Haarlem's Dagblad
Rijkscommissaris
Nederlandschen
installeert den
Kultuurraad
Singapore na bestprming genomen
De raad moet 't kultureele
geweten der natie zijn
59e JAARGANG No. 17991
x x
Uitgave Loarens Coster. MIJ. v. Courant-Uitgaven en Algem.
Drukker!) N.V. Bureaux: Groote Houtstraat S3, bljk. Soenda-
plein 37. Postgiro 38810. Drukker»): Z. B. Spaarne 12. Telef.
Directie 13082, Hoofdred. 150M. Redactie 10S00, DrukkerU 10132,
Administratie 10724. 14S25. Soendapleln 12230.
Directeur: P. W. PEEREBOOM
DONDERDAG 12 FEBRUARI 1942
Abonnement per week f W per-*maand ƒ1.11, per kwartaal
3,42, franco per post 3,73. losse nummers 4 cent. Adverteiw
tl?n: 1—5 regels ƒ2,10 elke regel meer 0,42. Reclames 0.71
per regel, contracttarleven op aanvraag. Vraag en aanbod 1—4
regels ƒ0.72. elke regel meer 0.18. Groentjes 1—3 regels M
cent, elke regel meer 12 cent bU contante betaling.
Forten het volgende
doel der Japanners
Japansche troepen rukken sinds
Woensdagmorgen de stad binnen
TOKIO, 11 Febru
ari (D.N.B.) Het
Japansche hoofdkwar
tier meldt: „De Ja
pansche troepen, die
sedert vanochtend
vroeg in weerwil van
het vijandelijke ver
let voortdurend vor
deringen maakten,
hebben vanochtend
te 8 uur de stad
Singapore bestormd,
waarbij zij op ver
schillende punten de
overwonnen Engel-
sche troepen gevan
gen namen. Sinds
8.30 uur trekken de
Japanners de stad
binnen".
„In 52 uur heb
ben onze troepen
Singapore veroverd",
aldus meldde de ver
tegenwoordiger van
Domei gisteravond
uit de stad Singapore.
Toen wij Dinsdag van
Tagah in Oostelijke
richting uit op Boe-
kit Timah aanrukten,
riepen onze soldaten
elkander toe: „Mor
gen moeten wij in
Singapore zijn". Met grool
tegenwoordiger van Doi
Welke bonnen zijn thans geldig?
Brood of gebak
197 Algemeen
1 K.G.
Suiker
05C en 05D res.
50 gr.
Cacao
198 Algemeen
500 gr.
Jam
199-202
1 rants.
Bloem brood of gebak
06 en 07 reserve
250 gr.
Rijst
203 Algemeen
250 gr.
Havermout of
Peulvruchten
209
250 gr.
Gort
210
100 gr.
Vermicelli of m&lzena
204-208
100 gr.
Kaas
06A-09A Melk I
3% L.
.-Melk t
C6B-09B Melk I
L.
Melk
Van 10 Februari
tot en met
18 Februari:
OS Boter
125 gr.
Boter
OS Vet
125 gr.
Boter zonder reductie
of margarine
KAART VAN PELT
i geestdrift, aldus de ver-
:i, doorbraken de Japan
sche soldaten stelling na stelling en dreven de
vluchtende Engelschen voor zich uit. „Wij mar
cheerden in twee afzonderlijke colonnes, die elkan
der in snelheid trachtten te overtreffen. Toen wij
vanochtend om zeven uur de eerste huizen var
Singapore aan den Westkant naderden, laaide de
vijandelijke tegenstand nog eens op, doch werd
direct gebroken. Kort na acht uur werd een korte
rust gehouden daar wij buitengewoon vermoeid
waren. Doch reeds na enkele minuten waren de
troepen niet meer te houden. Onder geestdriftig
feroep drongen zij groepsgewiis de straten van
ingapore binnen en begonnen onmiddellijk met
de opruimingswerkzaamheden, geh"lpen door de
bewoners der stad. De Engelsche, Indische ei
Australische troepen werden ontwapend en in
groote groepen weggevoerd. Overal weerklonk
„banzai"-geroep voor kejzei en volk.
Intusschen stroomen steeds nieuwe troepen
Singapore binnen, die door de Maleiers en Indiërs
met kleine Japansche vlaggen worden begroet.
Boven ons onze vliegers, waarmede wij geestdriftige
groeten wisselen—Ons werk is geëindigd", zoo be
sluit de Domei-correspondent „en wij denken met
trots aan ons volk. aan ons tehuis, aan Japan".
