Haarlem's Dagblad
Nieuwe Duitsche successen aan het
Oostelijk front te wachten.
Het Japansche kabinet afgetreden.
Distributie van vleesch
Operaties in het Oosten blijven
zich gunstig ontwikkelen.
Wees zuinig met gas
en electriciteit!
59e JAARGANG No. 17815
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor Courant*
Uitgaven en Algem Drukkerij N.V. Bureaux: Groote
Houtstraat 93, bijkantoor Soendaplein 37. Postgiro-
dienst 38810. Drukkerij: Zuider Buiten Spaarne 12.
Telefoon: Directie 13082, Hoofdred. 15054, Redactie
10600, Drukkerij 10132, 12713. Administratie 10724,
14825. Soendaplein 12230.
Directeur: P. W. PEEREBOOM
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM, Heemstede
DONDERDAG 17 JULI 1941
Abonnementen per week 0.26, per maand 1.15,
per 3 maanden 3.42, franco per post f 3.73, losse
nummers 6 cent per ex Advertentiën: 1-5 regels
2.—, elke regel meer 0.40 Reclames 0.65 per
regel. Regelabonnementstarieven op aanvraag
Vraag en aanbod 1-4 regels 0.70, elke regel meei
0.17 V&- Groentjes zie rubriek.
Duitsch-Finsche opmarsch
bij Salla.
Duitsche weermacht dringt verder
door in de Sovjet Unie.
BERLIJN, 16 Juli (D.N.B.) De toestand
aan het Oostelijk front blijft zich, naar van
I deskundige Duitsche zijde aan het D. N. B.
wordt medegedeeld, zeer gunstig voor de Duit
sche weermacht ontwikkelen, die thans nadat
de bres in de Stalinlinie vergroot is, tot diep
in het achterland oprukt. Het is begrijpelijk dat
het opperbevel van de weermacht over de af
zonderlijke aanvalsrichtingen nog het stilzwij
gen moet bewaren, doch thans is reeds te over
zien dat tegen het einde van de vierde week
van den oorlog tegen de Sovjets, ondanks hun
wanhopigen tegenstand, nieuwe belangrijkp
successen in het Oosten voor de deur staan.
De Sovjetleiding tracht tevergeefs door het in den
strijd werpen van alle mogelijke Sovjetformaties
den stormvloed in te dammen, die thans de Sovjet-
Unie bedreigt. Reeds thans blijkt dat in vele front-
sectoren niet meer gesproken kan worden van een
uniforme leiding der hevig dooreen geworpen Sov
jettroepen. Steeds sterker wordt ook het verbre
ken van de achterwaartsche verbindingen der Sov
jets door de Duitsche luchtmacht n.l. van de spoor
lijnen in de districten Kiev, Moskou en St. Peters
burg (Leningrad) gevoeld. Ook de Duitsche mari
ne heeft in de Oostzee bij den aanval van Duitsche
motortorpedobooten op een formatie vijandelijke
zeestrijdkrachten opnieuw een mooi succes be
haald.
In het kader der gevechtshandelingen aan het
Finsch-Bolsjewistische front zijn Duitsche en
Finsche troepenformaties op 15 Juli opgerukt
tegen de bij Salla gelegen bolsjewistische stel-
I lingen. Tevergeefs hadden de Sovjeteenheden,
die zich hier onder de bescherming van moe-
I rassen en poelen hadden genesteld, gehoopt
door deze natuurlijke hindernissen het opruk
ken van de vijandelijke strijdkrachten te kun
nen belemmeren.
Toen de eerste Duitsche gevechtsgroepen opdoken,
staken de bolsjewisten het bosch in brand. Door een
bijtenden walm. door brandende struiken en oyer
omgevallen boomstammen, waaraan de vlammen
ndg likten, ging de Duitsche opmarsch verder. Over
een weg, welke door een bataljon pioniers in al-
I lerijl was aangelegd, reden Duitsche pantserwagens
naar een met sterke strijdkrachten bezetten heuvel,
j De rupsbanden baanden zich een weg door den
chaos van het brandende bosch, terwijl de gepant-
I serde infanteristen hun granaten op den van bal-
i ken gemaakten bunker lieten neerdalen. De bolsje-
1 wisten namen dp vlucht en lieten den heuvel in den
steek. Oprukkende infanteristen leverden korten tijd
later een gevecht met deze troepen en zuiverden
I den geheelen sector van de verstrooide bolsjewis
tische overblijfselen.
