Haarlems Dagblad
Het Cestolene.
Nieuwe landing bij Balikpapan
Prins Bernhard
wil naar Indië gaan.
De Koningin weer thuis.
Er komt werk aan den
winkel.
Het woord is aan
Een actie voor reinheid;
Besmettelijke ziekten.
59e Jaargang, No. 18070
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem.
IJmuiden, Kennemerlaan 154.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054, Adm. 10724.
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom
Zaterdag 7 Juli 1945
Uitgave van de Stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: per week 31
cent. per kwartaal 4.-
Tel.: Redactie 10600. Expeditie 14825.
Er was deze week een bericht dat luid
de: De regeeringen van de West-Euro-
peesche staten zijn zeer nadrukkelijk in
ihun besluit, niets ongedaan te laten om
zooveel mogelijk van de door Duitschland
gestolen goederen terug te krijgen, ook al
zijn die goederen naar Oost-Europa ver
voerd.
Het bericht sluit aan bij een passage in
de regeeringsverklaring: De Nederland-
sche regeering zal in 't bijzonder krachtig
aandringen op teruggave van door de
Duitschers gestolen goederen en vervan
ging daarvan door andere goederen, als
zij niet meer te achterhalen zijn.
De logische gevolgtrekking is, dat de
regeeringen van de West-Europeesche
staten gezamenlijk hun aandrang tot te
ruggave van het gestolene doen gelden.
Natuurlijk staan onze kansen daarbij
beter, dan als wij het alleen moesten
doen. Vooral de Fransche medewerking,
verleend door een zoo krachtdadige figuur
als De Gaulle, is van niet geringe betee-
kenis.
Er zijn mensehen die, als dit onderwerp
te berde gebracht wordt, alleen zullen
denken aan de artikelen die hun persoon
lijk door de Duitschers ontstolen zijn: een
radio-toestel, een of meer fietsen, kleeren,
een auto. In sommige gevallen is de lijst
langer. Anderen zijn door koppig verzet,
door list en door misleiding van de roo-
vers, ook wel eens door een gelukje, aan
zulke berooving ontsnapt. Het is niet de
bedoeling die historie nu te gaan ophalen.
In elk geval is het zeker dat het gestolene
bij particulieren, samengeteld, al een ge
weldige hoeveelheid Nederlandsch bezit
moet vormen.
Maar die zinkt in het niet bij roof van
veel meer ingrijpend belang. Ik denk aan
den diefstal op groote schaal van ons vee
en van levensmiddelen, die in geweldige
hoeveelheden over de grens gevoerd zijn.
Herinner u de groote voorraden, die bij
het begin van den oorlog in Nederland
waren opgeslagen en helaas zoo keurig en
overzichtelijk waren geadministreerd.Wat
is ervan overgebleven? Ik denk aan ons
spoor- en tramwegmateriaal, onze vracht
auto's, onze schepen en vooral aan de
machines en voorraden, die uit zooveel
fabrieken en werkplaatsen zijn gestolen,
waarin dientengevolge de arbeid niet kan
worden hervat. Voor een groot deel waren
die machines door Duitschers gebouwd.
Zij stalen hetgeen zij eerst tegen goede
prijzen en met de van ouds bekende on
derdanige strijkages aan ons hadden ge
leverd. De tijd van de strijkages is nu
herleefd. Dat zal maar al te spoedig blij
ken. Maar daarmee hebben wij het ge
stolene niet terug. De diefstal van die
machines beteekent een geweldige slag
voor onze productie en heeft duizenden
van hun arbeid beroofd. Kansen op ver
vanging door nieuwe zijn er voorloopig
niet. Wie zou ze moeten bouwen en leve
ren''
De gegeven korte opsomming van ge
stolen goederen is lang niet volledig.