Nieuwe Japansche landingen
in Ned.-Indië
Op verscheidene plaatsen op Celebes
SJANGHAI, 11 Februari. Het legerbericht
van Batavia maakt melding- van nieuwe landin
gen van Japansche troepen in het Zuidwesten van
Celebes nabij Balangnipa, Djeneponto en Baram-
bong in de nabijheid van Makassar.
In Nederlandsch-Indië beseft men thans ten volle,
dat een verder doordringen van den tegenstander, ook
tot het eiland Java, voor de deur staat, aldus wordt
uit Batavia gemeld.
Het. is reeds bekend geworden dat h^t verlies aan
vliegtuigen aanmerkelijk hooger is dan de officieele
communiqués vermelden. Hierin worden slechts aan
gegeven de vliegtuigen, welke in de lucht verloren zijn
gegaan, doch niet die welke op den grond vernield
zijn. Dit aantal is, zooals nu algemeen bekend is, zeer
groot! Vooral de aanval op Palembang heeft vele
vliegtuigen op den grond onbruikbaar gemaakt.
Verder is de hoop dat de vele vliegvelden in de
rimboe aangelegd voorloopig voor den tegenstander
onbekend zouden blijven, ijdel gebleken. Met groote
nauwkeurigheid is de ligging van die Jungle-vlieg
velden door de Japansche luchtmacht vastgesteld,
waarna het onbruikbaar maken volgde. (A.N.P.)
FELLE GEVECHTEN OP CELEBES.
STOCKHOLM. 12 Februari. (D.N.B.) Naor de
Londensche zender hedenochtend meldde, worden op
Celebes, waar de Japanners nieuwe landingen heb
ben uitgevoerd, .op het oogenblik felle gevechten ge
leverd.
Situatie aan het Oostfront
weinig veranderd
Geen enkel verkeersknooppunt viel den
bolsjewisten in handen
In aansluiting op het Duitsche weermachtsbe-
richt verneemt het D.N.B. dat de hevige gevechten'
aan het Oostelijk front voortduren. Door het af
nemen der vorst wordt de striid wat vergemakke
lijkt, doch hij brengt den aanvallenden bolsjewis-
sten nog steeds zware verliezen aan menschen en
materiaal. Steeds weer blijkt dat de strijdvaardig
heid en de wapenen var, der. .Duitschen soldaat
superieur ziin aan die der bolsjewisten.
Over het algemeen, en afgezien van zekere plaat
selijke veranderingen, is de toestand aan het Oos
telijk front nog als hij eind 1941 was. De bolsje
wisten ziin er niet in geslaagd ook maar één der
belangrijke groote steden en verkeersknooppunten
te jieroveren. Door het in den strijd brengen van
groote massa's menschen hebben zij zware ver
liezen geleden.
In Noord-Afrika hebben de troepen der spil-
mogendheden de laatste dagen weer terrein gewon
nen. Zij naderen nu de oude grens tusschen Libië
en Egypte. 1
In het Finsche weermachtshericht wordt onder
meer gezegd dat de vijand bij mislukte aanvallen
in het Zuiden van het Oostelijke front 300 man aan
dooden heeft verloren.
Finsche vliegtuigen hebben in denzelfden sector
4 vijandelijke jagers neergeschoten.
45-jarige man om het leven gebracht
Moord te Amsterdam
AMSTERDAM, 11 Februari. Een gruwelijk
misdrijf is enkele dagen geleden waarschijnlijk
op Zondag gepleegd in een benedenhuis aan de
van Hilligaertstraat, op een 45-jarigen vertegen
woordiger.
De man. die alleen woonde, placht zijn middag
eten behalve des Zondags te gebruiken ten
huize van zijn broer, die eveneens hier ter stede
woont. Maandag j.l. was hij echter niet gekomen
en toen hij ook gisteren nieUop den gewonen tijd
bij zijn broer kwam, ging deze des avonds naar
de van Hilligaertstraat, vermoedende, dat zijn
broer wellicht ziek zou zijn. Op ziin bellen kreeg
de man geen gehoor en de bovenburen deelden,
desgevraagd, mede, dat zii de laatste dagen nie
mand in het benedenhuis hadden gezien of ge
hoord. Daarop ging de man op de waranda en liet
zich in den tuin zakken, sloeg een raam van de
slaapkamer in en kwam zoo de woning binnen.