SOVJETS IN FODOLIc VERSLAGEN
1 Verscheidene duizenden bolsjewisten, die zich,
vluchtend voor den zwaren Duitschen aanval naar
I het Oosten, in het bosch ten Westen van Gorodizje
i in Podolië hadden genesteld, zijn Dinsdag, aldus het
J D. N. B., met uitzondering van vijfhonderd man, in
de pan gehakt. Terwijl de Duitsche stoottroepen
links en rechts voorbij het bosch oprukten, drongen
andere Duitsche strijdkrachten op 15 Juli in een
concentrischen aanval de boschstelling binnen en
brachten den bolsjewistischen eenheden zware ver
liezen toe. Talrijke stukken geschut en aanzienlijke
I hoeveelheden munitie, handwapens en uitrusting
stukken vielen in Duitsche handen. Er werden 500
gevangenen gemaakt. De rest van de strijdkrachten
bleef op het slagveld liggen. De Duitsche troepen,
die geen noemenswaardige verliezen hadden gele
den, rukten snel naar het oosten op en zetten thans
hun opmarsch voort.
ACTIE VAN DUITSCHE MOTOR
TORPEDOBOOTEN
I Voorts meldt het D. N. B.: Duitsche motortorpe
dobooten hebben op 15 Juli in de Sovjetwateren
van het Oostelijk gedeelte van de Oostzee een actie
ondernomen en een gevecht geleverd met een for
matie bolsjewistische zeestrijdkrachten. Ondanks
den krachtigen afweer der Sovjets wisten de Duit
sche motortorpedobooten een torpedotreffer te
plaatsen, waardoor een Sovjetkruiser zwaar werd
beschadigd. De motortorpedobooten zetten zonder
verliezen hun actie voort.
Van Duitsche zijde wordt opgemerkt dat de ma
rine der bolsjewisten tot duver noch in de Zwarte
Zee, noch in de Oostzee een of andere operatie heeft
kunnen ondernemen. Het Duitsche luchtwapen en
de Duitsche marine daarentegen hebben door doel
treffende aanvallen tezamen met hun bondgenooten
aan de Sovjetmarine zware verliezen toegebracht.
DE DUITSCHE SUPERIORITEIT
IN DE LUCHT
BERLIJN, 16 Juli (D.N.B.) Het Duitsche lucht
wapen heeft door de verbrijzeling van de gevechts-
en jachteskaders der Sovjets een geduchte superio
riteit in de lucht, naar het D.N.B. verneemt, zoodat
het bijna onbeperkt heerscht over het Sovjet lucht
ruim. Het heeft de spoorwegen tot ver buiten het
eigenlijke grondgebied vernield en de belangrijk
ste spoorlijnen zijn over honderden kilometers on
derbroken.
Als gevolg van deze vernielingen kunnen troe
penformaties van eenigen omvang miet ordelijk te
ruggevoerd en evenmin van het achterland uit van
het noodige voorzien worden. De opbouw van een
nieuw front met groot weerstandsvermogen met
behulp van de bestanddeelen van het oude is der
halve voor de bolsjewiki onmogelijk, vooral daar
de actieradius van het Duitsche luchtwapen tot ver
in de Sovjet Unie reikt en in de gelederen van de
Sovjets reeds dagenlang ernstige ontbindingsver
schijnselen aan den dag treden.
Ook gisteren heeft het Duitsche luchtwapen de
operaties van de legeronderdeelen weer gesteund
met succesvolle aanvallen op voor den oorlog be
langrijke bolsjewistische doelen. Zoo werd m het
Zuidelijk gedeelte van het Oostelijk front benoor
den Winnitsa een ravitailleeringscolonne met bom
men bestookt. Veertien vrachtauto's met wapenen
en munitie vlogen in de lucht. Voorts bombardeer
den Duitsche Stuka's een transporttrein, die oor-
logsmaterieel en motorbrandstof moest aanvoeren.
