Eigenaardigheden
Nassau-Bank N.V.
Bureau voor Boekhouding
4 4
HMM MS Wë*€* MM W.
kijkt uit bij wat U koopt,
LANGS DE STRAAT.
HOLLAND LEEST.
W. Zorn
TOBIAS
Puzzlerubriek
AGENDA
HAARL. DAGBLAD, Zaterdag 22 Nov. 1241
in Haarlem en omgeving.
Het koor, dat
kosterhuis werd.
(Foto De Haas).
De Waalsche kerk op het Begijnhof is al heel lang,
al van 1586 af, in bezit van de Waalsche gemeente
alhier. Te voren, .van 1581 tot 1586 had zij 'eeg gestaan,
nadat er voordien een R.K. kerk in was gevestigd.
Deze kerk bestond oudtijds uit een hoog en een laag
gedeelte, een hoog en een laag koor, zooals men dat
noemt. Beide gedeelten waren tot 1581 in gebruik,
maar bij de veranderde bestemming bleek het, dat de
Waalsche gemeente voor haar godsdienstoefeningen
met het koor kon volstaan, zoodat zij van de burger
lijke gemeente verkreeg, dat die tusschen hoog- en
laagkoor een muur liet metselen en op deze wijze een
gebouw verkreeg, dat zij liet inrichten eerst tot amu-
nitiehuis en later tot een hal voor het looien van saai
n bombazijn.
Dat bleef zoo tot 1767, in welk jaar de gemeente
Haarlem het voormalige laag koor weer aan de Waal
sche kerk afstond, die er nu een kosterswoning van
liet bouwen.
Dit verklaart U, waarom dit kostershuis er toch
altijd een beetje vreemd bijstaat met zijn steunbeeren
en dichtgemetselde ogivale ramen: het is de helft van
de kerk, zooals zij er voor de zeventiende eeuw stond.
Er bevond zich hier een zoldering, die tot tribune
diende voor de bagijnen en waartoe een steenen trap
toegang verleende. De zoldering vormt thans de vloer
van de bovenkamers in de kosterij en de steenen trap
is er ook nog altijd.
En zoo kunt ge u, als ge op het Begijnhof staat, nog
best den ouden toestand voorstellen: Tusschen elke
twee steunbeeren beneden een half-spits-boogvenster
en daarboven twee kleine ramen, zooals ze op één
plaats nog aanwezig zijn. Boven dien goed gepropor-
tioneerden gevel het dale met drie kapelletjesen
nu ontbreekt nog maar het begijntje, dat met stille
schuifelpasjes zich in de richting van het poortje be
geeft om de illusie te wekken van een stukje oud-
Haarlem uit het begin van den Spaanschen tijd
Zijlstraat 61, Haarlem
Aideeling:
Belast zich met:
Inrichten, Bijhouden en Contro
leeren van Administraties,
Invullen van Belasting-Aangifte
biljetten.
(Adv. Ingez. Med.)
'De grootste besparing op Uw
atroomrantsoen verkrijgt U door het
igebruik van de beste en zuinigste
Jampen ooit door Philips vervaardigd:
PHILIPS
(Adv. Ingez. Med.)
Mosselen
Enkele recepten
Mosselen schoonmaken. De open mosselen (deze zijn
dood) verwijderen, evenals de slijkmosselen, die doordat
schelp met slijk gevuld is, zwaarder aanvoelen, dan
de andere. De mosselen die reeds geknipt zijn afgeleverd,
d.w.z. ontdaan van de trossen waarmee ze met elkaar ver
bonden zijn, verder schoonmaken door ze te wasschen,
af te borstelen en ze een poosje in water met zout (30 g.
'out op 1 Liter water) te leggen, waardoor zij schoonspoe
lt. De ruwe mosselen eerst van elkaar knippen en van
dradenbundels en verder afval ontdoen.
