Haarlems Dagblad
Wij Kiezers.
NEDERLANDSCHE TROEPEN
November
Vredesconferentie
De zuivering van
Japan wordt murw gebeukt.
ons geldwezen.
59e Jaargang, No. 18072
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem.
IJmuiden, Kennemerlaan 154.
Tel.: Dir.-HoofdrecL 15054. Adm. 10724.
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom
Dinsdag 10 Juli 1945
Uitgave van de Stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen per week 31
cent. per kwartaal 4-
Redactie 10600. Expeditie 14825.
In den eersten Wereldoorlog bleef Ne
derland het krijgsgeweld bespaard. Wij
hadden het geluk, erbuiten te blijven.
Maar onberoerd liet de oorlog ons niet.
De Spaansche griep, die vele tienduizen
den menschenlevens kostte, een stijgend
tekort aan voedsel en brandstoffen met
een distributie-stelsel, dat tot twee jaar
na den oorlog zou nawerken, een einde-
looze mobilisatie van het leger en natuur
lijk de zwarte handel en de oorlogswinst-
makers. toen als O.W.'ers aangeduid, be
hoorden tot de ellenden die Nederland
deelachtig werden. Ook waren wij van de
buitenwereld afgesloten, zij het dan niet
zoo volkomen als het later onder vijan
delijke bezetting zou geschieden. Het
Nederlandsche volk verdraagt zulle isole
ment niet goed. Het heeft er behoefte
aan dat de frissche wind uit het Westen,
waarover prof. Huizinga zoo levendig kon
schrijven, ongehinderd het land binnen
waait en de gedachten ververscht. Anders
gaan ze in een kringetje ronddraaien en
dat kringetje is klein.
In zulke omstandigheden werd in 1917
een nieuwe Kieswet aangenomen, waar
van Evenredige Vertegenwoordiging met
Stemplicht de kern vormden. Dit oorlogs
kind zou ons niets dan ellende be
zorgen, Zijn goede eigenschappen bleken
schaarsch, zijn ondeugden talrijk.
De menschen, die het ten doop hielden,
waren theoretici. Zij wilden de stemmen
van ons kiezers op gelijke waarde bren
gen. Dat lukte. Zij wilden de partij-
sterkten in de Kamer in wiskundig-
zuivere verhouding brengen tot de op de
partijen uitgebrachte stemmen-totalen.
Dat lukte ook. Zóo precies waren zij zelfs,
dat zij nog niet tevreden waren met de
berekening van de stemmen-overschotten
en die later herzagen en verfijnden. Toen
herademden zij. De legendarische reken
meester Bartjes moet gelukkig geglim
lacht hebben in zijn graf. Theotie had
overwonnen. Maar Practijk had het afge
legd. De herzieners van onze Kieswet
waren deerlijk tekort geschoten in men-
schenkennis en in verbeeldingskracht. Zij
hadden een materie, die bovenal levend
en bewegelijk moest zijn (gelijk het kie
zerscorps dat er zich van bedienen moest)
tot een dood mechanisme gemaakt.
Bij de oude districtsverkiezingen voor
de Tweede Kamer was het land in hon
derd districten verdeeld. Ieder district
zag zijn eigen candidaten optreden. Wij
kiezers spraken van ónzen candidaat. De
man. die gekozen werd,was ónze afgevaar
digde. De verkiezing was een spannende
locale gebeurtenis, die het heele district
in opwinding bracht: een wedstrijd, een
spel. Volwassenen zijn niet minder vat
baar voor spel dan kinderen, zij het op
andere wijs. Behaalde geen enkele can
didaat de volstrekte meerderheid van het
totaal aantal uitgebrachte geldige stem
men, dan werd de wedstrijd herhaald. Bij
de herstemming traden de twee candida
ten. die met de hoogste cijfers uit de bus
gekomen waren, nog eens tegen elkaar in
het krijt. Dat was de eindstrijd.
