J
Alles grijpt in elkaar.
De Haarlemsehe financiën
Monfgomery
Zaterdag in Amsterdam.
TABAK
Vooruitzichten.
Weerbericht
Bestuursraad
Nederlands Volksherstel
Veiliagen en prijsopdrijving
Voorloopig geen
verkoopingen
Distributienieuws
Ongetwijfeld is er belangstelling voor de
vraag boe bet met de Haarlemscbe gemeen-
tefinanciën in de oorlogsjaren gegaan is.
Het is evenwel nog niet mogelijk op dit mo
ment reeds de balans op te maken: Daar
voor zijn er nog veel te veel onzekere fac
toren. Op dit oogenbiik is nog slechts de
gemeente-rekening over 1942 vastgesteld,
't Zal nu wel niet lang meer duren voor die
over 1S43 volgt en dan komen tenslotte nog
de diensten 1944 en 1945. die ook geheel of
gedeeltelijk tot de oorlogsjaren hooren. Eerst
als die zijn opgemaakt, zal definitieve zeker
heid te "verkrijgen zijn. Dat wil natuurlijk
niet zeggen dat JB. en W. zoo lang wilden
wachten om een beeld van den financieelen
toestand der gemeente te krijgen. Wij ver
namen dat 't college van B. en W. reeds
opdracht gegeven heeft gegevens te verza
melen die het mogelijk maken eenigszins
een inzicht te verkrijgen van den stand der
gemeentefinanciën.
Dit rapport is klaar, maar het college wil
dit bewaren voor den nieuwen raad.
De rekening over 1940 gaf een tekort van
1 5090, over 1941 bleef het beperkt tot
23.165, maar over 1942 was het al opgeloo-
pen tot f 1.236.976. Zeker is dat de tekorten
over de oorlogsjaren in stijgende lijn gaan.
De begrooting voor 1944 is de laatste be-
grooting die werd opgemaakt.
Aan een begrooting over 1945 is het N.
S. B.-gemeentebestuur niet toegekomen.
Het tegenwoordige college van B. en W.
heeft van Gedeputeerde Staten toestem
ming gekregen om de begrooting van 1944
ook te doen gelden voor 1945. Dit is natuur
lijk een vorm-quaestie, omdat het geen
zin meer zou hebben om, nu het jaar 1945
al voor een groot deel verstreken is, nog te
gaan ramen hoeveel men moet uitgeven.
Het is evenwel zeker, dat in 1946 weer met
een begrooting gewerkt zal worden, ook al
zal het wel op vele moeilijkheden stuiten
om die eenigszins bijtijds op te maken.
De financieele problemen waarvoor het
tegenwoordige gemeentebestuur staat, zijn,
ook al behoortde oorlog nu tot het verle
den, niet gering. Nemen wij alleen slechts
de bedrijven daarbij in aanmerking. In vroe
ger jaren kon de wethouder van financiën
rekenen op zeer belangrijke winsten daaruit.
De bedrijven gaven, om een voorbeeld te
riemen, aan de begrooting van 1939 de vol
gende winsten: electriciteit f 1.004.000. gas
f 151.200. water f 66.100 en slachthuis
f 50.800. Bij elkaar dus f 1.272.100.
Nog op de begrooting voor 1944 werden
winsten geraamd, namelijk: electriciteit
f 484.000, gas f 127.000 en water f 67.000.
Voor het slachthuis werd al op een tekort
van f 73.000 gerekend.
Die geraamde winsten zijn over 1944 na
tuurlijk niet uit de bedrijven gekomen, want
in October werden de gas- en electriciteits-
toedrijven geheel stopgezet.
De opbrengst der belastingen is ook in
de oorlogsjaren sterk gedaald.
Het batig saldo voor het hoofdstuk der
belastingen, dat voor 1939 geraamd was op
f 4.183.900, kon voor 1944 niet hooger ge
steld worden dan f 2.475.100. Een verschil
dus van niet minder dan f 1.708.800.
