De Vrede. Ons land krijgt stem in het Japansche kapittel Nederland bond de kat de bel aan. leder dezen winter onder dak. Kort en bondig. Voorbereiding van de Vredesverdragen. Het woord is aan Koninginnedag te Haarlem éOo Jaargans No. 18107 1 Ti Dinsdag 21 Augustus 1945 Bureaux: Groote Houtstr. 93 "1^ 9 J^*X VV\ H I |-H'| B Uitgave van de Stichting en Soendaplein 37, Haarlem 9 lL Jl J I I I I I I J t. M li M I. J I C^J Voorlichting te Haarlem. IJmuiden: Kennemerlaan 154. afe ^bur JU Abonnementen: p.week 31 ct. Telef. 5437. ^tmf per kwartaal 4. Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724 Directeur-Hoofdredacteur: Kobcrt Peercboom Tel: Redactie 10600. Expeditie 14825. IS er nu vrede? Italianen, Duitschers en Japanners zijn achtereenvolgens ver slagen. Als de laatste Japanner het vuren zal hebben gestaakt en zich overgegeven, zal er niet meer gevochten worden. Wil dat dan zeggen, dat wij den vrede bereikt hebben? Neen, dan moeten wij beginnen met hem te scheppen. Een Engelschman, dien ik wel eens eerder geciteerd heb, heeft het na den eersten wereldoorlog in deze woorden uitgedrukt: De wereld moet weten dat, indien zij vrede wil, zij hard daarvoor zal hebben te werken. Dit klinkt eenvoudig en begrijpelijk genoeg. Er zijn dan ook veel menschen die dit standpunt kennen. Het is ook door an deren, in verschillende bewoordingen, tot hun kennis gebracht. Maar daarom besef fen zij de waarheid van deze gedachte nog niet! Daarom is zij bij hen nog niet tot een overtuiging gegroeid! In den loop der jaren en der oorlogen heb ik den indruk gekregen, dat de meesten van meening zijn, dat oorlog heerscht zoolang er ge stoken, geschoten en met bommen gesme ten wordt en dat zoodra dit ophoudt, er vrede is. Hoe die verder bewaard moet blijven is de zaak van ministers en diplo maten. Als zij erin slagen boffen wij. Als zij falen hebben wij pech. Op den duur falen zij altijd en dan komt er weer oorlog. Menschen die meenen, dezen automati- schen loop van zaken te kunnen verbreken, zijn idealisten. Een ideaal is iets, dat nooit verwezenlijkt kan worden. Zij komen evenwel met bewijzen voor den dag waar uit blijkt, dat in den loop der geschiede nis een aantal idealen wel verwezenlijkt is. Dat is lastig. Dus is dit woord blijkbaar verkeerd. Het zal „illusie" moeten zijn. Maar men kan hen toch moeilijk illusio nisten noemen. Dus blijven zij idealisten. Het is een beetje vreemd, maar er is geen tijd om over die lastige dingen na te denken. In elk geval zijn idealisten men schen, die niet met hun beide beenen op den grond staan en dat is ons ideaal. (Hoe klopt dat nu weer?) Enfin. Er is altijd oor log geweest en dus zal er altijd oorlog blijven. Het is een menschelijke eigen schap. Primitieve volken, die hem nog nooit gevoerd hebben, zijn uitzonderingen die den regel bevestigen en geheele ge slachten in andere volken, die hun gansche leven in vrede hebben doorgebracht, heb ben geboft. Daarmee basta. Met dit soort redeneering, waarop nog allerlei varianten bestaan, kan een aan tal menschen zich niet vereenigen. Tot hen behoorend hoop ik van harte, dat ons aantal zal toenemen, in alle landen ter wereld, anders gaan wij rechtstreeks naar den volgenden oorlog toe. Want de voor waarden om hem te voorkomen zijn nog volstrekt niet vervuld. Het Handvest van San Francisco is een instrument, meer niet. Een werktuig. Zijn bruikbaarheid hangt volkomen af van de menschen, die het hanteeren moeten. Zij zullen meer werktuigen noodig hebben, maar ook als zij die maken is de overheerschende vraag: Wie zijn zij en hoe springen zij er mee om? Ik spreek eenvoudige democratische taal als ik zeg dat dit afhangt van den wil der volken, die zij vertegenwoordigen. Tegen de openbare meening in regeeren is on mogelijk. Maar dan moet zij ook een mee ning zijn en haar wil doen gelden. Als de volken den oorlog niet willen, komt hij niet. Er moet uit alle macht