Haarlem's Dagblad
De broodprijzen
van Haarlem
en omgeving
bon 41 („algemeen")
t extra ei.
int met twintig personen
kapseisd.
Slagschip „Bismarck"
ondergegaan.
Ten Westen van Afrika veertien Engelsche
koopvaarders tot zinken gebracht.
Engelsche troepen op Kreta trekken terug.
Nieuwe Duitsche versterkingen
door de lucht aangevoerd.
Onbeperkte „Nationale
crisistoestand" in de
Ver. Staten.
JAARGANG No. 17773
gave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant
gaven en Algem Drukkerij N.V Bureaux: Groote
uistraat 93, bijkantooi Soendaplein 37. Postgiro-
nsi 38810. Drukkerij Zuider Buiten Spaarne 12.
eloon Directie 13082, Hoofdred. 15054, Redactie
Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724,
25 Soendaplein 12230
tn zelfde prijs
stgesteld
's Gravenhage wordt door het A. N. P. ge-
i: Naar de Gemachtigde voor de prijzen mede-
i, zullen zeer binnenkort bij beschikking van
Secretaris-generaal van het Departement van
dbouw en Visscherij voor de gemeenten Haar-
Heemstede, Bloemendaal, Bennebroek en
[poort de volgende broodprijzen worden vast-
eld.
ir versch wittebrood en bruinbrood van 800
bedraagt de prijs 16 cent, afgehaald in den
•el en 17 cent thuis bezorgd. De aandacht wordt
p gevestigd, dat aan deze prijzen strikt de hand
worden gehouden. Afwijking van deze prijzen,
ij naar boven, hetzij naar benedep, kan niet
len toegelaten.
bovenstaande regeling geldt niet voor witte-
d en bruinbrood, verkocht onder de benamin-
vloerbrood, casinobrood, mout'orood en alinson,
voor de bestaande prijs voorschriften onvermin-
van kracht blijven. De regeling geldt evenmin
oud brood en voor de overige broodsoorten
en wit- en bruinbrood. Ook deze prijzen blijven
rworpen aan de bestaande voorschriften,
jor het broodverkoopersbedrijf is tenslotte nog
belang, dat kortingen en provisies aan weder-
oopers, slijters, bezorgers en andere tusschen-
onen, in geld uitgedrukt, gehandhaafd moeten,
den op het peil van 9 Mei 1940.
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P. W. PEEREBOOM en ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM, Heemstede
WOENSDAG 28 MET 1941
'Abonnementen per week 0-26, per maand 1.15,
per 3 maanden 3.42, franco per post 3.73, losse
nummers 6 cent per ex. Advertentiën: 1-5 regels
2.elke regel meer 0.40. Reclames 0.65 per
regel. Regelabonnementstarieven op aanvraag.
Vraag en aanbod 1-4 regels 0.70, elke regel meer
0.17Vi- Groentjes zie rubriek.
GRAVENHAGE, 28 Mei. De secretaris-gene-
van het departement van landbouw en visscherij
het volgende mede met betrekking tot de distri-
van eieren:
oals reeds werd medegedeeld, zal tot een naderen
m wekelijks een extra ei beschikbaar worden ge-
In 'verband hiermede is thans bepaald, dat ge-
nde het tijdvak van Donderdag 29 Mei tot en met
nsdag 4 Juni a.s. de met „41" genummerde bon
de „bonkaart algemeen" recht geeft op het koo-
van één ei.
Alle drenkelingen gered.
1PENVELD, 27 Mei. Terwijl de pont over het
doornsche kanaal te Wapenveld zich met onge-
twintig passagiers midden op het .twintig meter
de water, dat ter plaatse 2J/2 meter diep is, be-
is het vaartuigje gekapseisd. Alle opvarenden
n, de meesten met hun fiets, te water. Gelukkig
len alle drenkelingen, w.o enkele kinderen, worden
d, De fietsen zijn later opgehaald. De pont bleek
tig te zijn beschadigd. (A.N.P.)
De personeele belasting voor
pleziervaartuigen.
Ontheffing moet vóór 1 Juni worden
aangevraagd.
