De uitbreiding van de
Koolzaadteelt
Morgenmiddag wordt uitgezonden:
Fietsbevalligheid.
TOBIAS
DINSDAG 3 AUGUSTUS T94T
"3
In het belang der
vetvoorziening van ons volk
Voor het oögenblik is het van het, allergrootste
belang voor de toekomst van ons land en volk, dat
zooveel mogelijk in de voeding door producten van
eigen bodem wordt voorzien'.
De productieslag 1941, onder de leuze „Neder
land voedt zichzelf" is in vollen gang. Wil deze
productieslag het beoogde resultaat hebben, dan
dienen onze boeren op groote schaal hun mede-
werking te verleenen. Ir. Louwes heeft gisteren
in zijn appyl tot de boeren een krachtig beroep
gedaan om alle krachten in te spannen voor het
welslagen van een der belangrijkste onderdeelen
van den slag: de uitzaai van koolzaad in den aan
staanden nazomer met het doel het dreigend vet-
tekort aan te vullen Het Rijksbureau voor de
Voedselvoorziening heeft echter begrepen, dat men
de voorwaarden voor den boer aantrekkelijk moet
maken. Het is in dit opzicht niet bij woorden ge
bleven, doch uit den oproep van ir. Louwes spreken
ook de daden, waartoe de overheid bereid is.
Het zal velen wellicht niet duidelijk jijn hoe
nauw het verband is tusschen koolzaad en de vet
voorziening. Laten wij daarom enkele toelichtende
opmerkingen mogen geven:
RAAPOLIE, GRONDSTOF VOOR
MARGARINEFABRICAGE.
Om met het belangrijkste te beginnen: de raap
olie, die uit koolzaad wordt bereid, is onder de
tegenwoordige omstandigheden een voortreffelijke
grondstof voor de margarinefabricage. De over
heid streeft er naar, de oppervlakte land, met
koolzaad beteeld, tot veertigduizend hectaren uit
te breiden. Daarvan zal tachtig duizend ton zaad
kunnen worden 'gewonnen. Van deze hoeveelheid
zal dertig percent, dus vier-en-twintig duizend ton
raapolie kunnen worden gemaakt. En dit kan
dertig duizend ton margarine per jaar opleveren.
Wanneer men nu weet. dat voor het verbruik van
boter en margarine in Nederland in totaal vijf-en-
negentig duizend ton hoodig is, begrijpt men de
beteekenis van de koolzaadwinning voor de vet
voorziening van ons volk.
De laatste jaren intussohen was de gemiddelde
koolzaadopbrengst in ons land slechts ongeveer
vijf duizend ton per jaar. Hiervan kon maar vijf
tienhonderd ton raapolie worden gewonnen. Men
stelle deze geringe hoeveelheid tegenover de vier-
en-twintig duizend ton olie. die men hoopt te krij
gen! Dan wordt het duidelijk, hoe sterk de ver
bouw van koolzaad, wil men het beoogde doel be
reiken, zich zal moeten uitbreiden!
DE WONDEREN DER
TECHNIEK.
Bij het benutten van raapolie voor de margarine
fabricage kunnen wij profiteeren van de zegeningen
der moderne techniek. Dank zij haar, kan men de
raapolie thans reukeloos en smaakloos maken en
kan men nu omtooveren in een smeerbaar vet.
Voor de vervaardiging van margarine heeft men
onder meer olie en vet noodig. Kokosvet en palm
olie. waarvan men zich in normalen tijd bedient,
kunnen nu niet van overzee worden betrokken.
Maar raapolie kan worden gehard, d.w.z.: van een
vloeibaar product kan er een vast product uit wor
den gemaakt. En bij dit, aldus gevormde, vet, kan
men ongeharde raapolie voegen. Zoo \yordt het
mogelijk, een smeerbaar vet voort te brengen, dat
een zeer behoorlijk product is, niet of nauwelijks
te onderscheiden van de margarine, welke wij tot
dusverre hebben gekend. Men heeft tot nu toe dit
procédé niet toegepast, omdat het duurder uit
komt dan de fabricage van margarine uit kokosvet
en palmolie. Maar onder* de tegenwoordige omstan
digheden zal de, uit raapolie vervaardigde, mar
garine egn heel waardevolle aanvulling van onze
voedselvoorziening beteekenen.