gewerkt wor den om dit te bereiken. De ministers en diplomaten, waarop de gemakzuchtige zich verlaat, zijn ook maar gewone menschen. De meesten van hen bezitten bijzondere bekwaamheden, maar daar staan zwakkere eigenschappen tegen over, zooals dat nu eenmaal bij menschen het geval. Zij worden vaak beïnvloed door personen, die hun eigen belangen trachten te dienen en daarbij niet kies keurig in hun middelen zijn. Het is on- noodig daarover uit te weiden; de historie biedt voorbeelden te over. Verwonderlijk is het heelemaal niet. Niemand kan zich geheel aan invloeden van anderen ont trekken en niemand bezit daarbij een feil loos onderscheidingsvermogen. Tegenover die invloeden moet een volkswil staan, die tegen den oorlog is. En om dien te vormen is aller medewerking noodig, ook die van de eenvoudigste menschen. De overtuiging moet groeien: wij kunnen den oorlog voor komen. Wij, het volk! Bij alle moeilijk heden zullen wij onzen wil kenbaar maken dat hoe men ze ook oplost, dat niet door oorlogsgeweld mag gebeuren. Middelen om grooter toenadering tusschen de volken te bereiken, zooals Federale Unie, zullen worden gebruikt als deze gedachte over- heerscht. Maar met de slappe, fatalistische houding, die alles maar overlaat en zich beroept op het goedkoope „er is altijd oor log geweest" wordt niets bereiktbe halve den volgenden oorlog. Straks zullen de strijders voor den vrede zich weer in grooten getale doen hooren. Want zij weten wel dat er nog geen vrede is, als er niet meer gestoken, geschoten en met bommen gesmeten wordt. Zij zullen hun vereenigingen doen herleven of nieu we stichten. Zij zullen acties gaan voeren en leden, helpers, medewerkers vragen. Als het zoover is, geeft dan gehoor aan hun oproep. En als gij dat nalaat, zeg dan niet: ik kan er niets aan doen, het ligt boven mijn kunnen, ik ben toch immers machteloos. Want dat is niet waar. R. P. AMERIKAANSCHE AMBASSADEUR. In den Haag is de Amerikaansche am bassadeur in Nederland dr. Stanley K. Hom- beck aangekomen. r> IJ de eapitulatiebesprekiiig-eii te Tokio, welke binnenkort die te Manila zullen opvolgen, zal, volgens de laatste berichten, ook een Nederlandsche vertegen woordiger aanwezig zijn. Gen. Mae. Arthur heeft aangedrongen op een vlotte afwikkeling, d.w.z. binnen tien dagen. De eerste landingen door de Amerikanen op het Japansche moederland kunnen elk oogenblik verwacht worden. Deze operaties zullen gesteund moeten worden doorinstructies, die de Japansche afgevaardigden uit Manila naar hun land hebben meegenomen. Men verwacht, dat de geallieerde landingen zonder verdere plichtplegingen plaats zullen hebben. r\E Japanneezen hebben meer dan eens beloofd, dat zij hun tegenstanders de overgave zouden dicteeren in de zalen van het „Witte Huis" te Washington. Deze plan nen zullen thans vermoedelijk in zooverre gewijzigd worden, dat het Keizerlijk paleis te Tokio de capitulatiecommissie binnen zijn muren zal ontvangen. De verdediger van Corregidor in 1942, luitenant-generaal Wainwright, die door Amerikaansche parachutisten uit een krijgs gevangenenkamp bij Moekden is bevrijd, is onderweg naar Tokio. En toch dreigt Japan nog! Via den zender Saigon hebben de Jappen geprotesteerd tegen het opstoomen van een geallieerde vloot naar de Nicobaren. Zij nemen het standpunt in, dat de geallieerden geen nieuwe acties mogen ondernemen, vóór de besprekingen over het beëindigen der vijandelijkheden voltooid zijn. Mocht een dergelijke operatie toch plaats vinden, dan zullen de Japansche strijdkrachten zich wel licht genoodzaakt zien uit zelfverdediging tot een tegenaanval over te gaan. Ons Indië. Terwijl de Japanners in het gebied van Batavia het bevel „staakt het vuren" op volgen en zich op onderhandelingen over de overgave voorbereiden, schijnen de be zetters van Borneo nog niet op de hoogte te zijn van den huidigen stand van zaken. Er zijn hier en daar nog uitdagende handelin gen voorgekomen. Mantsjoerüe. Aan het Russische front wordt de over gave verder voltooid. De tegenstand op Zuid-Sachalin is geëindigd, maar in Mant- sjoerije lijkt op sommige plaatsen nog ge vochten te worden. Ruim 70.000 Nederlanders bevinden zich onder de meer dan 200.000 sinds den overval op Pearl Harbour door de Japanneezen ge maakte geallieerde krijgsgevangenen en door de Japanneezen geïnterneerde burgers, aldus heeft het algemeen Ned.