De in het Verordeningenblad- afgekondigde ver
bepalingen om met pleziervaartuigen in bepaalde
irgebieden van ons land te vertoeven, met name
en groot deel van Friesland, zullen nog meer dan
nu toe houders van plezierbooten tot het besluit
igen hun vaartuigen dezen zomer niet te gebrui-
en op te leggen. In verband hiermede vestigt de
W.B. er de aandacht op, dat in zoo'n geval vrij
ing van personeele belasting kan worden verkre-
mits de aanvrage hiertoe vóór 1 Juni is ingediend
den plaatselijken inspecteur der directe belastin-
Door treffers oan luchttorpedo 's
onbestuurbaar geworden.
„Wij strijden tot de laatste granaat".
BERLIJN, 27 Mei (D.N.B.) Het slagschip
Bismarck, dat in zijn eerste gevecht tegen een
Britsche overmacht de „Hood" tot zinken
bracht en de „King George" beschadigde, had
door een treffer in het voorschip aan snelheid
verloren. Door een torpedo, die tijdens een
luchtaanval op 24 Mei werd gelanceerd, ver
loor het nogmaals aan snelheid. Vierhonderd
zeemijlen ten Westen van Brest werd het schip
op 26 Mei tegen 21.00 uur opnieuw door twee
lüchttorpedo's getroffen, waarvan er een het
roer en de schroeven brak.
Om 23.42 uur ontving het opperbevel van de
marine van den vlootchef, admiraal Lütjens het
volgend rapport: „Schip onbestuurbaar. Wij
strijden tot de laatste gTanaat. Leve de Führer.
w.g. Vlootchef.
In den strijd tegen de vijandelijke zeestrijd-
krachten, die langzamerhand versterkt werden,
vocht het slagschip Bismarck tot het tenslotte
op 27 Mei des ochtends het slachtoffer van de
overmacht geworden is".
Over het laatste gevecht van het Duitsche slag
schip Bismarck wordt in een mededeeling van het
opperbevel van de weermacht nader nog het vol
gende bekend gemaakt:
Tn den strijd tegen de langzamerhand steeds ver
sterkte vijandelijke zeestrijdkrachten vocht het
slagschip „Bismarck" in zijn onbestuurbaren toe
stand tot het eindelijk Dinsdagmorgen het slacht
offer is geworden van de overmacht van drie Brit
sche slagschepen, een vliegtuigmoederschip, ver
scheidene kruisers en torpedojagers. De Britsche
formatie zelf wordt sinds gisterochtend door Duit
sche gevechtsvliegtuigen aangevallen.
De gedachten van het geheele Duitsche volk zijn
vol trots en rouw bij zijn in het zeegevecht bij
IJsland zegevierenden vlootvoogd admiraal Lüt
jens, bij het slagschip „Bismarck", zijn comman
dant, kapitein-ter-zee Lindemann en bij zijn dap
pere bemanning.
grootste Britsche oorlogs
schepen namen aan de ach
tervolging deel.
NEW-YORK, 27 Mei (D.N.B.) „Een meute
heeft een stuk wild gejaagd", verklaren de Lon-
densche correspondenten van de Amerikaansche
pers omtrent den strijd tusschen de Britsche oor
logsschepen en de „Bismarck". Associated Press
meldt uit Londen, dat aan den slag, waarin de
„Bismarck" verloren ging. de grootste Britsche
oorlogsschepen deelgenomen hebben, waaronder
de „Rodney", de „Nelson", de „King George V" en
de „Prince of Wales" benevens een ongenoemd
vliegtuigmoederschip.
spaansche persstemmen
over de „hood" en de
..bismarck".
MADRID. 27 Mei. (D.N.B.) De avondbladen
maken melding van het in den grond boren van
het Duitsche schip „Bismarck" en schrijven,
dat daardoor de vreesëlijke slag, die En
geland is toegebracht door het verlies van het
meest trotsche schip van zijn vloot, in zijn moreele
uitwerking niet wordt verminderd. In alle com
mentaren wordt tot uitdrukking gebracht dat het
geen roem is voor de Britsche vloot een Duïtsch
schip tot zinken te brengen, na een geheele vloot
op het spoor te hebben gedreven. De „Pueblo"
noemt het tot zinken brengen van de „Bismarck"
slechts een incident, dat een groote luchtmogend-
heid is overkomen en waaraan geenerlei beteeke-
nis moet worden gehecht. Het verlies van de „Bis
marck" wordt door het tot zinken brengen van de
„Hood", door de zware nederlaag van de Britsche
vloot in de Middellandsche Zee en door de syste
matische vernietiging van Britsche convooien hon
derdvoudig goed gemaakt. „Arriba" schrijft dat de
openbare meening in Engeland door het tot zinken
brengen van de „Bismarck" de rust niet hervinden
zal, die zij door de vernietiging van de „Hood"
verloren heeft.
