Uit de geschiedenis der gilden.
Postgiro No's
Uit oude notities
LÖWENBRAU
BIER
De kip.
UwRadio defect?
PREDIKBEURTEN
ZATERDAG 26 APRIL 1941
H A A R L E M'S DAGBLAD
De oudste gilden.
En hun staatkundige invloed.
De organisatie van gilden in ons
land zooals het nieuwe Muziekgilde
bij voorbeeld roept de herinnering
wakker aan den bloeitijd van het gil-
dewezen in Nederland in vroegere
eeuwen. Aan een zeer oude studie van
prof. dr. P. J. Blok ontleenen wij en
kele fragmenten.
Van oudsher reeds hebben de menschen,
die hetzelfde vak beoefenden, zich bij elkander
aangesloten, hetzij om gemeenschappelijke be
langen te bevorderen, hetzij om uiting te geven
aan een gevoel van gemeenschap, van bijeen be-
hooren in het algemeen. De overoude Romeinsche
„collegia opificum", vereenigingen van handwerks
lieden, hadden reeds hun vereenigingshuizen. hun
statuten, hun gemeenschappelijke kassen, hun
gezamenlijke offers en geleken zoo in sommige
opzichten op de middeleeuwsche vereenigingen
van dien aard.
Die laatsten vinden wij, in navolging misschien
van de Romeinsche „collegia", op de Karolingi
sche „villae" van de 9e, weldra in de opkomende
middeleeuwsche steden der 11e en latere eeuwen.
Zij dragen er den naam van „confratriae", (broe
derschappen) „geldoniae", (gilden), „eningen"
of „inningen" (vereenigingen). De tweede hier
genoemde term komt af van het woord „gild",
„geld", dat oorspronkelijk vergelding èn in sa
menhang daarmee boete, offer, offerplechtigheid
beteekent, waaruit zich dan de beteekenis drink
gelag, plechtige feestelijke samenkomst en einde
lijk vereeniging heeft ontwikkeld.
Van zulke vereenigingen is ten onzent sprake te
Tiel in den aanvang der 11e, te Utrecht en in de
Hollandsche, Stichtsche. Geldersche en Overijsel-
sche steden in de 13e, 14e en 15e eeuw. Voor Tiel
spreekt de gelijktijdige geschiedschrijver Alper-
tus van kooplieden, die „pecuniam simul confe-
runt" (geld bijeenbrengen) en daaruit „certis
temporibus", drinkgelagen aanrichten. Te Utrecht
en verder is later van bepaalde ambachtsveree-
nigingen sprake.
Men make onderscheid tusschen „broederschap
pen", „ambachten" en „gilden". De eersten dragen
een zuiver kerkelijk karakter en bepalen zich tot
gemeenschappelijke kerkelijke feestviering met
gemeenschaprielijken feestmaaltijd, onderlinge
verplichtingen bij begrafenissen enz. Onder „am
bachten" verstaat men vereenigingen van hen. die
hetzelfde ambacht of verwante ambachten uit
oefenen, gesticht met het doel gemeenschappe
lijke belangen te bevorderen. „Gilden" noemt men
die vereenigingen. waaraan door de overheid het
monopolie van het bedrijf is toegekend en het
recht om voor dit bedrijf bindende voorschriften
te maken. De middeleeuwsche taal maakt echter
volstrekt niet altijd scherp onderscheid tusschen
deze woorden, bij welker gebruik men, zelfs in
can de Winterhulp Nederland
Winterhulp Nederland, Den Haag
No. 5553. Als bank der Winterhulp
Nederland is aangewezen de Kasver-
eeniging N.V. Amsterdam No. 877
Stort op 5553 of 877
Dr. F. E. Posthuma:
„Niemand, die steun behoeft, wordt
overgeslagen."
In Mei van het jaar 1736 wedde een makelaar
te Amsterdam, Adrianus Beukelaar geheeten, om
120 duoaten, dat hij op één dag van Amsterdam
naar Utrecht en terug zou loopen en vóór poort
sluiten terug zou zijn. Hij bewees den 19en Mei
dat hij geen grootspreker was, vertrok om half
vijf des morgens en arriveerde te 11 uur in de
Domstad, rustte een uur en was om half acht des
avonds weer te Amsterdam terug.
„Alles gevoeteert" zegt de heer Jacob Bicker
Raye, die het relaas van deze voetreis vastlegde
in zijn jaarboeken. Want deze Jan Raye (die zijn
moedersnaam aan den zijnen toevoegde) had de
liefhebberij, de singuliere dingen van den dag te
boekstaven, zoodat wij nog heden de beschikking
hebben over een opsomming merkwaardigheden,
die men niet in de geschiedenisboeken vindt; maar
die op zichzelf dikwijls een aardig kijkje vergun
nen op het leven in het midden der 18e eeuw in de
Hollandsche hoofdstad.
