Haarlems Dagblad
MacArthur op Okinawa.
De regeeringsmachine loopt.
Hugo de Croof.
De nieuwe bonnen
Haarlems randgemeenten
Onderscheiding
voor Prins Bernhard.
Het woord is aan...;
«Oe Jaargang Nó. 18111
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
IJmuiden: Kennemerlaan 154.
CTelef. 5437.
(Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724
Directeur-Hoofdredacteur; Robert Peereboom
Woensdag 29 Augustus 1945
Uitgave van de Stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: p.week 31 ct.
per kwartaal 4.
Tel: Redactie 10600. Expeditie 14825.
HET was gisteren drie eeuwen geleden
dat Hugo de Groot op 62-jarigen leef
tijd te Rostock stierf. Zulke data pleegt
men ter herdenking van groote mannen te
(bezigen. In dit geval stemt de datum over
een met de nieuwe actualiteit van het
levenswerk van den grooten man. Want
(hoogtepunten van dat werk, dat vele we
tenschappelijke gebieden besloeg en van
Wonderlijke geleerdheid zoowel als van
yooruitzienden geest getuigde, waren zijn
strijd voor de hereeniging der kerken en
zijn baanbrekende geschriften over het
Recht.
Op dit laatste gebied heeft de geleerde
Grotius zich reeds bij zijn leven een we
reldnaam verworven, die nog steeds in
vollen luister straalt. Juristen, staatslie
den, strijders voor den vrede in alle lan
den der wereld kennen Grotius en zijn
Werk en beschouwen het als een der voor
naamste grondslagen van hun arbeid. In
het buitenland bestaan vereenigingen, die
zijn naam dragen en aan de studie van
zijn geschriften en de verbreiding van zijn
denkbeelden gewijd zijn. Hij wordt be
schouwd als grondlegger van staatsrecht
en volkenrecht, als profeet van de rechts-
philosophie. Hij was de eerste diè de Vol
kenbondsgedachte ontwikkelde, zij het dan
niet in den vorm, dien de moderne de
mocraat eraan zou willen geven. Dat doet
niets af aan het feit, dat hij den nieuwen
weg wees. Genève heeft aan hem gedach
ten ontleend. San Francisco heeft aan hem
inspiratie te danken. In de toekomst, als
het groote streven van de toenadering der
volken zich met onafwijsbare zekerheid
verder ontwikkelen zal, zullen zijn dragers
zich blijven beroepen op Hugo de Groot.
De naam van dit genie is onsterfelijk ge
lijk die van Rembrandt. En hij dient ons
land nog immer. Dat wij Nederlanders in
de wereld beschouwd worden als het volk,
dat bij uitstek den vrede bevordert, dan
ken wij aan hem in de eerste plaats. Wordt
niet sinds zijn leven Nederland als „het
land van Grotius" aangeduid?
Het is een eeretitel die zijn tijdgenooten,
onze voorvaderen, niet verdiend hebben.
Zij vervolgden hem, sloten hem op en
(joegen hem tot driemaal toe in balling
schap. Zij verbitterden zijn leven. Niet
omdat zij zijn arbeid op rechtsgebied, zijn
werk voor den vrede der volken aanvoch
ten, maar om kerkelijke redenen.
Die waren het die hem in 1618, als Ar-
miniaan, tegelijk met den raadpensionaris
Johan van Oldenbarnevelt in gevangen
schap deden belanden. Eerst zat hij op het
Binnenhof in arrest. Toen hij tot levens
lange gevangenisstraf was veroordeeld
werd hij op het Slot Loevestein opgeslo
ten, waarin hij binnen twee jaar in de
vermaarde boekenkist ontkwam. Zijn
vrouw, Maria van Reigersberch, had het
plan bedacht en uitgevoerd en het was aan
haar dat Vondel zijn versregel „Eén vrouw
is duysent mannen t'crgh" zou wijden.
Na de ontvluchting begon het rustelooze
leven in ballingschap, dat nog tweemaal
door bezoeken aan Holland, dat hem tel
kens weer verdreef, onderbroken zou wor
den. Misschien was hij een te groote geest
voor zijn medemenschen. Zeker is, dat hij
de afgunst van velen heeft opgewekt en
de waarheid krachtig in het gelaat ge
slingerd van lieden, die haar vreesden.
Het is bitter voor het genie, niet bij zijn
leven erkend te worden. Het is moeilijk
voor het genie,, die erkenning wèl te vin
den. Waaruit volgt dat het zwaar moet
vallen, een genie te zijn.
Hugo de Groot's verbazingwekkende ga
ven waren al in zijn kinderjaren ontdekt.