Engeland's nederlaag ter zee, die in de Noorsche
fjorden haar aanvang heeft gekregen en in de ver
liezen in het Oosten van de Middellandsche Zee
en op den Atlantischen Oceaan haar hoogtepunt
heeft bereikt, eischt een iets heldhaftiger actie tot
herstel dan het tot zinken brengen van een enkelen
moedigen tegenstander, op wien men een heele
vloot gehitst heeft.
Hel badseizoen te Zandvoort.
Vermakelijkheden op het strand.
ét attractiebedrijf Vermolen en Zonen heeft
gedeelte van het strand ten Noorden van het
gebouw gepacht. Het ligt in de bedoeling hier
urende het seizoen verschillende attracties te
igen en wel in de eerste plaats het rijden met
iatuur auto's.
len is reeds druk bezig de noodige voorbereidin-
te treffen.
eerlands oudste tooneelspeelster, Marie van
sterhoven, werd Dinsdag 84 jaar. De jubila-
«e neemt belangstellend kennis van de geluk-
ttschen, welke baar op dezen feestdag
bereikten.
(Foto Pax Holland)
Militair concert.
Donderdag zal een Duitsch militair muziekcorps
an 17 tot 18 uur een concert geven voor de kazerne
op den Koudenhorn te Haarlem.
Duitsch weermachtsbericht:
Stelselmatig oprukken der
Duitsche troepen op Kreta.
BERLIJN, 27 Mei (D.N.B.) Het opperbevel van
de weermacht maakt bekend:
„Duikbooten hebben ten Westen van Afrika
veertien zwaar geladen vijandelijke koopvaarders
van 77.600 b.r.t. in totaal tot zinken gebracht.
Op het eiland Kreta rukken de Duitsche troepen
stelselmatig verder op na succesvollen gevechten en
de bezetting van verscheidene plaatsen. Het lucht-
wapen ondersteunde deze gevechten door doeltref
fende aanvallen van Stuka's op Britsche steunpun
ten, troepenconcentraties en kampementen. Lucht
doelartillerie schoot boven het eiland een jager van
het type „Hurricane" neer. Ten Zuiden van Kreta
werd een groot transportschip zwaar beschadigd
door bommen.
In het Oosten van de Middellandsche Zee heb
ben Duitsche Stuka's een sterke Britsche vloot-
formatie aangevallen. Zij plaatsten vier bommen
van zwaar kaliber op een vliegtuigmoederschip en
verscheidene op twee kruisers.
In Noord-Afrika is bij Solloem een plaatselijke
Britsche aanval met steun van pantserwagens afge
slagen. Formaties van het Duitsche en Italiaansche
luchtwapen deden succesvol aan de gevechten mee.
Door scheeraanvallen op colonnes Britsche artillerie
ten Westen van Dar-el-Namra leed de vijand
zware verliezen. Duitsche Stuka's brachten voor
Tobroek twee koopvaarders van 9000 b.r.t. in totaal
tot zinken en beschadigden een lichten Britschen
kruiser zwaar.
Rondom Engeland hebben gevechtsvliegtuigen
een vrachtboot van 3000 b.r.t. vernietigd en een
grooten koopvaarder zwaar beschadigd. Andere
luchtaanvallen richtten zich gisteren en in den af-
geloopen nacht op haveninstallaties aan de Britsche
Zuidoostkust.
Bijzonder succesvol was bovendien een aanval
op een fabriek van de vliegtuigindustrie aan de
Engelsche Zuidkust.
De vijand is overdag noch des nachts per vlieg
tuig boven Duitsch gebied verschenen.
Bij de vernietiging van vijandelijke vrachtbooten
ten Westen van Afrika heeft de duikboot onder com
mando van luitenant-ter-zee eerste klasse Schütze
zich bijzonder onderscheiden door het tot zinken
brengen van elf schepen van 56.000 b.r.t. in totaal
Door stoutmoedige, succesvolle verkenningsvluch
ten boven Engeland hebben de volgende bemannin
gen zich onderscheiden: 1. Luitenant Meyer, luite
nant Denner, onderofficier Husskönig, onderofficier
Kühne en 2. Luitenant VoÜert. Oberfeldwebel
Verkeers-jubilea.