Beschikt iemand over de gegevens, waar
mee zulk een lijst aan te leggen zou zijn
en een ruwe sehatting althans zou kun
nen worden gemaakt van den geweldigen
massaroof, in Nederland gepleegd? Het
zal een moeilijke opgaaf zijn die samen
te stellen en de taxatie zal altijd wel be
neden de werkelijkheid blijven. Alleen
een enquête bij alle Nederlandsche dien
sten en bedrijven en bij alle gezinshoof
den zou tot een volledig overzicht kunnen
leiden. Voorloopig zal het wel niet moge
lijk zijn, zulk een onderzoek in te stellen.
Wij hebben al mededeelingen gehad
omtrent een jacht op gestolen kunstwer
ken, die blijkbaar ingezet zal worden.Maar
wij zijn niet onder den indruk van de
verleiding, die schoonheid op de gevoelige
Duitsche ziel deed gelden. Want tegelijk
schiet ons de diefstal te binnen van land
en tuinbouwzaden en zelfs van groote
hoeveelheden Hollandsche teelaarde, die
in schuiten naar Duitschland werden
gevoerd.
Het is wel heel noodig dat aandrang
wordt uitgeoefend om de door Duitsch
land gestolen goederen terug te krijgen of
ze te laten vervangen. Het is niet minder
noodzakelijk dat schadevergoedingen wor
den geëischt voor de vernielingen, in Ne
derland aangericht. Herinneringen aan
den nasleep van den vorigen wereldoor
log stemmen niet optimistisch ten aanzien
van schadevergoedingen. Maar naar het
mogelijke zal toch gestreefd dienen te
worden. En het is zeker niet duldbaar
dat wij de geweldige hoeveelheden
Nederlandsch bezit zouden moeten prijs
geven. waarmee Duitschland zich tijdens
de bezetting heeft verrijkt. Het woord
„verrijkt" verdient eenigen nadruk.
De minister-president heeft aangekon
digd, dat hij per radio wekelijksche ver
klaringen van punten van regeeringsbe-
leid zal geven. Deze zaak, de kwestie van
teruggave van het gestolene, is van groot
en urgent belang. Misschien zal prof.
Schermerhorn haar eens wat nader willen
toelichten. Hoe komt het, zou men bij
voorbeeld graag willen weten, dat zooveel
rollend materiaal van de spoorwegen en
zooveel schepen wegblijven? In deze ge
vallen doen transport-moeilijkheden zich
toch niet gelden. En waarom is het eigen
lijk, blijkens het eerst aangehaalde be
richt, moeilijker om goederen uit Oost-
Europa dan uit Centraal-Europa terug te
krijgen?
Het zou nuttig zijn als de regeering
gesteund werd door een krachtige alge-
Naar „De Pen Gun", het weekblad voor
de Nederlandsche strijdkrachten, mede
deelt, heeft Prins Bernhard in een inter
view met het Amerikaansche persbureau
„International News Service" verklaard
het voornemen te hebben naar Indië te
gaan.
In hetzelfde onderhoud verklaarde de
Prins dat het wel achttien maanden duren
zal voor ons leger geschikt is voor den
strijd in Indië en Z. K. H. sprak de hoop
uit dat het eerste bataljon voor dit doel
tusschen Augustus en November afge
leverd zal worden; dan gaat de eerste
lichting naar Engeland, waar onze men-
schen in opleidingskampen liggen.
De rijtoer van H. M. van de Laan van
Nieuw Oost-Indië naar het paleis aan het
Noordeinde is Vrijdag tot een ware zege
tocht geworden. Eenige keeren verbraken
de duizenden die zich langs den weg ge
schaard hadden het cordon. De auto van
H.M. kon slechts met moeite door de jui
chende menigte komen. In de Parkstraat
stonden de schoolkinderen. Voor het stand
beeld van Willem de Zwijger stopte de auto.
De koniklijke militaire kapel speelde het
Wilhelmus.
Bij aankomst in het paleis werd de ko
ninklijke standaard geheschen, als 'n teeken,
dat de Koningin na 5 jaar weer „thuis" was.