Mosselen koken. 3 K.G. mosselen (600 g. netto), zout, ui,
Peterselie, selderij, thijm. Voor de saus 25 gr. bloem of 20
aardappelmeel, 3 dl. mosselwater, 3 dl. taptemelk, bo
ter, peper, zout, peterselie. De mosselen opzetten met een
bodempje kokend water, zout en kruiden, weer snel aan
de kook brengen en met de deksel op de pan koken tot
alle schelpen open zijn (ongeveer 15 min.). De mosselen uit
de schqlpen halen en met de saus bij de aardappelen en
groenten (kool, koolraap, bieten, winterpeen, sla) geven.
Daartoe het mosselwater zeven, de taptemelk toevoegen
tn het vocht binden met de aangemengde bloem of het
aardappelmeel. Wat boter toevoegen en de saus op smaak
afmaken met wat peper, zout en fijn gehakte peterselie,
lefhebbers eten de mosselen direct uit de Schelp en doo-
pen ze even in een mengseltje van azijn en zout
Stamppot, van mosselen met kool.600 g. gekookte
mosselen (3 kg. ruwe mosselen), U/0 kg. aardappelen, 1 kg.
javoye kool, witte of roode kool, wat zout, taptemelk en
boter of vet. De schoongemaakte en in stukken gesneden
aardappelen en de fijn geschaafde kool met een bodempje
*ater en zout uur gaar koken. Wat boter of vet toe-
Voegen. De bestanddeelen fijn stampen en de mosselen
trdoor mengen. De stamppot even door en door wi
«ten worden.
want er is veel kaf onder het koren. De kwaliteit
der Persil-producten Henco, Ata, iMi en Sil is
echter onveranderd. De vraag wordt steeds grooter
Wat het zelfwerkend waschmiddel Persil betreft:
De verkoop ligt maar tijd'lijk stil,
De vrede brengt opnieuw Persil.
en kan hieraan niet steeds worden voldaan. De
Persil-fabriek doet echter haar uiterste best zoo
veel mogelijk en regelmatig te leveren.
Cl. D
Nederiaridsche Persil Maatschappij N.V., labrieken te Jutphaas' bij Utrecht. - Verkoopkantoor E. Ostermaon Co's Hon'del Mij. N.V.. Amsterdam.
(Adv. Ingez. Med.)
Eeredienst en kerkbouw
Om het dadelijk te zeggen: het valt niet mee, in
klein bestek iets te vertellen van de tentoonstelling
„Eeredienst en Kerkbouw" met daaraan verbonden
conferenties, die van heden, Zaterdag tot en met Zon
dag 30 November in de St. Bavokerk te Haarlem wor
den gehouden en die georganiseerd worden door het
landelijk Alle-dag Kerk Comité. Het is een tentoon
stelling van een groot aantal foto's, bouwteekeningen,
plannen en een enkele maquette, die in het Zuidelijk
gedeelte van de kerk zijn uitgestald. Daaraan is ver
bonden een expositie van literatuur over Eeredienst
en Kerkbouw in de zaalhal van de Oud-Katholieke
kerk aan den Kinderhuissingel, eveneens te Haarlem.
Wat valt er nu op deze tentoonstellingen, in het bij
zonder op die in de St. Bavo te zien en te leeren?
Eeredienst en kerkbouw staan natuurlijk in
intieme verhouding. Overal ter wereld en bij iedere
religie. Wie een kerk bouwt staat altijd voor de op
gave, de plaats, waar de religieuze beleving wordt ge
acht, zich krachtig te manifesteeren, te doen beant
woorden aan de eischen, die de eeredienst en zijn vorm
geving, de liturgie, stellen.
Deze eischen nu houden in de Europeesche Chris
telijke kerk rechtstreeks verband met de opvatting, die
men van een kerkelijke gemeente zich maakt.
Die opvatting is niet overal dezelfde en steunt in
haar verschillen op een varieerende waardeering van
wezen en inrichting der kerk, zooals deze wordt ge
schetst in den Bijbel.