Tram HaarlemLeiden en spoorweg Haarlem
Zandvoort bestaan 60 jaar.
Het jaar 1881 was van groot belang voor het
verkeer in Haarlem en omgeving.
Op 2 Juni van dat jaar werd de spoorweg Haar-
lem-Zandvoort geopend. Voor de ontwikkeling van
Zandvoort als badplaats was dit van zeer veel be-
leeltenis, want daardoor werd het voor Haarlem
mers en Amsterdammers gemakkelijk voor een
dagje over te wippen om aan strand en zee te ge
nieten. Voor dien tijd Icon men alleen per rijtuig
naar Zandvoort. komen.
Aanvankelijk was het treinverkeer met Zand
voort vrij beperkt. Toen de behoefte aan het ver
keer zich uitbreidde, werd de dienst verbeterd. Nu
heeft Zandvoort met de electrische treinen zelfs een
directe verbinding met Amsterdam, iets waarvoor
de tegenwoordige burgemeester van Zandvoort, de
heer H van Alphen, jaren lang geijverd heeft.
Het "verkeer tusschen Haarlem en Zandvoort
werd ook veel verbeterd toen ongeveer 40 jaren
geleden de electrische tramlijn Haarlem-Zand-
voort geopend werd, die later doorgetrokken werd
haar Amsterdam.
Het is niet de bedoeling het 60 jarig bestaan van
de spoorlijn Haarlem-Zandvoorl feestelijk te her
denken. Evenmin zal feestelijk herdacht worden
het 60-jarig bestaan van de N. Z. H. T. M. Deze
naamlooze vennootschap begon in 1881 haar bedrijf
met de opening van de stoomtram Haarlem-Leiden.
Op 16 Mei werd het baanvak Hillegom-Leiden in
gebruik genomen en op 29 Juni het baanvak Haar-
lem-Hillegom.
Later zijn verschillende andere tramlijnen in
Haarlem en omgeving en ook elders in ons land
door de N Z. H. T. M. overgenomen. Daaronder wa
ren de E. N. E. T. en de E. S. M. die hun bedrijf
in Haarlem en omgeving hadden.
STOCKHOLM, 27 Mei (D.N.B.) In een offi
cieel communiqué van het Britsche hoofdkwartier
in het Midden-Oosten wordt omtrent de operaties
op Kreta meegedeeld dat de Duitsche troepen
ten Westen van Kanea gisteravond door een
nieuwen succesvoilen aanval de bres in de Brit
sche defensieve linies hebben verbreed, zoodat
noodzakelijk werd de Britsche troepen te doen
terugtrekken op achterwaarts gelegen stellingen
Verdere Duitsche versterkingen zijn door dr
lucht aangekomen.
De Londensche berichtendienst heeft voor de radio
verklaard dat het onmogelijk gebleken is nieuwe
landingen van vijandelijke troepen door de lucht ter
versterking van de vijandelijke aanvallen op Kreta
te verhinderen. De kracht van den tegenstander is
van dag tot dag toegenomen volgens genoemden
dienst.
Voorts meldt het D.N.B.:
In den loop van den strijd op Kreta zijn zware
afzonderlijke gevechten ontstaan, waarbij kleine Duit
sche groepen zich onderscheiden door snel handelen en
stoutmoedig optreden. Zoo vernietigde een kleine
stormafdeeling op marsch naar'de Noordwestkust van
het eiland drie Britsche batterijen. Talrijke gevan
genen werden gemaakt en aanzienlijke hoeveelheden
wapens, munitie en proviand buitgemaakt
Minister-president Churchill heeft gisteren blij
kens mededeeling van den Londenschen Berichten
dienst in het Lagerhuis de gevechten op Kreta „fel
en ernstig" genoemd. De vijandelijke druk neemt
van dag tot dag toe. Het sterkst is hij op het weste
lijk deel van het eiland. Twee slagschepen en ver
scheidene kruisers der Britsche zeestrijdkrachten
zijn bij de gevechten om Kreta beschadigd. Hoe de
gevechten op Kreta ook mogen afloopen, zoo besloot
Churchill, de hardnekkige verdediging van het eiland
zal in de annalen van de Britsche oorlogsgeschiedenis
een-bijzondere plaats innemen
Stefani meldt, dat de 'Engelsche Admiraliteit, vol
gens haar gewoonte geleden verliezen druppelsge
wijs toe te geven, thans een klein deel der verliezen
in den slag om Kreta erkent Men deelt namelijk te
Londen mede dat de laatste dagen in de omgeving
van Kreta tot zinken gebracht zijn twee kruisers,
de „Gloucester" en de ..Tidji" en vier torpedojagers,
de „Greyhound", de ..Kelly" de ..Cashmir" en de
„Juno"
Ter aanvulling maakt de Londensche Berichten
dienst bekend dat de verliescijfers zijn 43 officie
ren, 500 man bij den kruiser „Fidji", 8 officieren,
120 man bij den torpedobootjager „Kelly", 9 officie
ren en 150 man bij den torpedobootjager „Juno" en
3 officieren en 88 man bij den torpedobootjager „Grey
hound"
ENGELSCHE OPROEPINGEN TOT DE
BEVOLKING VAN KRETA.