Het stelsel had evenveel logische te
kortkomingen als menschelijke bekorin
gen De herzieners van de kieswet leefden
helaas nog met hun gedachten in een
gestorven tijdperk van volstrekt rationa
lisme. Zij meenden dat de menschelijke
factor van minder belang was dan de
redelijkheid hunner theorie. Dat was vol
komen verkeerd gezien.
Wij kiezers, aanvankelijk alleen ver
wonderd over het nieuwe stelsel en een
beetje bedroefd dat wij nu onzen eigen
afgevaardigde verloren, ondervonden
spoedig dat wij heel kleine radertjes in
een heel groote machine waren geworden.
Met de boeiende verkiezingsdagen was
het uit. Met het spel-element was het uit.
Ons werd niet meer gevraagd, op een
mensch te stemmen, maar op een lijst.
Liefst op nummer één van die lijst. Wie
dat was ging ons niet aan. Partijbesturen
stelden de volgorde der candidaten vast.
Er gebeurde meer. De beroepspoliticus
ontstond, want de hoog geplaatsten op de
lijsten bleken onwrikbaar zetelvast te
zijn. De verkiezingen gaven nauwelijks
meer verandering in de partijsterkten te
zien: groote verschuivingen kwamen niet
meer voor. Wel trad een heele reeks
kleine partijtjes op, die er voor het mee-
rendeel niet eens in slaagden, één enke
len man in de Kamer te brengen. Dat was
een merkwaardig gevolg van het nieuwe
kiesstelsel. Misschien was het eenvoudig
te verklaren als een poging van sommigen
om de ingetreden verstarring te breken.
Maar men vond het erg. Veel erger was
evenwel, dat wij kiezers onze belangstel
ling steeds meer verloren en dat op den
duur een eenigszïns geprikkelde stem
ming ontstond tegen de stoelvaste Kamer
in Den Haag, die een politiek monopolie
scheen te bezitten. Nu het misliep bleek,
van hoe overheerschend belang het kies
stelsel in het gebouw der democratie is.
Wij zijn, zegt de regeering, misschien
nog wel een jaar van de verkiezingen af.
Hopelijk hoeft het niet zoo lang te duren.
Maar volgens welk stelsel zullen zij
gehouden worden? En de verkie
zingen die erop volgen zullen? Niet
meer, laat ons dat verwachten,
volgens E. V. En zonder stemplicht,
die een rare dwang en in de prac
tijk een mislukking is gebleken. Sommige
menschen hebben nieuwe kiesstelsels be
dacht: alle erg ingewikkeld. Het behoort
niet ingewilleld te zijn. Misschien is het
Moeilijk naar het oude terug te keeren,
maar dat moet gedaan worden als het
landen bij Balikpapan.
Indische troepen hebben twee aniphibielandlngen uitgevoerd op de Noordelijke
kust van de baai van BallkiMiiMtn. De omvang en de aard van dc Nederlandsche
landingen werden niet bekend gemaakt, maar verklaard wordt, dat zij de ge
allieerde controle over de kuststrook rond de baal hebben vergroot. De Austra-
liselie zevende en negende divisie zetten hun opinarsch in de Oostelijke en
Noordelijke dcelen van Borneo voort.
Beijnes weer op gang
Toen de Duitschers begin October 1944
de Firma J. J. Beijnes te Haarlem opdrach
ten wilden laten uitvoeren die het karakter
hadden van onderkruiperswerk ten opzichte
van de spoorwegstaking reparaties aan
spoorwegmateriaal. die niet uitgevoerd kon
den worden op de reeds leeggehaalde werk
plaatsen der Spoorwegen heeft de direc
tie om princlpieele redenen de fabriek op
17 October gesloten. Zij deed dit hoewel
er natuurlijk groote moeilijkheden en fi-
nancieele nadeelen voor het bedrijf aan ver
bonden waren omdat gemeend werd. dat
het verrichten dezer werkzaamheden nóch
in het algemeen, nóch in het belang van de
Spoorwegen toelaatbaar was. Degenen, die
een leidende functie hadden, waren ver
plicht „onder te duiken", aangezien de
Duitschers in hun houding sabotage zagen.