Bij elkaar geven de bedrijven en de be
lastingen wat onze vergelijkingsjaren 1939
en 1944 aangaat dus al een ongunstig ver
schil van f 2.311.800. En dit verschil zal in
werkelijkheid nogvgrooter blijken te zijn nu
de over 1944 geraamde winsten niet uit het
electriciteits- en het gasbedrijf zijn ge
komen.
Hoe zal de begrooting voor 1940 ei
bit zien?
Met verschillende ongunstige factoren
moet rekening gehouden worden. De gas-
en electriciteitsbedrijven werken weer. maar
de rantsoenen zijn zoo gering, dat er op die
kleine productie niet veel verdiend kan
(worden, Of voor 1946 winsten uit gas en
electriciteit geraamd kunnen worden zal
afhangen van de vraag of de rantsoenen
.verhoogd worden.
Als de rantsoenen zoo laag mochten blij
ven, zal het misschien al een toer worden
om een sluitende rekening te krijgen, want
de bedrijven moeten heel wTat opbrengen
voor rente en aflossing. Op dit oogenbiik
zijn de prijzen van gas en electriciteit nog
niet verhoogd. Er is een kolen-clausule, die
de gemeentebesturen het recht geeft de
prijzen eenigszins te verhoogen, maar bij
het opmaken daarvan is geen rekening ge
houden met de enorme stijging van den
kostenden prijs van dé producten tenge
volge van den sterk-verminderden omzet.
Hierboven noemden wij de batige saldi
van de bedrijven over 1939. Tezamen waren
'die f 1.272.000. Maar dat was nog niet de
geheele winst, want er kwam ook nog
f 473.000 verkapte winst uit, n.l. als retri
butie voor het leggen van kabels en buizen
in den grond. Tezamen dus f 1.745.000
Veinst.
Een andere ongunstige factor bij het op
maken der begrooting zal natuurlijk zijn
het feit dat salarissen en loonen van
het gemeentepersoneel verhoogd zijn. (De
verhooging van het overheidspersoneel is
ook gebaseerd op 25 pet. meer inkomen dan
in 1940). Deze verhooging zal een hoogere
.bitgaaf van meer dan f 1.030.000 vragen.
Voor de financieele positie in 1946 zal
veel afhangen van de vraag, welk deel van
de verhoogde belastingen, die het rijk gaat
heffen, in de gemeentekas komt. Trouwens
er is hog volkomen onzekerheid over de
toekomstige regeling van de financieele
verhouding tusschen rijk en gemeenten.
Iedereen kent het groote aandeel, dat
Veldmaarschalk Montgomery gehad heeft in
tie operaties, welke tot de bevrijding van
Nederland hebben geleid. Zaterdag 1 Sep
tember zal deze buitengewoon populaire
aanvoerder voor korten tijd een bezoek
^brengen aan Amsterdam. De veldmaarschalk
;;Zal des morgens 11 uur op het vliegveld
-Soes^rberg aankomen en daar worden be
groet door Z.K.H. Prins Bernhard, met wien
Jhij zich naar het Paleis Soestdijk zal bege
ven om vervolgens door H.M. de Koningin
/te worden ontvangen.
Tevens zal de maarschalk dan den minis
ter-pres. ontmoeten, om te 11.45 uur met
-Prins Bernhard en dezen naar A'dam te ver
strekken. Na een korte wandelrit door de
hoofdstad van pl.m. 12.15 tot 12.45 uur,
(Waarbij ook de typische Amsterdamsche
grachten en straten en de Jodenwijk wordt
bezocht enal hem vervolgens door de re
geering een noenmaal in het Amstel-hotel
(worden aangeboden.