BERLIJN, 27 Mei (D.N.B.) Opnieuw wordt de
bevolking van Kreta in Engelsche uitzendingen op
gewekt tot gewapenden tegenstand tegen -de Duit-
schers Het nieuwe Britsche parool voor de Kreten
zers luidt zich met geweren en ander oorlogsmateriaal
te bewapenen en de Duitschers in de pan te hakken
Van Duitsche zijde wordt hieromtrent verklaard
dat deze oproeping het volkenrecht schendt en de
Kretenzers, als zij daaraan gevolg zouden geven, zich
zouden blootstellen aan het gevaar als franctireurs
behandeld te worden.
Raasch, Feldwebel Schwager, onderofficier Hage-
meier".
DE ACTIE TEGEN DE CONVOOIEN
Ter aanvulling van het huidige weermachtsbe
richt verneemt het D.N.B.: De Duitsche onder
zeeërs hebben in de tweede helft van Mei niet
minder dan vier groote Engelsche convooien uit
elkaar gejaagd en ten deele vernietigd, waarbij
nog een reeks doeltreffende afzonderlijke acties
komt. De berichten luiden als volgt: 16 Mei 8000
b.r.t, 17 Mei: 33.612 b.r.t., 20 Mei 33.000 b.r.t. (con-
vooi tankbooten), 23 Mei 110-000 b.r.t. (noordelijk
deel van Atlantischen Oceaan en ten Westen van
Afrika), 27 Mei 77.600 b.r.t. (convooien ten Westen
van Afrika). Het totale resultaat van den duik
bootenoorlog tegen de koopvaardij is 262.212 b.r.t.
vernietigde vijandelijke tonnage.
Haarl. Huishoud- en Industrie,
school.
Openbare lessen.
Heden en Donderdag worden in de Haarlemsche Huls-
houd- en Industrieschool openbare lessen gegeven en
tentoonstelling gehouden, waar vooral in dezen
distributietijd de huisvrouwen veel aan zullen hebben.
Hedenmorgen werden we door de directrice in de gele
genheid gesteld, een kijkje te nemen. De tentoonstel
ling is in een groot aantal lokalen ondergebracht.
In een lokaal op den beganen grond kan men zien.
hoe de meisjes in kinderverzorging worden onderwezen.
Ze hebben speelgoed vervaardigd voor kinderen van zes
maanden, een jaar. twee jaar enz. Van vrijwel waar
deloos materiaal zijn voorwerpen gemaakt. die voor
kinderen zeer aantrekkelijk zijn. Zoo hebben ze van
garenklosjes de boven- en onderkanten afgezaagd en
daarna gekleurd: de kinderen kunnen ze nu met een
veter aan elkaar rijgen. Er liggen Lotosspelen. waar
de kleuren kunnen leeren en prentenboeken,
waarin ze begrip van allerlei voorwerpen krijgen. Het
is merkwaardig te zien. met welke eenvoudige middelen
nuttige voorwerpen gemaakt kunnen worden. zooals
bijv. een karretje, dat gemaakt is van de latjes van
een fruitkistje. Hier krijgt men een goeden indruk over
de rijke fantasie van de meisjes, die elke maand een
opgave krijgen om iets te vervaardigen.
