Haarlems Dagblad J. B. Schui Dubbele rol der Jappen in Batavia Verrassende wending De geldzuivering Londensche conferentie voor moeilijkheden Verschuivingen naar links in Frankrijk Hef Overheidspersoneel Verkiezingen worden bespoedigd flOe Jaargang No. 18135 Bureaux: Groote Houtstr. 93 en Soendaplein 37, Haarlem IJmuiden: Kennemerlaan 154. Telef. 5437. Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724 Maandag 24 September 1945 Directeur-Hoofdredacteur: Robert" Peercbooni Uitgave van de Stichting Voorlichting te Haarlem. Abonnementen: p.week 31 ct. per kwartaal 4. Tel: Redactie 10600. Expeditie 14825. Een nieuw tooneelseizoen is begonnen en J. B. Schuil is niet in zijn oude functie van tooneelcriticus van Haarlems Dagblad teruggekeerd. ,Dat behoeft een nadere verklaring, die eenvoudig is. In het begin van dit jaar heeft hij den zeventigjarigen leeftijd bereikt. Ook voor een man die gansch gezond van lijf en leden is, zooals Schuil, is dit een mijlpaal die tot vertra ging van het tempo noopt. De tooneelcriticus neemt afscheid. Op onzen medewerker J. B. Schuil hopen wij, zoodra vergrooting van den omvang der courant daartoe gelegenheid biedt, nog menigmaal een beroep te doen, opdat hij niet alleen in historischen zin, maar ook in actueele algemeene beschouwing van het tooneel zijn meening naar voren zal kunnen brengen. Die meening, afkomstig van een van de beste kenners van het tooneel in ons land, blijft van hooge waar de. De taak van tooneelcriticus is voor- loopig overgenomen door den heer H. G. Cannëgieter, wiens bekwaamheid onze lezers uit vooroorlogsche jaren, toen hij ook soms aan ons blad medewerkte, zich zullen herinneren. Schuil, geboren Fries, koos in zijn jeugd de militaire loopbaan, liep de Koninklijke Militaire Academie in Breda af en ging als luitenant naar Indië. Zijn voorliefde voor het tooneel en zijn vaardige pen had den zich evenwel al vroeg geopenbaard en na gerepatrieerd te zijn, verliet hij het leger en ging zich geheel aan de kunst en de journalistiek wijden. Hij schreef ver scheidene tooneelstukkén en éénacters, waarvan sommige tientallen jaren op het repertoire bleven. Ook schiep hij die reeks jongensboeken, die tot het allerbeste in onze jeugdlitteratuur gerekend wordt. Zelf verdienstelijk dilettant-tooneelspeler, werd hij meer dan eens uitgenoodigd om tot het beroepstooneel toe te treden, maar hij kon daar niet toe besluiten en verkoos de tooneelcritiek, waarin hij inderdaad een glansrol vervuld heeft. Ook trad hij, na een studie onder leiding van Paul Huf, vaak als declamator op. Hij deed dat met bijzondere distinctie en oogstte veel suc ces. Jaren vóór den eersten wereldoorlog was Schuil al tooneelcriticus van Haar lems Dagblad geworden, een taak die hij ongeveer dertig jaar lang met groote be kwaamheid en gezag zou vervullen. Gedu rende een aantal jaren breidde zijn werk zich uit tot ruimer journalistiek terrein en hij beleefde veel genoegen van zijn artikelen onder den titel ..Van onzen Rei- zenden Redacteur". De eerste wereldoorlog bracht een jaren lange onderbreking in zijn werk: hij werd in 1914 als reserve-majoor onder de wape nen geroepen en beleefde dus een tweede militaire periode. In die jaren moest hij als criticus vervangen worden, maar zijn plaats bleef voor hem gereserveerd, even als in den schouwburg, en na de mobili satie nam hij haar weer in. Hij zou ver der op zijn post blijven tot 1 Mei 1942, toen Haarlems Dagblad verdween en op Duitsch bevel de Haarlemsche Courant verscheen. Schuil weigerde onder een N. S.B.