Daar wachtte hem een gruwelijke ontdekking: in
de voorkamer de zitkamer trof hij het lichaam
van ziin broer, liggende in een plas bloed, aan,
ook het hoofd geheel met bloed bedekt.
Onmiddellijk werd de politie gewaarschuwd die
met een onderzoek begon, dat vandaag is voort
gezet.
Wijl men op den grond een verkreukeld Zon
dagochtendblad heeft gevonden en het avondblad
van Maandag rog in de bus zat. vermoedt men.
dat de moord Zondag j.L is gepleegd. Het voor-
loopige onderzoek heeft verder uitgewezen, dat
diefstal waarschijnlijk niet de drijfveer van de
misdaad is geweest.
Na zeer zware aanvallen gedurende meer
dan vijftig uur hebben de Japansche troepen,
naar blijkt uit de laatste te Tokio ontvangen
frontberichten, de strijdkrachten van den tegen
stander ter sterkte van omstreeks 30.000 man
thans van drie kanten ingesloten.
De belangrijkste gevechtshandelingen schijnen
zich volgens deze berichten ongeveer in het mid
den van het eiland Singapore aan weerszijden van
den weg, die van Noord naar Zuid loopt, af te
spelen en wel in het bijzonder op de Oostelijke
heuvels in dit gebied.
Nu de Japansche troepen Singapore bereikt heb
ben, is de vesting als het ware uv tweeën gesne
den. Van de hoofdlijn uite, die ongeveer van het
Noordwesten van het eiland naar het Zuiden loopt,
kunnen thans talrijke aanvallen worden gedaan
op de forten^ en versterkingen van de kust. Vlak
bij den hoogsten heuvel van het eiland, die door
de Japanners bezet is, liggen de twee waterreser
voirs, die den Engelschen nog waren overgebleven.
Waarschijnlijk ziin zij eveneens in Japansch bezit.
Met een ternauwernood onderbroken serie zware
ontploffingen zijn gisteren de versterkingswerken,
de petroleumtanks en de andere voor den oorlog
belangrijke installaties van Singapore in de lucht
gevlogen. De stad trilde van de ontploffingen,
waarvan moeilijk kon worden vastgesteld of zij
veroorzaakt waren door de Britsche troepen of door
ontploffende granaten der Japansche artillerie en
bommen der Japansche vliegtuigen.
GROOTE GEESTDRIFT IN JAPAN.
TOKIO, 11 Februari (D.N.B.) Het bericht
van de bestorming van de stad Singapore heeft
op het geheele Japansche- volk een buitengewoon
diepen indruk gemaakt en groote geestdrift ver
oorzaakt. De plechtigheden, die sedert den vroe
gen ochtend plaats vonden naar aanleiding van
de stichting van het Rijk, werden in het geheele
land tot reusachtige demonstraties van vreugde en
dank. De klokken van alle tempels in het land
meldden de historische overwinning. In de stra
ten van Tokio kwam het steeds weer tot nieuwe
spontane demonstraties der bevolking. Honderd
duizenden trokken door de stad, die herschapen
was in een vlaggenzee. Voor morgen staan in het
geheele land groote feestelijkheden op het pro
gramma en talrijke beperkingen, die de oorlog met
zich bracht, zijn voor morgen opgeheven. Het
voornaamste doel der demonstraties van vandaag
was het keizerlijk paleis, waar tienduizenden tel
kens en telkens weer den tennö hun diepste eer
betoon brachten en een eindeloos „banzai"-geroep
deden weerklinken. Voor den Taskoeni-schrijn,
het groote nationale heiligdom te Tokio zijn aan
grijpende plechtigheden gehouden voor de geval
lenen voor het vaderland. Tot laat in den nacht
stroomde het volk nar deze heilige plek om daar
in diepe dankbaarheid zijn gestorven helden en
voorvaderen te herdenken.
Van 8 tot en niet 14 Febrnarl:
OSA Brood 4 rants.
0SB Brood rants.