Zoo hield Raye er nauwkeurig boek van, wat
het „woord" was op de hoofdwacht. Regelmatig
immers werd een wachtwoord uitgegeven, waar
van natuurlijk nooit gebruik werd gemaakt en dat
nergens toe diende, tenzij eer. ijverig superieur het
in zijn hoofd kreeg, contra-appèl te houden. Even
eens teekende hij aan, hoeveel dieven er nu en
dan gegeeseld werden, waar brand was geweest en
welke nieuwtjes er in de achterbuurten werden
verteld. Maar ook de faits divers uit de betere
standen hadden zijn aandacht. Het huwelijk van
een professor interesseerde hem evenzeer als de
geschiedenis van een patriciërsdochter, die er met
den lijfknecht van haar vader van door ging of de
tragedie van een oude vrijster, die uit zuinigheid
haar dienstboden wegjoeg, doch drie weken later
„alleen ig in huis", dood op haar stoel werd gevon
den. Nabij het paardewed buiten de Leidsche Poort
rolde een chais met twee oaarden, waarop op
de chais natuurlijk een burger en een juffrouw
zaten, om en de twee geraakten te water. Vol
rechtvaardige trots verhaalt Jacob Raye, hoe hij
toeschoot en de juffrouw „met eigen handen" uit
het Water gehaaid heeft. Het vervolg van de
historie ontbreekt.
Een verliefd paar kuierde op een avond in druk
discours het water van den Achterburgwal in. Raye
noteerde het, zoo goed als het feit. dat op den Zee
dijk eenige honderden Jutten en Noren een zielver-
koopershui* plunderden.
Jan Raye moet. geen kniesoor geweest zijn: dat
blijkt uit zijn mededeeling, „dat hij zich met 25
vischvrouwen in een tuin bij de Weesperpoort tot
twee uur in den nacht gediverteerd heeft." Hoe
sommige menschen het in dien tijd met de matig
heid namen bliikt uit de notitie dat een ander heer
zich in den Doelen op het Cingel „morsdood dronk
aan rooden wijn".
De meiden van Mr. Hendrik Hooft duelleerden,
de een met een broodmes, de ander met Mijnheer?
degen en de zoon van den dominee en ziin vriend,
de zoon van den Burgemeester, klommen over' eer
schutting en haalden allerlei kattekwaad uit.
Is dat alles niet aardig''
D.
officieele stukken, geen oogeriblik placht te den
ken aan onze behoefte aan scherpe onderschei
ding en juiste formuleering, zoodat men dikwijls
tegenover de middeleeuwsche instellingen in on
zekerheid verkeert, wat er eigenlijk bedoeld wordt.
Zooveel is zeker, dat op den duur onder een „gild"
een vereeniging van handwerkslieden werd ver
staan, waarop de boven aangegeven laatste be
paling past.
Die handwerksgilden hebben, zooals algemeen
bekend is, in de 13e eeuw en volgende eeuwen in
westelijk Europa herhaaldelijk plaatselij keri
staatkundigen invloed, vooral op de benoeming
der stedelijke regeering en op het beheer der
stedelijke geldmiddelen, niet alleen gewenscht
maar ook uitgeoefend, Ten onzent, in steden als
Utrecht en Groningen, heeft men aan de gilden
op den duur grooten invloed op de stadsregeering
toegekend; in Holland is dit in veel minder mate
het geval geweest, op den duur eigenlijk alleen, en
dan nog In beperkten zin, te Dordrecht, al werd
in andere steden, met name in het industrieele
Leiden, herhaaldelijk door de gilden naar iets
dergelijks gestreefd. Nog in het laatst der 16e en
in de 17e eeuw gaf deze eisch van staatkundigen
invloed voor de gilden ten onzent hier en daar
tot moeilijkheden aanleiding, maar de toenemende
ontwikkeling onzer stedelijke Instellingen in aris
tocratische, patricische, zelfs oligarchische rich
ting belette de hernieuwing hier zoowel als de op
komst elders van den staatkundigen invloed der
gilden.