-hoofdredacteur te werken en trad af, tegelijk met een zestal andere redacteuren en medewerkers van Haarlems Dagblad, die aftraden of door de Duitschers ontsla gen werden. Het is dus- al drieënhalf jaar geleden, dat onze lezers Schuils laatste critiek in Haarlems Dagblad gelezen hebben. Maar ik twijfel er niet aan, dat zijn werk leven dig in hun herinnering is gebleven. In verhoogden mate moet dit het geval zijn bij de menschen van het beroepstooneel, die zoo hooge waarde aan zijn oordeel plachten te hechten en bij de dilettanten, voor wier tooneelvereenigingen hij veel gedaan heeft en wier streven hij krachtig heeft gesteund en aangemoedigd. Ook in de Haarlemsche Schouwburgcommissie heeft hij indertijd belangrijk werk gedaan. Tot de moeilijkste taken, die hoofd redacteuren ten deel kunnen vallen, be- hooren de benoemingen van kunstcritici- Weinigen zijn voor dit vak, dat behalve bijzondere vakkennis ook bijzondere ka raktereigenschappen eisc'ht, geschikt. Mijn vader heeft zeker nooit een gelukkiger keuze gedaan bij zulke benoeming, dan toen hij Schuil aanstelde. Zijn kennis en vooral niet minder zijn „feeling" voor het tooneel zijn onbetwistbaar en daarbij bleek zijn gelukkige gave voor opbouwend werk. Schuil kon scherp zijn als het noodig was, maar hij kwetste of griefde nooit en zijn eerlijk doel was steeds, de Kunst te die nen die hij vereerde, onpartijdigheid te doen gelden en de jongeren aan te moedi gen en te helpen. Het gevolg van de hooge opvattingen, die zijn critische werk bezielden, was dat er zoowel voor de tooneelspelers als voor het publiek veel uit te leeren viel en een algemeen vertrouwen in zijn oordeel ont stond. Men bouwde erop. Wijlen onze groote tooneelspeelster mevrouw Theo MannBouwmeester placht, als haar trein aan ons station stopte, er even uit te wip pen om aan de kiosk Haarlems Dagblad te koopen. „Ik moet lezen wat Schuil zegt." Zoo waren er velen die hem steeds raadpleegden en vaak heb ik tooneel-lief- hebbers, als zij zijn beschouwing gelezen hadden, hooren zeggen: „Ik dacht er eerst anders over, maar nu moet ik hem toch gelijk geven; hij ziet het beter in." Het is niet gebruikelijk het werk van een afgetreden medewerker of redacteur In een hoofdartikel te herdenken. Dat pleegt op een minder opvallende plaats te gebeuren, ook al omdat de krant niet Een door Soekarno belegde openbare bijeenkomst op het Koningsplein te Bata via, is ondanks een Japansch verbod toch gehouden. Voordat de Japansche politie en militairen daar gearriveerd waren, had zich reeds een behoorlijke menigte op het Koningsplein verzameld. Toen auto's met rood-witte vlaggen van Menting uit probeerden Noordwaarts langs het Koningsplein-Oost te rijden, wer den zij door de Japanners bij den spoor wegovergang tegengehouden, maar toen Soekarno, vergezeld van een met een ge weer bewapenden bewaker verscheen werd het een ieder toegestaan naar de renbaan verder te gaan. De juichende menigte bracht de fascis- tengroet. Zij, die buiten de renbaan had den staan wachten, mochten niet op de renbaan komen, zoodat Soekarno slechts het woord voerde voor een half gehoor. Ook aan Europeanen was de toegang tot de renbaan verboden, zoodat behalve Soe- karno's satelliet en alleen maar Qhinee- sche journalisten tegenwoordig waren. Het is echter duidelijk gebleken, dat de opstandige elementen onder de bevolking slechts een uiterst gering deel van Java's bevolking van veertig millioen zielen uit maken, zoodat zelfs het zwakste Geallieer de bezettingsleger alleen reeds door zijn aanwezigheid alle mogelijke moeilijkheden in de kiem zou smoren. Officieel is gemeld, dat de bezetting van Java