0SA Vleesch 1 rants, Vleesch of
08B VI.waren rants. vleeschwaren
Van 8 tot en niet 21 Februari:
0SA* Aardappelen 1 $4 K.G. Aardappelen
0SB Aardappelen J-j K.G. Aardappelen
(De aardappelbonnen 07A en 07B blijven tot en met
14 Februari geldig).
Van 25 Januari t.m. 21 Februari:
(De geldigheidsduur van de bonnen.06 en 07 ls ver
lengd tot en met Dinsdag 18 Februari)
Van 19 t.m. 27 Februari: a
09 Boter 12 5 gr. Boter of
100 gr. Ryndvet
Varf 8 Januari t.m. 21 Februari:
195 Algemeen 250 gr. Peulvruchten
Van 8 Jannari t.m. 14 Februari:
84B, 04C. 04D Reserve 1 el
Van 28
193 Ali
Van 8
212 Algemeen
:mber t.m. 21 Februari:
'een 250 gr. Koffiesurrogaat
iruari tot en met 21 Februari:
250 gr.
Peulvruchten
Bekendmaking
's GRAVENHAGE, 11 Februari. Het bureau
van den weermachtsbevelhebber in Nederland
deelt mede:
„Een laffe overval door vier Nederlanders
den tweeden Februari 1942 op een Duitschen sol
daat gepleegd, waarbii deze laaghartig werd
doodgestoken, vond reeds denzelfden dag door
een Duitsche militaire rechtbank zijn vergelding.
Twee der daders werden ter dood veroordeeld,
de beide anderen tot langdurige tuchthuisstraf
fen. De doodvonnissen werden door den kogel
voltrokken.
Bovendien werd een communistische agitator
gefusilleerd, die eveneens door een Duitsche mi
litaire rechtbank ter dood veroordeeld was".
De groei van Heemstede
Zooals reeds gemeld bestaat de Commissie ter Voor-
zlenlng in liet Orulerw Ijs aan zieke en zwakke kin
deren te Haarlem 25 jaar. Ruim 2000 zieke kinderen
danken hun kennis aan deze vereenlging. net. onder
wijs wordt gegeven aan leerlingen zoowel van open
bare als van bijzondere scholen. Ook tot de zieken
huizen en Brederodednln strekt de werkzaamheid
der commissie zich uit. De kosten worden gedekt
door subsidies van de gemeenten Haarlem. Bloemen-
daal en Heemstede en Aerder uit contributies van de
leden en tan verschillende vereeniglngcn. Ook ouders
die nog iets kunnen betalen dragen natuurlijk een
steentje hij. De heer J. H. W. Habermehl, Kinder
huissingel 30, giro 402786 is 2de secretaris. Op de
foto ziet men hoe eerf ziek jongetje les krijgt van
een onderwijzeres der vereenlging. (foto Stevens)
Eenige eigenaardigheden van de
bevolkingsstatistiek
Wij hebben reeds medegedeeld, dat het zielental
van Heemstede in het afgeloopen jaar steeg van 20657
tot 20927, een vermeerdering dus van 270, of in per
centages uitgedrukt: 1.3.
Dit is voor Heemstede zeer laag, er zijn jaren ge
weest dat de aanwafc tien maal grooter was. In 1922
was het percentage 11.83, in 1923 zelfs 12.60. Na die
topjaren verminderde de toeneming, van 1930 tot 1940
schommelde het percentage van 1.34 tot 6.18. Ook
was'al heel laag, namelijk 1.22, zoodat 1941 het op
slot vari zake nog met een neuslengte van 1940 won.
Het aantal vrouwen in Heemstede is overwegend
grooter dan het getal mannen, 10976 tegen 9951. Op
de_ 1000 ingezetenen vindt men er dus 525 vrouwen en
mannen. Dit bijzonder groote verschil vindt men
in alle gemeenten waar veel dienstboden werken.
Er werden iri 1941 300 kinderen geboren. Voor
gemeente met een gemiddelde bevolking van 20.800
zielen een klein aantal. Het geboortecijfer per inge
zetene was 14.4, terwijl het de laatste jaren te Haar
lem tusschen de 17 en 18 schommelde.
Daarentegen was het sterftecijfer te Heemstede
veel hooger dan het algemeen gemiddelde. Er stierveö
197 menschen, wat per 1000 zielen een cijfer geeft van
9.5. Voor Haarlem was het in de laatste jaren 8.5.
Beide cijfers geven een indruk van de eigenaar
dige samenstelling van de bevolking te Heemstede.
Heemstede telt ondd» zijn bewoners veel gepension-
neerden. dus menschen op jaren. Dit verklaart niet
alleen het lage geboortecijfer maar ook het hooge
sterftecijfer.
