Haarlems Dagblad
Gemeenteraden
Er komt verbetering in de kampen op Java
De geldzuivering
De nieuwe bonnen
«Oe Jaargang No. 18133 x x
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
lJmuiden: Kennemerlaan 154.
Telel 5437.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom
Vrijdag 21 September 194o
Uitgave van de Stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: p.week 31 ct.
per kwartaal 4.
Tel: Redactie 10600. Expeditie 14825.
BINNEN een maand zullen de tijdelijke
gemeenteraden moeten worden geko
zen. Onlangs hebben wij immers gemeld,
dat 22 October de „sluitingsdatum" is. Men
weet hoe het geschieden zal. Voor iedere
gemeente wordt een college van kiesman
nen samengesteld, dat uit driemaal het
aantal leden bestaat, die de gemeenteraad
in 1940 telde. In Haarlem bijvoorbeeld zul
len 117 kiesmannen optreden. Dat is al
dicht bij het maximum, want de grootste
gemeenteraad, dien de Nederlandsche wet
geving mogelijk maakt, telt 45 leden. In
Amsterdam zullen dus 135 kiesmannen
worden aangewezen. In de kleinste ge
meenten. waar de gemeenteraden maar
zeven leden tellen, zal het kiescollege uit
21 leden bestaan.
De 117 Haarlemsche kiesmannen om
bij het Haarlemsche voorbeeld te blijven
moeten dus een tijdelijken gemeente
raad van 39 leden benoemen. En dat col
lege zal gedurende zijn maar heel korte be
staan dezelfde bevoegdheden hebben als
een op normale wijze door het kiezerscorps
uitverkoren Raad, zooals wij dien -vroeger
kenden en zooals wij er hopelijk spoedig
weer een zullen bezitten. Binnen een
maand zal hij ook wethouders moeten be
noemen. Vermoedelijk zal het wel eerder
gebeuren.
Evenals het Noodparlemeht zijn de tij
delijke gemeenteraden broodnoodig. De
levensduur van dergelijke colleges mag
maar heel kort zijn, want de methode van
hun verkiezing is niet meer dan lapwerk
en strijdig met de eischen van de demo
cratie Zoo spoedig als dat maar eenigs-
zins mogelijk is, behooren zij vervangen
te worden door op normale wijze gekozen
openbare bestuurslichamen. Niettemin
kunnen zij al voor een belangrijk deel in
de dringende behoefte aan het optreden
van zulke colleges voorzien.
Ik krijg den indruk dat sommige men-
schen niet begrijpen, waarom dat nu zoo'n
dringende behoefte is. Zij herinneren zich
de oppervlakkige critiek, die zij voor den
oorlog op gemeenteraden en Staten-
Generaal plachten te uiten. Zij zijn ook
wel eens een beetje besmet door auto
cratische gedachten, betreffende „sterke
mannen" en zoo, die zij onbewust napra
ten. En zij vragen dan maar, zonder er
verder bij na te denken: wat doet zoo'n
redekavelende groep menschen nu eigen
lijk?
Het is goed daarover weer eens iets te
zeggen, zonder het te bepalen tot de uit
spraak van de Gemeentewet, dat aan het
hoofd van de gemeente de Raad staat.
Het groote nut van deze openbare be
stuurscolleges is hun controleerende taak.
Dank zij hun optreden wordt over het
bestuursbeleid in het openbaar beslist,
wordt het besproken en gecritiseerd,
wordt er toezicht op uitgeoefend. Als zij
er zijn, kunnen er geen besluiten van
eenige beteekenis genomen worden, waar
van men de wijze van totstandkoming
niet kent en de draagwijdte dikwijls niet
bevroeden kan. Zelf voelen zij zich ge
controleerd door de openbare meening.
Intusschen controleeren zij het uitvoerend
beleid.
Dit zijn geen phrasen of formaliteiten.
Dit is zeer reëel. Ieder die zijn werk
onder een bestuur, een college van
commissarissen of wie dan ook moet ver
richten weet bij ervaring, dat hij zich
voortdurend bewust is van het feit, dat
hij verantwoording aan die instantie moet
afleggen en dat zij hem bepaalde op
drachten zal geven, die hij moet nakomen.
