Anna Sablairolles overleden
Kort en bondig
Uitzending van arbeiders
voor hulp
aan geteisterde gebieden.
Ex-Politieke Gevangenen
en Gijzelaars
Engelsche hulp aan
Nederland
De Joodsche Nederlanders
Uitspraken van den
Eereraad
De a.s. verkiezingen
Met spoed wordt aan de
kiezerslijsten gewerkt
HOERA
Voor het kind
in Indië
Het gicoie tekort aan werknemers in de
geteisterde gebieden eenerzijds en het over
schot van arbeiders elders vormen samen
een wanverhouding, welke de regeering ge
noopt heeft tot het nemen van een aantal
maatregelen.
Het kan niet worden geduld, dat velen
werkloos rondloopen en teren op de ge
meenschap, terwijl elders, vooral in het Zui
den. een enorm gebrek aan werkkrachten
"bestaat. Het belang der samenleving ver-
eischt, dat het tekort in de eene plaats wordt
aangevuld uit het teveel in de andere.
De Staatscourant van 17 September bevat
eenige beschikkingen daarvoor. Door den
werkgever zal, in overleg met en waar noo-
dig met hulp van het commissariaat Nood
voorziening, voor behoorlijk onderdak wor
den gezorgd. Voorts krijgen de werknemers
goed voedsel, geregeld verlof, terwijl voor
vervoer zal worden zorg gedragen.
Het loon, dat de uitgezondenen ontvangen,
zal het ter plaatse van tewerkstelling gel
dende zijn. bovendien ontvangen de gezin
nen der gehuwden en der ongehuwde kost
winners, die in een hooger geklasseerde ge
meente wonen, een bedrag gelijk aan het
verschil tusschen het in de woonplaats gel
dende loon en het eerstgenoemde, met f 3.
per week extra.
Deze regeling treedt in werking op 1 Oc
tober. Nadien mogen werkgevers niet meer
zelf personeel uitzenden, doch loopt alles
over de Arbeidsbureaux. Van het voor dien
datum aanwezige uitgezonden personeel die
nen de werkgevers aan het Rijksarbeidsbu
reau opgaven te verstrekken, benoodigd voor
de uitbetalingen aan de gezinnen der werk
nemers.
Werknemers, die niet voldoen aan een aan
wijzing tot uitzending verliezen wachtgeld of
overbruggingssteun; werkgevers, die zich
niet aan de voorschriften houden, zullen
eveneens door strenge maatregelen worden
getroffen.
De regeering is zich bewust van het on
aangename, dat er vooral voor de gehuwden
en hun gezinnen in tewerkstelling buiten de
woonplaats kan liggen. De nood der bewo
ners van de geteisterde gebieden en het al-
gemeene Nederlandsche belang maken dit
offer echter noodzakelijk.
Een landelijke organisatie
Van het moment af, dat de eerste poli
tieke gevangenen en gijzelaars weer als
vrije menschen in ons land terugkeerden,
heeft de wil bestaan een vereeniging te
vormen. Tallooze kleine groepen werden
gevormd. In Den Haag werd in het leven
geroepen de V.E.P.G. (Vereeniging van
ex-politieke gevangenen). Het bestuur
wist contact te verkrijgen met de talrijke
andere organisaties op dit gebied en te
bereiken dat deze zich samensmolten tot
een landelijke organisatie.
Op 28 en 29 September zal te Utrecht
een congres worden gehouden dat voor
alle ex-politieke gevangenen en ex-gijze
laars is opengesteld en waarop deze lan
delijke organisatie haar definitieve con
structie zal krijgen.
Het ligt in de bedoeling een organisatie
in het leven te roepen welke zich zal be
palen tot het behartigen van de belangen
van ex-politieke gevangenen, ex-gijzelaars
en de nagelaten betrekkingen van dezen.
Iedere vorm van politiek zal geweerd
worden.