Heemstede blijft niettegenstaande het feit dat het
geboorte-overschot betrekkelijk klein is (er werden
slechts 103 kinderen meer geboren dan het aantal
sterfgevallen) toch geregeld groeien. In 1941 vestigden
zich 920 mannen en 1334 vrouwen, terwijl er 821 man
nen en 1266 vrouwen vertrokken. Een winst dus van 95
mannen en
Mr. W. E. baron Van Till f
Woensdag is
plotseling in
zijn woning te
Aerdenhoui ii
den ouderdom
van 42 jaar
overleden Mr.
W. E. Baron
Van Till, fir
mant der ban
kiersfirma Op-
penheim en
Van Till te
's-Gravenhage.
Baron Van
Till werd 23
Mei 1899 te
Rijsenburg bij
Driebergen ge
boren. Hij be
zocht hot Chr.
Gymnasiun\ te
•Utrechf en'be
haalde aan de
Utrechtsche
Universiteit
den titel van
meester in de
(Cliché Archief H.'s D. rechten
Vroeger was hij directeur van het bijkantoor
was hij commissary van verschillende maatschap
pijen en enkele jaren lid van den vroegeren Bloe-
mendaalschen gemeenteraad, waar hij voor de
Christ- Hist, fractie zitting had. De heer Van Till is
vroeger ook eenige jaren bestuurslid van de Haar-
lemsche Orkest Vereeniging geweest, namelijk eerst
penningmeester en daarna voorzitter.
De bijzetting van het stoffelijk overschot zal
plaats hebben a.s. Zaterdagmiddag 'drie uur in het
familiegraf op de Algemeene Begraafplaats te
Heemstede.
De uitreiking van inlegvellen
te Haarlem
Zooals bekend worden van 5 tot 25 Februari de
inlegvellen voor distributiestamkaarten (uitgereikt.
Voor het in ontvangst nemen van deze inlegvellen
zijn reeds aan de beurt geweest de letters A, B, C.
D, E, F, G, I, J, H. Mftrgen, Vrijdag, is het de beurt
aan de letter K tot en met Ko. Er wordt nog eens I
de aandacht op gevestigd, dat men niet alleen de
distributiestamkaart dient te toonen, doch bovendien
bon dertien van de reservekaart van het bonboekje
dient in te leveren. J
Duitschland strijdt voor Europa.
Gevechten bij afnemende vorst
aan het Oostfront.
Bolsjewistische verliezen in het
Donetzgebied.
HOOFDKWARTIER VAN DEN FüHRER. 11 Fe
bruari. (D.N.B.) Het opperbevel der weermacht
maakt bekend:
„De gevechten in het Oosten gaan bij afnemende
vorst voort.
Aan het Donetz-front heeft de vijand sinds giste
ren allen al in den sector van een Dultsch leger
corps verloren: 1639 gevangenen, meer dan 7500
dooden, 8 tanks, 19 stukken geschut. 164 machine
geweren en granaatwerpers en omvangrijk ander
oorlogstuig.
Aan onze eigen aanvalssuccessen in den Zuide
lijken sector van het Oostelijk front heeft een for
matie Roemeensche skiërs groot aandeel gehad.
Bij Leningrad zijn nieuwe uitvalspogingen van
den vijand in het afweervuur van het Duitsche om-
singeiingsfront bezweken.
Aan de Zuidwestkust van Engeland hebben ge
vechtsvliegtuigen in den afgeloopen nacht met
bommen twee koopvaarders van 7000 ton in totaal
tot zinken gebracht Een derde groote vrachtboot
werd waarschijnlijk vernietigd, nog een schip be
schadigd. Andere gevechtsvliegtuigen, die voor een
gewapende verkenning waren vertrokken, plaatsten
in scheervlucht bomtreffers van zwaar kaliber op
een groote fabfiek aan de Oostkust van Schotland.
In Noord-Afrika zijn vrij krachtige verkennings
strijdkrachten van den vijand teruggeslagen. Stu
ka's en torpedovliegtuigen berokkenden den vijand
aanzienlijke vesüezen aan rollend materieel. Ten
Noordoosten van Tobroek vertoonde een lichte
Britsche kruiser na een borqaanval van een Duitsch
vliegtuig slagzij.
Een vrij beperkte formatie Britsche bommen
werpers heeft in den afgeloopen nacht woonwijken
in het kustgebied van Noordwest-Duitschland aan
gevallen.
In de afweergevechten der laatste dagen heeft
Feldwebel Schmidt, groepscommandant bij de eer
ste compagnie van het 119de regiment infanterie,
zich door persoonlijke dapperheid bijzonder on
derscheiden".