Hij was een wonderkind. Op elfjarigen
leeftijd toegelaten als student te Leiden,
promoveerde hij als veertienjarige te Or
leans. Johan van Oldenbarnevelt nam hem
mee naar het Fransche Hof, om het won
der den Koning te toonen. Als zestien
jarige werd hij, na de uitgave van zijn
eerste boek, tot 's Lands Historieschrijver
(benoemd.
Vaak geschiedt het dat wonderkinderen
snel „opbranden", dat zij jong sterven of
(bij het bereiken van volwassen leeftijd uit-
igebluscht blijken te zijn. Zoo verging het
De Groot niet. Zijn genie ontplooide zich
met de jaren, de helderheid en diepte van
zijn gedachten en vindingrijkheid namen
toe, de eervolle ambten vielen hem vanzelf
ten deel en volgden elkaar snel op. Als
23-jarige was hij advocaat-fiscaal van den
Hove van Holland, als dertigjarige pen
sionaris van Rotterdam, spoedig belast
met moeilijke onderhandelingen in Enge
land, daarna onbetwist, na Oldenbarne
velt, de tweede staatsman des lands. Toen
Volgde de gevangenschap.
Hij leefde in België, in Frankrijk, waar
Koning Lodewijk XIII hem beschermde en
(hem een jaargeld toekende. Hij schreef er
vele belangrijke werken, gewoonlijk in het
[Latijn, waaronder dat vermaarde boek „De
■jure belli ac pacis" (Over het recht van
oorlog en vrede) dat bovenal zijn wereld
naam zou scheppen. Hij deed zijn vergeef-
sche pogingen om in Holland terug te kee-
ren en werd tenslotte ambassadeur van
Koningin Christine van Zweden bij het
Fransche Hof. Tien jaar lang vervulde hij
dat ambt. Toen begaf hij zich naar Zwe
iden, in de hoop een andere post te zullen
verwerven. Hij slaagde niet, maar nam
toch zijn ontslag als gezant. Op de terug
reis werd zijn schip in een storm op de
Duitsche kust geworpen. Ziek en uitge
put kwam hij in Rostock aan en stierf
daar op 28 Augustus 1645. Het lijk werd
gebalsemd en bijgezet in de Nieuwe Kerk
te Delft, zijn geboorteplaats. Pas eeuwen
later zou in die stad zijn standbeeld ver
rijzen.
Generaal MacArthur is aangekomen op
bet eiland Okinawa. Hy bevindt zich op
reis naar Japan waar hij aanwezig zal zijn
bij de bezetting van het Japansclie moeder
land door de Amerikaansche troepen. Zijn
hoofdkwartier zal hij, zooals reeds gemeld,
vestigen in het keizerlijke zomerpaleis aan
de baai van Sagaml.
Admiraal William Halsey is aan boord van
het Amerikaansche slagschip „Missouri" de
baai van Tokio binnengevaren.
Tevens zijn drie hospitaalschepen de baai
van Sagami binnengestoomd, om ca. 36.000
krijgsgevangenen te evacueeren. De slagsche
pen Duke of York, Missouri, Iowa en South-
Dakota zijn ter hoogte van Yokohama voor
anker gegaan.
Weg naar Singapore open.
De haven en het fort van Penang op Ma-
laka ligt onder het bereik der kanonnen
van het slagschip Nelson. Andere Britsche
oorlogsbodems liggen ter hoogte van de
strategische haven Sabang. Daarmede is
de toegang tot de straat van Malaka weer in
Britsche handen en ligt de weg open naar
Singapore. Twee vlooteenheden, die snel
opstoomen naar Malaka en Sumatra, zijn
Dinsdag voor het eerst in contact gekomen
met plaatselijke Japansche vloot autoritei
ten. In Penang is een Japansche officier aan
boord gekomen van de Nelson om besprekin
gen te voeren met vice-admiraal Walker. Te
Sabang kwam een Japansche officier aan
boord van den kruiser London.
Met de voltooiing der bezetting van zui
delijk Sachalin, zijn de Russen thans min
der dan 60 K.M. van Hokkaido, het Noor
delijkste van de Japansche eilanden. Alle
eilanden welke den Japanners dienden tot
springplank voor een invasie van de Aleoeten
en de toegangswegen beheerschten naar
Wladiwostok zijn thans in Russische han
den en van Japanners gezuiverd.
Uit Parijs is gemeld, dat een Fransche
expeditionaire strijdmacht van 8000 man,
die op Madagascar gereed staat om naar
Indo-China te vertrekken, opdracht heeft
ontvangen, zich gereed te houden teneinde
begin September scheep te gaan.
