Nog 65.000 Nederlanders vermist. Mishandeling van Gevangenen. Kort en bondig. Ongekende verschrikkingen over Japan Het woord is aan s Atoomenergie als nieuw wapen in den oorlog. 60e Jaargang No 18096 Mp w "3 m Dinsdag 7 Augustus 1945 Bureaux: Groote Houtstr. 93 "B^ H &L® I 1 drSF ^^jjT i Uitgave van de Stichting en Soendaplein 37, Haarlem I M U ££lh I J U CJ| LJ U LJ Voorlichting te Haarlem IJmuiden: Kennemerlaan 154. NWfc «au mu tW A rat an xp*2r sü» ^vw Abonnementen: p.week 31 ct. Telef. 5437. per kwartaal 4. Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724 Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom Tel: Redactie 10600. Expeditie 14825. OPNIEUW blijkt, dat gevangenen mis handeld worden. Met name over het kamp te Vught zijn alarmeerende onthul lingen gedaan. Het Parool heeft in een hoofdartikel onder den titel „Nazi-manie ren" een aantal feiten opgesomd. De in druk wordt gewekt, zegt het blad, dat het kamp geheel volgens Nazi-principes geleid wordt. De kampcommandant schijnt het normaal te vinden, dat gevangenen mis handeld worden. In een pas verschenen brochure van ds. M. C. van Wijhe te Vught deelt deze mede, dat men zelfs zwangere vrouwen urenlang op het appèl laat staan. Bewakers sarren, trappen en schoppen de gevangenen. Men laat hen urenlang straf- exerceeren op klompen, die te groot of te klein 'zijn, zoodat zij spoedig met kapotte voeten rondloopen. Met stokslagen wor den gevangenen aangespoord om over den grond en onder prikkeldraad door te krui pen, waarbij sommigen bewusteloos neer vallen. Tallooze gevangenen sterven van uitputting. De hygiënische toestanden zijn onbeschrijfelijk. Er wordt honger en ge brek geleden in het kamp in Vught en de tuberculose neemt er op onrustbarende wijze toe. Als het huidige régime voort duurt, moet de heele kampbevolking ge leidelijk uitsterven, heeft de kamparts on langs verklaard. In beter omstandigheden verkeeren thans, blijkens het stuk, alleen diegenen die in het bezit van geld en kostbaarheden zijn. Omdat de voeding tekortschiet is er een drukke sluikhandel in levensmiddelen. Het toezicht is onvoldoende en bewakers worden omgekocht. In „Je Maintiendrai" verklaart W.V. in een artikel „Streng en snel recht", dat Duitsche methoden en strafbeginselen blij ken door te dringen in onze gevangen kampen en berechtings-organen. Er wor den met gevangenen vertooningen uitge haald, zooals de S.S. toepaste en er wordt als tuchtmaatregel geranseld, zooals dat onder Duitsch régime ook in Vught en Amersfoort gebeurde. „Wat wij den Nazi's verweten bedrijven wij, wat minder tech- nisch-geraffineerd, nu zelf". Zondag heeft een predikant in dit dis trict in zijn preek medegedeeld, dat de ge vangenen in Vught een dusdanige behan deling ondergaan, dat al velen bezweken zijn. Dat stemt dus overeen met het voor gaande. Een dame, die deze preek hoorde, schrijft mij dat deze dingen haar met angst en afschuw vervullen. Met angst, omdat het Nederlanders zijn die zich zoo gedra gen. Als er niets aan te doen is bestaat immers geen hoop, dat ons land een betere toekomst beschoren zal zijn. Met afschuw, omdat het haar te sterk doet denken aan hetgeen voorbij is: zij heeft verleden jaar zelf gevangen gezeten in Scheveningen en met de methoden van de Duitsche gevan genbewaarsters kennisgemaakt. Voor die vrouwen gevoelde zij een grenzenlooze minachting. Zij doet een beroep op mij om de alarmklok te luiden over hetgeen nu gebeurt. Ik moet hier nog aan toevoegen, dat W. V. in het bovenaangehaalde artikel ver klaart, dat in Nederland meer dan zes maal zooveel verdachten zijn gearresteerd als in Frankrijk. Niet