„Kuituur vindt haar oorsprong en taak altijd
in den dienst aan het leven van het volk"
Justitieele benoemingen
BI) onderscheidene b^luiten van den secretaris-generaal
van het departement van Justitie van 10 Februari 1942 zijn
benoemd:
tot raadsheer in het gerechtshof te 's Gravenhage, mr.
S A. van Lunteren, repetitor te Utrecht; tot kanton
rechter te Emmen, mr. A. Jonker, advocaat en procureur
en kantonrechter-plaatsvervanger te Emmen; tot rechter-
plaatsvervanger in de arrondissements-rechtbank te Haar
lem, mr. J. van Oldenborgh, werkzaam bij den Onderne-
mersraad voor Nederland^h-Indië te 's Gravenhage.
GerefKerk te Heemstede
Ds. Bavinck bedankt voor het beroep
Wij vernemen, dat Dsn C. B. Bavinck te
Kampen, die in de vacature-Ds. E. T. van den Born
door de Ger. Kerk te Heemstede was beroepen, voor
dit beroep heeft bedankt.
HOOFDPRIJZEN «STAATSLOTERIJ.
's GRAVENHAGE 12 Februari.
100.000: 19364
f 400: 3233 4519 8614 15374
200: 3267 4988 7933 15150 19612 21413
100: 1467 2826 6631 14880 16623 17225 19028 20491
VERDUISTEREN ,an lg 46 tot 9 02
Maan 13 Febr. op 7.33, onder 16.4'
Een voorval tij
dens den rit
naar het Oost
front. Een
stuk 10,5 c.M.
geschut is van
den besneeuw-
den en bevro
ren weg ge
raakt. Panrde-
krachten schie
ten tekort om
het gevaarte
tilt zijn benarde
positie te halen
(boven), doch
met behulp van
een sterken
wagen ls het
karwei spoedig
•pgcknnpt.
Atlantic-
Holland -
P. K. Krol.
's-GRAVENHAGE. 12 Februarh- Gistermiddag had
de plechtige installatie plaats van den Nederlandschen
Kultuurraad. Een uitgelezen gezelschap was in Pulchri
Studio vereenigd. Een groot aantal Duitsche en Ne-
derlandsche autoriteiten was bij de plechtigheid aan
wezig. Van Duitsche zijde onder anderen de commis
saris-generaal voor bijzondere aangelegenheden Ober-
dienstleiter F Schmidt, de commissaris-generaal voor
bestuur en justitie staatssecretaris dr. F. Wimmer,
gezant Otto Bene, de gevolmachtigde van den Rijks
commissaris voor Zuid-Holland Rittmeister dr. Schwe-
bel, en de gevolmachtigde van den Rijkscommissaris
voor Utrecht, Sommer; van Nederlandsche zijde on
der anderen prof. dr. T. Goedewaagen, secretaris
generaal van het departement van Volksvoorlichting
en Kunsten, prof. J. van Dam, secretaris-generaal van
het departement van Opvoeding, Wetenschap en Kui
tuurbescherming, en luitenant-generaal H. A Seyf-
fardt.
De bijeenkomst werd opgeluisterd door muziek van
het Zepparoni-kwartet, dat werken van Schëfer
Schubert ten gehoore bracht.
De redevoeringen van den Rijkscommissaris en van
prof. Snijder werden met grooten bijval ontvangen.
Na afloop was er een ontvangst in de zalen v$n
Pulchri Studio-
De rede van den Rijkscommissaris.
De Rijkscommissaris sprak o.m. als volgt:
"Mijnheer de president, dames en heeren.
Wij zijn hier bijeengekomen, om op'plechtige wijze
den Nederlandschen Kultuurraad ln te wijden. Onder
de overstelpende, de geheele wereld beroerende ge
beurtenissen, is de instelling van den Nederlandschen
Kultuurraad toch geen onbeteekenende toevalligheid
of een bestuursmaatregel zonder meer als zoovele an
dere. Ik geloof veeleer door dezen maatregel aan een
noodzaak tegemoet te komen, welke evenzeer voort
vloeit uit den tegenwoordigen toestand van het Neder
landsche volk, als uit mijn taak als vertegertwoerdl-
gers van het Duitsche rijk in dit land. Deze geeft mij
aanleiding tot principieele uiteenzettingen, want de
noodzakelijkheid van dezen maatregel kan uitsluitend
begrepen worden, wanneer de functie van de kuituur
niet slechts in het openbare leven, maar in bet leven
in het algemeen, in het worden en werken eener ge
meenschap ons duidelijk is geworden.