Te Uerecht heeft die reeds tusschen 1267 en 1270
maar voorgoed eerst van 1304 tot 1528 bestaan, zij-
het dan niet altijd in dezelfde mate en uitte zich
bij de verkiezing der stadsregeering, bij het be
heer der stadsgeldmiddelen, bij economische wet
geving, bij belangrijke staatkundige gebeurtenis
sen, in welke zaken vooral de 14 (soms 12)
„hoofdgilden" zich lieten gelden, terwijl het ze
vental „cleyne" of „lage" gilden ook niet geheel
van invloed ontbloot was. In verband hiermee lie
ten vele vermogende burgers, die geen handwerks
lieden of nijveren waren, edelen zelfs, zich in het
gildeverband opnemen. De regeering van Karei
V heeft (in 1538) aan deze staatkundige werk
zaamheid kort na zijn optreden als landheer van
het Sticht een einde gemaakt en ze beperkt tot
„zaicken hair gilde aengaende"; maar bij de woe
lingen in den Leicesterschen tijd (1585—1588)
lieten zij zich weer gelden. Te Groningen hooren
wij van invloed der gilden op de stadsregeering
sedert 1425, welke invloed vooral werd uitgeoefend,
door hun latgr dikwijls met de Romeinsche volks
tribunen vergeleken „bouwmeesters", zoo genoemd
naar het hun opgedragen beheer der stedelijke
„tymmeringhe"; zij konden raadsbesluiten doen
schorsen, totdat de gilden daarover eehoord wa
ren. De macht der gilden is daar vooral groot ge
weest in den woeligen tiid omstreeks 1500. toen
Groningen zoo dien gewikkeld was in de Frie-
=che veeten en weldra zijn onafhankelijkheid
moest prijsgeven, eerst aan den Gelderschen her
tog Karei van Egmond. later aan Karei V zeiven.
Ook de laatste heeft den invloed der Bouwmees
ters niet geheel kunnen breken, zoodat nog op het
einde der 16e eeuw de geschiedschrijver Emmius
verklaart, dat er niets belangrijks werd besloten
•zonder hun tusschenkomst. Bij de regeling van
het stadsbestuur in 1601 werd hun echter de toe
gang tot de raadsvergaderingen ontzegd.
DE BEETHOVEN-CYCLUS.
Op het derde concert van de Beethoven-Cyclus van
de H. O. V.. dat Dinsdagavond a.s. onder leiding van
Toon Verhey zal worden gegeven en waaraan onze oud
stadgenoot Willem Andriessen zijn medewerking verleent,
zal voor de pauze het vijfde Piano-cOncert worden uit
gevoerd.
Na de pauze wordt de Zesde Symphonle ten gehoore
gebracht
Productieslag en werkverruiming.
Nog vele cultuur-technische werken wachten.
's-GRAVENHAGE, 26 April. De productieslag
en de werkverruiming staan in het huidige tijdsbe
stek in het centrum van de belangstelling, in het
centrum ook van de krachten, die zoowel van niet-
ambtelijke zijde als van staatswege worden ingezet
om aan onzen vaderlandschen bodem de maximum
productie te onttrekken en dus de voedselvoorzie
ning zoo goed mogelijk te doen slagen, terwijl tege
lijkertijd het euvel van de werkloosheid plaats
maakt voor ruime werkgelegenheid tot heil van
onze volksgemeenschap.
De twee factoren verhooging van de bodempro
ductie, die o.m. kan geschieden door het uitvoeren
van cultuurtechnische werken, waardoor kostbare
bouwgronden en weiden worden gewonnen en de
werkverruiming vinden elkander in den rijksdienst
voor de werkverruiming.
Het A. N. P. heeft dezer dagen een onderhoud ge
had met ir. P. Boezaardt, hoofdinspecteur van den
rijksdienst voor de werkverruiming, die over de
combinatie van beide onderwerpen het een en ander
heeft verteld.
Thans en dit is in zeker opzicht zeer verheu
gend heeft de dienst van de werkverruiming
voor de uitvoering van cultuur-technische werken
te kampen met een gebrek aan geschikte arbeids
krachten. Voor de uitvoering van die werken zijn
over het algemeen arbeiders noodig, die zwaar werk
kunnen verrichten. Er zijn hier te lande bij ver
schillende noodzakelijke werken op ander gebied
reeds veel grondwerkers aangesteld. Bovendien zijn
er vele arbeiders, die in Duitschland hun dage-
lijksch brood verdienen. Bij de cultuur-technische
werken is vrijwel het geheele werklooze platte
land te werk gesteld plus een aantal daarvoor ge
schikte arbeidskrachten uit de steden. De werk
loosheid ten plattelande behoort vrijwel tot het ver
leden. Wil men nu voor nieuwe werken arbeids
krachten inschakelen, dan moeten zij hoofdzakelijk
worden gerequireerd .uit de groote steden, d.w.z.
deels uit een categorie arbeidskrachten, die daar
voor op het oogenblik nog ongeschikt is.
