De strijd in de Oost herdacht.
Kort en bondig.
De nieuwe bonnen
Hirohito's
Radio-rede.
In Snelle Reeks.
Prof. Schermerhom „Indonesië groeit thans
door de duisternis naar het licht toe".
Voor oen cr „Herrijzend Neder
land" heeft de minister-president prof. dr.
W Schermerhorn Woensdagavond een
rede gehouden over de capitulatie van
Japan.
..Zoo is dan thans aldus begon de
minister-president het heugelijk en
plechtig oogenblik aangebroken: de oor
log, de grootste van alle tijden, de ver
schrikkelijkste, die de historie gekend
heeft, is van de aarde gebannen. Het
Japansche keizerrijk is de laatste in de
rij der roofstaten, die zieltogend in elkaar
is gezakt."
Daarop liet hij volgen: „De weg omhoog
ligt vrij voor alle volkeren en alle ras
sen."
Vervolgens ging de minister-president
den achtergrond van den oorlog met Japan
na. Ieder Nederlander in ïndië wist. dat
de strijd tegen Japan eenmaal onafwend
baar zou komen. Na den Russisch-Japan-
schen oorlog, dus 40 jaar geleden, is het
proces al begonnen, toen een Aziatisch
volk constateerde, dat de blanke wereld
niet onaantastbaar was. Een der verant
woordelijke aanvoerders van de Neder
landsche marine wilde medio 1941, na den
aanval van Japan op Indo-China, den oor
log al in Oost-Azié ontketenen, voor de
Japanners hun programma voltooid had
den. Het is bij een plan gebleven, maar de
voorspelling van dien vlagofficier is uit
gekomen. De oorlog kwam in Pearl Har
bour, op de wijze die Japan schikte. Is het
wonder dat toen de Nederlandsche regee
ring oogenblikkelijk overging tot de oor
logsverklaring aan Japan? De geheele ont
wikkeling van zaken moest hiertoe leiden.
De Japanners hebben hun masker vol
komen laten vallen toen Nederland in 1940
in den oorlog betrokken werd. Bij de on
derhandelingen die toen nog gevoerd wer
den, toonden de Japanners een brutaliteit
en een onbeschaamdheid, die alle perken
te buiten ging.
Over den strijd die na Pearl Harbour
ontstond, de gigantische worsteling, stond
van te voren vast, dat Nederlandsc'n-Indië
te zeer aan zich zelf overgelaten, het on
derspit zou moeten delven. Spreker liet de
eerste oorlogsgebeurtenissen in net Verre
Oosten de revue passeeren. Ook de be
roemde dramatische slag in de Javazee,
waar de Nederlandsche marine, onder
aanvoering van admiraal Doorman, de
beste tradities van de koninklijke marine
hoog hield. „Het past ons op het oogenblik
der bevrijding, op dezen dag der vreugde-
in grooten eerbied te gedenken alle hel
den in de lucht, op zee en te land, die in
den ongelijken strijd het offer van hun
leven brachten, maar daardoor voor het
Koninkrijk der Nederlanden den weg
openden naar de nieuwe toekomst
De minister-president bracht hulde aan
de houding van den Gouverneur-Generaal
Van Starkenborgh en noemde hem een
Nederlander van groot formaat. Hij heeft
met den moed en de wijsheid die zijn
persoon eigen zijn, zijn plaats op een
historisch oogenblik gekend als weinigen.
Ook werd hulde gebracht aan de ambtena-
Ten en burgers die op hun post gebleven
zijn.
De regeering heeft thans oogenblikke
lijk maatregelen getroffen een schip naar
de dichtstbijgelegen havenplaats te zen
den, teneinde den Gouverneur-Generaal,
indien zijn gezondheid dat toelaat, met
eere terug te voeren naar de plaats die hij
7 Maart 1942 moest verlaten, den troon
van Buitenzorg.
In Indonesië zullen groote moeilijkheden
ons deel zijn. „Toch zeggen wij in alle op
rechtheid en met volle overtuiging, dat
thans Indonesië door de duisternis heen
naar het licht toegroeit. De minister
president eindigde: „Laat ons volk den
plicht die er voor ons ligt, om in ons rijk
overzee de hand te reiken aan blank en
bruin, goed verstaan en dienovereenkom
stig handelen. Handelen, ondanks alle
moeilijkheden, die hieraan verbonden zijn.