Dit is, In hoofdzaak, vergelijkbaar met de
voornaamste controleerende beteekenis
van openbare bestuurslichamen. Gij kunt
haar ook, als ge in het bestuur van een
vereeniging zit, vergelijken met de taak
van de algemeene ledenvergadering. Al
komt die misschien niet vaak bijeen, zij
bestaat en zij heeft de bevoegdheid niet
alleen om u herkiezen of te ontslaan, maar
ook om u haar besluiten te doen uitvoe
ren en om u op de vingers te tikken als gij
dat niet goed gedaan hebt. Dit beïnvloedt
iv bestuursbeleid.
Er is veel meer over de taak en de wer
king van openbare bestuurscolleges te
ïeggen, maar dit is een hoofdzaak die
ieder, die even nadenkt, begrijpt en waar
van hij als Nederlander de noodwendig
heid erkennen moet. En dit eerste groote
voordeel wordt ook door tijdelijke nood-
besturen al verwezenlijkt, al zijn zij
nog niet wat zij behoorden te zijn: de weer
gave van de wenschen en gedachten die
n het volk leven, doordat het in zijn
breede kiezersmassa hen zelf gekozen
heeft.
Als ik over een dringende behoefte aan
tijdelijke gemeenteraden schrijf, wil ik
daarmee niet zeggen, dat de burgemees
ters, wethouders en (waar die bestaan)
adviescolleges het in dezen tijd zoo bont
gemaakt hebben. Neen. Zij zijn zelf goede
Nederlanders en democraten. Dat ver
klaart dan ook het feit, dat zij zelf ver
andering in den huidigen toestand wen
schen, hetgeen zij niet onder stoelen of
banken plegen te steken. De verantwoor
ding valt hun zwaar en vooral stemt de
situatie niet met hun inzichten en levens
opvattingen overeen. Wij leven nu in Ne
derland nog niet onder een democratisch
bewind. Wij moeten dat ten spoedigste
'weer bereiken. Daarom is het ook zoo
noodig dat de Pers weer onbelemmerd
baar taak zal kunnen verrichten.
R. P.
De Emmabloemcollecte. die Woensdag j.l.
n Haarlem en omgeving is gehouden, heeft
f 17.300 opgebracht.
De berichten, welke over de toestanden
in de interneeringskampen op Java bin
nenkomen, gewagen van ongekende toe
standen en van Japansche bestialiteiten
tegen weerlooze wouwen on kinderen in
hun poging den blanke te degradeeren.
Maar er zyn ook berichten, dat door de
reeds verleende hulp van de veldgroepen
van de R.A.P.W.I. (de hulpverleening aan
krijgsgevangenen in Oost-Indië) de toe
stand snel verbetert. Het moreel van
krijgsgevangenen en geïnterneerden staat
ondanks de doorgestane ellende op een
hoog peil. De eerste zichtbare verbetering
Is reeds gekomen en elk oogenblik wordt
nog meer hulp van bniten verwacht. Te
legrammen over de situatie zullen zoo
spoedig mogelijk van Java worden ver
zonden.
De A.N.P.-correspondent Robert Kiek
seint uit Batavia: Achter het walgelijke
vertoon van beleefdheid der Japanners
schuilt een bittere wreedheid. Verreweg
het slechtste kamp lijkt het vrouwen- en
kinderenkamp te Ambawara (in Kedoe op
Java) te zijn. Daar werden vrouwen en
meisjes van 16 jaar en ouder gedwongen
wegen aan te leggen, boomen te kappen en
anderen zwaren arbeid te verrichten op
hongerrantsoenen. In zeven andere kam
pen in en om Batavia zijn de toestanden
uiterst slecht. In Tjideng leefden 10.000
Nederlandsche vrouwen in 300 huizen. Het
beste kamp te Batavia is Kramat. waar
een aantal families tezamen leeft. Andere
kampen zijn het krijgsgevangenkamp op
Het Waterlooplein, de Struyswijk-gevan-
genis, waar mannen, vrouwen en kinderen
zijn ondergebracht, de Adek, een kamp
voor Nederlandsche vrouwen en kinderen,
iets beter dan Tjideng. Buiten Batavia is
een redelijk kamp „Kampong Makassar"
en tenslotte „De Goede Herder" op een
boerderij. De voedseltoestand is tot voor
een paar weken, toen de Japanners beter
voedsel beschikbaar stelden, ontstellend
geweest.
De toestand onder de civiele geïnter
neerde mannen lijkt uiterst slecht te zijn.
Een groot aantal is in gevaarlijke mate
ondervoed. Een aantal vooraanstaande
Nederlanders is gestorven door de slechte
voeding en den gedwongen arbeid. De
vrouwen hebben een grooter physiek weer
standsvermogen getoond dan de mannen.