naar verhouding van de bevolkingen, maar eenvoudig zesmaal zooveel. Aangezien de bevolking van Frankrijk iy2 maal zoo groot is als de onze zou daaruit moeten volgen, dat in Nederland het bederf tijdens de Duitsche bezetting zesentwintig maal zoo groot zou zijn geweest. Gelooft u dat? Ik niet. Maar het zal wel een fraaien indruk in het bui tenland maken, waar men er bovendien van overtuigd is, dat die felle Franschen veel scherper vergelding toepassen dan die bedaarde Hollanders. Het feit van de massale opsluiting ver klaart natuurlijk iets van de onvoldoende bewaking in de kampen. Men heeft er niet genoeg behoorlijke menschen voor kunnen vinden. Maar is dat een excuus? Aller minst. Het is slechts een verklarend détail in de geheele zaak van de zuivering, die bizonder slecht voorbereid was en die na de mislukking in het Zuiden des lands, waar men zeven maanden tijd had om er varing op te doen, in het Noorden op pre cies dezelfde wijze aan het mislukken is. De onthullingen over mishandelingen in de kampen zijn een schande voor Neder land. Wij hebben er ons als volk over te schamen. Laat dat duidelijk gezegd zijn en erkend worden. Is dit nu de beschaving, die gered is? Neen, het is het tegendeel: de naaperij van de walgelijke Duitsche barbarismen! Wij wenschen dat de ver raders en de andere handlangers van de Duitschers bestraft worden. Wij eischen ais beschaafde Nederlanders, dat zij be jegend worden volgens de methoden van den rechtsstaat. Dat wil zeggen: hun be handeling moet streng maar humaan zijn. Zelfs niet de geringste mishandeling mag voorkomen. Of zij gestraft moeten worden mag alleen de bevoegde rechter, na be hoorlijk onderzoek, uitmaken. Zijn bestraf fing kan nooit mishandeling inhouden, want die kent onze wet niet. De Middel eeuwen en de pijnbank zijn wij (dat dach ten wij tenminste) te boven. Dit alles eischen or.ze beschaving, ons zelfrespect en hoogste norm van alle, die de meest overtuigende voor ieder behoorde te zijn ons Christendom. Menschen die het daarmee niet eens zijn verlagen zich tot het peil van de Nazi's. Intusschen schijnen zij thans temidden van dit volk hun gang te kunnen gaan. Dat mogen wij niet dulden. Het is uitgesloten 15.000 in de Russische zone? Op een persconferentie in (len Haag van den Repatrieeringsdienst werd medege deeld, dat het werk thans zoo goed als af- geloopen is. Op het oogenblik bevinden zich in Duitschland voornamelijk nog menschen, die om de een of andere reden niet willen terugkeeren. Tot 4 Augustus zijn 261.208 Nederlan ders geregistreerd die de grens zijn gepas seerd. Tot dusverre staat officieel vast, dat 6100 Nederlanders in Duitschland zijn over leden. Er zijn eenige duizenden kinderen zonder ouders over de grens gekomen, dat zijn vooral kinderen van N. S. B.-ers: Hun be langen worden behartigd door het departe ment van onderwijs, kunsten en weten schappen. 1000 Nederlanders die in Zweden zijn zullen vermoedelijk met vliegtuigen gehaald worden. De Nederlanders in de Russische zone. Door den Repatrieeringsdienst werd me degedeeld, dat alle Nederlanders, die in de Russische zone van Duitschland verblijven, zich naar de westelijke demarcatielijn die nen te begeven. Zij zullen aldaar tegen Rus sische repatrieerenden worden uitgewisseld. Helaas lieten de Russische autoriteiten tot dusverre nog geen Nederlahdsche ver bindingsofficieren toe. Dit is te wijten aan het feit, dat de Nedeilandsche SS. die in Rusland heeft gevochten door haar gedragingen en misdaden den Nederland- schen naam in Rusland bijzonder heeft ge schaad. Vandaar dat de Russen een zeker wantrouwen aan den dag leggen voor alles wat Nederlandsch is. Hoeveel Nederlanders zich nog in het door de Russen bezette gebied bevin den, is niet te zeggen. Volgens een Nederlandsche taxatie worden in totaal nog een 65.000 naar Duitschland ge voerde Nederlanders vermist. De Rus sen taxeeren het aantal Nederlanders dat zich in hun gebied bevindt op een 15.000 personen. De krijgsgevangenen. Het aantal destijds naar Duitschland ge voerde krijgsgevangenen wordt op 11.000 geraamd. Tot dusverre zijn 8000 terugge keerd. 