In het huishoudgedeelte kunnen de bezoeksters zien,
welke fijne hapjes zé voor een partijtje kunnen maken
met behulp van artikelen, die nog niet in de distributie
zijn- Hier valt veel te leeren: bijvoorbeeld hoe nuttig
kranten kunnen zijn als ze gelezen zijn. Daarmee moet
het koper, dat gepoetst moet worden, eerst wrijven,
men doeken kan sparen.
In de wasch-afdeellng wordt getoond, hoe door het ge
bruik van verschillende waschmiddelen zeep gespaard
kan worden. Hier vindt men ook middelen voor het ont
harden van water.
In de strijk-afdeeling kunnen de bezoeksters zien. hoe
goed de meisjes hier het strijken leeren: we zagen o.a.
fraai gestreken doopjurken en overhemden.
In de keuken kan men zien. wat wèl en wat niet ln een
hooikist gedaan moet worden. De meisjes leeren bier, zoo-
eel mogelijk voedzaam eten voor dezen tijd te bereiden:
i.tf. noten-cake, havermoütkóekjes, wortel- en rabarber-
taart enz. Verder ziet men vele smakelijke smeersels
voor de boterham.
Op de eerste étage is de costuum-afdeeling, waar de
meisjes ook opgeleid worden voor leerares stofverslgren,
Hier kunnen de bezoeksters ook het weven zien
Op de tweede verdieping is te zien, wat uit oude klee
ding gemaakt kan worden. Van stukken van oude over
hemden zijn o.a. nog heel goede blouses voor kinderen
gemaakt. Vooral ook hier valt voor de bezoeksters veel
te leeren, ook omdat alles zeer overzichtelijk is uitgestald.
De oudste leerlingen krijgen ook plantkundelessen: ze
leeren o.a. zaaien en krijgen daarmee liefde voor de
natuur
Zelfs op de derde étage, echter te bereiken langs heel
gemakkelijke trappen, zijn lokalen voor deze tentoonstel
ling en openbare lessen ln gebruik genomen. De meisjes
leeren hier o.a. ook natuurteekenen.
Bijzonder leerzaam is hier een tafel vol artikelen met
verschillende vitaminen, zooals A (slijmvlies beschermend),
(bevorderen van den groei en veel weerstand gevend),
C (voorkomt scheurbuik en infectie) en D (tegen-Engel
sche ziekte).
Aan de wanden hangen eenige biljetten met waarde
volle spreuken, zooals deze: „Laat geen enkele distribu
tiebon verloren gaan. Zeg van geen enkel voedingsmid
del: „ik blief dat niet", maar probeer het. Kennen ts
waardeeren."
De bezoeksters kunnen op deze hoogste verdieping na het
bezichtigen van de tentoonstelling op hun gemak een
proefje van een en ander nemen en tevens genieten van
het mooie panorama, dat men hier door de breede ramen
ziet.
We kunnen onze lezeressen ten zeerste aanbevelen, deze
openbare lessen te bezoeken: ze zijn vooral in dezen tijd
bijzonder nuttig. Ze zullen dan zien, hoeveel kennis de
leerlingen op deze school voor het latere leven opdoen.
Van de Amsterdamsche Beurs.
AMSTERDAM, 28 Mei. De veronderstelling,
dat de verlaging van de discontotarieven gevolgd
zou kunnen worden door een verlaging van de
prolongatierente, is spoedig waarheid geworden,
want gisteren werd de prolongatïekoers vastge
steld op 2 1/4 pCt. nadat verscheidene maanden
achtereen 2 3/4 pCt. was genoteerd. Zooals'reeds
eerder werd uiteengezet, is op het oogenblik de
vraag naar prolongatiegelden zeer gering, omdat
op de effectenbeurs vrijwel geen nieuwe posities
worden gebouwd. De verlaging van den prolon-
gatiekoers is echter een maatregel die niet alleen
voor kennisgeving kan worden aangenomen, want
er zitten betrekkelijk vergaande consequenties aan
vast. Door de bankinstellingen en de commission-
nairs in effecten wordt de prolongatiekoers als
basis gebruikt voor het rentepercentage, dat in
rekening wordt gebracht. Voor particulieren wordt
doorgaans als grondslag aangenomen de gemid
delde prolongatierente over ieder jaarkwartaal,
benevens de gebruikelijke provisie van 1.8 pCt.,
terwijl voorts bovendien nog een afronding naar
boven plaats heeft tot op een kwart procent. In
dien de prolongatiekoers dus 2 3 4 pCt. bedraagt,
komt de debetrente voor particulieren uit op 2 3/4
pCt. plus 1.8 pCt. benevens een kleine afronding
naar boven tot een vol 1/4 pCt., in totaal uitko
mende op 4.75 pCt. Behoudens natuurlijk de geval
len waarin voor relaties speciale condities of over
eenkomsten zijn getroffen. De verlaging van den
prolongatiekoers beteekent dus tevens een ver
laging van de debetrente en dit houdt onverver-
mijdelijk in, dat de banken en de commissionnairs
in effecten uit hoofde t'an hun voorschotten aan
clienten een geringere rentebate zullen verkrijgen.