Daar is vooreerst het beeld van de Kudde en den
Herder, de éénheid dus der geloovigen en haar af
hankelijkheid van de centrale figuur. Men noemt dit
de pastorale organisatie.
Van deze pastorale organisatie is de tegenstelling:
de kansel, vanwaar het woord de gemeente bereikt
-tot de gemeente, die het woord verneemt, de ty
pische verschijningsvorm. In een kerk van zulk een
gemeente zal de kansel dus het allesbeheerschende
centrum moeten zijn. Deze opvatting heeft eeuwen
lang gediend, zoogoed in de Protestantsche als in de
Roomsche kerk, in welke laatste immers ook deze pas
torale organisatie op te merken valt.
De Bijbel levert intusschen een tweede beeld van
de kerk, ontleend aan de in de natuurlijkè menschen-
wereld gegeven gemeenschap: het gezin en de familie
kring. „Een is uw Meester en gij zijt allen broeders!"
Dit beeld verheft de kerk tot een geheel van elk los
van elkander levende individuen, maar tegelijkertijd
toch door een organischen band verbonden. Men noemt
dit de fraternale of familiale organisatie.
In deze laatstgenoemde organisatie richt de vrome
aandacht zich vóór alles op de beide sacramenten, die
deze broederlijke eenheid in het licht stellen: doop en
avondmaal. Hun attributen, doopvont en avondmaals
tafel, vormen hier het centrum van den eeredienst.
Zondert men de eerste twee eeuwen van het Chris
tendom uit, dan kan men zeggen, dat de Christelijke
kerk steeds de pastorale organisatie heeft gekozen en
dat de fraternale organisatie zich eerst eenige tien
tallen jaren zij het op het voetspoor van den oud-
Christelijken tijd tracht baan te breken.
Men tracht dit te bereiken ten deele door te zoeken
naar de middelen, die in de bestaande, dikwijls
eeuwenoude, kerkgebouwen kunnen dienen, om de in
richting van het kerkgebouw in overeenstemming te
brengen met de nieuwe inzichten, ten deele, door
nieuw te bouwen kerken het interieur te verschaffen,
dat het fraternale begrip verlevendigt. Dat overigens
het liturgische deel van den eeredienst bij dit alles
een belangrijke rol speelt, spreekt vanzelf.
Hier Is de hulp van den kerkbouwer, den architect,
onontbeerlijk. De geestelijkheid wijst de richting. De
kerkbouwer zal voor de uitvoering moeten zorgen.
Welke bevredigende resultaten hier reeds werden be
reikt weet ieder, die de Goede-Herderkerk te IJmui-
den-Oost, de Pauluskerk te Oegstgeest, de Duinoord-
kerk te Den Haag e.a. uit eigen aanschouwing kent.
Van dezen modernen kerkbouw, (hieronder ook te
verstaan de interieur-verandering van bestaande
kerken) nu levert de tentoonstelling in de St. Bavo be
langwekkend materiaal. De leek moge wat vreemd
staan tegenover deze werkteekeningen, plannen en
schetsen, een voorlichtend woord geeft al spoedig een
verhelderend inzicht en deze voorlichting wordt iede-
ren dag van half drie tot half vier verstrekt door ar
chitecten of andere deskundigen. Wie zonder bege
leiding de tentoonstelling wil bezoeken heeft daartoe
overigens van 2 tot 5 uur gelegenheid.
Maar, het moge uit het bovenstaande gebleken
zijn, de beteekenis van „Eeredienst en kerkbouw"
eischt uiteenzetting zoowel van den geestelijke als van
den architect en daarom is het een wel zeer aantrek
kelijke gedachte, dat iederen dag van deze tentoon-
stellingsweek een theoloog èn een architect een onder
werp, verband houdend met deze tentoonstelling zul
len behandelen. Aan deze inleidingen gaat telkens een
dienst vanwege de Alledagkerk in de Kapel vooraf.