Een lange lijst
De „Help-Holland-Council" in Engeland
heeft in de laatste zes maanden de vol
gende artikelen naar Nederland gezonden:
160.000 costuums (voor mannen en vrou
wen), 102.500 stuks onderkleeding (manne
lijk en vrouwelijk), 32.000 dekens en stuks
beddegoed, 138.000 stuks kinderkleeding,
70.000 paar schoenen en laarzen, 3000 bed
den, 6800 petroleumstellen, 57 rijwielen,
88.500 stuks andere goederen, in totaal on
geveer 600.000 artikelen. Dit vertegenwoor
digt een gewicht van 536 ton. Bovendien
zijn 99 ambulances aangekocht, waarvan
er reeds 98 naar Nederland verscheept
zijn, waar zij zijn doorgezonden aan dok
toren in de getroffen gebieden of waar zij
van dienst zijn bij de kleedingdistributie,
e.d. Zoo spoedig mogelijk zullen nog 52
ambulances worden aangekocht, zoodat er
in totaal 151 in Nederland zullen aan
komen.
20 pCt. gespaard gebleven
In de Johannes Vermeerstraat 18 te Am
sterdam is gevestigd het centraal registratie
bureau voor Joden.
Op het oogenblik zijn er ongeveer 25.000
Joodsche Nederlanders geregistreerd, waar
van 2500 in het buitenland. De gegevens van
naar schatting 8000 personen worden nog in
gewacht. Volgens de jongste gegevens zijn
via Westerbork 105.000 en via Vught 2000 Jo
den deg weg der vernietiging gegaan. Het
totale aantal Joodsche Nederlanders bedroeg
ln 1940 naar schatting 140.000.
Het aantal Joden In ons land is dus tot
pl.m. 20 pCt. van het voor-oorlogsche
aantal gedaald.
Teruggekeerd van deportatie zijn tot nu
toe ongeveer 5000 Joden (uit Polen 1000, uit
Theresiënstadt 1400, uit Bergen-Belsen 1500,
de rest uit andere oorden). Met de repatriee-
Tingstreinen, die dagelijks te Amsterdam ar-
riveeren, komen ook telkens eenige tien
tallen Joden mee. Hoewel er in de toekomst
geen groote aantallen Joden meer worden
terugverwacht, schat men dat zich in de
Russische zone nog ongeveer duizend Ne
derlandsche Joden bevinden.
Uit de registratie blijkt, dat de meeste Jo
den waren ondergedoken in Brabant, Urn-
burg (vooral kinderen) en Friesland.
Wat het politieke Zondagmiddagcabaret
betreft wordt gezegd, dat deze artisten de
heiligste gevoelens van vaderlandsliefde
en trouw verloochend heben. Zij hebben
den invloed, welke van de amusements
kunst en den omroep uitgaat, opzettelijk
misbruikt, door den vijand tegen hun
eigen landgenooten op te hitsen. De eere
raad is van oordeel, dat de leden van dit
cabaret (bestaande uit Paulus de Ruiter
(Jac. van Tol),Tummers, Ceesje Speenhoff,
Jan Brink, Bartoes, Louis van Dommelen,
Piet Rienks, Mini Erfman en Jan Hinze)
zich op zulk een misdadige wijze hebben
schuldig gemaakt aan cultuurverraad, dat
zij nimmer meer behooren op te treden als
kleinkunstenaars.
Het dansorkest de Ramblers, onder lei
ding van Theo Uden Masman, bleef tijdens
de bezetting als radio-orkest doorwerken,
maakte deel uit van het Nazi-omroep-
apparaat en werkte mede aan voorstellin
gen voor Vreugde en Arbeid en Prontzorg.
De eereraad is van meening, dat de
Ramblers als muziek-ensemble gedurende
3 jaren niet behooren op te treden, de
leider gedurende 2 jaren en de overige
leden individueel gedurende een jaar niet
behooren op te treden.
