Hoe millioenen bij elkaar „gebunkerd" werden
Het Recht.
De Fiscus gaat
navorderen
Zuivering van het bedrijfsleven.
Japansche overgave
in deel van Oost Indië.
De verplichte zekerheid
voor belastingen
Wederopbouw vordert snel
Het woord is aan....
De Prins
voor de Radio
Haarlemmer
bij ontploffing gedood.
Bijzonderheden over de regeling.
«Oe Jaargang No. 18123 m 11 1 Maandag- 10 September 1043
Bureaux: Groote Houtstr. 93 SaBOteS *1^ I "B^V% ^1 I g 1 Uitgave van de Stichting
en Soendaplein 37, Haarlem 11111 I I 5—'— I 8 I M1111 II 1 J IJ Voorlichting te Haarlem.
IJmuiden: Kennemerlaan 154. JU A JU A A U# A %»oh ^kypla Abonnementen: p.week 31 ct.
Telef. 5437. per kwartaal 4.—.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724 Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom Tel: Redactie 10600. Expeditie 14825.
WIJ zijn allen verplicht er het onze toe
bij -te dragen, dat in ons land Recht
geschiedt. Recht met een hoofdletter, vol
gens de hooge beginselen die in den loop
der tijden door de. menschheid gewrocht
en in uitvoering gebracht zijn. Wij zijn
dat verplicht aan elkaar en aan onszelf.
Rechtszekerheid is zonder eenigen twijfel
de belangrijkste grondslag van de men-
schelijke samenleving. Wij Nederlanders
zijn daar altijd gevoelig voor geweest.
Vrijheid en Recht zijn de begrippen, die
het sterkst in ons maatschappelijk bewust
zijn leven. Dat heeft er toe geleid, dat onze
voorvaderen hun vrijheid veroverden en
dat het nageslacht, als het haar tijdelijk
verloor, haar altijd weer wist te herove
ren. Waren de Nederlanders militair niet
krachtig genoeg om dat te volbrengen, dan
telden zij toch wel zooveel menschen van
krachtigen geest in hun midden, dat an
dere volken ertoe meewerkten om hun de
vrijheid te hergeven. Zij voelden de vrij
heid als hun recht en het was maar het
beste, dat te erkennen. Het Nederland-
sche rechtsgevoel heeft er pok toe geleid
dat een man als Hugo de Groot, over wien
ik onlangs geschreven heb, als profeet van
internationaal Recht in ons midden ver
rees. Het bezorgde ons den naam van
vredestichters. Het deed de wereld ertoe
besluiten,het Hof voor Internationale
Justitie in ons land te vestigen. Het be
vorderde niet het minst de ontwikkeling
van onze eigen binnenlandsche rechtsop-
vatitngen en verhoudingen, die tot vóór
dezen laatsten oorlog op zeer hoog peil
stonden.
Wij zijn nu sinds vier maanden bevrijd
en wij hebben dat hooge peil nog niet her
wonnen. Dat is erg. Er is veel, en in som
mige opzichten met reden, afgegeven op
vooroorlogsche misstanden. Maar het is
ook vaak maar „in de ruimte" gedaan. Tot
de dingen, die voor den oorlog beter in
ons land geregeld en gewaarborgd waren
dan zij nu zijn, moet dat belangrijkste
van alle: de rechtszekerheid, gerekend
worden.
Als ik zeg dat wij allen verplicht zijn er
het onze toe bij te dragen dat recht ge
schiedt, zullen sommigen vragen: wat kan
ik daar nu aan doen? Het antwoord is:
veel. Wij kunnen allen bijdragen tot her
overing van den rechtsstaat, waarin wij
verlangen te leven, als wij in onze ge
sprekken en uitingen ons voorstanders
toonen van die hooge beginselen, volgens
welke wij wenschen dat recht gedaan
wordt. Als iemand, wiens zenuwgestel
wellicht in de oorlogsjaren geleden heeft,
ons zegt, dat N.S.B.'ers en profiteurs geen
verdediger moesten hebben, dienen wij
den moed te hebben om dien man in zijn
gezicht te antwoorden, dat dit onzin is.