Tot 5 Mei was de fabriek daardoor zonder
toezicht. De Duitschers hebben er bijna
alles uitgehaald; er is slechts „anderhalve"
machine blijven staan.
Dit maakt, dat men bij de heropening
van het bedrijf voor groote moeilijkheden
staat. Maar er ls begonnen. Op dit oogen-
blik werken er weer 260 man. Voorloopig
worden slechts kleine reparaties voor de
Spoorwegen en de N.Z H uitgevoerd, maar
men hoopt, met medewerking van de daar
bij betrokken instellingen, geleidelijk meer
te kunnen doen. Er wordt nagegaan waar
heen de Duitschers de machines en werk
tuigen gebracht hebben. Dit nasporings-
werk is evenwel moeilijk, daar men niet kan
nagaan hoe de verzending heeft plaats ge
had. Tot nu toe zijn ook nog slechts klei
nigheden achterhaald. Bovendien moet nog
veel opruimingswerlc verricht worden.
De 260 man die nu werken normaal
waren het er 400 hebben een arbeids
week van 36>.>j uur. Langzaam aan wordt dit
opgevoerd. De uitbetaling geschiedt of nor
maal 48 uur gewerkt wordt. Bovendien
heeft de directie de loonen nog verhoogd
volgens de overeenkomst, die gesloten is
tusschen den Metaalbond en de drie samen
werkende vakbonden.
Het personeel kreeg gedurende den tijd
dat de fabriek gesloten was. evenals het
spoorwegpersoneel, een uitkeerlng uit het
Nationaal Steunfonds.
Halve liter Petroleum
op bonnen 111 en R. 24
Voor de periode van 9 Juli tot en met 4
Augustus is in de provincies Noord-Holland,
Zuid-Holland en Utrecht (het z.g. B 2 ge
bied) op de bonnen ill en R 24 der M. G.
kaarten een halve liter petroleum per bon
verkrijgbaar.
Dit wil dus zeggen dat personen van 5
Jaar en ouder een halve liter petroleum en
kinderen beneden den leeftijd van 5 jaar een
liter petroleum zullen ontvangen. De bedoe
ling is. dat deze toewijzingen zoodra de
voorraad dit toelaat, worden herhaald en
zoo mogelijk verhoogd. In verband met de
bevoorrading van den handel is het moge
lijk, dat de petroleum niet overal onmid
dellijk verkrijgbaar zal zijn, doch dat de
aflevering eentgen tijd zal vergen. Men kan
er evenwel op rekenen, dat de levering in
ieder geval zal plaats hebben. Voorinleve
ring der bonnen is niet toegestaan.
Geen simulatie meer bij keuring.
Voor de keuring der oorlogsvrijwilligers
zijn nieuwe lichtlijnen opgesteld, De ge
keurde candidaten worden ingedeeld in vijf
klassen. Klasse 1 is die der frontsoldaten,
2 frontsoldaten tweede linie, 3 etappedlenst,
4 administratie en 5 ongeschikt voor alle
diensten (afgekeurd). Van de 600 candidaten.
die in de afgeloopen week in Den Haag
werden gekeurd, behoefden slechts 10 bij
klasse 5 te worden ingedeeld. De moeilijk
heid is echter, dat. in tegenstelling tot vroe
ger, kwalen en gebreken zooveel mogelijk
door de gekeurden worden verzwegen.
Truman op weg naar Europa.
De ontmoeting van Truman, Churchill en
Stalin heeft geleid tot tal van gissingen over
t(jd en plaats van de vredesconferentie. Een
van deze gissingen, die wordt toegeschreven
aan kringen die in nauw contact staan met
Churchill, luidt, dat de vredesconferentie
te Londen in November a.s. gehouden zou
worden, maar in gezaghebbende Londen-
sche kringen verklaarde men Maandag, dat
Downingslraat hierover niets heeft bekend
gemaakt, en dat over deze aangelegenheid
nog niets bekend is.