9
RAAPOLIE ALS BAKMIDDEL.
Vermoedelijk wisten vele stadsmenschen njet
eens, dat uit koolzaad raapolie wordt verkregen.
Maar bij het hooren van dien naam zal menigeen"
een licht opgaan. Raapolie of boterolie!
De oudere generatie krijgt bij die klanken her
inneringen aan den tijd omstreeks het begin dezer
eeuw. Onze moeders en grootmoeders plachten met
boterolie of raapolie te werken, zooals de moderne
huisvrouw in nol-malen tijd de sla-olie gebruikt, j
Laatstgenoemde olie wordt gemaakt uit grond-
noten of om het huiselijker te zeggen uit pin
da's of apennootjes. Het is goedkooper. om sla
olie uit grondnóten. dan om raapolie uit koolzaad
te produceeren. Daardoor heeft de sla-olie de raap
olie in de keuken verdrongen. Maar nu de pro
ductie van spijsolie uit overzeesche grondstoffen
bezwaarlijk is geworden en nu men de raapolie
reukeloos en smaakloos kan maken; heeft men alle
reden, tot de inheemsché boterolie terug te keeren.
RAAPKOEKEN. EEN
WELKOM VEEVOER.
Tenslotte moeten wij nog een zeer nuttig pro
duct noemen, dat uit koolzaad wordt gemaakt, na
melijk de raapkoeken, een in dezen tijd zeer wel
kom veevoeder, geproduceerd uit de bes-tanddeelen
van hef raapzaad, welke de olieslagerijen, na de
olie uit het zaad te hebben geperst, overhouden.
HET VRAAGSTUK, VAN D^V
AGRARISCHEN KANT BEZIEN.
Laat, ons thans de zaak eens van den agrarischen
kant bezien.
Het koolzaad, dat in Juli 1942 zal worden ge
oogst, moet in Augustus a.s. worden gezaaid. Hoe
belangrijk de koolzaadverbouw zich zal moeten uit
breiden, zal het inderdaad tot een beteelde opper
vlakte van veertig duizend hectaren komen, fclijkt
ook, als men weet. dat op het OQgenblik slechts
ruim drie duizend hectaren met koolzaad zijn be
teeld. En de voorafgaande jaren was deze opper
vlakte nog aanmerkelijk kleiner!
In den ouden tijd echter werd veel meer kool
zaad verbouwd dan tegenwoordig. Voordat de olie-
fabrieken, die grondstoffen van overzee gingen
gebruiken, waren opgekomen, fungeerden de boe
ren zeiven als olieslager. Ook lieten zij het zaad
wel slaan op den oliemolen in het dorp. Wie dien
tijd hebben beleefd en dit lezen, zien in gedach
ten de stoopen weer voor zich, de dikbuikige, aar
den kruiken met nauwen hals, waarin de boeren
de olie van den molen kregen.
De groote vermindering van de koolzaadteelt na
dien vond mede haar oorzaak in het feit, dat de
uitkomsten ervan eenigszïns wisselvallig zijn. In
een strengen winter gaat er wel eens een deel van
het gewas verloren.
Maar wanneer men de opbrengst aan koolzaad
per hectare op twee duizend kilogram schat, is men
aan' den veiligen kant. Bij gunstige weersgesteld
heid kan de oogst heel wat grooter zijn.
GESCHIKTE GRONDEN.
Gescheurd grasland leent zich bijzonder goed
voor de teelt van dit gewas. Eertijds ging men
voorts in ingedijkte polders bij voorkeurd als eer
ste gewas koolzaad verbouwen. Men begrijpt nu al,
wat wij willen zeggenr-dit gewas is het aangewe
zen product, het volgende jaar, voor de nieuwe,
noordoostelijke inpoldering van het IJselmeer.