Want een heilig rechtsbeginsel stelt vast,
dat zelfs de ergste misdadiger, recht op
verdediging heeft tegenover de beschuldi
ging, tegen hem ingebracht. Als een an
der vindt dat het er niet op aan komt,
hoe politieke gevangenen behandeld wor
den, moeten wij hem zeggen dat dit een
Nazi-standpunt en derhalve een on-Neder-
landsche opvatting is.
Nu is er in die vier maanden een en
ander verbeterd, zoodat gevangenen hun
verdediger eens of tweemaal kunnen spre
ken. Van zijn bijstand bij de openbare
behandeling van hun zaak zijn zij ver
zekerd, al heb ik in de laatste weken een
paar maal aanmerkingen in de N. R. Ct.
gelezen op gevallen in Den Haag, waar
bij bleek dat de verdediger te laat inzage
van de processtukken had gekregen. Naar
de toestanden in de kampen is een streng
onderzoek ingesteld. Maar degenen, die
dit alles overdreven onzin vinden en maar
liefst erop los zouden willen vonnissen,
zijn er nog. Stem niet met hen in. Kom
op voor de rechtszekerheid. Het is vooral
de volkswil, die haar herstellen moet.
Het is pas een paar weken geleden dat
de minister-president verklaard heeft, dat
het helaas nog niet vaststond of nog niet
een aantal onschuldigen zat opgesloten.
Dat was dan een verlaat gevolg van een
wijze van arresteeren, waarbij in de
meeste gevallen geen verhoor werd af
genomen en aan den arrestant zelfs niet
medegedeeld, waarvan hij beschuldigd
was. Zitten er nu nóg onschuldigen?
Het verloop van de zuivering blijft be
zorgdheid wekken. Gezien het tempo
waarin zij geschiedt en de tallooze men
schen, die bij onderzoeken betrokken wor
den, vraagt men zich af hoeveel jaar dit
wel zal moeten duren en welke stemming
in dien tijd in het land zal ontstaan. Men
zou wenschen dat de berechting van de
werkelijk ernstige gevallen, die al talrijk
genoeg zijn, sneller verliep en dat het
overige, waarbij geen N.S.B.'ers, geen pro
fiteurs, geen leelijke zaken van hulp aan
de Duitschers in het geding komen, tot
een minimum werd beperkt.- Anders is er
kans op ernstig blijvend nadeel. De uit
drukking „de eene helft van het Neder-
landsche volk is bezig de andere helft te
zuiveren" is al gemeengoed. Zij klinkt als
een grap. Maar het is een wrange grap.
Zelfs als men de lieden meetelt die niet
voor gewetensvragen gesteld zijn in den
bezettingstijd, buiten schot zijn gebleven
en het dus gemakkelijk gehad hebben, is
het nog de vraag of er tien procent van
ons volk zijn, die zich in hun houding van
Mei 1940 tot Mei 1945 volstrekt niets te
verwijten hebben. Al was het dan maar
een te slappe houding in de eerste oorlogs
jaren. Dit behoort tot bescheidenheid te
stemmen in het oordeel over anderen, die
niet meer of nauwelijks meer tekortge
schoten zijn. En er is nog zooiets als groot
moedigheid. Er bestaat het gevaar, in
Uit inlichtingen van het hoofd der afdee-
ling aannemers, bouwers en aanverwante
bedrijven van het bureau voor vooronder
zoek collaboratie blijkt dat er thans 3000
belangrijke zaken in onderzoek zijn. Onge
veer 1500 bunkerbouwers hebben in Neder
land den vijand geholpen; net district Am
sterdam telt er 400.