President Truman is Zaterdag per schip
naar Europa vertrokken. Hij werd vergezeld
door James Byrnes, den nieuwen minister
van buitenlandsche zaken. Aan boord van
het schip bevindt zich een uitgebreide staf
van adviseurs, politieke zoowel als militaire,
die alvorens de ontmoeting van Truman met
Churchill en Stalin begint, nog druk overleg
plegen. Het schip staat per code-radio recht,
streeks in contact met het Witte Huis.
De juiste route en het tijdstip van aan
komst van den president in Europa kan nog
niet bekend gemaakt worden, maar wel kan
uit gezaghebbende bron verzekerd worden,
dat de conferentie te Potsdam gehouden
zal worden.
Het woord is aan
Ralph Waldo Trine:
De grootste dienst, dien tctj
iemand kunnen bewijzen, is
'tem te helpen om zichzelf te
helpen.
Inbraak in „Anneville"
In den nacht van Vrijdag op Zaterdag is
een inbraak gepleegd in het hötel-land-
goed „Anneville" te Ulvenhout, de tijdelijke
residentie van H. M. de Koningin en H. K.
H. Prinses Juliana en daarvoor van Prins
Bernhard en diens stafkwartier. De wacht
van het landgoed, dat op dat tijdstip nog
niet ter beschikking van den hótel-eigenaar
gesteld was. was juist daags tevoren Inge
trokken. Voorzoover tot nu toe kon worden
nagegaan, zijn van de hötel-inventaris een
achttal Perzische tapijten ontvreemd, waar
van één dat twee of drie man vraagt om
versleept te worden
NEDERLAND EN POLEN
Van officieele zijde wordt vernomen, dat
de Nederlandsche regeering de Poolschè re
geering te Warschau heeft erkend.
Koningin bezocht het
zwaar getroffen Putten.
H. M. de Koningin heeft dezer dagen het
zwaar getroffen Putten bezocht en zich ge-
ruimeri lijd met verschillende personen on
derhouden, Zooals men weet zijn 700 man
nelijks bewoners door de Duitschers weg
gevoerd en 105 huizen zijn in brand gesto
ken. Van de 700 weggevoerden zijn er «ot
heden nog slechts 35 teruggekeerd v -divan
de meesten in zeer slechten üchameiiiken
toestand verkeerden. In Duitschtand worden
nasporingen gedaan naar de ovenge weg
gevoerden. maar tot op dit oogenblik heeft
men nog niets van hen gevonden
Een toelichting van den
De Minister van Financiën. Prof. mr P.
Lieftlnck. heeft Maandagavond in een radio-
t oespraak de maatregelen betreffende de in
levering van 100 gulden biljetten, toege
licht.
Het zal zoo begon de Minister geen
verbazing wekken, dat de regeering zonder
dralen besloten heeft tot een zuivering van
ons geldwezen over te gaan. Op drastische
wijze wil zij de hand leggen op alle geld. dat
tijdens de bezetting op laakbare wijze ls ver-
delaren hun ongerechtvaardigde winsten
ontnomen worden.
De regeering zal er niet voor terugdein-
het besmette geld in zijn meest verbor-
men bij de bestrijding van een besmette
lijke ziekte voor ingrijpende maatregelen
niet bang mag zijn ook al brengt dat
eenig ongerief voor de gezonden zoo moet
de kanker van het besmette geld rigoureus
worden uitgesneden.
In de tweede plaats is het dringend nood
zakelijk. dat de geldhoeveelheia in ons land
wordt Ingekrompen. De bankbiljettenclrcu-
latie is van ruim 1 tot ruim 5 milliard ge
stegen. daarnaast zijn er nog de saldi bij
den Girodienst en de particuliere banken
en de zilverbons. Er mag geen inflatie ko
men en vooral de kleine man en de kleine
spaarders mogen niet de dupe worden van
een daling van de waarde van het ruil
middel.