Na deze lunch, welke den veldmaarschalk
gelegenheid zal bieden met de leden der
Nederlandsche regeering en andere hooge
functionarissen van gedachte te wisselen,
r.al hij om pl.m. 14.00 naar Schiphol gaan,
om vandaar met een vliegtuig te vertrekken.
Een verbeterde regeling was al aangekon
digd voor de oorlog uitbrak!
De schulden der gemeente zijn in de oor
logsjaren niet noemenswaard gewijzigd. Op
1 Jan. 1939 was de schuldenlast f 48.765.000
en 1 Januari 1944 f 47.209.000.
Men zal zich herinneren, dat Haarlem
kort voor den oorlog reeds in moeilijke fi
nancieele omstandigheden verkeerde, waar
door de grens der noodlijdendheid werd be
reikt. In de jaren die nu achter ons liggen,
is die toestand nog verslechterd, zoodat aan
de noodlijdendheid in den zin der wet niet
te ontkomen is. Dat wil zeggen dat Haarlem
geen uitgaven mag doen vóór die door het
college van Ged. Staten van Noord-Holland
zijn goedgekeurd. In de praktijk zal dit ver
moedelijk weinig ingrijpende "gevolgen heb
ben, want vrijwel alle gemeenten verkeeren
in die omstandigheden.
In memoriam
Als inleiding van de Oranjefeesten zal bij
het Brouwerskolkje te Overveen, dicht bij de
plaats waar velen van de besten vielen onder
het moordend vuur der Duitsche executie
pelotons, hedenavond een doodenherden-
king plaats vinden, waarbij het woord ge
voerd zal worden door Pater Tijnagel, O. F.
M., Ds. C. H. Brandt en Kapt. J. Koolhaas
Revers. Verder zullen de H. O. V. en „Zang
en Vriendschap" hun medewerking ver-
leenen.
Deze wijdingsavond, die voor het publiek
toegankelijk is (6000 menschen kunnen een
plaats vinden) wil een terugblik geven op
de tijden, die achter ons liggen en diegenen
eeren, die voor de groote zaak hun leven
hebben gegeven.
Vanmorgen leek het zoo'n beetje mie
zerig, maar ik wilde toch nu eindelijk
maar eens ons radiootje terug halen. Dat
ding staat nu al maanden bij den radio
smid en wij zitten zonder. M'n vrouw
wou beslist, dat ik die spikkeltjesdas aan
deed. omdat zij het alweer haast winter
vindt, ik was het er niet mee eens,
affijn U weet precies, hoe het dan gaat,
en dat je tenslotte toch met die rare das
op straat loopt. Ik trof het niet, want
de radiomeneer was niet thuis wat ik een
schandaal vond. Maar het was droog,
dus ik wandel verder naar mijn bank
(ja, niet, da'k altijd een bank heb ge
had!) om es te informeeren, hoe het nou
met die twee honderdjes staat, die ze ge
blokkeerd hebben. Laar er niemand op
de bank zijn! Alleen zoo'n juffie en die
wist ook niet waar de heeren gebleven
waren. En toen ik in den Hout kwam,
zat van Beukelaere er niet en geen van
de heeren van de soos was aanwezig.
Daar ik den morgen toen toch vergooid
vond, zou ik net een doosje surrogaat
sigaartjes gaan koopen, en wie tref ik
daar in den winkel? M'n radioman en die
twee jongelui van de bank en van Beu
kelaere. En allemaal stonden ze zielsver
genoegd te rooken. ,.Ook es opsteken,
meneer?" „Nou, graag, zeg, maar hoe
kom je der aan?" Toen drong het pas tot
me door, dat het vandaag 30 Augustus
was
geldig van hedenavond tot Vrijdagavond:
zwaar bewolkt, plaatselijk eenige regen,
zelfde temperatuur, zwakke wind.