De laatste jaren werd koolzaad vrijwel alleen op
kleigrond verbouwd. Maar de verbouw er van be
hoeft heusch niet tot kleigrond te worden beperkt,
gezien de goede uitkomsten van de koolzaadteelt,
welke, dertig of veertig jaren geleden, de goede
zandgronden opleverden. Voor koolzaadteelt is veel
stikstof noodig. Maar de toewijzingen van stikstof
zijn dan ook zoodanig, dat men daarmee zeer wel
op de goede zandgronden koolzaad kan gaan ver-
bouWen. Voor de zaaizaadvoorziening zijn de noo-
dige maatregelen genomen. Mocht in bepaalde
streken geen zaaizaad beschikbaar zijn, dan kan
de Nederlandsche Alckerbouw-Centrale de boeren
in het bezit er van stellen
Vertrquwd mag worden, dat de boerenstand het
zijne zal bijdragen tol het welslagen van het initia
tief. door het Rijksbureau voor de Voedselvoorzie
ning genomen, opdat de heilzame gevolgen daar
van aan ons volk het volgende jaar zullen ten goe
de komen!
over HILVERSUM I van 1.002.15 uur:
DE HAARLEMSCHE ORKESTVEREENICINC
o.l.v. MARINUS ADAM.
Het programma omvat o.a.
1) Ouverture „Die Zauberharfe" Fr. Schubert
2) Symphonie no. 6 in C. gr. tFr. Schubert
3) Tragische Ouverture Joh. Brahms
4) Karelia Suite Jean Sibelius
Stemt af op deze uitzending van Uw plaatselijke Orkestvereeniging
NEDERLANDSCHE
OMROEP
(Adv. Inqez. Med.)
De boerenlanddag te 's-Hertogenbosch, georganiseerd door het Ned. Agrarisch
Front, in de veemarkthallen van Brabants hoofdstad, was druk bezocht. Een
foto tijdens de bijeenkomst.
(Fotodienst der N.S.B.-Steenmeyer)
(Te Parijs is dezer dagen een
wedstrijd in sierlijkheid en beval
ligheid op de fiets gehouden, met
medewerking van vele manne
quins.)
Bevallig op een fiets verkeeren?
Wie rekent hier daar nou ooit mee,
Dat zoudeft wij nog moeten leeren
Als een volkomen nieuw idee.
Wie durft zoo d'eigen actie roemen
En wie fietst elegant getooid'
Potsierlijk mag men het soms noemen,
Maar sierlijk is het practisch nooit.
Als onder zwaren last gebogen
Zitten haast allen min of meer,
Daardoor verdwijnt voor andrer oogen
Reeds ieder elegant verkeer.
Zeer velen trappen met de hielen,
Want dikwijls is de fiets te laag,
Zit men te hoog boven de wielen,
Dan volgt onelegant gezaag.
En wie trekt als hij wat gaat rijdenjr
Zijn, of haar, beste plunje aan?
Het goed heeft veel te veel te lijden,
Dat komt je veel te duur te staan.
Neen, fietsen gaan met elegance,
Men vraagt niet slecht waarom, maar hoe?
Dat laten w'over aan de Franschen,
Daar komen wij hier niet aan toe.
Geen fietser haast zal pretendeeren,
Dat dit ooit zelfs maar voor hem gold,
't Raakt niet zijn kouwev fietserskleeren,
De leus is hier: als het maar rolt.
P. GASUS.
Examens.
DUÏTSCH M. O. A
de schoolakte de heer J. Jongkind te
Geslaagd mej. G. J. Bongers,
STAATSEXAMEN
■sGRAVENHAGE 4 Augustus. Geslaagd voor het staats-
xamen toe toelating tot de universiteiten diploma A;
mej. H. J. van Eijsinga. en de heeren: R. Bergmann.
A. L. Tobing Rakea Sipagagan, A. A. P. Janssen, J.
H. E. Verkade, J. J. H. Bindels. Voor diploma B: H. M
Jongerius.