-Indisch hoofdkwartier bekend gemaakt. Ongeveer De 58-jarige majoor Vidkun Quisling, wiens naam gebruikt werd als aanduiding van landverraders heeft Maandag het eer ste verhoor ondergaan vanwege zijn activi teit als premier van Noorwegen gedurende de Duitsche bezetting. Hij leek tamelijk nerveus toen hij tegenover zijn 7 rechters (3 juristen en 4 leeken) stond. Hij zag bleek en hield het hoofd gebogen, maarhij betuigde zyn onschuld. Hij beweerde Noor wegen en Zweden voor vernietiging als slagveld te hebben behoed, ontkende den Duitschen militairen inlichtingen te hebben verstrekt of vóór April '40 met de nazi leiders de Noorsche invasie te hebben be sproken, maar erkende vóór dien datum met hen in verbinding te hebben gestaan. Hy zeide gepoogd te hebben van de nazi's beveiliging van de Noorsche belangen te verkrijgen. Een rechter las uit Duitsche documenten verklaringen voor, welke met zijn verklaringen in strijd waren. 5.000 Nederlanders bevinden zich in het Ja pansche moederland, doch 20 a 40.000 krijgs gevangenen en geïnterneerden zijn onder gebracht in Ned. Indië. Voorts bevinden zich 75.000 Nederlandsche vrouwen en kin deren in afgesloten gebieden, ofschoon niet als gevangenen in eigenlijken zin. Ministers der groote vijf" komen in Londen bijeen. De permanente raad van de ministers van buitenlandsche zaken der vijf groote mogendheden, welke op de conferentie van Potsdam werd opgericht, zal op 10 September a.s. in Londen bijeenkomen. In deze bijeenkomst zullen in de eerste plaats de voorwaarden voor de vredes verdragen worden onderzocht voor de landen, die aan de zijde van Duitschland hebben gevochten. Het verdrag met Italië komt het eerst aan de beurt. Naar uit Rome wordt gemeld zal de Italiaansche minister van buitenlandsche zaken met een delegatie binnenkort naar Londen komen. Deze delegatie zal echter niet aan de besprekingen over het vre desverdrag mogen deelnemen. Prof. A. Heringa: De wereldvrede kan niet tot stand komen als een van regeeringswege, dus van bo nen af georganiseerd insti tuut; hij moet uit de volken zelf voortkomen. Verscheidene optochten. Het Haarlemsche Comité voor Nationale feesten wijst er op, dat het bericht, dat Za terdag geplaatst werd den indruk zou kun nen vestigen, dat er bij de komende feesten te Haarlem slechts één optocht zou zijn. Dit is geenszins het geval. Behalve de Sportoptochten op 31 Augustus zal er dien middag een gecostumeerde optocht zijn in Haarlem-Oost. (Opgave bij G. F. van Dijk, Damiatestraat 12) en een in het Kleverpark- kwartier (aanmelden bij H. v. d. Ham, v. Ostadestraat 4), benevens een bloemencorso in Bosch en Vaart. Op 1 September heeft plaats een gecostu meerde jeugdoptocht in het Centrum (aan melden bij D. J. v. Ellinckhuyzen, Anegang 32 en J. A. v. d. Linden, KI. Houtstraat 8) en een in Haarlem Noord (aanmelden bij H. Schindeler, Gen. Cronjéstr. 