Dit geldt natuurlijk alleen voor zoover de clienten
gefinancierd worden met eigen geld, want door de
sommen welke door financieele instellingen en
commissiehuizen op de beurs worden opgenomen
wordt door de verlaging van den prologatiekoers
geen verandering gebracht, daar de gebruikelijke
marges behouden blijven.
Veel meer dan vroeger het geval was, worden
effectenposities tegenwoordig met eigen geld be
taald en veel minder dan voorheen wordt gebruik
gemaakt van vreemd geld. Het bedrag dat in totaal
aan prolongatiegelden uitstaat is dan ook veel klei
ner dan voorheen. En op een uitbreiding van de
affaire door de maatregelen in kwestie behoeft men
niet te rekenen, vooral niet in het tegenwoordige
tijdsbestek. (ANP)
Roosevelt's radiorede.
„Versterking der verdediging
tot aan de grens der eigen kracht".
WASHINGTON. 28 Mei. (D.N.B.) Pre-
sident Roosevelt heeft in zijn redevoering den
onbeperkten nationalen crisistoestand afgekon
digd en de versterking van de verdediging der
Vereenigde Staten tot aan de grens der eigen
kracht geeischt.
Roosevelt begon zijn aangekondigde rede met
opnieuw de bewering te uiten dat Duitschland naar
de wereldheerschappij streelt en het Amerikaansche
continent onder „slavernij" tracht te brengen. Dit
is het principieele „feit", waarop de politiek van
de Vereenigde Staten wordt opgebouwd. Met bijzon
der toegenomen kracht hebben de Ver. Staten en
de andere Amerikaansche republieken thans hun
weg in den toestand van dit oogenblik bepaald.
Voor Amerika, zoo vervolgde Roosevelt, is de
vrijheid der zeeën en de vrijheid van den handel
een levensnoodzakelijkheid, daar het niet alle goe
deren welke het vortbrengt zelf kan verbruiken.
Indien Duitschland evenwel de overwinning be
haalt, zou de Amerikaansche productie van cie
wereldmarkt worden afgesloten, terwijl de „Nazi
goederen" onbelemmerd Amerika zouden binnen
komen. Dit gevaar is thans reeds zeer groot, daar
het grootste deel van Europa en een deel van Afrika
door de asmogendheden militair bezet is. Wanneer
het de asmogendheden gelukt, ook Dakar, de Azo-
ren en de Kaap Verdisehe eilanden te bezetten,
zou de oorlog den rand van het Westelijke Halfrond
naderen De techniek van dezen tweeden wereld
oorlog plaatst de Vereen. Staten voor veel grootere
vraagstukken dan in den eersten wereldoorlog. De
vernietiging van koopvaardijschepen geschiedt thans
over een veel grooter gebied dan toen, ja zelfs
binnen de wateren van het Westelijk Halfrond. De
snelheid, zoo verklaarde Roosevelt letterlijk, waar
mede de koopvaardijschepen tot zinken gebracht
worden, is driemaal zoo groot als het vermogen
van de Britsche scheepswerven om nieuwe schepen
te bouwen. Zij is meer dan tweemaal zoo groot als
de Britsch-Amerikaansche productie van schepen
op dit oogenblik.
Wij kunnen aan dit gevaar met behulp van twee
gelijktijdige maatregelen het hoofd bieden: 1. Door
ons groote scheepsbouwprogramma te bespoedigen
en uit te breiden en 2. Door ertoe bij te dragen de
verliezen op zee te verminderen. Wij hebben daarom
onze patrouilles in de wateren van het Noordelijke
en Zuidelijke deel* van den Atlantischen Oceaan
uitgebreid en wij vergrooten deze patrouilles meer
en meer met schepen en vliegtuigen. Het is algemeen
bekend dSt de kracht van onze Amerikaansche
vloot tijdens het afgeloopen jaar aanzienlijk ver
groot werd. Deze schepen en vliegtuigen stellen
ons op de hoogte van de aanwezigheid van aan
vallende schepen boven zee. onder zee en op
zee.