In 1941 namen de Duitschers diverse boek
houdingen in beslag en het bleek, dat in de
periode 1940 41 op de voor de weermacht
uitgevoerde werken tusschen de 100 en 200
°/o winst is gemaakt. Daar deze enorme winst
percentages uiteindelijk ook een economi
sche chaos in het Duitsche systeem mee
zouden helpen veroorzaken, is hier toen van
Duitsche zijde tegen opgetreden. Vastge
steld werd toen dat een winstmarge van
8 kon worden toegestaan, terwijl een ge
regelde Duitsche-contröle-dienst op de
boekhouding van bouwers en aannemers in
werking trad. Ondanks deze controle-dienst
kan als vaststaand worden aangenomen, dat
in de jaren 1942, 1943, 1944 gemiddeld 35
winst werd gemaakt op weermachtswerken.
Een bunkerbouwer gaf in de periode
Alle Japansche troepen in Oost-Indië
ten Oosten van Lombok en op Borneo
hebben zich overgegeven aan den Austra-
iischen opperbevelhebber Sir Thomas Bla
rney op Morotai.
De Australische minister van oorlog
heeft verklaard, dat Australië zoo spoedig
mogelijk de verantwoordelijkheid voor het
bestuur op Borneo door Britsche en Ne-
derlandsche autoriteiten wil laten over
nemen en stellig niet later dan einde
October. Ook op N. Guinea zal het be
stuur zoo spoedig mogelijk aan Neder
landers en Engelschen worden overge
dragen.
Generaal MacArthur heeft verklaard,
dat de Geallieerde strijdkrachten in Japan
voornamelijk zouden werken als een dienst
waarop hij een beroep zou kunnen doen
wanneer het noodig was de uitvoering van
zijn bevelen te verzekeren. Den Japan-
schen keizer en zijn regeering zullen iedere
mogelijkheid geboden worden om zonder
dwang deze bevelen uit te voeren.
MacArthur voegde daaraan toe, dat er
slechts controle over het Japansche econo
mische leven zou worden uitgeoefend voor
zoover dit dienstig was om de doelstellin
gen van de Vereenigde Volken te ver
wezenlijken. De Japansche burgers zullen
niet te lijden hebben onder „onbevoegde
inmenging", doch zij zullen aan de wet
ten, proclamaties en bevelen, die door de
keizerlijke regeering gegeven worden als
resultaat van MacArthur's directieven,
moeten gehoorzamen.
In Nanking is de capitulatie van ruim
1.000.009 Japanners Zondag onderteekend.
Inkomens en vermogens
opgeven tot 1 Sept. 1945
Het A.N.P. deelt mede dat er een buiten
gewoon navorderingsbesluit is afgekondigd,
dat ten doel heeft de in den bezettingstijd
te weinig geheven belastingbedragen 'te
achterhalen.
De inspecteurs der belastingen zullen
thans op ruime schaal een buitengewoon
aangiftebiljet doen uitreiken, dat men vol
ledig ingevuld moet terugzenden, zelfs als
men meent dat men niet voor navordering
in aanmerking komt.
Tot zoover dit bericht.
We kunnen hieraan toevoegen dat de
bedoelde biljetten te Haarlem nog niet
ontvangen zijn.
Wel vernamen wij van andere zijde, dat
het de bedoeling is, dat de Fiscus aan allen
die in den bezettingstijd geknoeid hebben
met hun belastingen, in de gelegenheid te
stellen „schoon schip" te maken en hun
geweten te ontlasten.
Op dit aangiftebiljet moeten de inkom
sten die in alle oorlogsjaren genoten zijn
precies opgegeven worden. Het inkoken
moet medegedeeld worden tot 1 Septer f er
van dit jaar.
Ditzelfde geldt ook voor de vermogens.
De Fiscus hoopt op deze wijze een juist
beeld te verkrijgen van het totaal der be
lasting dat achterstallig is.
Het aangiftebiljet wijkt sterk van de ge
wone formulieren af. Er moet o.a. op ge
vraagd worden of ook zwarte winsten ge
maakt zijn.
Werk stopgezet
Naar wij vernemen heeft de minister van
financiën aan de belastinginspecteurs op
dracht gegeven het werk voor de verplichte
zekerheidsstelling voor belastingen stop te
zetten, uitgezonderd voor den zwarten
handel.