3000 man zouden dus nog worden vermist. Velen zijn echter teruggekomen, buiten, medeweten van het Militair Gezag, deels afzonderlijk, deels met vluchtende burgers. Onder inschakeling van alle bur gemeesters in Nederland werd een oproep gericht tot alle krijgsgevangenen, die zich nog niet hadden gemeld. Het resultaat hiervan was dat nog 400 teruggekeerde krijgsgevangenen zich alsnog meldden Volgens mededeeling van een uit de Rus sische zone teruggekeerden sergeant-majoor bevinden zich in dit gebied nog Nederland sche krijgsgevangenen, deels in kampen die nog niet bekend waren. Getracht zal wor den zoo spoedig mogelijk nadere inlichtin gen te verkrijgen. Het lot der Nederlandsche Joden. Volgens een globale raming van de zijde BINNENLAND De eereraad voor het theaterbedrijf, kleinkunst en musici geïnstalleerd voor Noord-Holland, bestaat uit: mr. dr. I. Coop- man, voorzitter, mr. E. Straat, Piet Tiggers, J. Bloem en E. L. Bakhuijs. Om de couranten in die streken van ons land waar nog geen telex werkt van nieuws te voorzien, heeft het ANP thans een transportdienst per vliegtuig inge richt. Maandag vloog de eerste machine, zij gaat eiken dag naar Apeldoorn, Enschede, Groningen, Leeuwarden, Nijmegen, Venlo, Maastricht, Eindhoven, Bergen op Zoom, Exel en Arnemuiden. In het kamp bij Amersfoort zijn weer nieuwe massagraven ontdekt. In een graf liggen Joden, in een ander 75 Russen. 15 Augustus komt er een spoorboekje. Drie kleine kinderen speelden in de van Hoornstraat te Hilversum met een pro jectiel van het luchtafweergeschut, dat zij gevonden hadden. De granaat kwam tot ontploffing, waarbij een vier-jarig jongetje ernstig aan gezicht en hals werd gewond en de twee andere kinderen lichte wonden opliepen. Maandag heeft de minister-president vergezeld van de ministers Ringers, Drees van Schaik, Mansholt en Beel, een bezoek gebracht aan Rotterdam. Het gezelschap werd op het raadhuis door burgemeester Oud verwelkomd. Vervolgens werden in te genwoordigheid van een aantal deskundi gen de verwoestingen in stad en haven be zichtigd, zulks in verband met de recon structie en wederopbouw van ons land. BUITENLAND De grootste vliegboot ter wereld, de Hawaii Mars, verongelukte Zondag tijdens haar proefvlucht in de Chesapeake baai. Alle inzittenden konden worden gered. Sir Mackenzie King, de Canadeesche premier, is in zijn kiesdistrict bij een tus- schentijdsche verkiezing met overweldi gende meerderheid herkozen tot lid van het Canadeesche parlement. Overleden is senator Hiram Johnson, een verwoed isolationist en tegenstander van den ouden Volkenbond. De Joego-Slavische regeering heeft de censuur op uitgaand nieuws opgeheven. dat de Regeering deze dingen goedkeurt. Wij doen een beroep op de Regeering om een onmiddellijk onderzoek in te stellen, de schuldigen te verwijderen en door be schaafde menschen te vervangen, orde en regel in de kampen te scheppen en een duidelijke verklaring omtrent deze zaak aan het volk te verstrekken. Kan de Mi nister van Justitie, tot wiens taak dit alles behoort, dat niet op Vrijdagavond voor de radio doen? Wij wenschen, na de bevrij ding, in een beschaafd land