Zes bolsjewistische artilleriestellingen kregen bom-
treffers en werden tot zwijgen gebracht.
Op 15 Juli hebben Duitsche gevechtsvliegtuigen
doeltreffend het verkeersnet in het gebied St. Pe
tersburg aangevallen. Spoorlijnen, laadperrons en
stilstaande treinen werden succesvol met bommen
bestookt. Tevens werden in den driehoek Smo-
lensk-Moslcou-Brjangs doeltreffende bomtreffers
geplaatst op het spoorwegnet aldaar. Deze voor de
terug trekkende bewegingen der Sovjets uiterst be
langrijke spoorlijnen zijn op de meest verschillende
plaatsen meermalen verbroken, zoodat gedurende
langen tijd per trein geen Sovjettroepen meer t
ruggetrokken kunnen worden.
Twee Duitsche gevechtsvliegtuigen hebben op lr
Juli des avonds een ten Zuiden van St. Petersburg
gelegen Sovjet-verlaadstation met bommen bestookt.
Reeds bij den eersten aanval kwamen de bommen
op de rails terecht en troffen verscheidene goede
renwagons. De geweldige ontploffingen, die volg
den, verraadden dat een munitietrein was getrof
fen. De luchtdruk van de ontploffingen was zoo he
vig dat de Duitsche vliegtuigen in de hoogte werden
gedrukt. Bij een tweeden aanval troffen de bommen
een juist binnenrijdenden goederentrein met tal
rijke tankwagons. In een oogwenk stond de geheele
omgeving in brand, welke alles in een dikken walm
en rookwolken zette. Talrijke kleine en groote ont
ploffingen volgden. Een Duitsch vliegtuig werd
door de in de lucht ronddwarrelende stukken van
een locomotief licht beschadigd.
De Duitsche luchtmacht heeft Dinsdag tijdens
luchtgevechten 42 Sovjetvliegtuigen neergeschoten
en 106 vliegtuigen op den grond vernield. Op ge
noemden dag werden dus in totaal 148 Sovjet
vliegtuigen vernietigd.
Een van de grootste successen van de Duitsche
luchtmacht is, naar aan het D.N.B. van deskundige
Duitsche zijde wordt gemeld, de vernieling van den
berichtendienst der Sovjets en de vernieling van
een groot aantal kleine en groote stafkwartieren,
waardoor de strijdende troepen van him leiding
zijn gescheiden of in het geheel van hun leiding zijn
beroofd.
Gevangen genomen officieren van het Sovjetleger
hebben bevestigd dat het Sovjet berichtenapparaat
reeds in de eerste 72 uur van den oorlog in het on-
gereede was geiaakt, nadat de Duitsche vliegtuigen
postkantoren en telefoonleidingen over grooten af
stand door bomtreffers hadden vernield.
Smolensk in Duitsche handen.
BERLIJN, 17 Juli (D.N.B.) Naar het D.N.B.
verneemt, is Smolensk in Duitsche handen.
TALLIN OMSINGELD.
STOCKHOLM, 17 Juli (United Press) De
Finsche zender heeft bekend gemaakt, dat de Fin
sche troepen thans de Estlandsche hoofdstad Tallin
omsingeld hebben.
Rantsoenen verhoogd
's-GRAVENHAGE, 17 Juli. De secretaris
generaal van het departement van Landbouw en
Visscherij maakt het volgende bekend met betrek
king tot de distributie van vleesch.
Gedurende het tijdvak van Vrijdag 18 Juli tot en
met Zaterdag 26 Juli a.s. geeft elk der met „27"
vleesch" gemerkte bonnen van de vleeschkaart
recht op het koopen van een half rantsoen vleesch
of een half rantsoen vleeschwaren.
De met .,27 vleeschwaren" gemerkte bon geeft
gedurende genoemd tijdvak recht op het kooptn van
een rantsoen vleesch of een rantsoen vleeschwaren
In totaal wordt dus op de met „27" genummerde
bonnen drie rantsoenen vleesch verstrekt.