Zoo heeft b.v. Amsterdam nog 20.000 werkloozen
en ook Rotterdam en Den Haag tellen nog duizen
den onbenutte arbeidskrachten, die nog geschikt
moeten worden gemaakt voor zwaarder werk dan
zij gewoon waren. Als overgangsmaatregel worden
zij aan het werk gezet in de bosschen.
In ons land en hierbij kwamen wij bij het tweede
gedeelte van ons onderhoud, is op het gebied van
het uitvoeren van cultuur-technische werken nog
heel veel te doen, zeide ir. Boezaardt. Als voorbeeld
noemde hij ontginningsmogclijkheden in Friesland.
Een prachtige mogelijkheid voor productieverhoo-
ging van den grond biedt „het lage midden" van
Friesland: het kleiweide en veenweidegebied.
Zeker 16.000 h.a. grond in het lage midden komt
voor verbetering in aanmerking.
Van hoeveel belang voor de voedselvoorziening
de verbetering van het grasland op zoo'n schaal en
verhooging van de grasopbrengsten wel zijn, toonde
ir. Boezaardt nog met eenige cijfers aan. Voor de
instandhouding van onzen veestapel is speciaal in
den winter bijvoedering met krachtvoer noodzake-
'ijk. Wat dit krachtvoer betreft zijn wij in Neder
land grootendeels van overzeeschen import afhan
kelijk. Drastische distributie is thans gebiedend
noodzakelijk. In het jaar 1938/1939 was het totaal
krachlvoerverbruik in Nederland 1.200.000 ton, in
1939/1940 werd slechts 700.000 ton toegewezen en
in de naaste toekomst zal deze hoeveelheid veel en
veel geringer zijn. Stel dit kwantum op 300.000 ton.
Er zijn ongeveer 400.000 stuks vee in Friesland dat
is 16 nCt. van den veestapel. Het normale gebruik
van Friesland aan krachtvoer is dus 16 pCt. van
1 200.000 ton of 192 000 ton. Een toewijzing van 16
pCt. van 300.000 ton is 48.000 ton, zoodat een tekort
van 44.000 ton ontstaat
Vraagt naar
nog steeds in dezelfde
kwaliteit verkrijgbaar.
MUNCHENER
EXPORT
(Adv Inqez. Med.)
De kip is in dezen tijd een dier dat de belangstel
ling trekt. Haar geheele bestaan is met bonnen
omgeven. De houder van het hoenderpark moet
bonnen inleveren om eten voor zijn gevederde
vrienden, graan en ander voedsel te verkrijgen.
De kip zelf krijgt haar eten weliswaar zonder bon,
maar toch op de stilzwijgende conditie dat zij een
behoorlijk aantal eieren legt, want de baas moet in
ruil voor de graantoewijzing een bepaald aantal
eieren afleveren voor de distributie. Dat is noodig
om eiken Nederlander te garandeeren dat hij eens
in de week één ei op den bon kan koopen. Daar
voor zijn elke week 10 millioen eieren noodig, want
de zieken krijgen wat eieren extra.
Er is een tijd geweest (toen de schepen van over
zee nog ongestoord maïs aanvoerden!) dat niet min
der dan 20 millioen kippen in Nederland kakelden.
Taxeert men de productie per kip op 125 eieren in
het jaar (een echte Barnevelder of een Leghorn
zullen zich misschien over zoo'n totaal schamen!)
dan wil dat zeggen gemiddeld 75.000.000 eieren in
de week. Maar tengevolge van het gebrek aan kip
penvoer zijn er in dit jaar heel wat hoenders ge
slacht moeten worden. Vandaar het feit. dat wij nu
schriel in de eieren zitten en het al een prestatie
werd geacht dat wij met Paschen één ei extra
kregen!
Het feit dat er veel kippen geslacht moesten
worden heeft tengevolge dat wij nu terwijl er
juist weinig vleesch van koeien en varkens be
schikbaar is ons kunnen vergasten aan een lek
ker gebraden kippeboutje. In de koelhuizen zijn,
toen er plotseling zooveel dieren „aan gelooven"
moesten dat ze niet meteen geconsumeerd konden
wórden, heel wat kippen ingevroren. Die zijn nu aan
de poeliers ten verkoop gegeven.
Maar.ook op den bon!
De tijd dat de poelier kon doen of er geen bonnen
waren is voorbij. Net als de slager moet hij voor
elke 100 gram vleesch een bon vragen en dan bo
vendien nog zoi'gen dat hij wat bonnen extra krijgt
voor de botten.