Wij hoorden dat in belastingkringen ver
ondersteld wordt, dat het hier een tijdelijke
stopzetting betreft. Het is namelijk aan te
nemen dat de belastinginspecties binnen
kort over meer gegevens beschikken, zoo-
dat het dan gemakkelijker is een bedrag
vast te stellen voor de verplichte zekerheid.
Nederland allerminst denkbeeldig, van
farizeïsme. Er bestaat ook het gevaar, dat
terwijl er ijverig geredekaveld wordt over
de mogelijkheid tot slechting van oude
scheidsmuren, intusschen nieuwe worden
opgetrokken. Nieuwe, die niet minder erg
dan de oude zouden zijn, omdat hun ont
staan zou zijn te wijten aan beleedigd
rechtsgevoel. R. P.
1940—1943 bijna f 200.000 per jaar uit. Hij had
dit geld verdiend met het maken van prik
keldraadversperringen en gecamoufleerde
bunkers. Aan zijn 950 arbeiders keerde hij
in deze periode f 9.000:000 loon uit. Deze man
stond in 1923 terecht als offerblokken-lichter
en werd daarvoor bestraft.
Een andere bunkerbouwer nam per jaar
gemiddeld f 250.000 op voor zijn privé-uitga-
ven. terwijl een collega van hem, die waar
schijnlijk nattigheid ging voelen aan het
eind van 1944 maar liefst f 1.000.000 en een
buitenverblijf aan de B. S. als cadeautje
aanbood. Weer een ander bood bij zijn
arrestatie aan zijn kapitaal van f2.5 mil-
lioen te deelen met den arrestatie-officier
om zich zoo vrij te koopen. Een topprestatie
leverde de bunkerbouwer die het klaar
speelde in 1 maand tijd bij een werkje waar
aan 150 arbeiders meededen f 1.650.000 te
verdienen. Bij zijn arrestatie bezat hij
f 3.000.000 belegd in effecten, huizen en schil
derijen. Door hun royale levenswijze vallen
de bedragen, die zij uiteindelijk overhielden
tegen. Het bij elkaar „gebunkerde" grootste
kapitaal is f 7.000.000.
De gouverneur-generaal weer
op Nederlandschen bodem
Zondagmorgen kwart over elf is de gou
verneur-generaal van Nederl. Oost-Indië
Jhr. rar. A. W. L. Tjarda van Starkènborgli
Stacliouwer in gezelschap van luit. gen. II.
ter Poorten, commandant van het Kon.
Nederl. Indische leger hij den inval van de
Japanners in Nederl. Oost-Indië op het
vliegveld Welschap bij Eindhoven aange
komen.
De landvoogd wer,d bij zijn aankomst na
mens de Koningin begroet door Prinses
Juliana ën namens de regeering door den
minister-president prof. ir. W. Schermer-
horn en den minister van Buitenlandsche
Zaken mr. E. N. van Kleffens. Kort na zijn
aankomst is de gouverneur-generaal per
vliegtuig naar Schiphol doorgereisd, waar
hij Zondag te 12.38 arriveerde, in gezelschap
van Prinses Juliana en van de beide mi
nisters. Luit. generaal ter Poorten zou de
reis naar den Haag voortzetten.
In Londen werd de gouverneur begroet
door een zijner dochters. Hij zeide, dat hij
geen nieuws had ontvangen van zijn echt-
genoote sinds hij haar brief ontving in het
interneeringskamp bij Sean in Mantsjoerije.
Een der komende dagen zal een konink
lijk besluit 'over de Zuivering van het
Bedrijfsleven van kracht worden.
In dit besluit is vastgelegd, wat onder
strafbare collaboratie met den vijand op
economisch gebied moet worden verstaan.
Opgesomd worden:
a. het verleenen van hulp aan den vijand;
b. het benadeelen van den Nederland
schen staat tegenover den vijand;
c. het schaden van het Nederlandsche
belang met gebruikmaking van vijan
delijken invloed.