Bovendien geeft gedurende het tijdvak van Vrij
dag 18 Juli tot en met Zaterdag 26 Juli de met „26
vleeschwaren" gemerkte bon recht op het koopen
van een rantsoen vleesch of een rantsoen vleesch
waren. De met „26 vleéfech" gemerkte bonnen kun
nen vernietigd worden.
De detaillisten, die de met „27 vleesch" gemerkte
bonnen in ontvangst nemen, dienen deze bonnen op
afzonderlijke opplakvellen te plakken.
Een rantsoen vleesch bedraagt 100 gram, been
inbegrepen. Een rantsoen vleeschwaren bedraagt
voor de hierna te noemen soorten het daarachter
vermelde aantal grammen:
Gerookt of gekookt varkens-, rund-, kalfs-, paar
den- en schapenvleesch en gerookte worstsoorten
75 gram. Gekookte worstsoorten, rolpens en knak
worst 100 gram. Leverartikelen, Tongenworst en
nierbrood 125 gram. Bloedworst 150 gram.
In verband met het voorgaande wordt er de aan
dacht op gevestigd dat alle bo.nnen van de vleesch
kaart dus zoowel de met „vleesch" als met
„vleeschwaren" gemerkte bonnen in den ver
volge recht geven op het koopen van vleesch of
vleeschwaren.
Na 27 Juli a.s. zullen de distributieperioden zeven
dagen duren. Dan zullen per kalenderweek per
persoon drie rantsoenen beschikbaar worden ge
steld. Het koopen in winkels van vleesch en vleesch
waren zal van 28 Juli af op Maandag en Dinsdag
verboden zijn. (A.N.P.)
Kisjinev bezet.
Hoofdstad van Bessarabië.
BERLIJN. 17 Juli (DNB) In een snellen
aanval hebben Duitsche en Roemeensche
troepen op 16 Juli de hoofdstad van Bessara
bië, Kisjinev, bereikt en na kortstondige doch
hevige gevechten genomen. Zij hebben talrijke
gevangenen gemaakt. Het gros der Sovjet
troepen, bestaande uit verschillende wapens, is
met zijn materiaal vernietigd
Volkomen gebroken vrouwen voor de gevangenis te Lemberg.
(Foto Ass. Press-Stapf)
Sterkere regeering zal worden gevormd.
„Vernieuwing der geheele
inwendige staatsstructuur".
Uit Tokio verneemt het D.N.B. Naar officieel
wordt medegedeeld, is de Japansche regeering af
getreden.
Het kabinet heeft een verklaring gepubliceerd
van den volgenden inhoud:
„Het kabinet-Konoje heeft er tot het uiterste naar
gestreefd de meest verschillende problemen der bin
nen- en buitenlandsche politiek tot een oplossing
te brengen. Het kabinet heeft echter ingezien dat
voor een succesvolle uitvoering van de als noodza
kelijk geziene maatregelen wegens den voortdu
rend veranderenden internationalen toestand een
versterking en vernieuwing van de geheele in
wendige staatsstructuur onvermijdelijk is. Het
kabinet was derhalve gedwongen af te treden
De keizer heeft voorloopig beslist dat het kabinet
de loopende zaken blijft behartigen
Voorts wordt gemeld dat terstond na den terugkeer
an den keizer naar Tokio de kwestie der vorming
van een nieuw kabinet Ier hand wordt genomen. Ze
gelbewaarder markies Kido en hofminister Mat-
soeeira worden eveneens in Tokio verwacht.
Over het aftreden van de regeering meldt
Domei officieel dat het kabinet Konoje in zijn ge
heel is afgetreden om plaats t.e maken voor een
sterke regeering. die het hoofd kan bieden aan
den nationalen en internationalen toestand. Op
verzoek van den keizer echter zal het kabinet-
Konoje nog tijdelijk in functie blijven.
Deze officieele medédeeling is. naar Domei ver-
'aart, plotseling en op sensationeele wijze gekomen,
mgeveer veertig minuten nadat Konoje uit de keizer
lijke villa te Hayama was teruggekeerd, waar hij door
den keizer gedurende twintig minuten in audiëntie
was ontvangen.