Rijksgenooten, de oorlog is ten einde. God
geve, dat wij thans met elkander den weg
mogen betreden, waarlangs wat meer rust,
wat meer welvaart en als het mag, iets
meer menschelijk geluk voor hoog en laag
kan worden gevonden. Een bange tijd is
voorbij, onnoemelijk is er geleden, er zijn
uit de rijen dezer volkeren helden aan
den dag getreden, moge het ons tezaam
gegeven zijn. te toonen. dat wij als volk
verstaan, dat uit hun offer onze roeping
ons tegemoet klinkt."
Vervolgens hield prof. dr. J. H. Loge-
mann, minister van overzeesche gebieden,
een korte rede om uitdrukking te geven
aan het geluk dat ons doorstroomt, nu wij
ons eindelijk ontslagen weten van den
druk. die ons zoo lang benauwde en riep
Brood mag niet zonder bon
verkocht worden
De gunstige ontwikkeling der brood
voorziening in ons land heeft gemaakt
dat bij bakkers en publiek hier en daar
de meening heeft postgevat, dat men het
met de distributievoorschriften voor dit
artikel niet zoo nauw meer behoeft te
nemen. Het komt nog al eens voor. dat
bakkers brood zonder bon verkoopen. Af
gezien van het ontoelaatbare feit, dat dit
een oneerlijke concurrentie is tegenover
die broodverkoopers, die zich wel aan de
voorschriften houden, is handhaving en
naleving van de distributieregeling een
gebiedende eisch, indien men er prijs op
stelt de thans bestaande gunstige positie
van de broodvoorziening in stand te hou
den Men kan er dan ook verzekerd van
zijn. dat nauwlettend acht geslagen zal
worden op eventueele overtredingen, met
bestraffing van de overtreders als gevolg.
Ons land kan niet klaar zijn om Indië
volledig te helpen, want we zijn te radi
caal uitgeplunderd. Maar alles zal op alles
gezet worden om de hulp aan Indië met
de meeste spoed te doen verloopen en
alles wordt gedaan om de noodige sche
pen ter beschikking te krijgen. De eerste
voorbereidende maatregelen voor de wij
ziging der Ned.-Indische staatsregeling
zijn genomen. En nu. zoo besloot spr.,
gaan we naar Indië en we zullen het
werk klaren.
Ramp bij vuurwerk.
Meer dan 5 dooden
100 gewonden.
Vuurpijl kwniu op munitiekist torcclit.
De nationale feestdag, welke tevens
de eerste dag van de Rottcrdamschc
vlootweek was en derhalve dubbel
feestelijk werd gevierd, is geëindigd
met een ontzettend ongeluk, dat de
levens heeft gekost van Nederlandsche
burgers en Engelsche matrozen en
waarbü meer dan honderd personen
ernstig werden gewond.
Het programma van de feestelijkheden
vermeldde tot slot het afsteken van een
grootsch vuurwerk op de Nieuwe Maas.
Een groote menschenmenigte was van alle
zijden naar de Maasoevers gekomen of
had een plaats in de talrijke kleine en
grootere booten gevonden om van het
feestelijke schouwspel te genieten. Vooral
bij de Parkkade, waar de Engelsche oor
logsschepen een ligplaats hebben gekozen,
kon men over de hoofden loopen.
Juist was het afsteken van het vuur
werk op een der oorlogsschepen begonnen,
toen een vuurpijl mislukte en in plaats
van zijn weg in de lucht te nemen bran
dend terecht kwam op een langs den wal
gemeerd schip, ongelukkigerwijze juist in
een kist met munitie. De gevolgen waren
verschrikkelijk. De opgepakte menigte
werd door de explosie uit elkaar geslin
gerd en er ontstond een geweldige paniek.
Volgens voorloopige berichten zijn er 5
dooden te betreuren. Minstens 72 personen
werden ernstig gewond.