De interneering van de vrouwen is boven
dien pas begin 1943 begonnen.
Over het kamp Tjideng wordt nog ge
meld, dat jongens die 11 jaar werden,
naar een speciaal jongenskamp buiten
Batavia werden gebracht, waar zij ten
minste door Nederlafidsche onderwijzers
werden opgevoed. In Tjideng was ieder
onderwijs verboden. Vrouwen, die het toch
probeerden te geven, werden geslagen.
Vrouw en kind, hetzij jong of oud, werd
geslagen als niet voor een Japanner een
buiging werd gemaakt. Wie door de bam
boe-omheining naar buiten keek, werd
kaalgeschoren. Toen eens tegen de slechte
voedselvoorziening werd geprotesteerd,
werd in twee dagen geen eten verstrekt.
De Jappen lieten toen wagens met brood
door het kamp rijden, waarna zij hét voor
de oogen der geïnterneerden in den grond
begroeven. Hetzelfde deden zij met enorme
hoeveelheden rijst, waarover zij nog pe
troleum goten voor ze in den grond ge
stopt werden.
De hygiënische condities waren ver
schrikkelijk. Alle toiletgelegenheden had
den de Jappen onbruikbaar gemaakt en
de waterleiding hadden zij afgesneden. De
De bezwaarden
ie Heemstede
Het conflict
in de Gereformeerde kerk
Donderdagavond hebben de vrij-gemaakte
predikanten uit Amersfoort ds. E. T. v. d.
Born en ds. B. Holwerda, op uitnoodiging
van eenige bezwaarden te Heemslede, in
een bijeenkomst in het gebouw van den
Ned. Protestantenbond, een nadere uiteen
zetting gegeven van de verdere ontwikke
ling van het conflict in de Gereformeerde
Kerk.
Hoewel de Kerkeraad der Gereformeer
de Kerk te Heemstede de gemeenteleden
dringend had aangeraden deze bijeenkomst
niet te bezoeken, waren toch ruim 200 be
langstellenden aanwezig.
De beide sprekers behandelden de jong
ste Synodale beslissing en spraken uit, dat
de 16 punten van Augustus 1945 geen ver
heldering gebracht hebben, maar in wezen
de tegenstellingen nog verscherpt hebben.
Bezwaarden kunnen niet anders meer doen
dan de consequentie aanvaarden.
Nadat er gelegenheid was geweest vra
gen te stellen, werd medegedeeld, dat be
zwaarden werden uitgenoodigd te blijven
om met elkaar een bezwaarschrift aan den
Kerkeraad op te stellen met de bedoeling
een beslissing uit te lokken.
Ongeveer de helft der aanwezigen ble
ven. Er werd een brief aan den kerkeraad
opgesteld, waarin de onderteekenaars te
kennen geven, dat zij zich niet kunnen
conformeeren. Wij vernamen dat deze
door ongeveer 60 personen geteekend is.
rioleering verstopten ze en dwongen toen
de vrouwen tot boven hun middel door
het vuil te waden en het met mandjes te
leegenVerscheidene straten moesten
het met één waterput stellen, waar alleen
des nachts water te verkrijgen was. De
kinderen blijken over het algemeen niet
ernstig geleden te hebben, hoewel zelfs
kinderen van vier en vijf jaar moesten
werken Het is een wonder zooals de vrou
wen erin geslaagd zijn voor hen te zorgen
Hoewel de ernstigste gevallen reeds naar
de beter uitgeruste hospitalen zijn over
gebracht. wordt een aantal sterfgevallen
van 5 tot 7 per dag „redelijk" beschouwd
Het onversaagd werken van geoefende en
ongeoefende vrouwen en meisjes als ver
pleegster gedurende meer dan twee jaren,
verdient de hoogste lof.
Dreigt guerilla
op Java
De correspondent van de ..Times'' te Mel
bourne meldt, dat de stad Batavia, hoewel
zij door de Japanners zeer verwaarloosd is.
minder schade heeft opgeloopen dar. eenige
andere hoofdstad in het Verre Oosten.
Eenige groepen van Indonesiërs lijken
plannen te maken voor een guerilla zoowel
tegen de Japanners als tegen de Geallieer
den. Gedurende den nacht werden Japansche
legerofficieren uit hun auto's getrokken en
vermoord. Guerilla-groepen hebben Euro
peanen aangevallen en vooraanstaande Indo
nesiërs. die gedurenden den ganschen oorlog
loyaal zijn gebleven jegens Nederland, be
dreigd.