Ook beoogt de regeering met haar maat
regelen een belangrijk fiscaal doel, colla
borateurs en zwarte handelaren zijn notoire
belastingontduikers. De winsten zijn voor
een groot deel in geld gestoken. Wei trach
ten zij zich daarvan op allerlei wijzen te
ontdoen. Maar ergens blijft het. Geen moeite
zal ons te veel zijn om het op te sporen. Er
zal niet geaarzeld worden de bewijslast van
de rechtmatige verkrijging en van de goede
trouw op hen te leggen bij wie het besmette
geld wordt aangetroffen. Bij de fatsoenlijke
lieden, die er nog In overgrooten getale zfjn.
behoeft dit geen bijzondere onrust te ver
wekken. ZIJ zullen er gemakkelijk in slagen
Vliegtuigen van allerlei soort, gevechts-
toestellen en gevechtsbommenwerpers, tor-
pedovlicgtuigen en duikbommenwerpers,
opgestegen van een formidabele Ameri
kaansche vloot, bestaande uit vier vlieg
dekschepen, vier slagschepen, vier kruisers
en een groep torpedojagers, heeft een aan
val gedaan op Tokio en omgeving, zooals
Japan nog nooit heeft beleefd. Zwerm na
zwerm verscheen boven de Japansclie hoofd
stad. Van tijd tot tijd vlogen stellig zeven
honderd vliegtuigen boven de stad en wier
pen hun bommen naar beneden. Toen de
aanval reeds 8 uur duurde was er nog geen
enkel Japansch vliegtuig verschenen. Het
afweervuur was onnauwkeurig. De aanval
bleef voortduren.
De Amerikaansche vliegtuigen trokken
heen en weer tusschen de vliegdekschepen
en de doelen en zij richtten hun aanvallen
op de stad Tokio, op 80 vliegvelden in de
goed was. Wij kiezers zullen ons zeker
weer gelukkig voelen bij het oude distric
ten-stelsel. Het zal ons weer boeien. Het
zal onzen ouden invloed herstellen. Wij
zullen weer groote verschuivingen kun
nen teweeg brengen als wij dat wenschen.
Wij zullen weer in onze oude rechten tre
denWij kiezers! R. P.
omgeving, op Sendal. de grootste stad In N.
O. Japan en een administratief centrum voor
geheel N. Honsjoe, op Goefoe, de stad der
vliegtuigbouwers. Sakai. een industrieele
voorstad van Osaka en Jokaisji, centrum
van olieraffinaderijen nabij Nagoja. Ruim
duizend vliegtuigen der marine namen aan
de operaties deel.
Tegelijk met deze luchtaanvallen, die Tokio
heeft beschreven als „een poging om het
land volkomen te verwoesten voor de in
vasie". strijden duikbooten om de isolatie
van het Japansche moederland. Radioberich
ten van Tokio spraken in de laatste 24 uur
over „troepen geallieerde duikbooten. die
jacht maken op Japansche schepen dicht bij
het Japansche moederland, als onderdeel
van de gecombineerde lucht- en zeeblok
kade. welke moet worden gevolgd door de
invasie." Het Japansche nieuwsagentschap
meldt voorts, dat de Geallieerden aanzien
lijke aantallen duikbooten hebben gezonden
naar de Z. Chineesche wateren.
Amerikaansche vlootst.rïjdkrachten zijn
doorgedrongen in de Zee van Ochot.sk, tus
schen de Koerillen en Siberië en hebben een
Japansch convooi van zes schepen vrijwel
vernietigd, Ook de Japansche visschersvloot
is uit het Noordelijk deel van de Stille
Zuidzee verdreven. Zevenentachtig Japan
sche schepen zijn tot zinken gebracht of be
schadigd. De Koerillen zijn hevig gebom
bardeerd.
Minister van Financiën.
het onderzoek, indien het hen treft, zonder
bezwaar te doorstaan.