Ik wil hier geen verhandeling houden over al die
theoretische vragen en opvattingen, welKe voor de
nieuwe werkelijkheid, waarin wij ons bevinden, haar
beteekenis verloren hebben.
Niet slechts de resultaten van de wetenschap en het
onderzoek, maar ln de eerste plaats onze eigen per
soonlijke belevenissen, voornamelijk in den oorlog,
waar men zijn bestaan onmiddellijk tot op den diep-
sten en elementairsten oorsprong moet terugbrengen
om „überhaupt" te kunnen bestaan, en ons politiek
doorleven van dezen hi9torischen tijd, waarin wij han
delend, werkend en leidend stonden en staan.hebben ons
geleerd wereld en leven anders en nieuw te zien. Het
was als een wonder en Inderdaad, het was een open
baring: de openbaring der gemeenschap als het oor
spronkelijk element van ons leven. Wij hadden in den
nood de kameraadschap beleefd en vonden daarin de
gemeenschap, totdat wij ult.de idee en uit de werke
lijkheid van de volksgemeenschap eindelijk de kracht
putten, waardoor wij weer gezond en machtig werden
en dat niet slechts in politieken zin.
In het bijzonder werden wij weer machtig in onze
kuituur. Hier niet minder dan op politiek gebied kun
nen wij de verandering, welke zich in tien jaar vol
trokken heeft en zich verdef voltrekt, nauwelijks be
grijpen De oorzaak hiervan ligt uitsluitend hierin,
dat de kuituur in al hare uitingen en vormen, in plaats
van zich los te maken uit het gemeenschappelijk lot.
weer daarin betrokken werd en dat de kultuurschep-
pende en kultuurdragende mensch van zijn eenzaam
heid werd bevrijd weer aan de gemeenschap van zijn
volk werd gebonden.
Het belangrijkste principe van onze kuituuropvat
ting is. dat elke echte kuituurprestatie slechts uit den
grond en uit het leven van het volk kan voortko
men en dat zij daarom ook aan dit volk weer ver
plichtingen heeft, dat dus de kuituur haar oorsprong
evenals haar taak altijd vindt in den dienst aan het
leven van het volk Evenmin als de kuituur als ge
heel uit deze samenhang kan worden losgemaakt zon
der ziek te worden, evenmin kan zich de scheppende
enkeling die kultureele prestaties volbrengt, aan de
banden van zijn gemeenschap onttrekken Kuituur ls
niets anders dan de gezamenlijke uitdrukking der
scheppende krachten, die In een volk leven en door
den scheppenden enkeljng naar voren wdrden gebracht
en gebruikt om het beslaan zijn vorm te geven.
Deze omschrijving is eensdeels zee? ruim, aange
zien zij ook alles omvat, wat wij heden in het alge
meen niet meer onmiddellijk tot h<^ gebied der kui
tuur rekenen, zooals de krijgskunde, de staatkunde en
de landbouwkundige of ziïlver technische prestaties,
daar elke bewuste vorming van het zijn door den
mensch kuituur in den rulmsten zin van het woord
is. Anderszijds gaat deze omschrijving ook niet diep
genoeg, want het volkseigene zelf als de voedings
bodem van elke kuituur, is reeds een bijzondere uit
drukking van het samenwerken der machten van het
bloed, dus van de soort en het ras, en van den bodem,
derhalve van de ruimte en het landschap, waarin een
bepaald ras bepaalde vormen van de in haar levende
werkelijkheid uitgedrukt heeft, -welke in al haar veel
vuldigheid en verscheidenheid voor altijd en onverbre
kelijk uit den eersten oorsprong van het ras zijn ge
sproten en slechts daardoor in leven blijven. Waar
deze samenhang verloren gaat of overheerscht wordt
door invloeden van vreemdsoortige, derhalve ras-
sisch vreemde levenswetten, daar wordt de echte, nl.
nog met haar oorsprong verbonden kuituur ziek en
hei geheele volksche leven wordt aangetast.