Dat stelt den poelier voor moeilijkheden. Niemand
was. ook toen er nog geen vleeschschaarschte en
distributie was. gewoon een heele koe te koopen.
zelfs geen kalfje, hoogstens een speenvarkentje. Wij
wisten dus niet beter dan dat het noodig was een
keus bij den slager te doen. De een wilde iets van
den hals hebben, de ander van den rug, enz.
Enfin, de huisvrouw was vrij behoorlijk op de
hoogte van de anatomie van rund en varken. Maar
wij waren gewoon kippen in ongedeeldcn staat te
koopen. Het was de taak van den huisvader te
zorgen ..de anatomische les" te volvoeren als de kip
gebraden op tafel kwam.
Nu zegt de poelier ook aan zijn klant: u kunt een
kip koopen, maar.... hoeveel vleeschbonnen hebt
u? Als de klant dan gaat rekenen, rijzen de proble
men. Een gezin van 4 personen heeft in de 16 dagen
20 vleeschbonnen. Daarvoor is een kip van goed 3
pond te koopen. Inderdaad een niet te versmaden
kluifje, maar de vader die moet voorsnijden is een
kraan als hij het zonder ontevreden gezichten te
krijgen zoo weet te verdeelen, dat het gezin er
twee dagen gelukkig mee is. Een kip heeft maar
twee Dooten. En twee menschen aan één poot- te
laten kluiven is al moeilijk.
Maar wie zal twee dagen willen smullen om
daarna 14 dagen lang op een houtje te moeten bij
ten of in de herinnering voldoening te vinden?
Vandaar de zorgen van den poelier.
Hij heeft de moeilijkheid nu ondervangen door
slagertje in het klein te gaan spelen. Hij verkoopt
een pond en als het moet zelfs een half pond kip.
Maar onderscheid in prijzen mag hij niet maken,
want in Den Haag heeft men een maximumprijs
voor de geheele kip vastgesteld, ongeacht of het
vleesch van den kop of van den staart is.
Als de klanten lastig worden zal de poelier nog
moeten laten loten wie van de klanten den eersten
keus krijgt.
VAN T.
Dit tekort is te dekken met 36.650 h.a. goed gras
land. In geheel Friesland is 231.000 h.a. grasland,
waarvan men dus theoretisch gesproken de produc
tie moet opvoeren met 15 pCi.
Zoo zijn er. zoo eindigde ir. Boezaardt, nog vele
mogelijkheden om de opbrengst van ons vaderland,
dat reeds zoo rijk aan cultuurgronden is, te ver-
hoogen.
De Britsche berichtendienst deelt mede
dat generaal Lord Gort tot gouverneur van
Gibraltar benoemd is. in de plaats van Sir
Clive Liddie. die inspecteur der Britsche mili
taire opleiding is geworden.
Bel op 14609
RADIO-MOORS N.V.
KRUISSTRAAT 38
VAN OUDS BEKEND
(Adv. Ingez. Med.)
Verduister goed.
Zooals het moet.
VAN 26 OP 27 APRIL 1941
van 20.56 tot 6.18
Maan Op 27 April op7.04
Maan op 27 April onder 21.54
VAN 27 OP 28 APRIL 1941
van 20.58 tot 6.16
Maan op 28 April op7.55
Maan op 28 April onder22.54
Opgaven van Predikbeurten,
Vrijdagmiddag 6 uur niet in ons
bezit zijn, kunnen niet meer worden
opgenomen.
ZONDAG 27 APRIL
HAARLEM
N. H. KERK. Collecte voor het Godsdienstonderwijs
op de openbare scholen in alle diensten, behalve
in de Noorderkerk en de Kinderkerk.
GROOTE KERK, Gr. Markt. 10: Ds. Beker. 5: Ds.
G. F. Callenbach, te IJmuiden-O. Vacaturebeurt.
NIEUWE KERK, Nw. Kerksplein. 10.30: Ds. Foe-
ken. OOSTERKERK, Zomerkade. 10: Ds. Waar
denburg. NOORDERKERK. Velserstraat. 10.30:
Ds. W. van Limburgh, te Amsterdam. Collecte voor
het Spreekbeurtenfonds.
HAARL. JEUGDKERK VOOR OUDEREN (Bake-
nesserkerk.) 11: Ds. G. F. Callenbach, te IJm.-O.
BAKENESSERKERK. Vrouwesteeg. 9.45: J. van
Dullemen, theol. cand. Kinderkerk.
Collecte voor de restauratie.
ALLE-DAG-KERK in het koor der Gr. Kerk, ing.
Klokhuisplein, Godsdienstoefening, eiken werkdag
beh. 's Zat. des avonds 77.30. Voorg. en Pred.
van alle Prot. Kerken van Haarlem en Omgeving.