Onze nationale politiek is thans als volgt:
1. Wij zullen aan elke poging of bedreiging van
Hitier zijn heerschappij tot het Westelijk halfrond
uit te breiden met alle ons ter beschikking slaande
hulpmiddelen en met actieven tegenstand het hoofd
bieden. Nadrukkelijk volharden wij in de vitale
noodzakelijkheid, het „Hitlerisme" van elk punt der
wereld verwijderd te houden, waarvan men zich als
steunpunt voor een aanval op de beide Amerika's
zou kunnen bedienen.
2. Van het standpunt der absolute noodzakelijk
heid uit zullen wij Groot-Brittannië elke slechts
mogelijke hulp verleenen en evenzeer allen ande
ren die het fascisme met geweld van wapenen
tegenstand bieden. Alle andere maatregelen welke
noodig zijn om Groot-Brittannië de noodige aan
voeren te doen toekomen zullen genomen worden
en alle andere methoden, welke gebruikt moeten
worden, zullen door onze deskundigen bestudeerd
en in daden omgezet worden.
Vervolgens keerde Roosevelt zich tegen de tegen
standers van zijn politiek en kondigde hij aan dat
de regeering alle haar ter beschikking staande mid
delen zal gebruiken om aan elke storing in de pro
ductie van oorlogsmateriaal het hoofd te bieden.
De president sloot zijn redevoering met de vol
gende woorden:
„Wij zullen niet aarzelen onze wapens te gebrui
ken om aan een aanval het hoofd te bieden. Daar
om hem ik hedenavo"d den onbeperkten nationa
len noodtoestand af ;ondigd en de versterking
van onze verdediging tot aan de uiterste grenzen
van onze nationale macht en bevoegdheid verlangd".
Roosevelt's nieuwe volmachten.
NEW-YORK, 28 Mei (DNB) Tot de volmach
ten die president Roosevelt verkrijgt door de af-
kondigng van den onbeperkten crisistoestand be
hoort o.a. dat hij radiostations kan sluiten of in
beslag nemen, vor vervoer van troepen en oor
logsmateriaal voorrang eischen. handel in gelds
waardige papieren verbieden, electricitcitsccntrales
en andere ondernemingen, welke vor de productie
van munitie belangrijk zijn, kan overnemen. Hij
kan alles door een persoonlijke proclamatie uit
voeren, alleen voor een oorlogsverklaring moet het
congres zijn toestemming geven. De president kan
verder den Federal Reservebanken voorschrijven
alleen zaken te doen op besluit van het ministerie
van financiën. Ook ligt het in zijn macht transacties
in vreemde valuta te verbieden. Hij kan verder
het vertrek van. schepen van oorlogvoerende lan
den verbieden. Hij kan ook schepen requireeren of
aan schepen het vertrek verbieden, rechten heffen
voor dringend noodzakelijke goederen en de na
tionale garde alsook het leger in actieven dienst
roepen.
Reeds in 1939 werd de beperkte crisistoestand
afgekondigd. Naar de meening van rechtsgeleerden
bestaat er geen duidelijk verschil tusschen den be
perkten en den onbeperkten crisistoestand. De pre
sident heeft waarschijnlijk heden den onbeperkten
crisistoestand afgekondigd, teneinde er de aan
dacht op te vestigen dat de toestand ernstig is.
Valutavolmacliten van Roosevelt i
verlengd.
Congres aanvaardt de desbetreffende wet.
NEW-YORK. 28 Mei (DNB) Het Huis van
Afgevaardigden heeft, naar de Associated Press uit
Washington meldt, tegen de scherpe oppositie van
de republikeinen in, een wet aangenomen, volgens
welke Roosevelt gemachtigd is de waarde van den
dollar te bepalen en het fonds van twee milliard
dollar voor de vaUta-stbilisatie te blijven be-
heeren. Daarmede werden de valutavolmachten
van Roosevelt tot Juni 1943 verlengd.
HEDEN: 8 PAGINA'S