De leden deze guerilla groepen stonden
onder sterken Japanschen invloed en werden
gewapend om de Geallieerden te bestrijden.
Teleurgesteld over de onverwachte ineen
storting van Japan hebben zij zich thans ook
tegen hun voormalige vrienden gekeerd. Er
bestaat geen aanwijzing dat zij de hulpgroe
pen, uitgezonden om de krijgsgevangenen en
geïnterneerden steun te bieden hebben aan
gevallen.
Een hooge Japansche autoriteit verklaar
de aan Un. Press, dat de geldcirculatie op
Java ongeveer 21 milliard bedroeg. De prij
zen van de goederen zijn ontzaglijk gestegen
en worden voortdurend nog hooger. De voed
selpositie is momenteel in de steden vrij goed
doordat de voorraadschuren zijn geopend,
maar op het platteland is ze slecht.
Oppotten zink strafbaar
Het is verboden eenige handeling te ver
richten of na te laten, waardoor de be
palingen met betrekking tot de zuivering
van het geldwezen worden belemmerd of
verhinderd. Niet nakoming van'dit verbod
kan worden gestraft met gevangenisstraf
van ten hoogste zes jaren of geldboete
van ten hoogste tienduizend gulden. Voor
werpen waarmede of ten aanzien waarvan
het strafbare feit is gepleegd of welke door
het strafbare feit zijn verkregen, kunnen
worden verbeurd verklaard, ook indien zij
niet aan den veroordeede toebehooren.
Speciaal voor het geval van het ham
steren van zinkgeld is thans een beschik
king afgekondigd, waarbij uitdrukkelijk
wordt verboden zinken pasmunt op te pot
ten of opgepot te houden tot hoogere be
dragen dan tien gulden in 25 en 10 cent
stukken. één gulden in stuivers, 25 cent in
2Vè-cent-stukken en 1 centstukken.
Overtreding van het verbod is een mis
drijf. waarop van toepassing zijn strenge
strafbepalingen.
Het publiek wordt er met nadruk op
gewezen, dat de politie opdracht heeft om
in voorkomende gevallen scherp op te
treden.
Uitbetalingen
Rijksverzekeringsbank
Het bestuur der Rijksverzekeringsbank
beveelt alle belanghebbenden, zoowel
rentetrekkers ingevolge de Invaliditeits-
en Ouderdomswet als verzekerden krach
tens de beide Ongevallenwetten ten zeer
ste aan, de thans in hun bezit zijnde ken
nisgevingen van betaalbaarstelling vóór
26 September a.s. op de postkantoren ter
inning aan te bieden. Van dien datum af
zal n.l. geen uitbetaling daarvan meer
plaats vinden in verband met de geldzui
vering.
Den rentetrekkers die gewoon zijn hun
rente vierwekelijks of wekelijks te innen,
wordt aangeraden deze op de gewone
wijze ten postkantore in ontvangst te
nemen tot en met Dinsdag 25 Sept a.s.
Ook zij, die gewoon zijn. hun rente over
grootere tijdvakken tegelijk in ontvangst
te nemen, wordt aangeraden thans hun
rente uiterlijk Dinsdag 25 September te
innen.
Adviescommissie
Gem. Kiescolleges
Naar wij vernemen zijn benoemd tot
leden van de commissie, welke den Com
missaris van de Koningin in Noord-Hol
land moet adviseeren over de gemeente
lijke kiescolleges, de heeren: L. v. d Wal,
iid van Ged. Staten: H. J. Voors, oud-lid
van den gemeenteraad van Heemstede; H.
M. v. Randwijk, hoofdred. van Vrij Neder
land; C. S. J. Verbeek, wethouder van
Hilversum; C Haringhuizen, oud-burge
meester van Wieringerwaard. Zooals men
weet. moeten de noodgemeenteraden vóór
22 October a.s. gekozen zijn.
Het woord is aan....
V o 1 t a i
r e:
Beter de kans geloopcn
een schuldige ie redden dan
een onschuldige te veroor-
deelen.
Voor melk, vleesch en aardappelen
Het Centraal Distributiekantoor heeft
voor de week van 23 tot 29 September de
bonnen 626. d 677 en d 678 aangewezen
voor het koopen van 2 liter meïk en de
bonnen b 692 en c 692 voor V/2 liter melk.
Voorts zijn geldig voor het koopen van
100 gr air. vleesch de bonnen 627.