In een uiteenzetting „waarom Japan den
oorlog verloren heeft", heeft Domei, het
Japansche persbureau, gezegd, dat Japan
zijn overmacht reeds kwijt was lang voor
dat er sprake was van de atoombom, en
zelfs voordat Rusland Japan den oorlog
verklaarde. De aanvallen op de Japansche
scheepvaart dwongen Japan, wat zijn be
voorrading voor de oorlogsvoering betreft,
afhankelijk te zijn van China en Mantsjoe-
rije. Met de verovering van Okinawa door
de Amerikanen werd de opbouw van een
economische eenheid, bestaande uit Japan,
Mantsjoerije en China, die in eigen behoef
ten kon voorzien, een hopelooze taak. De
maatregelen om de binnenlandsche indus
trie onder den grond te laten doorwerken
konden geen gelijken tred houden met de
Geallieerde luchtaanvallen.
Wil Japan rekken?
Via de Japansche radio heeft het Kei
zerlijk hoofdkwartier een verzoek aan de
geallieerden gedaan, om nadere onderhan
delingen over de capitulatievoorwaarden.
De Jappen hebben van geri. Mac.Arthur
nauwkeurig opgave gekregen van de gebie
den welke zij aan generaal Mountbatten
moeten overgeven. Wat Indonesië betreft
vermeldt deze order, dat de Japansche
strijdkrachten op Sumatra, Java, de kleine
Onvoldoende vervoer.
De Heemstedenaars zijn blij met de
tramverbinding op den dag, maar in de
avonduren zitten zij zonder communicatie
middel. Half zeven rijdt de laatste tram
naar Haarlem. Het is dus onmogelijk
's avonds naar een bioscoop, schouwburg
of concert te Haarlem te gaan, tenzij men
er de wandeling voor over heeft. Verschil
lende belanghebbenden hebben aan de
directie der N.Z.H. gevraagd om in de
avonduren te gaan rijden, al was het dan
ook met een beperkten dienst. Deze ver
zoeken worden bestudeerd, maar wij ver
namen, dat er tenzij er meer stroom
beschikbaar gesteld wordt weinig kans
is dat in de eerste weken de rijtijden der
trams zullen worden uitgebreid.
De bewoners van Overveen en Bloemen-
daal zitten nog geheel zonder vervoermid
del naar Haarlem. De N.Z.H. heeft wel
eenige bussen, maar die zijn absoluut on
voldoende om een dienst te organiseeren.
Het wachten is op autobussen. Het is mo
gelijk dat er onverwachts wat bussen voor
de N.Z.H. komen, maar op zoo'n buiten
kansje hoopt men nauwelijks. Het ziet er
naar uit, dat de Overveners en Bloemen
dalers nog wel eenige maanden geduld
zullen moeten hebben.
Dat zooveel Nederlanders ook nu nog
niet beseffen, dat deze jurist, staatsman
en wijsgeer een figuur van wereldbeteeke-
nis was en nog steeds is, wijt ik ten eer
ste aan het feit, dat hun op school weinig
meer van De Groot verteld is dan de
lichtelijk-komische anecdote van de ont
snapping in de boekenkist, die in ver
houding tot de beteekenis van zijn werk
van nul en geener waarde is. En ten tweede
aan de omstandigheid, dat in ons land te
weinig gedaan is om zijn moeilijke ge
schriften moeilijk vooral door den vorm,
waarin wetenschappelijke publicaties in
zijn tijd gegoten werden binnen het be
reik van een groot aantal lezers te bren
gen. Dat getuigde ook prof. Van den Bergh
van Eysinga, die gisterenavond voor de
microfoon over hem sprak. Moge deze
tijd, die aan Grotius' wijsheid wellicht
meer behoefte heeft dan eenig vroeger
tijdvak, daar verandering in brengen.
R. P.
Soenda-eilanden, (Bali, Lombok en Timor)
Boeroe, Ceram, Ambon, Kai, de Aroe eilan
den, Tanimbar en de eilanden in de Alfoe-
ren Zee, Celebes en Halmahera en Ned.
Nieuw-Guinea zich moeten overgeven aan
den Geallieerden opperbevelhebber in Z. O.
Azië. De Japanners op Borneo vallen onder
de zone van den Australischen bevelhebber.