Wijdingsconcert Groote Kerk
In het kader van de herdenkingsweek 1940
—1945 zal vanavond een wijdingsconcert in
de Groote Kerk te Haarlem gegeven worden,
waaraan medewerken Annie Woud (alt) en
George Robert (orgel). De opbrengst van het
concert, dat om 8 uur begint, zal ten bate
komen van de verzorging van oorlogsslacht
offers in den ruimsten zin,
Gelijk met 400 mannelijke vrijwilligers zijn op 21 Juni 1945 65 Nederlandsche
vrouwen van het Dutch Women's Army Corps in Brisbane (Austr.) aange
komen. Op de foto zien wij de luitenantes Meerberg (links) en C. A. Smit,
V. A. C., R. N. I. A., de nieuw aangekomenen naar een bus brengen, die de
dames naar Camp Columbia zal brengen
Prinses Juliana voorzitster.
Woensdagmiddag is te 's Gravenhage de
eerste bijeenkomst van den Bestuursraad
van Nederlands Volksherstel, onder voor
zitsterschap van Prinses Juliana gehouden.
Onder de aanwezigen bevonden zich o.a. de
minister van Binnenlandsche Zaken mr. dr.
L. J. M. Beel, de minister van Sociale Zaken
W. Drees, de vice-voorzitter van het Roode
Kruis J. C. E. baron van Lijnden, de direc
teur van het Centraal bureau voor de Sta
tistiek dr. P. J, Idenburg.
De aanwezigen werden welkom geheeten
door den regeeringscommissaris van Volks
herstel mr. E. E. Menten, die o.a. zeide dat
het hem een genoegen deed, dat Prinses
Juliana thans wederom gereed staat, de lei
ding van de nationale zorg in handen te
nemen, zij die reeds tweemaal het Neder
landsche volk leidde op het pad der naas
tenliefde.
Prinses Juliana, die daarna het woord voer
de, zeide dat zij deze taak met schroom
aanvaardde, maar tevens m het vertrouwen,
dat de volksherstel-gedachte niet anders kan
zijn dan een inspiratie, ook voor de presi
dente van den bestuursraad. De Prinses
memoreerde het werk, dat op het gebied van
hulpverleening in Zuid en Noord, in West en
Oost van Nederland reeds tot stand is ge
komen. Daar de heerschende ellende niet
alleen uiterlijk is, maar erger, tevens voor
velen innerlijk, bestaan er voor Volksher
stel op geestelijk, zedelijk, sociaal en cultu
reel terrein enorme moeilijkheden, die veel
durf en tact en een wijd open geestesoog
vereischen om aangepakt te worden.
Minister Drees legde getuigenis af van de
groote waardeering der regeering voor het
werk dat door Volksherstel wordt verricht.
Vervolgens werd het woord gevoerd door
de secretaresse mej. mr. M. Tjeenk Willink,
die een beeld gaf van het werk, dat Neder
lands Volksherstel wil gaan verrichten.
Amerikaansche belangstelling.
Tijdens de vergadering kwam een afge
vaardigde van het American Relief Fund help
Holland, de heer Cruger binnen Nadat deze
door Prinses Juliana was begroet, sprak hij
eenige woorden. Amerika wil Nederland
helpen met al zijn beschikbare middelen.
Spreker getuigde van zijn groote bewonde
ring voor hetgeen in bijna vier maanden
tijds in ons land tot stand is gekomen.
Prinses Juliana dankte den heer Cruger
met enkele bewogen woorden. „Geef ons de
hamers en de spijkers om onze huizen te
herstellen en wij doen de rest" aldus de
Prinses.
Door verschillende sprekers van Volks
herstel werd hierna het werk van de diverse
instellingen dezer organisatie nader uiteen
gezet.
Ten slotte zij nog vermeld, dat mr. E. E.
Menten, tot dusver regeeringscommissaris
benoemd werd tot ondervoorzitter en mr. J.