Bepaald is evenwel, dat niet strafbaar
is hij, die den vijand zijn medewerking
heeft verleend uit noodzaak of met de be
doeling en in de redelijke veronderstelling
daardoor uiteindelijk het Nederlandsche
belang te dienen.
Het besluit beoogt alleen zuivering van
diegenen, die een leidende functie in een
onderneming hebben bekleed. Daarbij zul
len betrokkenen worden beoordeeld naar
de handelingen, die zij in die functie heb
ben verricht. Voor handelingen, die zij in
hun persoonlijk leven of in andere func
ties verrichtten, zullen zij worden gestraft
volgens in andere koninklijke besluiten
(bijv. het besluit bijzondere rechtspleging
of het tribunaalbesluit) neergelegde rege
len.
Is de leiding van een bedrijf eenmaal
gezuiverd, dan mag worden aangenomen,
dat zij zelf voor de verwijdering der po
litiek onzuivere elementen uit het perso
neel zorg draagt. Daarvoor zijn regelingen
vastgesteld in het Buitengewoon Besluit
Arbeidsverhoudingen.
De zeer ernstige gevallen worden voor
de tribunalen gebracht. De overige geval
len worden in handen gelegd van zuive
ringsraden.
De beslissingen van de raden gelden
slechts na bekrachtiging door den centra-
len zuiveringsraad in Den Haag gevestigd.
F. Brunetière:
Ofschoon het pessimisme
vaak uit zeer edele bronnen
voortkomt: ervaring en
overdenking, mengen toch
altijd twee zeer persoonlijke
zaken zich daarin: veel ver
moeidheid en een beetje
menschenhaat.
Prins Bernhard heeft Zaterdagavond voor
de radio gesproken ter gelegenheid van de
oprichting van het comité „Nederland helpt
Indië".'
Ten aanzien van den toestand in het zoo
juist bevrijde Indië verkeeren wij nog in
qnzekerheid, maar heel spoedig zullen wij
kunnen helpen. De noodzaak tot helpen is
reeds lang in vele kringen door velen inge
zien, dit heeft geleid tot de oprichting van 't
comité „Nederland helpt Indië", waarvan
het eerevoorzitterschap aan den Pirns is
aangeboden, wat deze van ganscher harte
heeft aangenomen. Overal waar nood is, die
de regeering niet of niet voldoende kan leni
gen, zullen wij helpen en onze hulp zal zich
uitstrekken over hen die ginds blijven wo
nen en over hen die onmiddellijk kunnen
worden gerepatrieerd. Alle vereenigingen en
instellingen die op eenigerlei wijze hieraan
te pas komen hebben hun medewerking
toegezegd en het Roode Kruis met in het
bijzonder zijn Oost-Indische kamer zijn reeds
ingeschakeld. Wij zullen zware offers moe
ten brengen om het leven in ons rijksgebied
overzee te helpen opbouwen. „Wij kunnen
het aan en wij zullen onze taak tot een goed
einde brengen omdat wij weten dat Neder
land nooit, nooit genoeg voor Indië kan
doen. Laat dit werk, met uw aller hulp, in
eendrachtige samenwerking en met Gods
zegen groote resültaten opleveren", zoo
eindigde de Prins.
Blokzijl voor zijn rechters
Morgen, Dinsdag, zal Max Blokzijl voor het
Bijzonder Gerechtshof in Den Haag terecht
staan. Op denzelfden dag wordt de zaak te
gen den ex-burgemeester van Wassenaar,
den N.S.B.-er jhr. de Blocq van Scheltinga
behandeld. Het Hof zal samengesteld zijn
als volgt: President mr. A. L. M. van Ber-
ckel, leden prof. mr. van Oven, mr. Bur-
gersdijk, generaal-majoor van La wiek en
De zuiveringsraden beginnen een onder
zoek:
a. op grond van aangiften, die een ieder
kan doen;
b. uit eigen beweging;
c. op aanwijzing van een betrokken mi
nister.