te leven. R. van den Repatrieeringsdienst wordt het aantal van naar Duitschland gevoerde Ne derlandsche Joden op 110.000 personen ge taxeerd. Hiervan zyii vermoedelijk 80.000 om het leven gekomen. Het zal jaren du ren. alvorens precies kan worden mede gedeeld, hoeveel Nederlandsche Joden in Duitschland zijn gestorven. r\ e eerste mededeeling over deze bom is gedaan door president Truman. Chur chill en wijlen president Roosevelt waren het erover eens, dat de productie van dit nieuwe wapen moest geschieden buiten be reik van de Duitsche bommenwerpers, en dat daarom de fabrieken in de Ver. Staten zijn gebouwd. In 1939 hadden geleerden van vele landen ingezien, dat het vrijmaken van energie door splitsing van het atoom tot de mogelijkheden behoorde. Hieraan waren echter geweldige problemen verbonden en aanvankelijk vreesde men, dat bij splitsing van een atoom de aarde zelf zou kunnen vergaan. Het onderzoek werd evenwel voort gezet en het werd hoofdzakelijk verricht aan de Engelsche universiteiten en bij de vorming van de coalitieregeering onder lei ding van Churchill lag de algemeene ver antwoordelijkheid voor het wetenschappe lijk onderzoek bij den toenmaligen President of the Council Sir John Anderson. Een com missie van vooraanstaande geleerden onder leiding van Sir George Thomson gaf advies. Op 11 Oct 1941 stelde president Roosevelt voor om alle pogingen te coördineeren en dat voorstel werd in Engeland aanvaard. Engel sche geleerden gingen naar de V. S. en be sloten werd daar de productie te doen ge schieden. Alles moest natuurlijk in het diepste geheim gebeuren en met den grootst mogelijken spoed, want ook in Duitschland was men druk bezig. Duitschland aan het werk. „Als de Duitschers deze uitvinding zouden hebben gedaan, zou de oorlog wellicht een ander verloop hebben gehad", zoo zei Chur- chil. „Met veel moeite heeft de Brïtsche en Amerikaansche wetenschap alle Duitsche pogingen voorbü gestreefd. Deze waren van grooten omvang, doch bleven ver ten achter. Door onze „Intelligence Service" en lucht macht werden alle pogingen in het werk ge steld om in Duitschland alle pogingen op te sporen, die geleken op de in Amerika ge bouwde fabrieken. In den winter van 1942 of 1943 werd door vrijwilligers van Britsche Commando's en Noorsche troepen ten koste van zware verliezen tot tweemaal toe een aanval ondernomen op opslagplaatsen van z.g. „zwaar water", dat aangewend wordt in een van de mogelijke procédés voor atoom bommen. Met den tweeden aanval werd vol ledig succes geboekt." Zoo was er strijd op alle terreinen, en ook de veldslag in de laboratoria is door de geallieerden gewonnen. Daarvoor is 2000 mil- lioen dollar besteed en 125.000 man hebben gewerkt aan de constructie van de fabriek in de V. S., waar de bom wordt gemaakt. En het organiseerende genie achter „het grootste gokspel in de geschiedenis" was dr. Robert Oppenheimer, een natuurkundige van 41 jaar. Wat is atoomsplitsing. In de scheikunde wordt onder atoom ver staan het kléinste deeltje van een element, dat als regel bij chemische werking in zijn geheel blijft bestaan. Het woord atoom be- teekent ondeelbaar, maar het is na deze naamgeving gebleken dat zelfs het atoom uit kleinere deelen bestaat. Men kan een atoom beschouwen als een zonnestelsel in het klein: een waterstofkern als zon en een aantal electronen (electrische elementaire ladingen) als planeten op betrekkelijk groo te afstand in een vaste baan er omheen cirkelend. Het splitsen van deze eenheid heeft vele geleerden tot onvermoeid vor- schen gedreven. Te Londen heeft Sir John Anderson mede gedeeld, dat ,,de hoeveelheid energie, beslo