Bovendien moesten nog tal van lichtge
wonden in de verschillende Rotterdam-
sche ziekenhuizen verbonden worden. De
namen der 5 burgerslachtoffers zijn: de
14-jarige W. v. d. Merwe. wonende in de
Robijnstraat; de 34-jarige M. LieuwenDe
Boer. wonende in de Tesselschestraat; de
67-jarige G. v. Kampen, wonende in de
Rosestraat; de 31-jarige J. Nijssen, wonen
de in de Portugeeschestraat en de 24-
jarïge M. J. Hoek, wonende in de Bever
straat. Gevreesd wordt dat nog enkele van
de ernstig gewonden het leven zullen ver
liezen. Ook op het Engelsche oorlogsschip
heeft de ontploffing een aantal dooden en
gewonden geëischt. Het aantal is nog niet
bekend gemaakt.
Stadjes en Steden.
Het is heerlijk rond te dwalen in vreemde
steden. Het is een diep en vreemd -ge
luk, verloren te zijn in vreemde eenzaam
heid. Want iedere stad is anders in haar
liefelijkheid of haar weemoed. En ieder
stadje is verschillend ln zijn kleuren en
stemmingen.
Ik denk aan het grootsche New York; het
Irotsche San Francisco; het rommelige Holly
wood en het vreemde Salt Lake City; het
kleurige Mexico, het oude Guadalajara en
het juweellge Taxco, de duizelingwekkende
steenmassa's van Rockefeller Plaza, de
blauw-en-gouden baaien van Californië, de
dwaasheid der filmstedelingen, de Mormo-
nentempel en de tabernakel in hun bizarre
vroomheid. Aan de oer-oude boomen van
Chapultepec en de rozen van het park
Alameda, de arcaden van oude Mexicaan-
sehe steden; de vurigheid van haar dansen
en de glorie harer kerken.
Hoe stil en smal zijn de straten van
Curacao.
Hoe deftig zijn de landhuizen van Curacao.
Hoe wit is het Capltool van Havana.
Hoe ijl is de lucht in het hooge Bogota.
Ik herinner mij een urenlangen, stillen
tocht over de breede Surinamerivier en het
duistere, koele oerwoud aan haar oevers.
Een vreemde reis over de hoogvlakte van
Haiti, dat zwart-en-gouden land met de
heldhaftige historie zijner ebbenhouten,
krijgsheeren.
Een praatje bij een koel glas op het balcon
van Wlllemstad's sociëteit ..De Gezelligheid"
met het oude zicht over den havenmond
naar den einder van de zee.
Een heeten, tropischen avond aan het
Champ de Mars van Port-au-Prince, de laat
ste glanzen van de zon op het sneeuwwit
paleis van den zwarten president.
De schoonste dansgelegenheid ter wereld,
Havana's „Tropicana". met de hartverove-
rende muziek van tango's en conga's; het
ritselen van verlichte fonteinen en een hemel
van blauw fluweel en zilveren sterren.
Het drukke Heerenstraatje van Willemstad
met koopwaar van alle hoeken der aarde.
Het statige Gouvernementsplein van Para-
F.n den avond van Allerzielen in 't Cu-
baansche stadje Camaguay, als alle meisjes
kanten sluiers over hooge haa-kammen
dragen en met slanke, witte kaarsen in de
hand ter kerke gaan.
Ik zat op vele plaza's bij vele ruiterstand
beelden van vele onsterfelijke Libertadores.
Eu voor vele koffiehuizen in de middag
zon, tusschen vele menschen en met een
schoenpoetsertje dat mijn schoenen zoo blin
ken deed. dat de blauwe hemel er in
glanzen ging.
De zakelijkheid van New York.
De liefelijkheid van Mexico.
De koelte van Bogota.
De eenzaamheid van Cap Haïtien.
De stilte van Sint Maarten.
Ik wil u meer daarvan vertellen.
MR. E. ELIAS
BINNENLAND
In het binnenlandsche verkeer is het
maximum toelaatbaar gewicht van brieven
en drukwerken verhoogd tot 500 gram. Te
vens is het weer mogelijk om in het inter-
locaal verkeer monsters te verzenden.
Voor de Amsterdamsche universiteit
hebben zich voorloopig 2622 studenten laten
inschrijven. Met de zuivering wordt voort
gegaan.