Moge de tentoonstelling, aan de voorbereiding waar
van de predikanten Ds. D. E. Boeke te Haarlem ,n Ds.
A. J. P. Boeke te Schoorl veel arbeid hebben besteed,
veel belangstelling trekken!
UITGEBREIDE SMOKKELHANDEL BERECHT.
LEEUWARDEN 21 November. Het A. N. P. meldt:
In het laatst van 1940 en het begin van dit jaar is het
Zuid-Oosten van Friesland het terrein geweest van een
uitgebreiden smokkelhandel, zoowel in varkensvleesch als
in groote quanta koffie en thee. Toen de politie er na een
minutieus onderzoek in slaagde in Groningen en Fries
land de opkoopers van de gesmokkelde waar op te sporen,
kwam er een lange reeks clandestiene transacties aan
het licht. De sporen leidden naar Jubbega-Schurega,
Hoornsterzwaag, Oosterwolde, Gorredijk. Terwispel en
vele andere dorpen. Het bleek, dat tientallen winkeliers
tegen exorbitante prijzen hun -voorraden koffie en thee
aan eenige personen hadden verkocht, en deze op hun
beurt wisten er wel weg mee.
Niet minder dan 58 verdachten hadden zich heden voor
den economischen rechter wegens deelneming of mede
plichtigheid aan den smokkelhandel t.e verantwoorden. De
opgelegde straffen varieerden van acht tot twee maanden
gevangenisstraf.
ZEEVISCH
Bij het Centraal Boekhuis kwam onlangs de volgen
de bestelling binnen: Colijn, Zeevisch geb.
Even twijfelde men. Zou hij ook daarvan verstand
hebben? Maar de magazijnmeester op het C.B. deed
zijn plicht en gaf terecht door: Colijn, Saevis tran-
quillus in undis.
De boekhandelaar maakte het C.B. een compli
mentje, had zelf pret om den mop en geen bezwaar
tegen het voorstel, het grapje in het „Nieuwsblad voor
den Boekhandel" op te nemen.
De harmonicaspeler was heelemaal niet, zooals
tegenwoordig onder zijn collega's-straatmuzikan
ten meer en meer gebruikelijk wordt, „artistiek"
gekleed (in lcampeerblouse en plus fours of in een
lange jas en met een breedgeranden hoed op) maar
was doodgewoon in de kleeren, ja zelfs had hij het
voorkomen van wat de Amsterdammers een „echt
sjappie" plegen te noemen.
Ik had hem al eenige malen een winkel zien bin
nengaan. Hij bleef er maar een oogenblik, want
nauwelijks had hij er een voet binnen gezet of hij
zette zijn instrument in werking en ontlokte er een
afgrijselijk gejank aan. De eigenaars van de zaak of
een winkeldochter stoof dan naar de toonbank,
haalde er een paar centen uit en duwde die den
kunstenaar toe. Waarna hij met bekwamen spoed
weer verdween om in een volgenden winkel"hetzelfde
experiment met hetzelfde succes te herhalen.
1-1 et was een prettige en gemakkelijke manier om
aan den kost te komen, die den harmonica-virtuoos
blijkbaar beter voldeed dan op straat spelen: veel
muziekkennis was er niet veor noodig, het ging vlug
en de winkeliers raakten er niet erg door uit hun
humeur, want de „muziekaanval" was hevig maar
kort.
Maar nu zag ik hem een zaak in vakkleeding in
gaan en tot mijn groote verwondering stond hij niet
na een minuut weer buiten. Dat was vreemd en ik
ging eens poolshoogte nemen. Er was niemand in
den winkel maar ineen lager gelegen werkplaats,
die door een glazen deur met een gordijn ervan was
geschieden, brandde licht.