Theo Bouwmeester, variété-directeur te
Haarlem, heeft voorstellingen georgani
seerd voor Vreugde en Arbeid en reeds in
Juli 1940 een variété-programma voor de
Duitsche weermacht. Beslist is, dat hij ge
durende 12 maanden zijn functies van
variété-directeur miert tzal mogen uit
oefenen.
Hubertus van Meurs, variété-onderne
mer en humorist is 6 maanden uitgesloten
als ondernemer en kleinkunstenaar. Be
slist is dat er geen termen zijn om maat
regelen te nemen tegen Clinge Dooren-
bos en Marguerite Couperus. Wat de
laatste betreft wordt opgemerkt, dat zij
wel is opgetreden op een avond van de
Nederlandsch-Duitsche Kultuurgemeen-
schap, maar dit was onder directen dwang
van den vijand. Zij heeft haar leven en
vrijheid tijdens de bezetting ingezet voor
de goede Nederlandsche zaak, het leed van
concentratiekamp en gevangenschap door
staan, zoodat thans na de bevrijding haar
eer en goede naam van elke smet behoort
te worden gezuiverd.
Naar wij vernemen is ingevolge een op
dracht uit Den Haag aan de betrokken af-
deelingen der gemeentesecretarieën op
dracht gegeven met spoed aan de samen
stelling der kiezerslijsten te werken. Het
is bekend, dat de minister van Binnen-
landsche Zaken het ongewenscht acht ver
kiezingen te houden op de Distributie
stamkaart. of het Persoonsbewijs. Vandaar
de spoed die betracht wordt bij het samen
stellen der kiezerslijsten, want die moeten
klaar zijn voor de komende verkiezingen.
Ons wordt verzekerd dat men pas aan
de kiezerslijsten kan beginnen als het Be
volkingsregister is gereconstrueerd. Dit is
een heel werk, omdat in den oorlogstijd
daarin veel geknoeid is. Te Haarlem rekent
men er op dat de achterstand op de bu
reaux van de Bevolking en Burgerlijken
Stand half October is ingehaald. Daarna
begint men onmiddellijk met de recon
structie. Daarmee zullen ongeveer drie
maanden gemoeid zijn, zoodat verwacht
kan worden, dat half Januari met het op
maken der kiezerslijsten zal kunnen worden
begonnen. Eind Februari, begin Maart zal
dit werk voltooid kunnen zijn. Zooals het
te Haarlem is zoo verzekerde men ons
is het ook in andere gemeenten. Als de
Haarlemsche kiezerslijst op het genoemde
tijdstip klaar zal zijn, zal Haarlem zeker
niet bij de andere gemeenten ten achter
komen.
M olenaar's Kindermeel
van vooroorlogsche samen
stelling is er weer.
Uilsluitend ver-
krijgbmar op de
daarvoor aan
gewezen bon.
Onze schooljeugd geeft
een cent pea* week
Ook de schooljeugd zal haar aandeel heb
ben in de hulpverleening aan Indië. Eiken
Maandagochtend zal n.l. aan de leerlingen
van de verschillende onderwijsinrichtingen
het offertje van 1 cent worden gevraagd ten
behoeve van de hulp aan het kind in Indië.
Deze ,,Maandagochtend-cent"-actie gaat uit
van het Indisch Instituut (voorheen Kolo
niaal Instituut) te Amsterdam in nauwe sa
menwerking met het Nederlandsche Roode
Kruis.
Dezer dagen is de actie gestart. Van H.K.H.
Prinses Juliana mocht bericht worden ont
vangen, dat de drie prinsesjes reeds hun
eerste Maandagochtend-cent voor het kind
in Indië hebben geofferd. Aan de Neder
landsche schooljeugd om dit goede voorbeeld
te volgen.
Koninklijke bezoeken
Woensdag heeft de Koningin een bezoek
gebracht aan de begraafplaats op den
Grebbeberg. Daarna bezocht H.M. Zeist.
