert dat de meester zich op
leven en dood aan de Vrijmetselarij verbindt. Ook
de ceremoniën van het opnemen hebben 'lieroo be-
Het jaarlijkscbe Teylerfeest is heden weer met groote opgewektheid in het
Gemeentelijk Tehuis voor Ouden van Dagen aan den Schotersingel te Haarlem
gevierd. De oudjes hebben zich de versnaperingen best laten smaken en genoten
van de muziek, den conferencier en den goochelaar.
(Foto De Haas)
c?
1
WA koude en verkoudheid
dreigen,beschermen
2 JiAeUa's mee""A
(Adv. Ingez. Med.)
riek king. Den aanstaanden meester wordt, nadat
aij den tempel is binnengevoerd, het verhaal ver
teld van den bouwmeester aan den tempel van
Salomo, Hiram Abiff. Deze had, omdat hij niet alle
arbeiders persoonlijk kende, een wachtwoord en
een geheimen handdruk ingesteld, verschillend voor
leerling, gezel en meester. Op deze wijze wist hij
welk loon hij ieder op den betaaldag moest geven.
Een drietal gezellen nu had afgespx-oken hem te
dwingen het meester-woord aan hen mede te dee-
len, opdat zij het loon van een meester in ontvangst
zouden kunnen nemen. Zij overvielen Hiram in den
tempel en toen deze weigerde het woord te zeggen,
sloeg de eerste hem met een maatlat tegen den
strot. Hiram vluchtte en wilde door de Westelij
ke deur den tempel verlaten. Hier ^tond de tweede
gezel, die op het afwijzende antwoord van Hiram
hem met een winkelhaak tegen de linkerborst sloeg.
Hiram poogde nu langs de Oostelijke deur den tem
pel te verlaten, doch hier stond de derde gezel en
toen Hiram voor den derden keer weigerde het
meesterwooi-d bekend te maken, sloeg deze hem
met zijn hamer dood. Tijdens het vertellen van dit
verhaal slaat de voorzitter den aspirant-meester op
de drie genoemde plaatsen met een hamer. Bij den
derden slag moet de candidaat omvallen en wordt
hij in de kist gelegd. Hij moet het geheele verhaal
doorleven. Wanneer hij in de kist ligt in den
laatsten tijd werd het slachtoffer ook wel naast de
kist gelegd, of moest hij gaan liggen op een tapijt,
waarop een doodkist stond afgebeeld wordt het
verhaal verder verteld. Koning Salomo miste Hi
ram en liet naar hem zoeken. De gezellen hadden
het lijk in den grond verstopt. Salomo vreesde dat
het meester-woord verraden was en bepaalde dat
het eerste woord dat gesproken zou worden bij het
•inden van Hiram, voortaan het meester-wooi-d zou
zijn. Het meester-ritueel gaat dan als volgt voort:
„Laten wij Salomo's bevelen volgen en het lichaam
van den vermoorden meester zoeken. Op deze plek
is de grond pas omgewoeld, hier moet de vermoor
de meester liggen...." (met deze woorden komen
de voorzitter en de opzieners bij de doodkist, de
tweede opziener neemt het laken weg en beschrijft
hiermede het groote meesterteeken. „Broeder, pro
beer of gij uw lichaam kunt oprichten". De tweede
opziener pakt den wijsvinger van den liggenden
candidaat, laat deze door de vingers glippen en
zegt: „Mac Benac". Mac Benac is Hebreeuwsch en
beteekent in goed Nederlandsch „Hij stinkt al".
Deze woorden zijn nu het herkenningswoord van
den meester-graad. De nieuwe meester Wórdt op
gericht en wordt ingewijd in de verdere geheime
teekens en woorden, waardoor hij zich in alle loges
ter wereld kenbaar kan maken als meester.