BROEDERGEMEENTE. Parklaan 34. 10.30: Ds.
Bielke.
STADS EVANG.. L. Heerenstr. 6. 10: J. F. Snoeks
12: Kinderbond Hosanna. 5: Opwekkmgssamenk.
J. Schouten, Leiden.
Dinsdag 2: Dameskrans „Bid en Werk", 8: Zang
repetitie .Eben Haëzer".
Woensdag 7.45: J. F. Snoeks.
Vrijdag 8: Bijbellezen en Bidstond.
EVANG. SAMENKOMSTEN. Zuiderstraat 15.
10: W. Dubbeldam, Evang, te Rotterdam. 5: De
zelfde. H. Avondmaal, vrij voor alle geloovigen.
OPWEKKINGSSAMENKOMST, Zuiderstrnat 15
Donderdag 8: J. Sevensma. Evang. te A'dam.
VRIJE EVANG. GEMEENTE, gebouw Jansweg 34.
10 en 5: Ds. D. J. D. du Fossé.
Evangel, dienst met Zangkoor.
9 30: Bidstond. 10: Kinderkerk.
CHRISTIAN SCIENCE SOC.. Jansstr. 74. 10: In de
Ned. taal. 11.15: In de Eng. taal.
Den lsten en 3den Woensdag van iedere maand
8: in de Ned. taal (getuigenis-bijeenkomst).
DEUTSCHE EVANG. GEMEINDE. Parklaan 34.
Kindergottesdienst um 11.30 Uhr. Pfarrer Illing.
EVANG. LUTH. GEM. 10.30: Ds. W Spliethoff.
Jeugddienst.
VER. DOOPSGEZ GEM. 10.30: Ds. J. M. Leendertz.
10.30: Ds. J. G. Frerichs. Jeugdkerk.
VRIJZ HERV., Jacobstraat 6. 10.30: Prof. Dr. G.
Sevenster, Leiden
REM. GER. GEM., Wilhelminastraat. 10.30: Dr. W.
R M. Noordhoff.
Zondagsschool (Oranjekade 1).
Woensdag 7.30: Bijbelbespreking. Donderdag 2:
Handwerkkring. Zaterdag 2: Studiekring. 4.15
Koorrepetitie.
GER. KERK. KLOPPERSINGELKERK. 10: Ds. L.
Hoorweg. 5: Ds. J. W. Siertsema. Zondag 37.
WILHELMINAKERK. 10: Ds. G. S. Oegema. van
Haulerwijk. 5: Ds. A. M. Boeijinga. Zondag 37.
ZUID-OOSTERKERK. 10: Ds. A. M. Boeijinga.
5: Ds. L. Hoorweg. Zondag 38.
GEREF. GEM., Lange Molenstraat 22. 10 en 5:
Leesdienst.
GER. KERK in H.V. Begijnhof 6. 10: A. van Kam
pen. te Leiden-Noordwijk. 5: Ds. P. van der Vloed
te Zand voort.
10: Kinderdienst. ing. Jansstr. 59
CHR. GER. KERK, Raaks. 10: Ds. Laman, H. AV.
5: Dezelfde. Dankzegging.
Donderdag 7.30: Ds. Laman.
BAPTISTEN-GEMEENTE, Bakenessergracht 65. 10
en 5: Ds. L. de Haan. 8: Jeugddienst
Dinsdag 8: Ds. L. de Haan. Bijbellezing en Bidst.
LEGER DES HEILS, gebouw Sehagchelstraat 26.
10: Heiligingsdienst; 7: Verlossingssamenkomst.
Leiders de heer en mevr. Rönitz.
Donderdag 7.30: Zendingssamenkomst. Leider de
heer Loois. oud-zendeling.
PINKSTERGEM., N. Kruisstr. 14. 10 en 6: Open
bare samenkomst. 10: ZondagsschooL
Maandag 7.30 Zangles; Dinsdag 7.30- Bidstond:
Woensdag 2.30: Jeugdclub: 7: Zendingskrans; Don
derdag 7.30: Naaikrans; Vrijdag 7.30- Bijbelklas.
Achter de wolken schijnt de zon Om de inwerking der felle zon s;>aien op
de kaaspakhuizen tegen te gaan, worden nu de muren opnieuw wit gekalkt,
waardoor de kostbare inhoud teaen bederf wordt beschermd (Pax Holland)
GEM. GODS, Frans Halsstraat. 4. 10: F Jeeninga,
IJmuiden-Oost. Willebrordstr. 4.30: F. Jeeninga,
Donderdag 7.30: Bidstond en UubelbespreKing,
W. Geldeloozepad 14.
1EM. DES HEEREN. Wolstraat 7. 10 en 6: Dienst.