Prins Bernhard heeft dezer dagen uit han
den van generaal Eisenhower de medaille van
de bronzen ster ontvangen. De eervolle
vermelding, die deze onderscheiding verge
zelde, luidde als volgt: „Luitenant generaal
Z. K. H. Prins Bernhard, voor bewezen
diensten in vérband met de militaire opera
ties van SI Augustus 1944 tot 8 Mei 1945. Als
commandant van de Nederlandsche Binnen
landsche Strijdkrachten heeft Prins Bern
hard zeer veel bijgedragen tot het oprichten
van de weerstandbeweging in de Nederlan
den en was hij in hooge mate verantwoorde-*
lijk voor de succesvolle uitvoering van de
plannen voor het gebruik van deze strijd
krachten. Hij heeft tijd noch moeite ge
spaard bij de geslaagde mobilisatie van de
bevrijde eenheden, hun oefening en hun
inzet voor deze in de geallieerde legergroe
pen ingeschakeld werden. Zijn diensten zijn
van onschatbare waarde geweest voor de
geallieerde oorlogsinspanningen."
Albert Êinstein:
Vrede kan niet door geweld
gehandhaafd worden maar
alleen door elkaar te be
grijpen.
Voor de le en 2e week van de 10e periode
1945, 215 September zijn in de Westelijke
provincies de volgende bonnen geldig:
Alle noodkaarten 6:
600 200 gram bloem
601 250 gram gort
602 100 gram eipoeder
•603/604 200 gram suiker
606 100 gram kaas
607 100 gram zout
609, 610 1 rantsoen vleescli
Noodkaarten 6A, B, C:
A, B, C 650 tot en met 655 800 gram
brood
A, B, C 656,657 400 gram brood
A, B, C 658 250 gram peulvruchten
A, B, C 661 125 gram boter
A, B, C 662, 663 125 gram margarine
A, B, C 664 100 gram vet
A 665 1 doosje lucifers
B 665 800 gram brood
C 665 110 gram chocolade
Noodkaarten 6 D:
D 650, 651 800 gram brood
D 652 250 gram rijst of kindermeel
D 653 100 gram suiker
D 654 110 gram chocolade
D 655, 656 125 gram boter
D 657 125 gram margarine
Inlegvellen
D 14 800'gra,m brood
E 14 250 gram rijst
Tabakskaart49 2 rantsoenen tabaksarti
kelen
Geldig tot en met 8 September:
608, D 658 JD 660 2 liter melk
B 666. C 666 1 1/2 liter melk
611, B 668 1 K.G. aardappelen.
A 667, B 667 C 667 2 K.G. aardappelen*
De bonnen 605, A 660, B 660, C 660, A 666
A 668 en C 668 zullen niet worden aange
wezen en kunnen worden vernietigd.
Bij deelneming aan maaltijden van de
centrale keukens moeten aldaar bij den
kaartverkoop de bonnen 609 voor vleesch en
A 667, B 667 en C 667 voor aardappelen
worden ingeleverd.
Zelfverzorgers voor graan, vleesch, melk
of aardappelen moeten op door de distribu
tiediensten te bepalen dagen aldaar inle
veren resp. de bonnen voor brood, vleesch,
melk of aardappelen.
De bonnen zijn met ingang van Zondag
2 September geldig; er mag evenwel reeds
des Donderdags 30 Augustus op worden ge
kocht, met uitzondering van de artikelen,
melk en aardappelen, welke eerst op Maan
dag 3 September mogen worden gekocht.
Winkeliers, die voortijdig op de bonnen ver-
koopen, zullen niet worden herbevoorraad.
De lucifers zullen eerst verkrijgbaar zijn.
met 9 September.
Nu nog op de eerste versnelling, binnenkort op dé
tweede, komend voorjaar:met volle kracht vooruit
De minister van Handel en Nijverheid, Ir.
H. Vos, heeft onder den titel: „In de eerste
versnelling" een toespraak voor den zender
Herrijzend Nederland gehguden, waarin hij
o.m. zeide:
Het kost altijd moeite een machine op gang
te brengen als zij een poos heeft stilgestaan.
Dit geldt ook voor het ingewikkeld rader
werk der volkshuishouding.
Waar zat zij op vast? In de eerste plaats
op de energievoorziening. Een machine kan
niet draaien zonder kolen. Voorts zit zij
vast op het verkeer, want het verkeer moet
de kolen, de grondstoffen en de gereedge
maakte goederen vervoeren. Een derde
vraagstuk is de invoer van grondstoffen.
Een vierde probleem is dat van den arbeid
en het inschakelen van de arbeidskrachten.
Een vijfde dat van het geld. Zoolang er
in de zwarte markt makkelijker en meer
verdiend wordt dan in normalen arbeid, zal
de voorziening van arbeidskrachtên een pro
bleem blijven.
De vraag is nu: komt er beweging in. Is
er vooruitgang merkbaar in de maatschap
pelijke productie?
De kolen.