Bij de directie der Ned. Spoorwegen be
staat het plan. in overleg met den Perso-
neelsraad te Utrecht een monument op te
richten voor degenen onder het personeel
die in dienst van het vaderland zijn geval
len. Daarnevens zullen overal in het land
plaquettes op stations en dienstgebouwen
aanwezig zijn.
Twee keer per dag is er weer een trein
verbinding Amsterdam—Leeuwarden—Gro
ningen. De reis gaat over Enkhuizen en Sta
voren, waarvoor de pont weer in dienst ge
steld is.
Volgens de nieuwe rijksregeling zijn
wachtgelders verplicht passenden arbeid te
aanvaarden op strafle van verlies van
wachtgeld.
Het droogmalen van den Wieringermeer-
polder verloopt goed. Er wordt hard ge
werkt en er wjrdt verwacht, dat de polder
in November weer droog zal zijn.
De minister-president Prof. Ir. W.
Schermerhorn spreekt vanavond in het
radiokwartier over den toestand in de ge
vangenkampen.
De Centrale Distributiedlenst deelt
mede. dat nader bepaald is, dat de restee-
rende bonnen van de 10e periode der M. G.
kaart kunnen worden vernietigd.
Voor gezinnen die niet op gas of electri-
citeit koken zal, zooals bekend is, petroleum
beschikbaar gesteld worden. Thans kunnen
die gezinnen petroleumtoestellen op vergun,
ning koopen. Voorloopig worden die ver
gunningen evenwel alleen gegeven aan be
paalde groepen, o.a. gezinnen met een baby
onder de 15 maanden, gezinnen uit meer dan
5 personen bestaand, ernstige zieken, ouden
van dagen, enz. De petroleumtoestellen wor
den van biscuitbllkken gemaakt. Het onder
zoek naar een geschikte katoenplt heeft een
bevredigend verloop. Ondanks de moeilijk
heden hoopt men eind September een rede
lijk aantal petroleumtoestellen beschikbaar
te hebben.
BUITENLAND
Pélain is overgebracht naar fort Porta-
let, waar tijdens de regeering van Vichy
politieke verdachten zooals Daiadier. Blum
en Gamelin zijn geïnterneerd geweest.
De rantsoeneering van benzine en fruit
in blik zal in de Ver. St. onmiddellijk wor
den afgeschaft.
Domei meldt, dat de Chineesche re
geering te Nanking (de z.g. nationale re
geering) besloten heeft uiteen te gaan.
Noodkaarten Va en Vb Geldig tot
528 200 gram bloem 1-Sept.
529, 530 125 gram gort 1 Sept.
531 100 gram vermicelli 1 Sept.
532 100 gram eipoeder 1 Sept.
533 100 gram kaas 1 Sept.
534, 535 100 gram versch vleesch
of 4 oz. (112 gr.) vleesch in
blik of 4 oz. (112 gr.) visch
in blik 25 Aug.
536 100 gram zout 1 Sept.
537 ongev. 225 gr. huish.zeep 1 Sept.
Noodkaarten Va
a561, a562a a563. a564, a565
800 gram brood 1 Sept.
a566, a567 400 gram brood 1 Sept.
a568 600 gram biscuits 1 Sept.
a570 125 gram peulvruchten 1 Sept.
a571 250 gram suiker 1 Sept.
a572 125 gram boter 1 Sept.
a573, a574, a575 125 gr. margarine 1 Sept.
a576 2 liter melk 25 Aug.
a577, a578, a580 1 K.G. aardapp. 25 Aug.
Noodkaarten Vb
b561, b562 800 gram brood 1 Sept.
b563 250 gr. rijst of kinder
meel 1 Sept.
b564, b565 250 gram suiker 1 Sept.
b566 2 tabl. chocol. (110 gr.) 1 Sept.
b567, b568 125 gram boter 1 Sept.
b570 125 gram margarine 1 Sept.
b571 6 liter melk 25 Aug.
b572 1 K.G. aardappelen 25 Aug.
Inlegvellen:
bl5 800 gram brood 1 Sept.
bl6 1 y2 liter melk 25 Aug.
bl7 1 K.G. aardappelen 25 Aug.
cl6 iy2 liter melk 25 Aug.
cl7 2 tabl. chocolade (110 gr,) 1 Sept.
dl3 800 gram brood 1 Sept.
el3 250 gram rijst of kindermeel 1 Sept.