Tijdens een bijzondere zitting in de ambtswoning
van Konoje werd om half zes besloten af te treden,
waarna ministerpresident Konoje zich onmiddellijk
naar Hayama begaf. Vervolgens keerde Konoje naar
Tokio terug, waar hij het kabinet bijeenriep en me-
dedeeling deed van het bevel van den keizer om in
functie te blijven totdat de opvolgers gekozen zijn.
Matsoeoka heeft niet kunnen deelnemen aan deze
buitengewone zitting daar hij sinds eenige dagen lijdt
aan een verkoudheid.
De eerste secretaris van het kabinet, Tomita, heeft
een bezoek gebracht aan Matsoeoka in diens woning
om zijn ontslagaanvrage in ontvangst te nemen
DE VROEGERE PARTIJEN IN
JAPAN.
TOKIO. 16 Juli (D.N.B.) De vroegere voor
zitter der Seijoekai, Koehara, heeft zijn functie
hij was lid van den staf van adviseurs van het kabi
net neergelegd. In twee gesprekken met Konoje
heeft Koehara er den nadruk op gelegd dat de advi
seurs ook thans nog uit de kringen der politieke
partijen benoemd worden, hoewel die partijen ont
bonden zijn, en dat daardoor de invloed der partijen
op het staatsbestuur blijft bestaan. Daar hij zelf
voor de afschaffing der partijen heeft gevochten,
wenseht hij dat zijn aftreden tot de definitieve ont
binding der partijen zal leiden. In dezen tijd, aldus is
het standpunt van Koehara, mogen tusschen volk en
regeering geen politiek-gekleurde groepen staan. Koe
hara noodigde de andere leiders der vroegere partijen
uit, eveneens als adviseurs van het kabinet af te tre
den.
Konoje weer kabinetsformateur.
TOKIO. 17 Juli (Domei). In antwoord op een
keizerlijke uitnoodiging is Konoje om 16 uur 15
naar het paleis vertrokken, waardoor het zeker is
dat hem verzocht zal worden een nieuw kabinet te
formeeren.
Duitsch weermachtsbericht
Sovjet-tegenaanvallen met bloedige
verliezen afgeslagen.
Havenwerken van Margate
gebombardeerd.
HOOFDKWARTIER VAN DEN FüHRER. 17 Juli.
(D.N.B Het opperbevel der weermacht deelt mede-
„In het Oosten blijven de operaties zich gunstig
ontwikkelen. Op verscheidene plaatsen zijn wanho
pige tegenaanvallen der Sovjets met bloedige verlie
zen voor den vijand afgeslagen.
In den strijd tegen Engeland heeft de luchtmacht
ten Oosten van New-Castle twee groote vrachtsche
pen ernstig beschadigd. Gevechtsvliegtuigen hebben
in den afgeloopen nacht de havenwerken van Mar
gate gebombardeerd.
In den afgeloopen nacht hebben zwakke vijan
delijke strijdkrachten een klein aantal brisant- en
brandbommen in West-Duitschland laten vallen. Drie
der Britsche gevechtsvliegtuigen werden door nacht-
jagers neergeschoten.
Zoooals reeds in een speciaal bericht is gemeld,
heeft luitenant-kolonel Moelders. commodore van een
jachteskader, gisteren opnieuw vijf Sovjetvliegtuigen
neergeschoten en daarmede zijn 101ste overwinning
in de lucht in dezen oorlog behaald."
In den afgeloopen nacht hebben Duitsche ge
vechtsvliegtuigen, naar het. D.N.B. nader verneemt,
ter hoogte van Newcastle een koopvaarder van
5.000 en een van 3.000 ton ernstig beschadigd.
Voorts hebben eenige Stuka's een verrassenden
aanval ondernomen op de haven van Margate,
waar vernielingen werden aangericht op de pier en
in havengebouwen. Duitsche verkenningsvliegtui
gen met grooten actieradius hebben groote vluch
ten boven het Britsche eiland ondernomen. Alle
vliegtuigen keerden met waardevolle inlichtingen
terug.