De kolenproductie is stijgende. Per dag
worden in de Limburgsche, mijnen thans
19.000 ton kolen geproduceerd en het is te
verwachten dat dit getal nog zal stijgen.
Daarnaast bestaat er een koleninvoer van
75.000 ton per maand uit de Ver. Staten.
Daarbij komen de kolen, die uit het Roer
gebied geïmporteerd worden. Wat de kolen-
voorziening betreft, al bedraagt zij nog 60
procent van het normale cijfer, kunnen we
zeggen dat er een belangrijke verbetering is
ingetreden.
Het verkeer.
Ook het verkeer is verbeterd. Na het vrij
komen van de Maas konden 100.000 ton
steenkolen uit Limburg worden vervoerd.
Ook de verkeerswegen zijn grootendeels
hersteld. En al is het aantal personenauto's
nog vrij laag, het aantal vrachtauto's is aan
zienlijk gestegen.
Import.
Wat de import aangaat, de invoer van
katoen en wol is bevredigend. De aanvoer
van rubber belangrijk voor de banden- en
schoenenindustrie is nog krap, maar een
verbetering is te verwachten, vooral nu de
oorlog met Japan geëindigd is. Kolenaan-
voer maakt het mogelijk dat er binnenkort
voorloopig twee eenheden brandstof ter
beschikking gesteld zullen worden en het
ligt in de bedoeling van de regeering, dit
getal nog te verhoogen. Om goed te besef
fen, wat het beteekent dat elk huisgezin
twee eenheden brandstof krijgt, bedenke
men, dat dit een hoeveelheid kolen verte
genwoordigt, waarvan de heele Nederland
sche textielindustrie zou kunnen draaien.
Schoenen en textiel.
De kolen-toewij zing voor de kleding
industrie is van 5098 tot 10.000 ton ver
hoogd, hetgeen 30 procent van het vooroor-
logsche kwantum uitmaakt. Zoodoende komt
er wat de textiel-productie betreft, eenige
ruimte voor de eerste nood-voorziening.
Wat de schoenenfabricage betreft, deze is
afhankelijk van den aanvoer van huiden.
De eerste aanvoer is geschied. Tezamen met
de binnenlandsche huidenaanvoer zal de
productie binnenkort 340.000 paar schoenen,
per maand bedragen, of 30 procent van het
normale aantal. Dit aantal is wel niet vol
doende om iedereen van een paar schoenen
te voorzien, doch laat een beperkte distri
butie toch toe.
Bouwmaterialen.
Omtrent de bouwmaterialen verklaarde de
minister, dat enkele baksteenfabrieken spoe
dig weer op gang zullen komen en dat de
fabricage van noodglas bereids begonnen
is. De metaal-industrie kreeg een grooter
kwantum kolen toegewezen., hetgeen o.a.
van beteekenis is voor de productie van
machines.
Zout en tabak-.
De zout-industrie is weer op gang ge
bracht, zoodat verwacht mag worden dat
volgende maand het zoutrantsoen op
drie a vier ons per persoon en per vier
weken gebracht kan worden. Getracht
wordt volgende maand ook een extras
toewijzingvoor de inmaak ter beschik
king te stellen. Deze maand kon dit
helaas niet meer geschieden.
Tabak is een artikel, dat ons deviezen
kost. Tabak is evenwel zulk een groote
volksbehoefte, dat zij oorzaak is van den.
zwarten handel.
De regeering is voornemens het tabaks
rantsoen op den duur te bepalen op
twee pakjes sigaretten per week of een
overeenkomstig rantsoen tabak. De re-:
geering hoopt op deze wijze aan^ den
zwarten handel paal en perk te stellen.
De minister deed een beroep op den han-^
del, om de regeering te steunen in haar
strevèn naar een snelle distributie.
Tenslotte zei de minister: „de machine
loopt weer. Zij draait in de eerste versnel
ling, doch de vooruitzichten zijn niet slecht.
Wij hopen binnen kort over te schakelen
op de tweede versnelling. En als straks, in.
het komende voorjaar, na een volledige be
ëindiging van den oorlog met Japan, de oor-'
logseconomie in een vredeseconomie zal
zijn omgezet, dan kan het bevel gegeven
worden: „met volle kracht vooruit".
S. D. A. P.
Het voorloopig bestuur van de federa
tie Haarlem der Sociaal-Democratische Ar
beiders-Partij bestaat uit de heeren G. da
Boer, voorzitter, W. Mensink, Garenkokers-
kade 12, secretaris, G. Bresser, penning-
meester, J. W. Langeveid, F. H. W. Vlie
gen, J. de Bruyn en H. Jore.