ACADEMISCHE OPLEIDING.
Geslaogd voor het propaed. ex. voor civiel Ingenieur
W. Kaars Sijpesteyn, te Bloemendaal; voor het propaed.
voor scheepsbouwkundig ingenieur H. Vreedenburgh.
Haarlem.
HOOFDACTE.
Haarlem, 4 Augustus. Opgekemen 8 candidaten
voor A en B. Geslaagd voor de geheele acte: W. J.
Pennekamp, Amsterdam; mej. A. M. Eikens, Am
sterdam; mej. G. J* Visser te Bergen; de heer C.
Heins te Amsterdam en de heer J. B. Warmerdam
te Heemstede.
Geslaagd voor A, de heer G. Admiraal, Amster
dam.
Reportagewagen voor het Oostelijk
front gereed gekomen.
HILVERSUM, 4 Augustus. Het A.N.P. meldt:
Na een week van noesten arbeid was Zaterdag
morgen de reportage wagen, welke door den Neder -
landschen Omroep ter beschikking was gesteld van
het Nederlandsche legioen voor den dienst aan het
Oostelijk front gereed gekomen. De wagen reed het
terrein op van studio C. aan den Schuttersweg,
waar dr. ir. Herweijer, dir.-gen. van den Nederl.
Omroep, aanwezig was om een laatste inspectie te
houden en om afscheid té nemen van de beman
ning. Het werd een gemoedelijk afscheid. Dr. Her-
weyer liet uitkomen, dat ten aanzien van'het dap
pere vijftal het niet het oogenblik was voor het
houden van officieele toespraken. In den tijd die
achter ons ligt werden zoovelen met weloverwogen
en fraaie woorden gehuldigd die nooit iets van be
lang hadden gedaan, dat het thans een blaam zou
zijn tegenover deze mannen, die weldeden en zich
persoonlijk inzetten. De wagen bleek tot in de
puntjes in orde te zijn. Voor elke berekenbare even
tualiteit was gezorgd.
De heer J. Broekhoff tot nu toe chef bij den
technischen dienst van den Nederlandschen Om
roep, benoemd tot wagencommandant in den rang
van luitenant, vertelde enkele bijzonderheden over
de inrffchting. Achter de stuurplaats bevindt zich
de snijapparatuur voor de gramofoonplaten, die
door een kleinen benzinemotor wordt gedreven. In
een tegen de achterdeur bevestigde kast bevindt zich
op haspels ongeveer een IC.M. kabel voor de ver
binding met ae gevechtslinïes. Verder is er na
tuurlijk de gereedschapskist waarin zich tevens de
noodige reservelampen bevinden en tenslotte een
kastje met een krachtversterker. De bemanning be
staat, naast den heer Broekhoff uit de heeren W. H.
Herrmann, onderofficier-platensnijder, J. A. Jans
sen, chauffeur. B. van Norden voor den technische
installatie en J. C. Snijder van Wissekerke, oud
reporter. Deze laatste, van huis uit journalist, heeft
de afgeloopen week volop gelegenheid gehad het
reportagebedrijf van den omroep te bekijken en
werd door dén heer Wijbrans Marcussen, den leider
der afdeeling reportage van den omroep, in de ge
heimen van het vak ingewijd.
Bij informatie bleek dat de wagen met haar beman
ning voorloopig vier weken naar de Duitesche Pro
paganda Kompaniq Schule te Potsdam gaat ter
opleiding voor den dienst aan het front.
Vervolgens gaat de wagen naar het hoofdkwar
tier van het Nederlandsche legioen te Krakau, van
daar tenslotte naar de onbekende bestemming aan
het front.
Het A.N.P. vernam tenslotte dat, zoodra alles
functionneert, elke week een samenvatting van de
in het oorlogsgewoel opgenomen reportages door
den Nederlandschen Omroep zal worden uitgezon
den.
Germaansche nederzetting van
twintig eeuwen geleden.