In het paleis werd de Koningin verwel
komd door den burgemeester van Den Haag,
mr. S. J. R. de Monchy. Hij wees er op dat
de gemeente zwaar getroffen is door het
oorlogsgeweld, maar het herstelwerk is ge
lukkig al weer begonnen. Mogen de Koningin
Haar kinderen en kleinkinderen nog jaren
getuigen zijn van de herleving van ons land
en van Den Haag.
Namens de provincie Zuid-Holland sprak
de w.n. Commissaris der Koningin, Staats
raad dr. A. A. R. Rutgers een kort begroe
tingswoord.
Hierna ontving H.M. verschillende voor
aanstaande personen.
Na deze ontvangst verscheen de Koningin
op het balcon van het paleis, waar duizen
den Haar toejuichten en plechtig zongen:
„Dat 's Heeren zegen op u daal".
's Middags maakte de Koningin een groote
rijtoer door de stad, waarbij H.M. storm
achtig werd toegejuicht. Op enkele plaatsen
werd gestopt, o.a. voor het aanhooren van
kinderzang en het bezoeken van een kinder
ziekenhuis.
Na de terugkomst vertoonde de Koningin
zich nog op het balcon.
De afd. Den Haag van het Nat. Jongeren
verbond maakte een marsch door de stad,
defileerde voor het paleis, waarna in de
Laan Copes van Cattenburch nog gedefileerd
werd voor den burgemeester.
De distributie.
Drie kwart liter van de Centrale
Keuken.
Met ingang van Vrijdag 13 Juli wordt
voortaan Liter eten verstrekt. De prijs
der maaltijdenkaarten is gewijzigd in ƒ1,05
per kaart.
Voor de periode 1319 Juli moeten inge
leverd worden de bonnen 104 voor vleesch
of 1 rantsoenbon voor vleesch en bon 70
voor groente of 4 rantsoenbonnen voor
groente.
De kaartverkoop heeft te Haarlem Dins
dag 10 Juli plaats, voor de letters AM van
13.30 tot 15 uur, voor de letters NZ van
15 tot 16 uur.
Melksuiker en eierkoeken.
In de week van 9 Juli tot en met 14 Juli
a.s. zal in het Centraal Uitreiklokaal Vleesch
hal de na-uitreiking plaats vinden van 2
eierkoeken en 250 gram melksuiker, ten be
hoeve van de kinderen geboren in de Ja
ren 1944 en 1945.
De uitreiking vindt gratis plaats na over
legging van de Tweede Distributiestamkaart
van de baby.
Ruiling noodrantsoenbonnen
grutterswaren
Degenen, die in het bezit zijn van nieuwe
rantsoenbonnen grutterswaren en deze wen-
schen te ruilen tegen rantsoenbonnen voor
brood, kunnen zich daarvoor wenden te
Haarlem tot de af deeling „zieken" van de
distributiekantoren Noord, Zuid en Cen
trum.
De rantsoenbonnen worden geruild op
basis van 1 rantsoen grutterswaren4 rant
soenen brood.
Haarlemsche Bibliotheek
en Leeszaal.
In den bezettingstijd hebben de Duitschers
veel boeken en geschriften uit leeszalen en
bibliotheken laten verwijderen.Ook de Biblio
theek en Openbare leeszaal der gem. Haarlem
raakte aldus duizenden werken kwijt. Ge
lukkig is daarvan een groot gedeelte gered
kunnen worden, ook kon na de bevrijding
weer veel teruggehaald worden. „Ons ver
lies is" zoo verplaarde de directeur ons
gelukkig gering. Alleen missen wij nog
een aantal werken die omschreven kunnen
worden als speciale anti-Nazi-lectuur. Veel
daarvan zal wel herdrukt worden, zoodat
wij wat niet gemist kan worden opnieuw
zullen kunnen aanschaffen.