In den winkel stond de artist, moederziel alleen,
te spelen. Werkelijk te spelen. Zoo goed en zoo
kwaad als het ging natuurlijk. Want zijn muzikale
gaven, zijn maatgevoel en zijn kennis van zijn in
strument stonden op een zeer lagen trap. Welke
melodie hij stond te mishandelen weet ik niet: het
leek evenveel op „Rats, kuch en boonen" als op
„Sarie Marais". In ieder geval bracht de man met
zijn harm^pica een geluid voort, dat mij deed ver
moeden dat hij bij het examen voor de politie er
bij ongeluk doorgerold was. Of was hij misschien
een clandestiene muzikant?
In ieder geval: succes had hij niet. Toen hij zijn
lied teneinde had gebracht verscheen er nog nie
mand in den winkel. Hij wachtte even en begon toen
onverdroten van voren af aan. Weer zonder eenig
resultaat.
Maar zijn muziekkennis mag dan beneden peil
zijn geweest, zijn stug volhouden verdiende bewon
dering. Want na iets langer gewacht te hebben be
gon hij voor de derde maal. En nu met resultaat,
maar niet met dat wat hij hoopte en verwachtte. Ik
had al een paar maal iemand zien bewegen achter
het niet geheel sluitende gordijn. Nu werd plotse
ling de deur opengerukt eri daar stoof een groote,
forsche man in hemdsmouwen het trapje op en den
winkel in. De artist tikte aan zijn pet. Maar: „Wil je
weg weze?" bulderde de heer in hemdsmouwen in
dc richting van den harmonicaspeler, die behendig
retireerde. „Denk je dat we hier nog langer dat ge
jank willen aanhooren? Vort, m'n zaak uit of ik
dje er uit!" En hij zou zeer waarschijnlijk
de daad bij het woord gevoegd hebben als de kun
stenaar, die een min mannetje was, niet met haas-
tifeen spoed de straat op gevlucht was.
Dat was dus een dissonant.
Maar de straat was nog lang en alle volgende
winkeliers zouden wel niet van het kaliber en het
humeur van den reus in hemdsmouwen' zijn.
Alzoo alleen nog even omkijkend of hij ook
gevolgd werd zette de muzikant zijn tocht voort.
J. C. E.
door P. v. d. HEM.
„Boeken, lichttorens in de groote zee des tijds"
Ook U sukkelt met Uw textielpunten
Alles verbruikt en toch heeft U eigenlijk een
NIEUWE JAS of MANTEL NOODIG. Heeft U al
eens gedacht over het KEEREN van Uw kleeding?
Laat het dan nu doen. Wij verzekeren U dat Uw
kleeding als nieuw terugkomt. Specialiteit in het
keeren van winterjassen en mantels.
TELEFOON 18367 ZIJLWEG 84
(Adv. Ingez. Med.)
Petroleum voor verlichting
's-GRAVENHAGE, 22 November. De secretaris
generaal van het departement van Handel, Nijverheid
en Scheepvaart maakt bekend, dat gedurende het
tijdvak van 23 November 1941 tot en met 3 Januari
1942 elke der met „23" genummerde bonnen van de
met „S" en „T" gemerkte petroleumkaarten, recht
geeft op het koopen van twee liter petroleum voor
verlichtingsdoeleinden.
Nadrukkelijk wordt er de aandacht op gevestigd,
dat de met „22" genummerde bonnen niet mogen wor
den vernietigd, doch daarentegen zogvuldig dienen te
worden bewaard.
Lamp.
FIGUUR-PUZZLE.
Van buiten naar binnen:
1. Hoofdstad.
2. Vaartuig.
3. Wettelijk.
4. Tijding.
5. Staatsman uit den wereldoorlog
6. Regelmaat.
7. Breede weg.
8. Dat zij zoo.
9. Kwaadsprekerij.
10. Rivier in Duitschland.
11. Bouwgronden.
12. Iedere.
13. Vrouwelijk familielid.
14. Getal.
15. Kleedingstuk.
16. Verzoek.
17. Gesloten.
18. Grondsoort.
Groote cirkel: Een spreekwoord
Middelste cirkel: Op een andere plaats.
Kleine cirkel: Weerzin.