Zaterdag brengt de Koningin een offi
cieel bezoek aan Rotterdam. Later komt
H.M. nog eens naar Rotterdam om spe
ciaal den toestand van de havens in oogen-
schouw te nemen.
Bijzonder Gerechtshof Den Haag
Het Bijzonder Gerechtshof te 's-Graven-
hage behandelde heden de zaak tegen den
grondwerker A. L. W. Steentjes te Zaltbom-
mel. wien ten laste is gelegd, dat hij aan de
politie heeft medegedeeld dat vier mannen
in het Westland sabotagedaden zouden heb
ben gepleegd. Het gevolg van deze mede-
deeling was dat een dezer mannen ter dood
gebracht is en dat de £rie anderen tot lang
durige vrijheidsstraffen veroordeeld werden.
Een hunner is in de gevangenis gestorven.
De verdachte gaf toe dat hij, terwijl hij
wegens veediefstal in de gevangenis zat,
contact had gekregen met een der betrokke
nen, die hem alles over de sabotagedaden
heeft verteJd en dat hij later zijn weten
schap aan de politie had medegedeeld. On
geveer vier maanden later heb ik f 256.-
hiervoor ontvangen.
De advocaat-fiscaal noemde dit een zeer
ernstige zaak. Hij eischte levenslange ge
vangenisstraf daarbij rekening houdend met
het feit dat men in 1942 nog niet algemeen
op de hoogte was van de gevolgen van ver
raad.
De verdediger, mr. F. J. F. M. Duynstee
betwistte dat verdachte verantwoordelijk
kan worden gesteld voor het feit dat deze
zaak uiteindelijk in handen der Duitschers
terecht is gekomen. Hij bepleitte clementie.
Vervolgens kwam voor de 26-jarige chauf
feur G. Maan -te Montfoort, die in Februari
1941 te München tot de S.S. was toegetreden.
Verdachte verklaarde de overtuiging te heb
ben gehad als politie-agent naar Nederland
terug te keeren. Hij had den eed van trouw
aan Hitier afgelegd.
De eisch was de doodstraf.
De verdediger mr. A. H. Walkate bepleitte
clementie.
Uitspraak over veertien dagen.
Mevrouw Sablairolles in „De Vtff Frank-
forters" als Moeder GitduJa,
Woensdag is op 84-jarigen leeftijd overle
den Anna Sablairolles, de actrice, die 60 jaar
lang haar familienaam, welke voor haar de
buut reeds een goeden klank bezat, hoog
hield. Haar levensavond bracht zij door in
Haarlem. Op Zaterdag 22 September zal de
teraardebestelling plaats hebben op de Al-
gemeene Begraafplaats aap de Kleverlaan
te Haarlem.
Anna Sablairolles. Onwillekeurig gaan de
gedachten terug naar de tachtiger jaren,
toen de nu verscheiden actrice haar ingénue-
rollen speelde. Welke oudere tooneelmin-
naar herinnert zich niet de Duitsche opvoe
ring van Vriend Fritz, van 1896, waarin Anna
Sablairolles de figuur van Suze vertolkte?
Tbsen vierde triomfen en mevrouw Sablai
rolles vierde ze mee, als Hilda Wangel in
Bouwmeester Solness, als mevrouw Alving
1n Spoken, als Nora. Daarna kwam de glo
rietijd van Willem Royaards, trouw terzijde
gestaan door de thans verscheiden actrice.
Wij zagen haar in 'n Roes, Droomspel, de
Violiers en zooveel andere glanspunten van
haar tooneelloopbaan, wij genoten van haar
„hoogeschooltooneel" in van Dalsum's re
pertoire: Circus Knie, Schuld en Boete. Was
er meer papier, wij zouden u meevoeren on
der de luchters van de schouwburgen en van
de successen, de genotvolle avonden willen
vertellen, die men met mevrouw Sablairol
les beleefde. Als mevrouw de Tréville in
„Een schoon Avontuur" nam zij in 1939 af
scheid van de planken, óók in den Haarlem-
schen schouwburg. Nu is deze vitale verte
genwoordigster van de oude garde niet meer.