WIJZIGING VAN STRAATNAMEN
Tijdens de bezetting zijn twee leden van den
Haarlemschen gemeenteraad, n.l. de heeren
Mr. H. O. Drilsma en L. Peper, het slacht
offer geworden van de wandaden van den
vijand. Ter blijvende herinnering en als een
eerbiedige hulde aan deze twee mannen be
sloot het gemeentebestuur van Haarlem op
8 Mei j.l. hun namen onder de straatnamen
op te nemen. Naar aanleiding daarvan zijn
de straatnamen „Hofdijkplein" en „Hase-
broekstraat" gewijzigd in onderscheidenlijk
„Drilsmaplein" en „Peperstraat".
In het Australische legerbericht van Vrij
dag wordt medegedeeld, dat de vitale olie
raffinaderijen van Balikpapan op Borneo
zijn heroverd en dat in dit gebied een nieu-
we landing is verricht. Hierbij hebben de
Australische troepen Penadjam, aan den
Westelijken toegang tot de haven, bezet.
Hun opmarsch voortzettend, bereikten zij
Manggar, een landngsplaats voor vliegtui
gen. De stad Balikpapan is thans van Japs
gezuiverd. De Australische troepen hebben
posities ingenomen aan den weg van Balik
papan naar Samarinda. Een Japansch vlieg
tuig heeft twee kleine bommen in dit ge
bied uitgeworpen. Dit is de eerste „lucht
aanval" van de Japanners te Balikpapan.
Op Okinawa, dat thans gebruikt wordt
als basis voor de Liberator-vliegtuigen,
welke Japan aanvallen, wordt een startbaan
aangelegd van een totale lenkte van 25 mijl,
welke gebruikt zal worden voor den eind-
aanval op Japan. De vliegvelden, welke op
het eiland door de Amerikanen worden aan
gelegd, zullen naar door een der Ame-
Rusland tegen Japan?
De aankomst te Moskou van den Mon-
goolschen minister-president maarschalk
Choibalsan wordt beschouwd nauw samen te
hangen met de Russisch-Chineesche onder
handelingen welke momenteel aan den
gang zijn. Het plotseling verschijnen van
den Mongoolschen minister-president in
Moskou wordt daarom in welingelichte
kringen te Londen opgevat als een aanwij
zing, dat de Sovjet-Chineesche bespre
kingen niet slechts beperkt zijn tot diplo
matieke en economische onderwerpen. Men
acht het thans aannemelijk, dat de moge
lijkheid van een deelneming der Sovjets
aan den oorlog in het Verre Oosten een van
de eerste punten op de agenda vormt. De
zware Amerikaansche verliezen op Okinawa
en de Philippijnen en hun gevolgen voor
de toekomst van den strijd hebben, naar
men gelooft, de Amerikaansche opinie des
te meer zich doen spitsen op deelneming
van de Sovjets aan den oorlog tegen Ja
pan, zelfs wanneer dit zekere territoriale
concessies aan de Sovjet-Unie zou betee-
kenen.
Wat betreft den status van de republiek
der Mongoolsche volken zij opgemerkt, dat
de republiek wettelijk nog steeds door
Tsjoenking wordt beschouwd als deel uit
makend van de Chineesche republiek. In
feite trad zij reeds sinds lang op als onaf
hankelijke staat, in nauwsten samenhang
met de Sovjet Unie. Men neemt aan, dat
de Sovjet-regeering graag zou zien, dat dr.
Soeng, de Chineesche minister-president,
thans te Moskou de onafhankelijkheid van
Buiten-Mongolië zou accepteeren.
meene campagne, die de stem van
de openbare meening in Nederland over
de grenzen zou doen weerklinken. Jam
mer dat er nog geen parlement is, dat
door interpellaties eveneens indruk zou
kunnen maken. R. P.
rikaansche ingenieurs van de luchtmacht
werd verklaard tweemaal zooveel verkeer
kunnen verwerken als het groote La Guar-
dia vliegveld bij New York. Okinawa zal
eerlang de grootste eiland-luchtbasis zijn,
welke ooit heeft bestaan.
Storm op til.