De plannen voor de uitvoering van de
geldzuivering liggen gereed, het onttrekken
van de 100 gulden biljetten aan de circula
tie is de eerste maatregel Zaterdag zijn er
telegrammen gezonden naar de centrale
banken en andere financleele instellingen in
het buitenland, waarin gevraagd wordt alle
aankoopen van Nederlandsch bank- en
muntpapïer terstond te staken, dus niet al
leen biljetten van f 100 De uitvoer van Ne
derlandsch geld ls reeds lang verboden, zoo
dat de aanwezigheid van groote bedragen
buiten onze grenzen in vele gevallen een on
wettige handeling als grondslag moet heb
ben. De oorsprong van dat geld zal grondig
onderzocht worden.
Omdat monetare saneering een zorgvul
dige en langdurige technische voorbereiding
vereischt, is het noodig thans in een aantal
op elkaar volgende stappen te doen wat wel
licht beter in één alomvattenden maatregel
zou zijn opgenomen
Met de ingeleverde f 100 biljetten kan men
aanstonds belasting betalen en zekerheid
stellen voor belastingen, die in de toekomst
moeten worden betaald. Het laatste heeft
het voordeel, dat men voor bij den inspec
teur der belastingen gedeponeerde gelden
rente ontvangt
De minister besteft dat deze maataregelen
vooral voor den eenvoudigen man een wei
nig bevredigende regeling aangeven. De be
lastingschuld. die hij heeft te betalen en de
aanslagen die hfj verwachten kan. zullen
waarschijnlijk niet zulke bedragen beloopen.
dat hij er op behoeft te rekenen, dar de
door hem ingeleverde som voor 100 pet. blij
vende fiscale bestemming zal krijgen. Ook
beseft de minister, dat er gevallen zullen
zijn, waarin door den getroffen maatregel
iemand, die toevallig zijn overgespaarde eeld
voornamelijk in f 100 biljetten ter beschik
king houdt, in de ietwat onaangename po
sitie komt te verkeeren. dat de vrije beschik
king daarover ineens wordt geblokkeerd.
Deze nadeelen zijn tot zijn spijt bij een re
geling. waarby het om mllllnrden gaat. niet
te voorkomen, maar hij geeft de verzekering
dat niets, wat goed uitvoerbaar ls. zal wor
den verzuimd om aan deze bezwaren tege
moet te komen. Zoodra het programma van
geldzuivering zal zijn voltooid en het on
derzoek naar het besmette geld voltrokken,
zal op de blokkade een geleidelijke deblok
keering volgen, die echter wel eens een paar
maanden op zich zal kunnen laten wachten.
Intusschen zal 't mogelijke worden gedaan
om in individueele gevallen bijzondere hard
heden te verzachten.
Overigens doet de minister een beroep op
allen om ten opzichte van deze aangelegen
heid elkaar zooveel mogelijk by té staan,
b.v opdat landgenooten. die in moeilijkhe
den geraken omdat zij hun beschikbare eeld
toevallig voornamelijk in biljetten van f 100
hadden belegd, gedurende de eerste dagen of
weken aan wat kleinere coupures worden
geholpen. Voorzichtigheid is daarbij natuur
lijk geboden, want de houders van het be
smette geld zullen trachten nog zooveel
mogelijk daarvan onder dak te brengen. Be
perkt de onderlinge hulp dus tót betrouw
bare personen.
Om aan moeiliikheden. door dezen regee-
ringsmaatrege! ontstaan, tezemoet te komen,
kunnen b.v. werkgevers de door hen bij
loonbetaling uitgegeven briefjes van f 100.—
omwisselen. Zij moeten dan echter zelf dit
geld op geblokkeerde rekening storten. Ge
dacht wordt oolc aan de mogelijkheid om
het ontvangstbewijs van de bank als onder
pand te laten dienen, maar tot uitwerking
dezer gedachte is het nog niet gekomen.
GOUDEN ECHTPAAR.
Op Woensdag II Juli herdenkt het
echtpaar Vugts. wonende Raamsteeg 19E,
den dag. waarop het vóór 50 Jaren in het
huwelijk trad.