Bij Lunteren boerderijen blootgelegd.
Over opgravingen ten Oosten van Lunteren. ver
richt onder leiding van dr. F. C. Bursch, conser
vator van het rijksmuseum van oudheden en di
recteur van het rijksbureau voor oudheidkundig
bodemonderzoek, melden de Ver. Persbureaux
o.m.:
..Teneinde de grondsporen der huizen bloot te
leggen, heeft men op een vijftal plaatsen, waar de
aanwezigheid van een huis vermoed werd, den
grond enkele decimeters uitgegraven en zoodoende
zijn telkens in den vorm van een rechthoek
gelegen donkere plekken zichtbaar geworden,
die vrij scherp tegen het lichte zanch afsteken en
voor het geoefende oog van den archaeoloog een
duidelijke taal spreken. Deze verkleuring van den
grond is ontstaan door het vergaan der palen die
doorvlochten met rijshout, de wanden van de hui
zen vormden. Deze palen zijn dus wel verdwenen,
maar zij hebben sporen nagelaten die hun aan
wezigheid verraden. Zoo kan men verder uit don
kere plekken in de lengteas van elk huis de ge
volgtrekking maken, dat in het huis oorspronkelijk
enkele palen stonden ter pndersteuning van het
dak. De ingang was in het midden der zijwanden
gelegen.
Behalve deze groote huizen zijn ook kleinere ge
bouwen, waarschijnlijk schuren, gevonden, terwijl
in één geval twee huizen met den korten zijwand
aan elkander gebouwd waren".
„Uit de bij het onderzoek te voorschijn gekomen
grondsporen kan 'men de conclusie trekken, dat
eenige eeuwen voor het begin der jaartelling hier
op de grens'der zandgronden en het veengebied
een klein Germaansch^dorp moet hebben gelegen",
aldus dr. Bursch. „De'bewoners hielden zich bezig
met landbouw, veeteelt, jacht en visscherij. De hui
zen of liever boerderijen hadden in den oorspron-
kelijken toestand ongeveer het uiterlijk der schaaps
kooien, zooals men die nog op de Veluwe aantreft.
Uit de grondsporen blijk', wel. dat deze boerderijen
een aanzienlijken omvang hadden n.l. ruim 15 meter
lang en 5 M. breed; men moet zich deze Germanen
vooral niet als onbeschaafd voorstellen, zooals de
geschiedenisboekjes voor de lagere school ons nog
altijd, willen doen gelooven.
Rond elk huis vertoont de bodem een geringe
verheffing; waarschijnlijk zijn dit de "akkers, die
door plaggenbemesting op den duur hooger kwamen
te liggen dan het omringende land. IJzeren land
bouwwerktuigen waren nog niet in gebruik, zooals
o.m. blijkt uit het feit, dan onlangs te Uitgeest,
waar wij ook een Germaansche nederzetting heb
ben opgegraven, in een waterput een goed be
waarde eg met houten punten werd gevonden. Hier
in Lunteren zijn behalve scherven geen gebruiks-
vd#rwerpen gevonden, maar dit is wel het geval ge
weest bij opgravingen van dergelijke wooncentra in
andere deelen van ons land".
„Op eenigen afstand van deze nederzetting was
door dr. Bursch enkele jaren geleden een andere
woonplaats ontgraven. Men vond daar ook lijkver
brandingsplaatsen en een merkwaardige waterput.
De wanden van dezen put. die goed bewaard is
gebleven, bestaan uit twee uitgeholde eikenstam
men, die boven elkander in den grond zijn inge
graven. Waarschijnlijk een vernuftige constructie
om het instorten van den put te voorkomen. Na
twintig eeuwen weer aan het licht gebracht, ligt
die Dut nu temidden der dennenbosschen en koren
velden en dient als drinkplaats voor de dieren
des velds".
Huil acht opvoering der Amerikaan-
sche wanenproductie noodzakelijk.