Hetzelfde gevoel van „groote operaties
op til", dat men in Zuid Engeland onder
vond vlak voor D-day hangt thans te Cal
cutta in de lucht, nu duizenden tonnen
nieuw oorlogsmateriaal en voorraden van
Europa worden binnen gebracht. Een
groote lucht- en zee-karavaan brengt van
de Britsche havens nieuw oorlogsmateriaal
naar Mountbatten's basis voor den strijd in
het Verre Oosten.
Militaire opleiding der Javanen.
Een bericht van de Japansche legatie te
Stockholm, gedateerd 28 Juni. luidt als
volgt
De centrale bestuursraad van Djokjakarta
heeft besloten over te gaan tot de onmiddel
lijke uitbreiding van het Djokjakartasche
vrijwilligerscorps. Onder de voorstellen, die
den commandant der Japansche strijd
krachten op Java zijn overhandigd, is er
een over de instructie en opleiding van bur
gers onder toezicht van Japansche officie
ren.
Zes tin-baggermolens voor
Nederl.-Indië.
Naar wij vernemen heeft de Billiton-
Mij., de maatschappij die in Indië zich
toelegt op het winnen van tin, bij een
aantal Nederlandsche werven een be
stelling geplaatst op zes complete tin
baggermolens. De opdracht wordt ge
zamenlijk uitgevoerd door de werf Con
rad en Stork-Hijsch te Haarlem. J. K.
Smit's Scheepswerven te Kinderdijk, de
N.V. Verschure Co.'s Scheepswerven
en Machinefabriek te Amsterdam en de
Werf Gusto te Schiedam.
De molens worden voorzien van drie
electro-Dieselmotoren van 650 P.K. De
afmetingen zijn 66 x 20 x 4.20 M, De bag-
gerdiepte is 30 M. en de emmerinhoud
400 L. De molens zullen op de werven
in Nederland geheel worden afgebouwd
en compleet naar Indië worden gesleept.
Deze groote order brengt natuurlijk
een groote werkverruiming met zich
mede. Voor de Haarlemsche werf betee
kent het, dat het aantal arbeiders met
eenige honderden zal moeten worden uit
gebreid.
La Rochefoucauld:
Het is noodiger de men-
schen te bestudeeren dan de
boeken.
Bij den Geneeskundigen Dienst te Haar
lem vernamen wij dat het noodig is geble
ken een actie te beginnen voor de bevorde
ring van de hygiëne van het menschelijk
lichaam. Er komen te Haarlem thans vele
honderden gevallen van schurft voor, ter
wijl geschat wordt dat ongeveer 15 pCt. der
bevolking luizen heeft.
De toegenomen onreinheid is zoo werd
opgemerkt een gevolg van de omstandig
heid dat er een tekort geweest is aan zeep.
textiel en warm water. Vele menschen kon
den zich niet geregeld wasschen en ver-
schoonen. Bovendien kwamen mannen uit
Duitschland met ongedierte. Het eten mag
in Duitschland vrij goed geweest zijn, de
legering in de kampen liet veel te wenschen
over.
Het Roode Kruis heeft te Haarlem een
organisatie In het leven geroepen, die zich
speciaal zal belasten met een actie ter be
vordering der hygiëne en in het bijzonder
de schurft zal bestrijden. In het Kenaupark
is een speciaal bureau daarvoor ingericht.
Maandag 16 Juli begint deze actie.
Zooals men weet wordt er nu weer zeep
gedistribueerd. Een gelukkige omstandig
heid is, dat de volksbadhuizen weer ge
opend zijn. Jammer is, dat er in Haarlem
nog geen enkele zwemgelegenheid geopend
ls. Als er stroom beschikbaar gesteld wordt,
kan in elk geval de zweminrichting aan de
Kleverlaan in gebruik genomen worden. De
chemicaliën, die noodig zijn om het water
van de Inrichting aan de Houtvaart te zui
veren van algen, zijn nog niet beschikbaar
Thans kan er in onze omgeving alleen ge
zwommen worden in Groenendaal en in het
open bad van Stoop.