In 't Veld tot voorzitter van den Raad van
Beheer,
De Prijsbeheersching neemt thans maat
regelen om te voorkomen, dat op veilingen
van meubelen, huishoudelijke artikelen,
textielgoederen, enzoovoort te hooge prijzen
besteed worden. Er was aangekondigd dat
de veilingen voortaan bezocht zouden wor
den door een taxateur van de Prijsbeheer
sching, met de bevoegdheid met den ver
koop van een bepaald artikel te laten stop
pen als de prijs boven zijn taxatie komt.
Het gevolg is, dat verschillende veiling
houders voorloopig hebben afgezien van het
houden eener veiling. Ook wordt de moge
lijkheid overwogen toestemming te vragen
op bepaalde veilingen alleen kooplieden toe
te laten, omdat gemeend wordt, dat publiek
en kooplieden tegen elkaar opbieden, waar
door de prijzen te veel oploopen.
Er is ook een nieuwe regeling te verwach
ten voor de prijzen van handelaren in
tweedehandsch goederen. In afwachting
daarvan hebben deze verlof gekregen hun
zaken eventueel twee maanden te sluiten.
C>EN wereldkrijg, geweldiger dan ooit is
gekend, is geëindigd. En nu kan de ba
lans worden opgemaakt. Een zwaar geha
vend en geteisterd Europa staat bovenaan;
dan volgt een O.-Azië,waar de vernielingen
niet geringer zullen zijn dan hier. Hoe
staat het in onzen Oost en hoe in het
enorm groote China? In Europa moet voed
sel worden aangevoerd voor misschien
150 millioen menschen. maar in het Verre
Oosten is dat aantal nog veel grooter.
Want welk een zwaren strijd en hoeveel
jaren al heeft Tsjang Kai Sjek te voeren
gehad tegen de barbaren die zijn land
geplunderd en vernield hebben. Europa
en het Verre Oosten, het zijn posten op
de wereldbalans, zoo hoog, dat alleen
daarvoor gedurende jaren en jaren
alle krachten zullen moeten worden
ingezet om ze lager te doen wor
den. De problemen enkel op voedsel-
gebied zijn al zoo groot, dat ze met
geen maat te meten zijn. En alles zal door
de overwinnaars in het werk moeten wor
den gesteld en ze willen dat! om een
dragelijke oplossing te vinden.
Dit voedselprobleem is maar een van
de vele problemen, waarmee men in leeg
geroofde gebieden heeft te kampen. Ellt
der andere afzonderlijk was reeds voldoen
de- om alleen met dat de handen vol te
hebben. Daarbij komt dan nog, dat de Ver.
Staten, Engeland en Rusland zelf van
oorlogs- op vredesindustrie moeten om
schakelen. Dat geeft in deze landen al
moeilijkheden, want zooiets geweldigs,
waarbij millioenen menschen zijn betrok
ken, kan niet in een handomdraaien ver
richt worden. Dan wordt verder niet eens
gesproken over hen, die hun handwerk
maar half kenden toen ze gemobiliseerd
werden, of er zelfs nog heelemaal geen
kenden. Wat moet met hen worden ge
daan?
Weer heel andere problemen zijn er op
financieel terrein.
Of weer andere, op politiek gebied: het
organiseeren van den vrede.
En hoe moet de welvaart terugkeeren?
Hoe kan een nieuwe oorlog worden voor
komen?
Voorts, wat nu met de democratie? Zij
heeft dezen oorlog gewonnen, maar is er
op de heele wereld maar één opvatting
over wat democratie is? Denkt men er in
Rusland ook zoo over als in Frankrijk en
op de Balkan precies zoo als in ons land?