De woorden van 118 bestaan uit de volgende let
tergrepen:
a-a-a-ak- and - bee - bri - de - der - el - elf -
gaal - ka - ke - kers - las - le - ma - ma - men - ne -
no - nue - o - o - oer - or - re - sok - ter - the -
toe - ve.
Aflevering van generator-anthraciet
's GRAVENHAGE 21 November. De directeur van het
rijkskolenbureau deelt het volgende mede. Nu kortgele
den de bonnen generatoranthraciet ook zijn aangewezen
voor het betrekken van anthracietnootjes 4, is bij de ver
bruikers van generator-autharciet de indruk gewekt, dat
naar keuze nootjes 4 dan wel nootjes 5 kunnen worden
gevraagd.
Dit is echter niet het geval.
Alleen wanneer de voorraad nootjes 5 bij de wederver-
koopers niet voldoende is, zullen deze er toe overgaan
in de plaats daarvan nootjes 4 af te leveren.
ZATERDAG 22 NOVEMBER.
Stadsschouwburg: Het Nederl. Tooneel: „Prinses
Dulcinea", 7 uur.
Rembrandt Theater: „Gezworen kameraden",
Jolian Kaart en Adolphe Engers, 2.30 en 7.30 uur.
Palace: „Brigadier Schwenke", 2, 6.30 en 8.45
uur.
Luxor Theater: „So endete elne Liebe", 2.30, 6.30
en 8.45 uur.
FranS Hals Theater: „De val van Warschau", 2.30,
G.30 en 8.45 uur.
Moviac: „Geheimen van het oerwoud" (2de deel)
en journaal van 12 uur af.
Spaarne Theater: „Artistenpension", 8 uur.
Kunsthandel Leffelaar: Tentoonstelling werken
Cees Boldingh, 105 uur (Zondag 24 uur).
ZONDAG 23 NOVEMBER
Rembrandt Theater: Kleurenfilm Nederland-
Rembrandtland, 11.30 uur.
Gemeentelijk Concertgebouw: Ledenconcert H. O.
V., 2.30 uur.
Stadsschouwburg: „De barbier van Sevilla" door
Centraal Tooneel N.V., 7.30 uur.
Gebouw Haarl. Kegelbond, Tempeliersstraat:
Bridge-drive.
Gebouw St. Bavo, Smedestraat: kindervoorstel
ling „Bulletje en Boonestaak", 2 uur.
Rembrandt Theater: „Gezworen kameraden",
Johan Kaart en Adolphe Engers, 1.70, 3.45, 6.30 en
8.45 uur.
Palace: ..Brigadier Schwenke", 11.30, 1.30, 3.45,
6.30 en 8.45 uur.
Luxor Theater: „So endete eine Liebe", 1.30, 3.45,
6.30 en 8.45 uur.
Frans I-Ials Theater: „De val van Warschau", 2,
4.15, 6.30 en 8.45 uur.
Moviac: „Geheimen van het oerwoud" (2de deel)
en journaal van 12 uur af.
Spaarne Theater: „Artistenpension", doorloopend
voorstelling van 1.303.30 en 6.30 uur.
Kunsthandel Leffelaar: Tentoonstelling werken
Cees Boldingh, 24 uur.
MAANDAG 24 NOVEMBER.
Bioscooptheaters: Voorstellingen des middags en
des avonds.
Kunsthandel Leffelaar: Tentoonstelling werken
Cees Boldingh, 105 uur (Zondag 24).
Nachtdienst Apotheken
De volgende apothekente Haarlem zijn van des
avonds acht tot des morgens acht uur (ook op
Zondag) geopend:
Firma C. G. Loomeijer en Zn„ Barteljorlsstraat 11.
Tel. 10175.
Park-Apotheek, Kleverparkweg 13, Tel. 11793.
Teyler Apotheek. Teylerplein 79, Tel. 17946.
Te Heemstede is geopend:
Apotheek Schotsman, Binnenweg 206, Tel. 28320.