KERK v. J CHR v. d. H DEK LAATSTE DAGEN
Parklaan 106. 10.30—12: Zondagsschool en Ouder
klas. 56 30: Avondniaalsvergadering.
Dinsdag 2.304. Zusleihulpverecnigmg.
VERG. v. GELOOVIGEN. God. Voldersgracht 15.
10.30: Samenkomst. (Broodbrcken).
ONAFH. REL. GEMEENSCHAP. Oranjeplein 9.
7.30: Ds. A. R. de Jong.
VRIJE KATH. KERK. Popellaan. Kinheimpark.
10.30: Hoogmis. Celebrant: Mgr. Dr. A. G. Vreede.
Woensdag 7.30: Completen en Lof.
HERST. APOST. ZENDINGSGEM.. Wilhelmlnastr.
21. 10 en 5: Godsdienstoefening.
HERST APOST ZENDINGSGEM.. Jacobünestraat
15. 10 en 5: Godsdienstoefening
HAARLEMNOORD
N. H. KERK. Julianakerk en Immanuëlkerk geen
opgave ontvangen.
N. H. GEM„ te Haarlem-N. (Spaarndam-West)
in de Gym-zaal der Kon. Etnmaschool. ing. Raaf
straat 2. 10: Ds. Snethlage, Bed. H. Doop.
12.30: Zondagsschool in de Kon. EmmaschooL
Roerdompplein.
VRIJZ. PROT.. Berkenstraat 10. 10.30: Ds. B. Wa
genaar, Ned. Herv. Pred. te IJsbrechtum.
121: Zondagsschool.
NOORDERKAPEL, Minahassastraat. 10.30 en 6.30:
J. H. Bossers en anderen.
Dinsdag 2: Dameskrans; 7: Meisjesvereeniging.
GER. KERK Noordschoterkerk Spaarnrijkstraat.
10: Ds. J. W. Siertsema, 5: Ds. G. S. Oegema, van
Haulerwijk. Zondag 38.
CHR. GER. KERK. Floresstr 10 en 5: Ds. Henstra.
HEEMSTEDE
N. H. KERK, Wilhelminaplein. 10: Ds. Barger.
Extra collecte voor de Prot. Bewaarschool.
KAPEL NIEUW-VREDENHOF, Joh. v. Oldenbar-
neveltlaan. 10.30: Ds. Briët.
Jeugdkerkdienst.
Aan den uitgang collecte voor de Jeugddiensten.
NED. PROT. BOND, Afd. Heemstede-Bennebrock.
10.30: Ds. J. J. Thomson, Baarn.
(Met medewerking van het Dameskoor.)
GER. KERK. Koediefslaan. 10: Ds. Dondorp. 5:
Ds. v. d. Born.
Camplaan. 10: Ds. v. d. Born. 5: Ds. Dondorp.
AERDENHOUT
REL. KRING, Eikenlaan 5 10.30: Ds. J. van Ros-
sum. Voorganger Vrijz. Hervormden. Amersfoort.
JEUGDHUIS, Leeuwerikenlaan. 10.30: C. A. F. van
Stipriaan Luiscius. hulppred.
BLOEMENDAAL
N. H. KERK. 10: Ds. J. P. van Bruggen. A'dam.
NED. PROT. BOND. Polgieterweg 4. 10.30: Dr. W.
Banning. Hv. Bentveld.
GER. KERK. 10 en 5: Ds. J. C. Brussaard.
Bed. H. Avondm. en Dankzegging.
Radio-uitzending op golflengte 245.9 Meter.
OVERVEEN
N. H. KERK. 10: Ds. Ch. de Beus.
GER. KERK (Hulpkerk Croesenstraat). 10 en 5:
Cand. D. van Swigchem.
Voorber. H. Avondmaal.
HAARLEMMERMEER
N. H. KERK. HOOFDDORP. 10 en 3: Ds. J. C. Sal-
verda.
AALSMEERDERWEG. 11.15: W. Koudstaal.
LIJNDEN. 10: P. van den Berg.
VIJFHUIZEN 10 en 3: A. Brörens.
BADHOEVEDORP. 11: J. H. Boerlijst
HOOFDDORP. OUD-GER. KERK. 10 en 3: Ds. L.
Franke.
HILLEGOM
N. H. KERK. 10 en 4: Ds. Chr Eerhard.
GER. KERK. 10 en 3: Ds. A. K. Krabbe.
Bed. H. Avondm. en Dankzegging.
CHR. GER. KERK. 10 en 4: Leesdienst.