ten in den atoombom, wonderbaarlijk is. Het probleem der controle op de vrijma king dezer energie is niet opgelost. Ik twij fel er niet aan of het zal opgelost worden, maar er zal nog heel wat werk moeten wor den gedaan. Alle inspanning der laatste paar jaar is gericht geweest op het explosieve vrijmaken der energie. Er zijn groote moge lijkheden, wanneer energie zooals die ^in den bom voorkomt, beschikbaar wordt ge maakt voor het aandrijven van machines en het leveren van krachtbronnen. Het geheele industrieele leven zou er door kunnen wor den gerevolutioneerd, maar voor het zoo ver is zullen nog vele jaren voorbijgaan". Geheel nieuwe chemie. Het Amerikaansche departement van oor log heeft nog meegedeeld, dat een fabriek moest worden ontworpen voor het uitvoeren van alle ingewikkelde verrichtingen, die het gevolg waren van het uitoefenen van con trole op een afstand, van achter zware be tonnen muren ter bescherming van de ar beiders. Een geheel nieuwe chemie moest worden uitgewerkt om het materiaal te concentreeren. Met de methodes, die men tot zijn beschikking had, toen het proces het eerst werd ontdekt, kon men een mil- lioenste gram van het materiaal vervaar digen. Begin 1944 kwam men tot een dui Multatuli: Ik wou mijzelf gaarne eens ontmoetenom te we ten hoe ik mij beviel, maar ik moest goed gehumeurd zijn dien dag, want ik houd niet van onaangenaamheden zendste gram, terwijl in Maart 1944 experi menten met een gram mogelijk werden. Enorme hoeveelheden materialen worden thans verwerkt in vele processen zonder dat een menschelijk oog ooit ziet wat er binnen de bouwwerken gebeurt. Alleen door mid del van een ingewikkelde reeks wijzerplaten neemt men er iets van waar. Iedere ver richting wordt voltrokken in een afgelegen cel. Wanneer deze operatie voltooid is, wordt het materiaal .naar de volgende cel gebracht. Het onontbeerlijke radioactieve metaal dat noodig is voor de vervaardiging van de bom wordt geleverd door Canada, een van de rijkste uraniumbronnen ter wereld. Nog krachtiger modellen. President Truman heeft nog verklaard, dat twee groote en vele kleinere fabrieken in de Ver. Staten met de productie van atoom bommen bezig zijn en dat gewerkt wordt aan nog krachtiger modellen. Hij zeide ook, dat we zeer dankbaar mogen zijn, dat de Duitschers deze wapens niet hebben kun nen maken. Zijn verklaring werd in de V. S. betiteld als „de verbluffendste vordering in de oorlogvoering sinds de ontdekking van het buskruit". Japan meldt: De vijand lijkt zich van een nieuw type bom te bedienen. Een klein aantal B 29-vïiegtuigen viel Hirosjima aan en veroorzaakte aanzienlijke schade. Ook andere mogelijkheden President Truman heeft in zijn verklaring nog gezegd, dat niet alleen aan de vernie tigende werking welke nu ontdekt is wordt gedacht, maar ook aan de mogelijkheden, waardoor het menschdom profijt van deze enorme hoeveelheden energie kan hebben. Bovendien zeide hij: Ik zal het Congres verdere aanbevelingen verstrekken hoe de atoomenergie een krachtig en machtig mid del kan worden om den wereldvrede te be waren. En Churchill heeft gezegd: „Het is nu aan Japan zich te realiseeren wat de gevolgen zullen zijn van een voort zetting van het gebruik dezer verschrikke lijke middelen ter handhaving van het recht over de geheele wereld. Bidden wij, dat deze verschrikkelijke werktuigen ge maakt zullen blijken om den vrede tus- schen de volken te herstellen, en dat zij, in plaats van matelooze vernietiging op den aardbol te veroorzaken, een blijvende bron van voorspoed voor de geheele wereld zul len vormen". Voorbereiding Nood-parlement. I>e