1). Ook verschillende buurtvereenigingen hou den nog op deze dagen optochten in hun wijken. Vervoer van Duitsche kolen. Op het oogenblik worden van de zijde der Geallieerden plannen uitgewerkt, teneinde in de komende jaren de Nederlandsche ha vens in te schakelen bij het kolenvervoer uit het Roergebied naar Engeland, Frank rijk, Italië en overzeesche gebieden. Het zou hier om zéér belangrijke hoeveelheden kolen gaan. Ook aan de haven van Antwer pen zal een bepaald quantum voor ver scheping worden toegewezen. Schadevergoedingsnota richtlijn voor de anderen. De diplomatieke correspondent van Reu ter. Sylvain Mangeot, schrijft over de nota die' de Nederlandsche regeering heeft gericht tot Groot Brittannië, Frankrijk, Rusland en de Ver. Staten betreffende de Nederlandsche eischen ten aanzien van schadevergoedingen uit Duitschland, dat in deze nota, die de eerste stap is van een der kleinere geallieer den, twee punten van bijzonder belang zijn, aangezien zij de beginselen in het licht stel len, die waarschijnlijk van invloed zullen zijn op de andere eischen: in de eerste plaats de eisch betreffende een zoo spoedig mogelijk teruggeven van als zoodanig te herkennen geroofd Nederlandsch bezit hetzij dit in Duitschland of elders wordt aan getroffen. De Nederlandsche nota maakt overal een onderscheid tusschen vergoeding voor scha de toegebracht aan eigendommen in Neder land en als zoodanig te herkennen geroofd bezit, dat door de Duitschers uit Nederland is weggehaald en dat weer kan worden op gespoord. De eerste categorie zal volgens de bepalingen van de overeenkomst van Pots dam gedekt worden uit de Westelijke zones van Duitschland alleen maar de Nederland sche eisch ten aanzien van geroofd bezit heeft, naar officieel verluidt betrekking op bezit, waarvan men meent dat het zich zoo wel in de Oostelijke, Russische zone be vindt, als in de Westelijke. Onder als zoodanig te herkennen geroofd bezit rangschikt de Nederlandsche regeering niet alleen kunstschatten, maar ook in- dustrieele uitrusting, paarden, vee en schepen. In de tweede plaats de eischen ten aanzien van een billijk aandeel in alle schepen die door Duitschland moeten worden afgestaan. Deze eisch is gesteld met het oog op de bewezen diensten en ernstige verliezen die door de Nederlandsche koopvaardij geleden zijn tijdens den oorlog. Hier wordt wederom een onderscheid gemaakt tusschen den terug keer van Nederlandsche schepen en de ver werving van Duitsche schepen. Tot dusverre is nog niets gepubliceerd omtrent de ver houdingen in de toewijzing van de Duitsche schepen aan Rusland en de andere geallieer den, zoodat het nog te vroeg is om voor spellingen te doen ten aanzien van wat de beschikbare basis zal zijn waarop de Neder landsche eisch op een billijk aandeel zal kunnen worden gesteld. Van betrouwbare zijde verluidt, dat de Nederlandsche nota met haar eisch ten aan zien van schepen uitdrukkelijk noemt: schepen, bestemd voor de binnenscheepvaart, Geteisterde gebieden hebben voorrang bij wederopbouw. Ir. J. A. Ringers, minister van openbare werken, hield een bespreking met 70 bur gemeesters van gemeenten uit de verwoeste gebieden. Hij verklaarde, dat de regeering er van overtuigd is, dat bij den wederop bouw van ons land de geteisterde gebie den voorrang moeten hebben. Alles moet nu in het werk gesteld worden, om de men schen voor den winter onder dak te bren gen. Dat zal niet gemakkelijk zijn. Vooral de materiaal-positie is uiterst precair. Het weinige materiaal, dat nog in Nederland is, zit opgeborgen en wordt zwart verhan deld. Aan de betrokkenen is gelegenheid gegeven bun voorraden op te geven zonder dat zij gestraft zouden worden. Thans zal met harde hand ingegrepen worden tegen ieder, die zich poogt te verrijken aan de ellende van ons volk. Ook de Geallieerden hebben met een groot materiaaltekort te kampen. Het is niet uitgesloten, dat wij zelfs ook voor ons land kostbare artikelen (als voedsel en ko len) zullen moeten uitvoeren, om aan het noodige bouwmateriaal te komen. De re geering acht echter de huisvesting in de ge teisterde gebieden van zoodanig belang, dat zij in het uiterste geval desnoods ook deze offers brengen wil. Er zijn ongeveer 5500 noodwoningen geprojecteerd en het staat vast, hoeveel elke gemeente er van krijgen zal. Bovendien is er goeden grond te ver wachten dat uit Amerika nog dit jaar nood woningen zullen worden geïmporteerd, ter wijl ook elders bestellingen zijn geplaatst. Deviezen-moeilijkheden en het vervoervraag stuk vormen echter onzekere factoren. Be halve den noodwonlngbouw moet ook het noodherstel van beschadigde panden door gaan. In Denemarken wordt thans een in zameling gehouden van gereedschappen. 