De luizen, die te Haarlem voorkomen zijn
meest hoofdluizen. Er zijn weinig kleerlui-
zen onder en juist die zijn de overbrengers
van vlektyphus. Maar het bedenkelijke is.
dat het veelvuldig voorkomen van hoofd
luizen wijst op een achteruitgang in de
hygiëne en dat is wel bedenkelijk voor den
gezondheidstoestand.
Weinig typhusgevallen in
Haarlem en omgeving.
Elders uit het land komen berichten over
uitbreiding van het aantal gevallen van be
smettelijke ziekten. In het bijzonder uit
Overijsel, waar vele gevallen van typhus
geconstateerd zijn.
Op den Geneeskundigen Dienst te Haarlem
vernamen wij. dat de toestand wat de be
smettelijke ziekten betreft betrekkelijk
goed is. Het aantal diphteriegevallen is be
langrijk minder. In Haarlem kwamen in de
laatste 2 maanden 9 gevallen van typhus
voor. Dit is, gezien de omstandigheden, dat
er vele arbeiders en geëvacueerden uit
Duitschland en het Oosten des lands komen,
gering, vooral indien men bedenkt, dat dit
vrijwel uitsluitend geïmporteerde gevallen
zijn. Een deel der lijders wordt in de zie
kenhuizen verpleegd. Er worden natuurlijk
alle maatregelen genomen om uitbreiding
der ziekte te voorkomen.
Ook het aantal typhusgevallen *n onze
omgeving is gering.
Wij hebben gemeld, dat er te Haarlem
1 geval van vlektyphus is voorgekomen, ook
geïmporteerd. Bij dit eene geval is het ge
lukkig gebleven. Dank zij de omstandig
heid dat er sterke afweermaatregelen aan
de grens genomen zijn en het medische
corps thans „ingeschoten" is op het gevaar
dat er in vlektyphus schuilt, behoeft men
niet bang te zijn voor een epidemie zooals
die in 1918 te Haarlem voorkwam.
UITBREIDING AUTOMATISCH
TELEFOONVERKEER
Van 6 Juli af is het weer mogelijk van
Haarlem uit automatisch te telefoneeren
met de abonnés van Amsterdam en van de
geautomatiseerde netten van het telefoon-
district Amsterdam, zooals Hilversum, Bus-
sum, de Zaanstreek en verder die plaatsen
waarvan het netnummer met K29 begint.
Naar wij vernemen wordt met spoed ge
werkt aan een verdere uitbreiding van het
automatische verkeer voor de Haarlemsche
abonnés.
EEN RUS SIS CH-CHINEES CH VERDRAG
VAN VRIENDSCHAP?
In kringen, welke in relatie staan met de
Russische ambassade te Washington wordt
verklaard, dat een vriendschapsverdrag tus
schen Rusland en China op het punt staat
te worden gesloten. Er werd echter tevens
op gewezen, dat hierbij geen enkele terri
toriale aangelegenheid wordt behandeld,
zooals o.m. de toekomstige positie van
Mandsjoerije.
Na de Britsche verkiezingen.
Aangenomen wordt, dat zoowel minister
president Churchill als de leider der labour-
partij Attlee een groote meerderheid ln hun
districten hebben behaald bij de Donder
dag gehouden verkiezingen. De Londensche
bladen van Vrijdag voorspellen een slechts
zeer geringe meerderheid en wellicht zelfs
nederlagen voor een aantal der vroegere
coalitie-ministers en voor vooraanstaande
politieke persoonlijkheden. Tot diegenen,
waarvan verwacht wordt, dat hun herver
kiezing zelfs twijfelachtig moet worden ge
acht, behoort volgens de Daily Express o.m.
de conservatief Brendan Bracken, thans mi
nister van marine. Volgens genoemd blad
zou de stemmenmeerderheid voor Ernest Be-
vin en Herbert Morrison slechts zeer gering
zijn. Het orgaan van de Labour-partij, de
Daily Herald verklaart, dat een winst van
100 zetels voor de Labour partij, de minst
optimistische van alle voorspellingen is,
welke in de kringen van deze partij verno
men kunnen worden.