Offervaardigheid
Een der bewoners van Kaatsheuvel, Hugo
Esch, is op 11 Maart 1946 in het concentra
tiekamp te Mauthausen overleden. Thans
heeft zijn familie van een mede-gevangene
de oorzaak van zijn dood vernomen. Hij
stierf aan phlegmone aan de beenen na be
vriezing der voeten. Tijdens den tiendaag-
schen voettocht met medeslachtoffers van
Auswitz naar Mauthausen, bij een vorst van
20 graden, stond hij zijn schoenen af aan een
ouden man, die op zijn klompsokken niet
verder kon. Esch is op zijn sokken verder
gegaan, hetgeen hem zijn leven gekost heeft.
BINNENLAND
De deken van Venray heeft van de
Rijkscommissie voor monumentenzorg be
richt ontvangen, dat de monumentale kerk
van Venray St. Petrusbanden in haar oor*
spronkelijken staat zal worden opgebouwd.
Het kerkgebouw viel in October 1944 ten of*
fer aan de bombardementen.
Van 1 October af zullen successievelijk
de grossiers, handelaren en winkeliers weer
met brandspiritus bevoorraad worden en wel
voorloopig met 40 pCt. van hetgeen zij in
1939 afgenomen hebben.
Tot de vereenigingen, die door de be
zettende macht geliquideerd werden, be
hoort ook de Vereeniging voor Volkenbond
en Vrede, gevestigd te ?s-Gravenhage. In,
principe is thans besloten, de vereeniging
om te zetten in een vereeniging tot bevor
dering van een internationale rechtsorde.-
Van verschillende kanten werd erop aange
drongen ook de buitenlandsche staatkunde
in het werkgebied der vereeniging te betrek
ken en contact te zoeken met de groote so
ciale organisaties van verschillende richting,
met politieke partijen en bewegingen, als
ook samenwerking te zoeken met andere in
stituten en groepeeringen, die zich met in*
ternationale vraagstukken bezighouden. Een
commissie werd benoemd, die ten aanzien
van grondslag, doel en middelen voorstellen
zal uitwerken.
„Onmenschelijk en misdadig" noemde
de officier van justitie bij de Amsterdam-
sche rechtbank in zijn requisitoir de hande
lingen der twee beklaagden L. en B.. die
methylalcohol uit winzucht en geldbejag
verkocht hebben aan een caféhouder met het
gevolg, dat twee consumenten aan de gevol
gen kwamen te sterven. De eis:h was 8 ja
ren gevangenisstraf met bevel tot onmiddel
lijke gevangenneming.
v In de vergadering van de Vereeniging
voor hooger onderwijs op Gereformeerden
grondslag zijn de lotgevallen van de Vrije
Universiteit te Amsterdam geschetst. In den
oorlog werden vele verliezen geleden, stof
felijk en geestelijk. Met den dood van Prof.
H. H. Kuyper, die stierf als zijdelings gevolg
van den oorlog, verdween de naam van
Kuyper uit de Universiteit. Zwaar trof ook
het heengaan van Prof. V. H. Rutgers, die
stierf in een concentratiekamp. Ook werden
woorden gewijd aan de nagedachtenis van
Dr. H. Colijn. De laboratoria werden door
de Duitschers geplunderd. Prof. mr. J. Oran
je hield bij de overdracht van het rectoraat
der Universiteit een rede gewijd aan een
terugblik op den bezettingstijd.
Ook werd herdacht de overleden directeur
de heer G. Wolzak Hzn. te Haarlem.
Het algemeen bestuur der Chiistelijk*
Democratische Unie heeft in een te Utrecht
gehouden vergadering met den Unieraad,
besloten de partij in stand te houden. In den
loop van November wordt te Amsterdam
een congres belegd.