regeeringsvoorlichtingsdienst deelt mede: In de radio-rede van den mintster-presidem; van 27 Juni j.l. (regeeringsverklaring van het kabinet), werd medegedeeld, dat zoo spoedig mogelijk gestreefd zou worden naar het her stel van de vertegenwoordigende lichamen. Daartoe zou e-en regeling inzake het zooge naamde Noodparlement aangeboden worden, aan de in 1940 fungeerende Staten-Generaal, nadat dit college eerst aan een zuivering on derworpen zou zijn. Het besluit van 2 Augustus 1945, beoogt de eerste phase van de totstandkoming van een nieuwe volksvertegenwoordiging te verwezen lijken. Er wordt een commissie van vijf le den ingesteld, welke tot taak heeft, de „oude" Kamers te zuiveren van personen, die zich op onvaderlandslievende wijze hebben gedragen. De normen, volgens welke de zuivering ge schiedt, zijn dezelfde als die, welke in het nieuwe Zuiveringsbesluit zijn genoemd. Van de aldus gezuiverde Staten-Generaal wordt de Tweede Kamer bijeengeroepen, ech ter uitsluitend om te beraadslagen over des regeling van het Noodparlement; wordt het desbetreffende door de regeering ingediende wetsontwerp aangenomen, dan komt ook de gezuiverde Eerste Kamer ter behande ling van het wetsontwerp bijeen. JACHT OP MOTOREN EN AUTO'S De Opsporingsdienst heeft in de Haarlem mermeer naar verborgen motorvoertuigen gezocht. Er zijn elementen, die nog steeds niet beseffen, dat het landsbelang niet be diend is met een auto of 'n motorfiets onder het stroo. Eén zwarte-handelaar zag zijn drie nieuwe motoren verdwijnen De in beslag genomen voertuigen zullen aan de Haarlemsche doktoren worden toe gewezen, als er dan nog wat overblijft, komt het bedrijfsleven aan de beurt. N.V.V. EN S.D.A.P. LOS VAN ELKAAR. De voorzitter van het N.V.V.de heer E. Kupers, heeft Zondag te Rotterdam in een rede gezegd, dat de band tusschen S. D. A. P. en N. V. V. verbroken zal worden, ten einde menschen van elke godsdienstige en politieke richting in staat te stellen lid van het N.V.V. te worden. Hij besprak voorts de hechte samenwerking, welke in den be zettingstijd ontstond met de confessioneele vakbeweging en wees er op, dat de kleine vakcentrales, zooals het N.A.S. niet meer opnieuw aan het werk zullen gaan. IN den strijd tegen Japan wordt tlians een nieuw en revolutionair element van vernieling gebruikt, in den vorm van een hom, waarvan de vernietigende kracht grooter is dan van 20.000 ton ontplofbare stoffen^ Het is een atoombom, welke Maandag is uitgeworpen op een Japansclie legerbasis op Hirosjima. Engelsche en Amerikaansche geleerden zijn erin geslaagd atomen te splitsen en de daardoor vrijkomende enorme hoeveelheid energie aan te wenden. Het probleem van de controle op de vrijmaking dezer energie is nog niet opgelost, maar Sir John Anderson, die de algemeene verantwoordelijkheid voor het wetenschappelijk onderzoek heeft gedragen, heeft verklaard er niet aan te twijfelen, dat ook dit vraagstuk zal worden opgelost. In de woestijn van Nieuw-Mexico heeft men on 16 Juli de eerste experimenteele bom tot ontploffing gebracht en daarvan heeft men vernield, dat ei- een verblindende lichtflits ontstond, welke het geheele gebied helderder dan bij het helderste daglicht verlichtte. Toen kwam een geweldig, aan houdend gebulder en een zware drukgolf. Terstond kolkte een ontzaglijke, veel kleurige wolk op tot een hoogte van ruim 40.000 voet. Tinman heeft verklaard, dat indien Japan thans niet de voorwaarden van de Geallieerden aanvaardt, het een regen van verwoesting uit de luelit kan verwachten zooais de aarde nog nooit heeft aanschouwd.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1945 | | pagina 1