WASHINGTON, 5 Augustus. (DN.B) Op de
eerste persconferentie na zijn ziekteverlof heeft de
minister van Buitenlandsche Zaken Huil verklaard
dat de toestand meer dan ooit uitbreiding eischt
van de nationale defensie en opvoering van de
productie van oorlogstuig, zoowel voor de Ver.
Staten als voor alle naties die weerstand bieden
aan de aanvallers".
In Juli eisclite het water niet
minder dan 128 dooden.
Het verdrinkingscijfer is in Juli buitengewoon hoog
geweest; Juli 1940 bedroeg het aantal verdronkenen
81, in Juni 1941: 107. Het „Leert goed zwemmen" is
een gebiedende eiseh in ons waterrijk vaderland; de
droeve cijfers van den Ned. Bond tot het Redden van
Drenkelingen spreken duidelijke taal, voor hen die
zich de moeite geven van na te denken.
Er verdronken in Juli: 58 jongens, beneden 16 jaar,
8 meisjes idem. 60 mannen en 2 vrouwen, in totaal:
18. Onder het getal van 128. zijn begrepen 16 jongens
i 4 meisjes, beneden zes jaar
Bij baden in rivieren, vaarten en kanalen (zonder
de zwemkunst of zonder deze voldoende machtig te
zijn) kwamen om: 31 jongens. 2 meisjes. 49 mannen
en geen vrouwen, in totaal: 82 De zee eischte het
leven op van 2 jongens. Het aantal dat gered werd
of zich wist te redden bedraagt" 22 jongens. 6 meisjes,
mannen en 6 vrouwen, te zamen: 50; in Juli 1940
terwijl in Juni 1941 óók 82 geredden werden inge
schreven Onder den leeftijd van zes jaar werden ge
red: 8 jongens.
Bij baden in rivieren, vaarten en kanalen werden
in veiligheid gebracht: 2 jongens, 1 meisje, 4 mannen
en 1 vrouw, is: 8
Bij baden in zee (zich te ver wagen van de kust of
in den stroom geraken) werden gered: 6 jongens. 1
meisje. 2 mannen en 3 vrouwen, in totaal: 12. Een af
zonderlijke vermelding verdienen twee gevallen; me-
jurffouw Kortenhorst uit den Haag is een kordate
vrouw. Hoewel nog een dag te voren een 20-jarige
man in den IJsel verdronk, ging op 10 Juli. een
zeischap daar weer tusschen de gevaarlijke kribben te
water, waaronder ook Dr v. H afkomstig uit Tilburg
De heer v. H. is de zwemkunst niet voldoende mach
tig. Dr v. H. komt in een draaikolk terecht en du:
was de kans op verdrinken zeer groot Mejuffrouw K
dook enkele malen en' wist het bewustelooze slacht
offer uit den kolk te sleepen en stroomafwaarts be
houden aan den wal te brengen Hulde! Het tweede
geval had plaats in het diepe deel van het mooie bad
te Epe. Op 13 Juli waagde een 18-jarige fabrieks
arbeider zich in het diepe bad zonder de zwemkunst
machtig te zijn. Door zi.in overmoed eq onverstand
raakte de jongeman spoedig in een hachelijke positie:
de jeugdige G. Prinsen, lid van de Eper-Heerdér
Reddingsbrigade trad deskundig'op en bracht de on
voorzichtige op het droge. Zwemmend werden gered
niet minder dan 17 jongen9, 3 meisjes, 9 mannen en
3 vrouwen, tezamen: 32. Zwemmend wisten zich in
veiligheid te stellen: 2 jongens. 2 meisjes, 4 mannen
en 2 vrouwen- is 10 Met handreiking werd één ge
red, met boothulp 3. met reddingshaken 3 en nog één
door het gebruik maken van een ketting. In de ver-
slagmaand reed geen "auto te water, wat in geen jaren
is gebeurd.
de buren hoesten. g
beschermen jg
meermalen
per dag
vKk™»n»>i»'^«e"0ro5is,OT
(Adv.-lngez. Med.)