Bij de aanvallen der Britsche luchtmacht op
Duitsch gebied in den afgeloopen nacht hebben
Strenge maatregelen te wachten
Het A.N.P. meldt:
's-GRAVENHAGE, 17 Juli. Eenige dagen ge
leden is er reeds op gewezen, dat de strengere
rantsoeneering van electriciteit en gas, welke op 1
iuli jl. is ingegaan, nog onvoldoende besparing ten
gevolge heeft gehad. Bij deze regeling is aan alle
verbruikers, met uitzondering van enkele bijzon
dere bedrijven, voorgeschreven het verbruik van
electriciteit en gas per 2-maandelijksche periode
tot 75 pet. van het verbruik in de overeenkomstige
periode van het vorige jaar terug te brengen.
Hierbij zijn echter minima toegestaan, waarom
trent het volgende medegedeeld kan worden:
ELECTRICITEIT.
Voor verlichting en andere huishoudelijke doel
einden dan koken enz. zijn de volgende minima
gesteld:
a. Voor hen. bij wie de meteropneming plaats
gehad heeft tusschen 15 Juni en 15 Juli resp 18. 36
en 52 KWH voor de 4e, 5e en 6e tweemaandelijk-
sche periode van dit jaar:
b. Voor hen. bij wie de meteropneming zal plaats
hebben tusschen 15 Juli en 15 Augustus, resp. 24,
46 en 52 KWH voor de 4e. 5e en 6e tweemaande-
lijksche periode van dit jaa'r.
Voor hen, die electrisch koken, is het minimum
bepaald op 150 KWH per tweemaandelijksche pe
riode.
GAS.
Het minimum, dat voor het gasverbruik is toe
gestaan. is 60 M3. per tweemaandelijksche periode.
Een ieder is dus gehouden, zijn verbruik met
25 pet. te verminderen. Slechts in die gevallen, dat
men daarbij beneden de hierboven vermelde mi
nima zou komen, mag men het toegestane mini
mum verbruik aanhouden.
Bij overschrijding van deze voorschriften kan
een boete opgelegd worden ten bedrage van 50
pet. tot 300 pet. van het te hooge verbruik en kan
afsnijding van den toevoer volgen. Behoudêns de
met name genoemde uitzonderingen (bedrijven
van openbaar nut en bedrijven, welke voor de
voedselvoorziening werken) is ook ieder bedrijf
verplicht tot een beperking van 25 pet.
Aangezien een regelmatige voorziening met gas
en electriciteit alleen gewaarborgd zal zijn, wan
neer door samenwerking van alle verbruikers de
noodzakelijke besparing wordt verkregen, zal in
de naaste toekomst zeer streng worden opgetreden
tegen overschrijding van de verbruikshoeveelhe-
den, waarop men recht heeft.
De overschrijding van de rantsoenen behoeft niet
meer per 2-maandelijksche periode geconstateerd
te worden, doch overschrijding in een bepaald ge
deelte dezer periode van een evenredig deel van
het rantsoen, waarop de betrokkene voor de ge
heele periode recht heeft, is eveneens ten streng
ste verboden. Dit gedeelte der periode zal echter
niet korter zün dan een week.
Slechts voor industrieele bedrijven, welker aard
een gelijkmatige verdeeling van het rantsoen over
de geheele periode niet toelaat, kan een uitzonde
ring gemaakt worden.
In alle plaatsen des lands zullen in verband
hiermede tusschentijdsche meteropnemingen plaats
hebben en indien bij bepaalde verbruikers over
treding wordt geconstateerd. zal tot hot nemen
van maatregelen, als onmiddellijke afsluiting van
den toevoer worden overgegaan.
Het kan niet worden geduld, dat door gebrek aan
medewerking van een deel der verbruikers de
geheole voorziening met electriciteit en gas zou
moeten worden stopgezet. Een dergelijk gebrek
aan gemeenschapszin zal met de daarmede in
overeenstemming zijnde gestrengheid worden be
handeld.
DE UITGEWEZEN DUITSCHE CONSULS.