De ouders van den in 1940 overleden
kunstschilder Dick Ket hebben aan den
Staat der Nederlanden, ter plaatsing in het
Rijksmuseum Kroller-Muller te Otterlo, een
aantal werken van hun zoon ten geschenke
aangeboden. BUITENLAND
Drie vliegende reuzenforten hebben een
non-stopvlucht gemaakt van 9600 km. van
Japan naar Chicago.
De laatste steenkolenmagnaat die nog
op vrije voeten was, Walter Fimmens, is ge
arresteerd. Hij was in het bezit van effecten
ter waarde van 50 millioen rijksmark.
Het congres van de Zuid-Afrikaansche
nationalisten te Johannesburg weid gister
avond door de politie gesloten, nadat er eer
gisteravond twee uur lang relletjes waren
geweest, waarbij tweehonderd personen wer
den gewond. De relletjes vonden plaats bui
ten het gebouw, waarin dr. Malan. de leider
der nationalisten, waarschuwde tegen „het
communistische gevaar".
De Zwitsersche minister van buitenland
sche zaken zal waarschijnlijk gedurende
deze zitting van het parlement een aanbod
aan Rusland bekend maken tot hervatting
van de diplomatieke betrekkingen.
Het proces Bergen-Belsen
begonnen
Maandag is het proces begonnen tegen
de beulen van Bergen-Belsen en Auswitz.
Zij verklaarden onschuldig te zijn. De
aanklager deed mededeelingen over de
toestanden in deze kampen, waar ziekte
en vervuiling, mishandeling en dood, kwel
lingen en zelfs kannibalisme normaal wa
ren. Hij vertelde hoe de verdachten straks
zullen verklaren, dat de Engelschen de
voedseltransporten onmogelijk maakten en
dat zij alles hebben gedaan om de gevange
nen goed te verzorgen, maar op een afstand
van 1 K.M. van het kamp was een reus
achtig voedseldepot. Ook waren er voor
raden medicamenten en zendingen van het
Hongaarsche Roode Kruis, die de gevange
nen nooit hebben bereikt.
Een Engelsche hooge officier, die door
den commandant in het kamp is rondge
leid, vertelde als getuige, dat alle gevan
genen, die eenigen tijd in het kamp opge
sloten waren geweest, volkomen onder
voed waren. In dezelfde barakken, waar de
nog levende gevangenen verbleven, lagen
hier en daar lijken. Vooral de vrouwen
waren er 6lecht aan toe. Het ontbrak in
het kamp aan alle primaire levensvoor
waarden: Kleeding was haast niet aan
wezig, een bed was een luxe-artikel. Sa
nitaire installaties ontbraken geheel.waar
door rampzalige hygiënische omstandig
heden ontstonden. Medicamenten werden
in minimale hoeveelheden verstrekt: ze
ventienduizend zieken moesten zich zien t0
behelpen met driehonderd aspirinetablet
ten. Overal in het kamp lagen bergen
lijken. De weinige kinderen, die in het
kamp waren opgesloten, waren redelijk
gezond, dank zij de opofferingen, die,hun
moeders zich getroostten. Terwijl de ge
tuige deze verklaringen aflegde, glim
lachte een der vrouwelijke verdachten en
fluisterde iets tot een gevangene naast
haar. Zij werd door de militaire politie tot
de orde geroepen. Getuige verklaarde
werder nog, dat in het kamp van de S.S,
lieden, hetwelk in de buurt van het con
centratiekamp was ingericht, een uitste
kend hospitaal aanwezig was.
Onze bloembollenexport naar
Engeland
In aansluiting op onze mededeeling inzake
den export van bloembollen naar Engeland
vernemen wij, dat er tusschen 4.000 en 5.000
ton zullen worden geleverd. Al is een der
gelijk kwantum natuurlijk niet voldoende
om de Engelsche markten te voorzien, een
eerste stap om deze markt weer terug te
krijgen is gezet.