HERST. APOST ZENDINGSGEM., v. d. Endclaan
18. 10: Godsdienstoefening.
BENNEBROEK
N. H. KERK. 10: Ds. Lekkorkerker.
SPAARNDAM
N. H. KERK. 10: K. A. Oskam, hulpprediker.
N. H. GEM., te Haarlem-N. (Spaarndam-West)
in de Gym-zaal der Kon. Emmaschool, ing. Raaf
straat 2. 10: Ds. Snethlage, Bed. H. Doop.
12.30: Zondagsschool in de Kon. EmmaschooL
Roerdompplein.
EVANGELISATIE. 10: H. Wagter, van Beverwijk.
Dinsdag 7: Bijbellezing.
ZANDVOORT
N H. KERK. 10: Ds. D. Tromp.
NED. PROTESTANTENBOND gebouw Brugstr. 15
10.30: Ds. D. Lamberts, van Utrecht.
121: Zondagsschool.
GER. KERK in H. V„ Brederodestraat 31. 10: Ds.
P. van der Vloed
SANTPOORT
N. H. KERK. 10.30: Ds. A. K. Straatsma, v. 's Gra-
venhage.
N. H. KAPEL. 10: Geen dienst. 4: Ds. L. W. Erd-
man, IJmuiden.
GER. KERK in H. V. Wustelaan 10: J. Blonet,
theol. cand.
1JMUIDEN
N. H. KERK, Kanaalstraat. 10: Ds. K. G. Kwint,
Slochteren; 5: Ds. L. Lagerwey.
BETHLEHEMKERK James Wattstraat 10: Jeugd
dienst H. H. Strating.
HERV. EVANG-, OranjeStr. 8. 10 en 5: Leesdienst
GER. KERK. Geen opgave ontvangen.
CHR. GER. KERK. 10 en 5: Ds. A. Zwiep.
DOOPSGEZ. en PROT. BOND, Helmstraat 9.
10.30: Ds. Milatz.
OUD-KATH. KERK 10: H. Dienst. 6: Vesper.
IJMUIDEN-OOST.
N. H- KERK. Goede Herderkerk, Velserduinweg
10: Ds. L. W. Erdman, LJmuiden. 5.30: P. Allard,
hulppred.
VEREENIGINGSGEBOUW, Kalverstr. 10: Jeugd-
samenkomst
VRIJZ. HERV., Bovenzaal Rex Theater. 10.30:
Ds. J. H. Hanneman, Uitgeest.
GER. KERK, Velserduinweg. 10 en 5: Ds. E. G.
van Teylingen.
LUTH. GENOOTSCH. Herv. Vereen, geb. Kalver-
straat. Geen dienst.
STADSEVANG., Willemsbeekweg. 10: Broodbreken
5: Evangelisatiesamenkomst
Spr. F. Hofhuis, Geldermalsen.
Maandag 7.30: Bijbelbespr. en Bidstond.
BAPTISTEN-GEM., Willemsbeekweg 22. Woensdag
7.30: Ds. L. de Haan, pred. te Haarlem.
HERST. APOST. ZENDINGSGEM.. Willebrordstr.
10. 10: Godsdienstoefening.
VRIJE EVANGELISATIE, IJmuiderstr.weg 52. 10:
en 5: Th. Besselaar, Amsterdam.
VELSEN
N. H. KERK. 10: Ds. G. A. den Hertog, Amsterdam
VELSEN-NOORD
GER. KERK. 10 en 5: Ds. F. E. Hoekstra.
BEVERWIJK
N. H. KERK, Kerkstraat. 10: Ds. J. de Vries.
DOOPSGEZ. GEM., Meerstraat. 10: Dr. Alb. Vis.
VRIJZ. HERV. Parklaan. 10: Ds. J. M. dc Jong, uit
Amsterdam.
EVANG. LUTH. GEM., Koningstr. 10.30: Ds. J. Ph.
Haumersen.
GER. KERK, C. H. Moensplein. 10 en 3: Ds. H.
Holtrop.
VRIJE EVANG. „MARANATHA", Koningstr. 41.
9.30: Bidstond. 10: F. Hofhuis, Geldermalsen. 5: C.
Hooykaas, uit Den Haag.
12: Zondagsschool.
Dinsdag 7.30: Zangvereeniging. Woensdag 7.30:
Bijbelbespreking.
HEEMSKERK
N. H. KERK. 10: Ds. Joh. IJzerman.
WIJK AAN ZEE EN DUIN.
N. H KERK, Wijk aan Zee. 11.15: Ds. A. J Bro.nk-
horst.
VEREENIGINGSGEBOUW, Popullcrenlaan. 10:
Ds. A. J. Bronkhorst