WASHINGTON, 17 Juli. De Duitsche zaak
gelastigde heeft voor het eerst sedert eenige
maanden een bezoek gebracht aan Sumner Welles
en bij die gelegenheid geprotesteerd tegen het niet
verlengen van de verblijfsvergunning van de Duit
sche consuls in de Vereenigde Staten.
(United Press)
Duitsche nachtjagers drie vliegtuigen neergescho
ten. Op het Afrikaansche oorlogstooneel hebben
Duitsche gevechtsvliegtuigen een voorradenkamp
bij Mersa-Malroeh en eenige vliegvelden met suc
ces gebombardeerd.
HEDEN: 8 PAGINA'S
Het rijk van Stalin.
Reisherinneringen uit het Sovjet-„Paradijs",
door Colin Ross.
„Thans is het uur gekomen, waarop ik eindelijk
openlijk spreken kan". Dit woord van Adolf
Hitler bevrijdt ook de tongen van hen, die eerst
kortgeleden in de Sovjet-Unie vertoefden en die
de toestanden daar uit eigen aanschouwing heb
ben loeren kennen. aDt zijn er niet veel. Ook na
het sluiten van het pact met Duitschland werd de
grens voor waarnemers en verslaggevers slechts
zoover geopend als onvermijdelijk was.
Wanneer het mij in 1940 gelukte om voor mij en
mijn gezin niet alleen een verblijfvergunning te
Moskou te kri.jgen maar zelfs de mogelijkheid om
in Rusland te reizen, dan was dat slechts te dan
ken aan een samenloop van gelukkige omstandig
heden met een vast besloten aangrijpen, ja af
dwingen van een gunstige gelegenheid met gebruik
making van nauwkeurige bekendheid met de
bolsjewistische mentaliteit en tactiek, die ik op
vroegere reizen in de Sovjet-Unie heb kunnen
verwerven. Deze laatste reis door het rijk van
Stalin in een richting van het Oosten naar het
Westen, van den Stillen Oceaan naar de Oostzee
en van het Noorden naar het Zuiden, van de Fin
sche grens tot diep in de Oekraine, behoort tot de
interessantste reizen van mijn leven.
Om te beginnen mag men niet vergeten, dat,
wat meestal ten onrechte kortheidshalve Sovjet-
Rusland wordt genoemd meer is dan een land en
meer dan een riik Het is een contingent, een „half
rond" een eindeloos „leefgebied" met ongeveer 180
millioen inwoners. En die zijn zoo verschillend van
aard, omvatten menschen van zoo verschillend ras,
van zoo verschillende beschaving en levensvorm,
dat zij allen onmogelijk onder een hoofd benaamd
kunnen worden. En daar komt bij. dat in deze
ruimte en deze sfeer, die op zichzelf reeds afwijkt
van alles wat voor ons gewoon is. in den loop der
laatste twintig jaar zoo vreeselijke dingen gebeurd
zijn, dat de toestanden en omstandigheden, die
in het rijk van Stalin feiten van den dag zijn,
waarover men niet eens spreekt, ons menschen van
het Avondland eenvoudig ongelooflijk moeten
voorkomen.
Het rijk van Stalin is een complex van feiten en
denkbeelden, die voor een Europeaan eenvoudig
onvereenigbaar lijken. Het schokkendste daarbij
ook voor een overtuigd anti-bolsjewist, is echter,
dat millioenen en nog eens millioenen menschen
hun leven hebben gelaten ter verbetering van den
toestand van arbeiders en boeren met als resultaat,
dat het dezen arbeiders en boeren thans slechter
gaat dan tevoren De bloedigste sociale revolutie
der wereldgeschiedenis is tevergeefs uitgevochten.
In de z.g. dictatuur van het proletariaat is de pro
letariër er gemiddeld ellendiger aan toe dan onder
den Czaar. Hij heeft echter een troost voor zoo
ver men dat een troost kan noemen, allen, wien
het eenmaal beter ging dan hem. die hem eenmaal
onderdrukten en overheerschten, de adel. den
grootgrondbezitter, den keizerlijken officieren en
ambtenaren, gaat het thans even slecht, voor zoq-
ver men ze niet doodgeschoten of onder martelin
gen om het leven heeft gebracht.