De levering van rijst of kindermeel is
afhankelijk van den voorraad bij de win
keliers; de keuze berust derhalve niet bij
het publiek. Op de bonnen 534 en 535 zal
zoo mogelijk versch vleesch worden af
geleverd; is dit niet mogelijk, dan wordt
vleesch of visch in blik verstrekt.
Op bon 533 voor kaas zal voor de helft
vette en voor de helft magere kaas wor
den afgeleverd.
Met uitzondering van die voor melk,
mogen de bonnen eerst bij aflevering der
goederen aan de winkeliers worden afge
geven; ongeoorloofde voor-inlevering kan
tot misbruik ten nadeele van het publiek
aanleiding geven.
Bij deelneming aan de warme maaltijden
uit de centrale keukens moeten aldaar bij
den kaartverkoop de bonnen a577. a578 en
b572 voor aardappelen en 534 voor
vleesch worden ingeleverd.
Zelfverzorgers moeten op door de
distributiediensten aan te geven dagen
aldaar inleveren;
Graan: a561, a562. a563, a564, a565, a566.
a567, a568, b561, b562, bl5 (inlegvel) en dl3
inlegvel)-.
Vleesch: 534 en 535.
Melk: a576, b571, bl6 (inlegvel) cl6 (in
legvel).
Aardappelen: a577, a578, a580, b572
en bl7 (inlegvel).
De bonnen zijn met ingang van Zondag
19 Augustus geldig; er mag evenwel reeds
des Zaterdags 18 Aug. op worden gekocht,
met uitzondering van de artikelen melk
en aardappelen, welke eerst op Maandag
20 Aug. mogen worden gekocht. Winke
liers, die voortijdig op de bonnen verkoo
pen, zullen niet worden herbevoorraad.
En een weenende menigte.
LS laatste overlevende van de as Ber-
lijnRomeTokio, onzaliger nage
dachtenis, heeft keizer Hirohito bij het
scheiden van de markt de eerste radio
rede van zijn leven gehouden. Het was
een opvallend debuut. Wij weten niet of
de Japansche luistervinken zich tot op den
vloer gebogen hebben, toen de verheven
stem van den Tenno uit hun nederige toe
stellen tot hen kwam. Maar ongetwijfeld
moeten de meer ontwikkelden onder hen,
diegenen die Duitsch kennen, door de
keizerlijke taal herinnerd zijn aan wijlen
hun dierbaren bondgenoot dr. Josef Goeb-
bels. Diens afscheidsrede is de wereld be
spaard gebleven. Hij werd door zelfmoord
verhinderd, haar te houden. Maar de
keizer van Japan heeft eenige dingen ge
zegd, hem waardig.
Zijn eerste zin overtrof den Duitscher
zelfs: „Na diep den algemeenen loop der
wereld en de omstandigheden, welke
thans in ons rijk heerschen, te hebben
overpeinsd, hebben wij heden besloten
een regeling van den tegenwoordigen toe
stand te verwezenlijken door over te gaan
tot een buitengewonen maatregel." Daar
volgt dan op, dat hij de capitulatievoor
waarden aanneemt.
Ik geloof niet dat zelfs Goebbels ooit
zoover is gegaan in het betitelen van
zwart als wit. De keizer van Japan deelt
zijn volk op dit oogenblik mede, dat h ij
besloten heeft een regeling te treffen, nog
wel van den loop der wereld. H ij heeft
besloten! H ij gaat over tot een buiten
gewonen maatregel! Goebbels kon zijn
domme luisteraars veel wijs maken, maar
de Japanners zijn er blijkbaar nog mak
kelijker tusschen te nemen. Laten wij het
onthouden. De domste menigte is tevens
de gevaarlijkste.
„Te streven naar gemeenschappelijke
welvaart en geluk van alle naties, zoowel
als naar veiligheid en welzijn van onze
onderdanen is de plechtige verplichting,
die door onze keizerlijke voorouders is
overgeleverd en die ons na aan het hart
ligt."