900.000 zonder eigen huis. Volgens de laatste berekeningen zijn er meer dan 900.000 menschen in ons land die geen eigen huis meer hebben. Waar sommigen genoegen moeten nemen met bouwvallige schuurtjes als woonplaats, waar wind en regen binnengieren. waarvan er duizenden door Duitschland in beslag werden genomeri en later werden vernield. De Nederlandsche nota heeft in dit stadium meer dan zuiver nationale beteekenis en is een symptoom voor de ongerustheden der kleinere Geallieerden ten aanzien van het verkrijgen van een snelle en duidelijke definitie van hetgeen de tusschen de groote mogendheden overeengekomen politiek zal beteekenen wanneer zij in praktijk wordt gebracht. De afwezigheid van vertegenwoor digers uit de door de Duitschers bezet ge weest zijnde gebieden in West-Europa in de oorspronkelijke reparatiecommissie die te Yalta in het leven is geroepen is te Pots dam hersteld door een uitnoodiging aan Frankrijk door als vierde permanente lid zitting te nemen in de commissie. De Fran- sche regeering heeft het terstond duidelijk gemaakt dat zij voorbehoud maakt ten op zichte van de reparatieclausules der over eenkomst van Potsdam en de huidige Ne derlandsche nota bevestigt den indruk dat vele der onderwerpen van de overeenkomst van Potsdam meer in bijzonderheden op nieuw zullen moeten worden behandeld wanneer de kleinere geallieerden hun reke ning indienen. De Nederlandsche nota die in vry krach tige termen is gesteld zal er belangrijk toe bijdragen om opheldering te brengen in het geen nog duister is in de interpretatie van de passages in het communiqué van Pots dam betreffende de schadevergoedingen. BINNENLAND Met ingang van heden loopt een trein UtrechtArnhem, die aansluiting geeft op de verbinding AmsterdamUtrecht. Voor Jan de Rooy, de held van de Langstraat, die door zijn heldhaftig optre den een Duitsche aanval deed mislukken en zich daarna vrijwillig meldde om vijf voor hem genomen gijzelaars in vrijheid te stel len, zal een monument worden opgericht. Voorzitter van het comité is de heer J. van Herben, burgemeester van 's Gravenmoer. Het monument komt in de gemeente Sprang-Capelle aan den verkeersweg Waal- wijk-Tilburg. Minister-president Prof. Ir. W. Scher- merhorn zal Donderdagavond a.s. in het Spartastadion te Rotterdam voor de Ne derlandsche volksbeweging spreken. Het beroemde Friesche stamboekvee is den oorlog goed doorgekomen. Het aantal stuks vee is in len oorlog zelfs toegenomen. Friesland zal de getroffen provincies zoo veel mogelijk met vee helpen. Gelderland) komt het eerst aan de beurt en zal binnen kort een zending van 400 stuks ontvangen* Uit een opslagplaats aan de Keizers gracht te Amsterdam zijn bontvellen ter waarde van f 100.000 gestolen. De particuliere secretaresse en secre taris van de Koningin maken in opdracht van H.M. een rondreis door Twente om zich op de hoogte te stellen van de moeilijkhe den die zich in deze streek voordoen. In tegenwoordigheid van Prinses Ju liana heeft Prins Bernhard Zaterdagmiddag in de Bijenkorf te 's Gravenhage de R. A. F. tentoonstelling geopend. In de westelijke provincies worden in September lucifers gedistribueerd. Men krijgs voorloopig per persoon één doosje in de 4 weken. De plechtige opening der Amsterdam- sche universiteit heeft op 17 September plaats. BUITENLAND Volgens de Amerikaansche Radio heeft president Truman besloten een einde to maken aan het programma van de leen- en pachtovereenkomsten. Een voorraad gifgas-ammunitie, van Engeland naar Australië gebracht om ge bruikt te worden wanneer Japan eventueel tot den gasoorlog zou zijn overgegaan, zal in zee worden geworpen.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1945 | | pagina 1