Verbod van prijsverhooging
voor honing.
's-GRAVENHAGE. 4 Aug. Naar de gemachtigde
oor de prijzen medederieelt is er een prijsregeling
voor honig in bewerking. Zoolang deze echter niet
tot stand is gekomen, is het niet geoorloofd vpor honig
een hoogeren prijs te berekenen dan dién. welke op 9
Mei 1940 gold, tenzij men in het bezit is van een ver
gunning van den secretaris-generaal van het depar
tement van landbouw en visscherij. Het komt nog al
eens "voor, dat van deze bepalingen wordt afgeweken.
De aandacht wordt er daarom op gevestigd, dat dit
op grond van de prijsvoorschriften verboden is en dat
op overtredingen door dtf inspecties voor cc prijsbe-
heersching scherp zal worden toegezien. (A.N.P.)
Maximumprijs vastgesteld voor
kunstlioning.
's-GRAVENHAGE, 4 Aug. Onder de nieuwe ar
tikelen, die in de kruidenierswinkels zijn uitgestald,
indt men tegenwoordig ook kunsthoning. Naar de
gemachtigde voor de prijzen mededeelt, is voor dit ar
tikel met ingang van heden een maximumprijs vast
gesteld. De daartoe dienende beschikking is gepubli
ceerd in de Staatscourant van heden.
Per kilogram zal kunsthoning waarin 80Vosuiker is
•erwerkt, in den winkel f 1.22 mogen kosten.
In potjes met inhoud van 450 gram, de meest, ge
bruikelijke verpakking, bedraagt de prijs f 0.55 per
potje. (A.N.P.)
BEëDIGD ALS 'ADVOCAAT-GENERAAL.
De Hooge Raad heeft heden beëedigd als advo
caat-generaal bij het gerechtshof te Arnhem mr.
F Couvée.
Zonnebril....
Redevoering van Lord Halifax en
commentaar van Duitsche zijde.
BERLIJN, 5 Augustus (A.N.P.) Naar de Lon»
■Vnsehe Berichtendienst meldt, heeft Lord Halifax
in een rede voor het personeel van de Packard-
fabriek o.a. gezegd:
.Hitier heeft de wereld op haar kop gezet, net
als Napoleon. Maar tenslotte werd Napoleon ver
pletterd door den hertog van Wellington, wiens
talent bestond in zijn vermogen tot eindclooze
krachtsinspanning. („Napoleon was smashed by
the duke of Wellington, whose genius was an
infinite capacity for taking pains').
Van Duitsche zijde wordt hieromtrent het vol
gende opgemerkt:
„De overwinning van den hertog van Wellington
is een vervalsching van de geschiedenis. Op alle
scholen ter wereld, met uitzondering van de En-
gelsche, wordt sinds meer dan 125 ^ar het histo
rische feit onderwezen dat de val van Napoleon
de verdienste van den vrijheidsstrijd van het
Duitsche volk onder de geniale leiding van groote
veldheeren als bijv. BKicher was. Maar de rol van
Engeland in dezen oorlog wordt door niets hel
derder belicht dan door de bekende uitspraak van
Wellington tijdens den slag van Waterloo: „Ik
wilde maar dat het nacht werd of dat de Pruisen
kwamen".
En de Pruisen kwamen. Bliicher redde aan. het
hoofd van zijn leger Wellington van een zekere
nederlaag en bezegelde daarmee het lot van den
Corsieaan. Even zeker als Düitschland thans in
zijn veldheeren waardige navolgers van een
Bliicher heeft, terwijl aan de zijde van Engeland
tot dusver nog niet eens een Wellington is ver
schenen. even zeker is de overwinning van Duitsch-
'and in dezen strijd voor een betere orde in Europa
tegen het op winstbejag beluste maohtgierige En
geland".
FRANS HALS-MUSEUM.
Eerste Concertweek.
De serie-concerten in het Frans Hals-Museum,
waarmee in den vorigen zomer een aanvang ge
maakt werd, zijn Maandag hervat. Gedurende deze
week treden de dames Kitty Nederkoom (zang)
en Bets Nedprkoorn (piano) op.