Of is er niet tusschen de opvattingen van
West- en Oost-Europa over wat democra
tie is en hoe zij moet werken, juist een
hemelsbreed verschil? En het mag tochi
welhaast uitgesloten geacht worden, dat
binnen den tijd vanéén generatie Duit-
sehers en Japanners tot democraten zul
len worden omgevormd en dan democra
ten, die geen aspiraties tot wereldbeheer-
sching hebben? Wat uit bezet Duitschland
bekend wordt en wat Hirohito en andere
Japanners hebben gezegd, zal de waan
niet versterken, dat men heden autoritair
en morgen democratisch kan zijn. En
droomen over een wereldrijk worden hee
lemaal niet gauw vergeten.
Hoe moet het met deze en nog zoovela
andere problemen?
Wat zal het beste zijn: gaan ruziën
welke de grootste is, of aan den slag
gaan, van hoog tot laag, ieder op z'n post?
En dan met de oogen open.
Kinderen krijgen eieren*
Het Centraal Distributiekantoor maakt be
kend. dat met ingang van 3 September in
de Westelijke provincies de bonnen D 663
van de 6e noodkaart en E 15 van het inlegvel
geldig zijn voor het koopen van een ei pee
bon, bij een handelaar, die eieren op rant-^
soenbonnen voor zieken pleegt te verkoos
pen. Deze bonnen mogen niet worden voor-f
ingeleverd.
In verband met de bevoorrading van den
handel moet er rekening mede worden ge
houden, dat de eieren niet overal reeds op 3
September verkrijgbaar zullen zijn. De
eieren zullen echter in den loop van het tijd
vak van 315 September a.s. gekocht kun-*
nen worden.
BON VOOR SCHOENREPARATIE.
Bon 647 der 6e noodkaart is geldig ver
klaard voor het doen repareeren van schoe
nen met een hoeveelheid van 25 gr. leer.
Weer straatverlichting
Op eenige punten van Haarlem zal op
Koninginnedag de straatverlichting bran
den, o.m. op het Soendaplein en de Groote
Markt.
WIE nog niet mocht beseffen hoe grondig ons land is leeggeplunderd en
welke ruïneuze gevolgen dit nu voor ons heeft, kan misschien zijn
inzicht verhelderen met de volgende opsomming.
Textiel, bijna ieder zit er om te springen. Vroeger kreeg de textiel
industrie 4-5.000 ton steenkolen per maand pl-us electriciteit (waarvoor ook
kolen noodig zijn). Nu zijn er niet meer dan 10.000 ton beschikbaar. Dus:
te weinig. Maar, er zijn ook niet voldoende arbeidskrachten, waardoor de
beschikbare energie niet eens voor 100 kan worden benut. Waren ze er
echter, dan zouden door het gebrek aan kolen de voorraden ruw doek toch
niet binnen afzienbaren tijd kunnen worden afgewerkt, noch de 10.000.000
meter weefsel, waarvan 4.000.000 meter op de getouwen staat en 6.000.000
meter bij de voorbereidingsafdeelingen is, kunnen worden afgeweven of in
bewerking genomen.
Het is echter mogelijk te gaan rekenen: 10.000.000 meter, dat is per hoofd
dus ruim 1 meter. Dit is evenwel volkomen onjuist! Een deel, niet geschikt
voor binnenlandsch gebruik, wordt geëxporteerd. Verder hebben de mijnen
dringend behoefte aan transportband, waarvoor textiel noodig is, de
electro-technische-, schoenen-, rubber- en pharmaceutische industrieën
hebben textielproducten noodig anders liggen ze stil. Fietsbanden, we zitten
er om te springen, maar zonder textiel geen banden. De visscherij heeft
netten noodig, de suikerindustrie vilterdoeken, anders kaai ze niet volledig
draaien.
De lijst kan veel langer worden; het is overbodig voor ons doel. want
duidelijk is gemaakt hoe alles in elkaar grijpt. Zonder kolen geen industrie,
maar de mijnen hebben weer vele afgewerkte producten noodig en alles wat
de textielfabrieken maken kan niet voor kleeding bestemd worden. Ieder
zal op zijn eigen plaats alle krachten moeten inspannen om uit de narigheid
te komen.