Aangifte kan bij eiken willekeurigen.
zuiveringsraad en bij den centralen zuive
ringsraad, zoowel mondeling als schrifte
lijk, geschieden. Bewust onjuiste aangiften
worden gestraft.
Om de zoozeer gewenschte snelheid van
optreden te bereiken is bepaald, dat aan
giften binnen drie maanden na inwerking
treding van het besluit moeten zijn inge
diend. Na dien tijd kunnen de zuiverings
raden óf uit eigen beweging óf op mini-
sterieele lastgeving gevallen in behande
ling nemen.
De zuiveringsraden hebben vérgaande
bevoegdheden. Zoo kunnen zij huiszoekin
gen verrichten, den beschuldigden gedu
rende den loop van het onderzoek het
recht ontzeggen een leidende functie in
zijn onderneming uit te oefenen en der
gelijke.
Veroordeelingen worden in de Nederland
sche Staatscourant bekend gemaakt. Op
verzoek van den betrokkene kunnen ook
vrijspraken worden gepubliceerd.
In tegenstelling tot de tribunalen kun
nen de zuiveringsraden slechts één straf
maatregel opleggen en wel ontzetting ge
durende ten hoogste tien jaren van het
recht een leidende functie uit te oefenen,
hetzij in een bepaalde onderneming, hetzij
in bepaalde bedrijfstakken, hetzij in het
bedrijfsleven in het algemeen.
Teneinde een werkelijke krachtige zui
vering van het bedrijfsleven te verkrijgen,
is het noodzakelijk, dat een ieder zijn
schroom overwint en hem of haar be
kende gevallen van collaboratie te be--
stemder plaatse aangeeft. _a
Sinds Mei van dit jaar zijn 150.000 ha
ondergeloopen land drooggemaakt, zijn
een millioen mijnen geruimd, waardoor
weer duizenden hectaren land in gebruik
konden worden genomen, hebben meer
dan 500 koopvaardijschepen onze aan
vankelijk gestremde en volkomen on
bruikbare havens aangedaan, varen onze
binnenschippers over alle belangrijke
waterwegen en brengen dagelijks duizen
den tonnen steenkool in alle deelen van
ons land, zijn op 11 van de 27 plaatsen
waar spoor- en verkeersbruggen, van elk
meer dan 500 meter overspanning, ver
nield in het water lagen, vaste oever
verbindingen in orde gebracht, vervoeren
de spoorwegen dagelijks weer passagiers
over een totale raillengte van 2564 km,
zijn meer dan 180.000 lichtbeschadigde
huizen voor bewoning gereed gemaakt,
is met den bouw van een groot aantal
noodwoningen van de 6000, die dit jaar
nog gereed zullen komen, begonnen, is
een der groote gaten in de dijk op Wal
cheren gesloten, is ook de Wieringer-
meerdijk gedicht en pompen de gemalen
G000m3 water per minuut uit deze pol
der, waardoor het water nu reeds met
meer dan 30 centimeter is gezakt.
luitenant-generaal Best. Als procureur-fis
caal zal optreden mr. Zaayer, als griffier
mr. Iordens.
Aan Max Blokzijl is als verdediger toege^
voegd mr. A. V. de Lauwere.
Zondagmiddag was de heer H. M.. wonen
de te Haarlem, met een familielid uit Den
Haag naar Bloemendaal gegaan. Zij kwa
men op hun wandeling bij een bunker, dia
ze van binnen wel eens wilden bezichtigen.
Na eenigen tijd zouden ze weer naar buiten
gaan. Pas was de Haagsche gast uit den
bunker te voorschijn gekomen toen hij
achter zich een hevige ontploffing hoorde.
De heer M. werd door de opening naar
buiten geslingerd. Het bleek, dat hij ernstig
gewond was. Hulp was spoedig aanwezig.
Per ziekenauto werden beide mannen naar
de Mariastighting overgebracht. M. is daar
spoedig overleden. Hij was 25 jaar en ge
huwd. Het andere slachtoffer was aan den
rug gewond. Hij is in de Mariastichting op
genomen.