De drie tot nu toe behandelde graden, welke de
basis van de Vrijmetselarij vormen, worden te
zamen ook wel de „blauwe" Vrijmetselarij genoemd
aangezien de kleur van tempel en distinctieven in
hoofdzaak blauw is. Zij zijn de verzamel-organi-
satie, waaruit de hoogere graden bij keuze voort
komen. De hoogere graden noemt men ook wel
„roode" Vrijmetselarij naar het overheerschende
rood als kleur der distinctieven. Ieder die in een
hoogeren graad wordt opgenomen blijft evenwel
meester van de Johannesloge en neemt als zoodanig
deel aan de „loges" van dezen graad.
Reeds in de cei-emoniën van deze drie laagste
„'raden komt de sterk Joodsche inslag tot uiting.
Hoe hooger men komt. hoe sterker dit wordt. Het
zou te ver voeren de ceremoniën van deze hoogere
graden te behandelen. Alleen willen we er nog op
wijzen dat het schootsvel, dat door de vrijmetse
laars in alle graden tijdens de „loges" wordt ge-
di-agen, herinnert aan het kleed van den Joodschcn
hoogepriester, hetgeen door den vrijmetselaar
schrijver Gloede wordt toegegeven.
Opmerkelijk is ook het ritueel voor de bevorde
ring tot den derrïgsten graad, die van „Ridder Ka-
dosh of Wreker" Hierbij moet de candidaat een
tegenstander symbolisch met zijn dolk doorsteken.
De naam van deze graad spreekt voor zichzelf,
evenals de symbolen op het schootsvel, een vuist,
waarin een bebloede dolk geklemd en een afgesne
den hoofd, van bloed druipend, of een doodskop
met twee gekruiste doodsbeenderen.
Arrondissements-Rechfbank
te Haarlem.
Minderjarig meisje uit
resticht ontvlucht.
Haarlemsche aannemer
staat terecht.
Hedenmorgen stond voor de Arr. Recht
bank te Haarlem een aannemer terecht, die
had bewerkstelligd dat een minderjarig
meisje uit een Katholiek gesticht te Over-
schie vluchtte en onderdak kreeg in
Haarlem.
De aannemer pleegde eerst overleg met den
broer van het meisje en daarop togen op 7 De
cember beiden naar Overschie. De broer sprak
met het meisje in het gesticht, en kreeg van haar
een briefje mee, waarop stond geschreven: „Ik
neem tussehen zes uur en half zeven de beenen,
wacht op me."
De aannemer zocht te Haarlem voor het meisje
een onderdak, en dienzelfden avond werd zij
daar onder gebracht.
De aannemer zorgde voor haar kostgeld en
verstrekte de noodige distributiebonnen.
Op 10 December kreeg de verdachte bezoek van
een rechercheur, doch hij liet niets los over het
ontvoerde meisje.
De moeder-overste, aan wiens zorgen het min
derjarige meisje bij beschikking van den po
litierechter was toevertrouwd, verscheen ter
terechtzitting als getuige. Ze zei dat het meisje
uit het venster was gevlucht, want het raam
stond open.
De vrouw, die het meisje in haar huls onderdak
had verschaft, verklaarde dat was afgesproken,
dat het meisje een anderen naam zou aanne
men. Ook zou het meisje overdag nooit mogen
uitgaan. Alleen des avonds verliet zij het huis
wel. De aannemer kwam haar vrijwel eiken avond
opzoeken.
De officier eischte tegen den verdachte een
gevangenisstraf van 6 maanden.
De verdediger mr dr. Bijvoet bepleitte uit
voerig op juridischen grond ontslag van rechts
vervolging.
Medaille der gemeente Amsterdam
aan ir. G. C. Snijders.
Naar het ANP verneemt, is aan den oud-di
recteur van de gemeentetelefoon te Amsterdam, ir.
G. C. Snijders, thans in rijksdienst wegens den
overgang der gemeentetelefoon naar het rijk. de
zilveren medaille der gemeente Amsterdam toege
kend als blijk van waardeering voor de voortref
felijke wijze, waarop hij sinds 1 Januari 1912 de
gemeentetelefoon heeft geleid.