Een klein, uitermate klein aantal proletariër* is
het gelukt, zich op te werken naar de thans heer-
schende laag. Gemeten echter volgens Europee-
sche maatstaven is de levensstandaard zelfs van
deze menschen belachelijk laag. tenminste op de
laagste en gemiddelde trappen der hiërarchie Men
moet bijv. al heel hoog gestegen zijn op den ladder
van de Sovjet-hiërarchie, om zich te kunnen ver
heugen in de luxe van een woning met drie ka
mers. De eenkamerwoning is regel in het arbei
dersparadijs. Dat wil zeggen, dat ik niet eens weet
of het regel is. Ik ben in genoog woningen ge
weest, die uit een enkele kamer bestonden, waar
in twee gezinnen huisden. In een zoo'n kamer ston
den twee bedden tegenover elkaar en in ieder bed
sliep een echtpaar met verscheidene kinderen. En
ik heb ook gesproken met de nieuwe bewoners.
Zij waren van meening, dat zij het eigenlijk heel
goed hadden zoo bescheiden zijn de eischen in
Sovjet Rusland wanneer ze maar genoeg brood
eddpn Maar daar mankeerde het vaak aan.
In Moskou hebben wij de bevolking in de rij
zien staan voor de bakkerswinkels. Drie dagen
lang was in geheel Moskou geen brood te krijgen.
Maar toen wij vlak daarna naar Kiew gingen, kon
men daar op alle hoeken van de straten brood
koopen. Zoo kan men zeer verschillende indruk
ken uit Rusland mee naar huis nemen.
Er zijn verder ook enkele paradepaardjes. zoo
als de ondergrondsche spoorweg van Moskou, die
inderdaad technisch volmaakt is. Men kan ook
opera's en ballet-uitvoeringen in Moskou of in St.
Petersburg zien Ook zijn er enkele modelfabrie-
ken en modelinstellingen op het gebied van socia
le zorg. die men om propagandistische redenen aan
buitenlandsche bezoekers toont. Hier hapert het
echter al Men heeft ons tenminste fabrieken laten
zien, waar de arbeidsvoorwaarden slechter waren
dan in de ergste werkplaatsen van New-York. Ook
bracht men ons naar kindertehuizen en zuigeling
inrichtingen, die ondenkbaar armzalig waren. Naar
het schijnt, hield men ze voor voortreffelijk, an
ders zou men ze ons toch nauwelijks hebben laten
zien. Dit bewijst, dat men er in de Sovjet-Unie
ieder denkbeeld van heeft verloren, hoe de „prole
tariër" in de niet-bolsjewistische landen leeft en
onder welke voorwaarden hij werkt
Hoe zou het ook anders kunnen zijn. Het land
»an hamer en sikkel is sedert een kwarteeuw her
metisch afgesloten van de rest van de wereld.
Bijna allen, die nog van vroeger wisten, hoe het er
buiten Rusland in de wereld uitziet, heeft men
uit den weg geruimd. Vele kenners van de toe
standen in de SovjeUUnie zijn van meening, dat
de massa-executies der laatste jaren geen andere
reden hadden, dan een opruiming te houden onder
degenen, die nog eenig idee hadden van de niot-
bolsjewistische wereld en inderdaad gelooft de
massa dan ook, dat het het volk buiten den Sovjet
staat, vooral in de z.g. fascistische landen, nog
veel slechter gaat..
Juist op dit gebrek aan kennis berust niet voor
het minste deel de heerschappij van Stalin. De
noodzakelijkheid deze verkeerde denkbeelden tot
iederen prijs in stand te houden, bepaalde echtar
tegelijkertijd de verhouding ten aanzien van
Duitschland. ook na het sluiten van het pact.
De kaarheid over het nationaal-socialisme mocht
niet doorsijpelen. Daarom kon de anti-Duitsehe
propaganda niet ophouden, daarom kem een eer
lijke verstandhouding van vertrouwen tusschen
de beide landen en volken niet tot stand komen
en zoo moest het tenslotte komen tot een breuk.
(A.N.P.J