Het door de beide zusters samengestelde program
ma is ongewoon, zoowel wat de opvolging der onder
deelen als wat deze zelve betreft. Op muziek uit
de 17de en 18de eeuw, werken van Froberger, J.
S. Bach, Domenico en Alessandro Scarlatti (zoon
en vader) volgden werken van onzen tijd, moderne
en halfmoderne van* Frangois Poulens, Willem
Pijper ei] Alex. Voormolen; na de pauze kwamen
met Schubert en Johannes Röntgen de romantiek
en haar hedendaagsche voortzetting aan het woord.
Een samenloop van tegenwerkende omstandig
heden deed mij de uitvoering van het eerste num
mer, de Toccata in G Van Froberger, missen: een
verzuim, dat ik een der volgende dagen hoop in te
halen. Bets Nederkoom was reeds met Bach's
Prélude in d. kl. t. uit het '2de deel van „Das
Wohltemperierle Klavier" begonnen. Het klonk
degelijk en robust, de Fuga duidelijk en gelijk
matig. eenigszins in orgelstijl. De pianistische
eigenschappen van ha#r spel kwamen veel meer
naar voren in de beide Sonates van Scarlatti, vooral
in diens „S pastorale" in C gr. t., een stuk met
merkwaardige harmonische overgangen en een zeer
fijn en fijn gespeeld slot. Met de Sicilienne en
Pavane uit de Suite voor piano van Poulenc kwam
een overgang naar moderniteit; eigenlijk alleen in
de Pavane merkbaar; later met Schubert's laatste
Impromptu n f kl t. weer een teruggang. De ver
tolking van dit Impromptu was niet zoo gelukkig als
die der voorafgegane pianowerkjes.
Zonder uitzondering uitnemend echter speelde
Bets Nederkoom de klavierpartiien van de liederen
die haar zuster Kittv zong. „Begeleidingen" waren
het slechts wat de oude kunst van Scarlatti betreft:
reeds bij Schubert illustreert het klavier het ka
rakter: bij Poulenc. Pijper en Voormolen heeft het
in zuiver muzikaal opzicht de belangrijkste partij
en in de Fïmf Lieder van Johannes Röntgen zelfs
een glanzende. Deze vijf versehaften een bijzonder
prettige kennismaking: geest, gevoel, verrassing en
welluidendheid strijden er om den voorrang en de
vertolking Vormde het hoogtepunt van dezen na
middag.
Van Schubert hoorden we, behalve het overbe
kende „Wohin9" uit do „Müllerïieder" drie weinig
gezongene: „An mein Herz", „Die gefangencn
Sanger" cn „Glaube, Hoffnung und Liebe"; dit
laatste herinnert even aan „Der Wegweiser".
Poulenc's „Air romantique" is wel een zeer geestig
lied; Pijper heeft in zijn in 1919 eri 1920 geschreven
„La maumarieé" de oude teksten zeer dramatisch
behandeld; in „Zomerzang" en „Caecilia" van Alex.
Voormolen de eenige Nederlandsche teksten van
dit programma is het lpriseh karakter meer be
waard, de moderniteit gematigd.
Kitty Nederkoom vertolkte vooral de liederen
van Rötgen schitterend. Ook in de andere, alle
vlekkeloos zuiver gezongen, gaf zij veel goeds, al
vibreerde haar stem soms ietwat meer dan we van
haar gewend zijn.
Een bezoek aan deze concerten het eerste had
reeds veel belangstelling is in meer dan één op
zicht loonend. Men hoort er veel nieuws en onbe
kends in goede vertolking: men kan cr van inte
ressante oude schilderkunst genieten: men vindt
er een gemakkelijke zitplaats in fraaie antieke
fauteuils, die het hunne er toe bijdragen om de
schoonheid dezer omgeving te verhoogen Welk an
der concert biedt zooveel verscheidenheid?
K. DE JONG. r