Ja. dat zeiden Goebbels. Hitler en Mus
solini ook, met uitlating dan van het
woord keizerlijk. Zij hadden daar een paar
andere woorden voor.
„In waarheid hebben wij den oorlog
verklaard aan Amerika en Engeland op
grond van onzen oprechten wensch om
Japans zelfbehoud te verzekeren en Oost-
Azië te stabiliseeren, terwijl het verre van
onze gedachten was inbreuk te plegen op
de souvereiniteit van andere staten of om
ons te begeven in gebiedsuitbreiding."
Ja juist. Zwart blijft wit. Z. M. poogt
te bewijzen, dat zijn mannetjes in ge
dachteloosheid tot al die gebiedsuitbrei
dingen zijn overgegaan. Zij gingen in ver
strooidheid scheep en toen zij er eenmaal
waren was er geen boot meer terug. Jam
mer.
„Hoedt u allerzorgvuldigst voor eeniger-
lei uitbarsting van een emotie, welke
noodelooze verwikkelingen zou kunnen
veroorzaken of wel broederstrijd en twee
dracht, dewelke verwarring zouden schep
pen, u op dwaalwegen leiden en u het
vertrouwen in de wereld doen verliezen."
Hieruit blijkt, dat de keizer wel even
benauwd voor revolutie was. Maar niet
erg, want hij dreigde niet eens met de
doodstraf, zooals zijn Duitsche vrienden
steeds deden. Tenslotte is een keizer nog
altijd meer dan een stel burgerjongens
met hoerapetten op. Ook al huichelt hij
even erg.
De menigte voor het paleis hoedde zich
allerzorgvuldigst voor verwikkelingen,
broederstrijd, tweedracht, verwarring,
enz. Hopelijk verloor zij ook haar kinder
lijk vertrouwen in de wereld niet. Zij
weende slechts en riep: „Vergeef ons, o
Keizer, onze inspanningen waren niet vol
doende."
Ons slotwoord zij: Houdt ze in de gaten!
Allerzorgvuldigst!
Haarlem en Omgeving.
De Haarlemmers wier familienaam be
gint met letter E of G kunnen in plaats
van op Donderdag 16 Augustus hun nood-
kaart 6e serie en brandstoffenkaart op
Donderdag 30 Augustus aan de Vleeschhal
afhalen.
Uit de financieele stukken der ge
meente Haarlem blijkt, dat het N. S. B.-ge
meentebestuur om eigen portemonnaie ge
dacht heeft. De jaarwedde van den burge
meester werd op f 13.000 gebracht, de post
wethouders steeg van f 20.113 op f 31 360
per jaar. Een wethouder die vol-ambtenaar
was kreeg f 8910. terwijl de wethouder-
olaatsvervancend burgemeester op I 9315
kwam Aan Winterhulp werd uit de gemeen
tekas een subsidie gegeven van f 6000.
Op een tweetal voor predikant bij de
Christ. Gereformeerde Kerk te 's-Graven-
hage-Oost staat ds. J. P. Geels te Aalsmeer.
De heer P. J. Visser, monteur bij
Heringa en Wutrich. afd. bliksembeveili
ging, te Haarlem, hoopt Dinsdag 21 Aug.
den dag te herdenken, dat hij 25 jaar gele
den in dienst dezer N.V. trad.
Sport.
DAMMEN*. Ook de Haarlemsche dam-
enthousiasten willen een hulpactie begin
nen voor de damvereenigingen in de geteis
terde gebieden, die hun bord en schijven
z(jn kwijtgeraakt. Allen, die een bord of
schijven kunnen missen, worden verzocht
deze af te geven bij de volgende adressen:
P. H. Meure, Overtonweg 20. Haarlem-N.,
J. W. van Dartelen, Koediefslaan 42, Heem
stede. Clublokalen van de Haarlemscho
Damclub, bovenzalen Restaurant Munnlks,
Groote Markt 10 (Maandagsavonds van
7.30-12 uur).
Geldelijke bijdragen worden gaarne in
gewacht op postrekening 282402 ten name
van den heer van Dartelen.
HONKBAL. 19 Aug. 10 uur HHC
Schoten. EDO-terrela (beslissing kam
pioenschap).