Aan dit gevaar is het Griekendom bezweken, kort
nadat het zijn hoogste kultureele prestaties verricht
had, en dezelfde wortel heeft de ziekte, waaraan
Europa bijkans sedert eeuwen lijdt en welke het
Avondland tot ontbinding dreigde te brengen, totdat
men ze door het leeren kennen van haar oorsprong,
heeft kunnen overwinnen. Naarmate wij de gemeen
schap als den oorsprong van ons leven hebben terug
gevonden. ontvangen wij ook haar kracht en sterkte.
Deze ontwikkelingsgang moet en zal zich krachtens
een reeds heden duidelijk zichtbare levende en his
torische wetmatigheid in het geheele gebied van ons
door het Noordsch-Germaansche element bepaalde ras
voltrekken, overal waar de wil tot gezondworden
en tot het nieuwe leven nog werkzaam ls. Deze te
rugkeer tot onzen oorsprong beteekent in verhouding
tot ons recent verleden der laatste eeuwen een om
mekeer van ontzaglijken omvang, een werkelijk totale
revolutie, daar voor haar geen gebied afgesloten kan
blijven. Het is een kenmerk van deze revolutie, dat
zij alles moet vernietigen en afbreken, wat als het
ware als een verstprde korst de bronnen van ons ge
zonde leven afsloot en bijna deed uitdrogen, om Juist
daardoor deze bronnen weer te doen vloeien. In dezen
zin heeft deze revolutie in haar diepsten kern een
behoudend, conservatief karakter.
Deze ontwikkelingsgang voltrekt zich volgens de wet
der gemeenschap, want deze alleen sluit de grootste
mogelijkheden in, maar brengt ook de hoogste ver
plichting met zich mede, n.l„ dat er geen handelen en
werkzaamheid bestaan kunnen bulten de gemeenschap
en op een andere wijze als voor deze. Het doorbreken
van deze wet kan niet van heden op morgen plaats
vinden. Greote dingen moeten groeien en rijpen en
hoe vaster jvij van dit groeien en rijpen overtuigd
zijn, des te geduldiger mogen wij de vruchten afwach
ten. Weliswaar ontheft ons dit niet van de verant
woording en de verplichting, zelf dit groeiproces mee
te maken, het te bevorderen en te hoeden.
Het was absoluut niet altijd zoo voor zichzelfspre-
kend. als het ons heden misschien toeschijnt, dat de
staat zich zelf een kultureele taak oplegt cn dat hij
zich, onafhankelijk daarvan, de bevordering en de
verzorging van het kultureele leven tot taak stelt.
Dragers van het kultuurleven waren langen tijd
bijna uitsluitend de kloosters alsmede de adel en later
de burgerij: het Rijk had in het geheel geen directen
invloed cp de ontwikkeling, en indirect slechts' in
zooverre, als kerk en standen leden van het Rijk
waren Daarmede hangt het samen, dat wij in den
overvloed en ln den onmetelijken rijkdom der kui
tuurgoederen en gedenkteekenen der vroegere eeuwen
nauwelijks getuigenissen eener echte rijkscultuur be
zitten. Deze omstandigheid is van groote beteekenis.
want zij kenmerkt in het algemeen den vorm van
dat rijk. dat weliswaar als de idee van een orde
ning van het Avondland groote bindende kracht be
zat. maar niet tot de gestalte van een verplichtende
en beslissende werkelijkheid kon komen. Met deze
kenschetsing wordt de Mfeden voor ons allen zichtbare
kultureele taak van den staat aangegeven. De absolu
tistische, zuivere politie- en ambtenarenstaat gaf in
kultureele aangelegenheden slechts ln zooverre van
negatief interesse blijk, dat deze geen verstoring van
de rust en de orde mochten teweeg brengen. De be
moeiingen van den humapistischen welvaartsstaat,
om den staatsburger zooveel kultuurgocderen toe te
kennen en toe te meten als noodig is voor dc instand
houding van zijn tevredenheid van zijn levensstan
daard. kan nog niet als kultureele taak van dezen
staat beschouwd worden. Een veel verder gaande
verplichting Jegens de kuituur als de scheppende le
vensuitingen van het volk heeft echter de staat, die
als inhoud en doel de organische vorming der volks
gemeenschap nastreeft, slechts van het wezen van
dezen staat uit kunnen wij ook zijn kultureele taak
begrijpen.
De staat is de vorm. die de natie zich geeft, om zichzelf
tot de hoogste macht en de in haar sluimerende krach
ten tot de grootste vruchtbaarheid en tot een welge
ordende Inzet voor het gemeenschappelijk welzijn to
brengen.
(Zie vervolg op pag. 3)