Ten slotte zijn voor het koopen van 1
K G aardappelen aangewezen de bonnen
628, a 696. b 696, c 696 en b 693.
Deelnemers aan maaltijden van Centrale
keukens moeten de vleeschbonnen 627 en
de aardappelbonnen a. b en c696 inleveren.
Zelfverzorgers voor melk, vleesch en
aardappelen moeten de bonnen voor melk,
vleesch en aardappelen inleveren
Op den vleeschbon kan van Vrijdag 21
September des middags 12 uur af worden
gekocht. De bonnen voor melk en aard
appelen zijn eerst geldig van Maandag 24
September af.
40 Enselsehf of Ameribaansche
sigaretten.
Het Centraal Distributiekantoor deelt
mede. dat met ingang van Vrijdagmiddag
21 Sept 12 uur op bon 51 der Tabakskaart
40 Engelsche of Amerikaansche import
sigaretten gekocht kunnen worden.
Deze sigaretten zijn van de merken: Cra
ven A. Craven Plain. Gold Flake. Players,
State Express 333. Shirley en Marvels.
Men zal in het algemeen genoegen moe
ten nemen met het merk of de merken,
welke de winkelier in voorraad heeft.
Rhodes ia-sigaretten, sigaren of tabak mo
gen niet op deze bor. worden verkocht.
De Engelsche sigaretten zijn verpakt in
doosjes van 10 stuks, de Amerikaansche in
pakjes van 20 stuks. De sigaretten zijn niet
gebanderolleerd.
De prijs der sigaretten bedraagt 60 ct.
per 10 stuks of 1.20 per 20 stuks, waar
bij de belasting, welke zonder banderol-
leering is voldaan, is inbegrepen.
Op den nog geldigen bon 50 der Tabaks-
kaart en op rantsoenbonnen mogen geen
Engelsche of Amerikaansche sigaretten
worden verkocht.
Distributie te Haarlem
SCHOENENBONNEN.
In verband met de geldzuivering zyn de
schoenenbonnen die door den Haariem-
schen dienst uitgegeven worden in het
tijdvak 26—29 September verlengd tot en
met 8 October. Voor dien datum moeten
zij bij de schoenhandelaars zijn ingeleverd.
Er is nog een beperkte voorraad aan
vraagformulieren voor kinderen geboren
in 1943 en 1944 beschikbaar. Die kunnen
op vertoon van de 2e Distributiestamkaart
Zaterdag 22 September afgehaald worden
aan het bureau in de Zijlstraat, alsook
aan de agentschappen Noord en Zu:d.
De inlevering moet Maandag of Dinsdag
in de Zijlstraat geschieden. Alleen komen
in aanmerking kinderen die nog geert bon
dit jaar kregen.
BRANDSTOFFEN.
Degenen die voor brandstoffen voor
ruimten voor bijzondere doeleinden nog
geen identiteitskaart van de Brandstoffen-
commissie ontvangen hebben, dienen in
het tijdvak 24—28 September een aan
vraagformulier MD 39304 aan de ver
schillende kantoren van den Distributie-
dienst af te halen. De uren en de letter-
verdeeling daarvoor zijn bekend gemaakt
aan de distributiekantoren.
Zuivering van het Overheids
personeel
In de wekelijksche rubriek „Op de brug"
zal vanavond om 9 uur de minister van
binnenlandsche zaken, dr. L. J. M Beel,
over den zender Herrijzend Nederland
spreken over ..de zuivering van het over
heidspersoneel".
Het gebeurde
in het kamp te Harderwijk
De heer Koos Vorrink, persoonlijk ad
viseur van den minister-president inzake
de interneeringskampen, heeft een onder
zoek ingesteld naar de toestanden, welke
in het kamp te Harderwijk heerschten en
deelde mede, dat de kampcommandant
Van Dijk. evenals enkele andere leden van
de kampleiding, inmiddels reeds ontslagen
zijn, en wel op grond van het feit, dat zij,
naar gebleken is, de gezagsverhoudingen
totaal uit het oog hebben verloren.
Voorts deelde de heer Vorrink nog mede,
dat de commandant en de onder-comman
dant van het interneeringstehuis gevestigd
in een school in de Rosenboomlaan te
Voorburg gearresteerd zijn, van wien
grove nalatigheid is geconstateerd. Het
onderzoek in dezen is echter nog gaande.
Hij kon verzekeren dat van de zijde der
regeering en het Militair Gezag alles in
het werk wordt gesteld, om excessen zoo
als bovenvermeld den kop in te drukken.