door Geallieerde strijdkrachten on geveer 4 October zal geschieden. Het be stuur van Indië zal zoo mogelijk tezelfder tijd te Batavia worden ingesteld. Dit zal echter afhangen van de factor of men over voldoende communicatiemiddelen beschikt. De Japansche garnizoenen in Batavia zijn Zaterdag versterkt en nog meer troe pen zouden Zondag arriveeren om het hoofd te bieden aan wat de commandant van de geheime politie op Java noemde „mogelijke relletjes door de Indonesische nationalisten". Men voelt echter, dat ach ter het gedrag der Japanners schuilgaat de geheime wensch, dat de Geallieerden steeds meer moeilijkheden zullen onder vinden. Zoo zijn de Japanners b.v. niet Zondag is het Fransche volk ter stembus getogen voor de verkiezing van leden van de „generale raden" van de departementen (kantons) die in normalen tijd tot taak had den den senaat te kiezen. De eerste resulta ten worden gekenmerkt door aanzienlijke zetelwinsten voor de socialistische en com munistische partijen. Vier van de Gaulle's ministers zijn reeds herkozen, onder wie René Pleven, de minister van financiën. Edouard Herriot, de voormalige premier, werd te Lyon herkozen. Voor 1070 zetels was de uitslag: 475 her verkiezingen en 595 nieuwe verkiezingen, verdeeld als volgt: 35 communisten, 165 so cialisten, 168 radicaal-socialisten, 61 centrum- candidaten, 40 candidaten van de republi- kleinsche volksbeweging (voormalige „demo- crates populaires"), 76 rechtsche candidaten, 50 onafhankelijken. De samenstelling van den Raad van het deparement van de Seine is nu: 52 commu nisten, 32 socialisten, 28 candidaten van de republikeinsche volksbeweging, 28 candida ten van de democratisch republikeinsche unie, 8 radicaal-socialisten en 2 onafhanke lijke socialisten. in Palestijnsche vraagstuk Naar Reuter uit hoogst bevoegde bron verneemt, heeft de Engelsche regeering besloten, het geheele vraagstuk van Pa lestina en de Joodsche immigratie over te dragen aan den raad van de Vereenigde Volken met de verklaring, dat dit een aan gelegenheid is, waarvoor alle Geallieerden gezamenlijk de verantwoordelijkheid moe ten dragen. Deze dramatische stap is gedaan na ont vangst van den brief van president Tru man, waarin deze de Joodsche eisch tot onmiddellijke immigratie van 100.000 joden in Palestina ondersteunt. De toestand in Falestina wordt intus- schen steeds meer gespannen. Er hebben Britsche troepenbewegingen plaats en een der beste divisies van het Britsche achtste leger wordt van Duitschland overgebracht naar Palestina. Reuter voegt er aan toe: „de Britsche socialistische leiders zijn na tuurlijk ten zeerste geïnteresseerd bij deze ontwikkeling" en men gelooft, dat er po gingen in het werk zullen worden gesteld om „dezen tragischen onverbiddelijken loop der gebeurtenissen te stuiten, voor het te laat is." bereid te zorgen, dat de zender te Ban doeng in handen der Geallieerden komt. Soekarno achten zij niet gevaarlijk, maar wel een groep fanatici, wier gangen mo menteel door de Japansche geheime politie worden nagegaan, zoo meldt Un. Press. Volgens Japansche mededeeling zijn sinds de aankomst der hulpcolonnes vijf Japan ners en één Indo-Europeaan gedood. UITBETALING SALARISSEN In aansluiting op de regeling, volgens welke werkgevers bij hun bankrelatie hun behoefte aan nieuw geld voor loonen en salarissen kunnen opgeven, deelt het mi nisterie van financiën mede, dat thans ook postcheque- en girodienst daarbij inge schakeld is, zulks echter uitsluitend voor de gevallen, waarin de betrokkenen niet over een tegoed bij een bank of spaarbank beschikken. De aanvrage geschiedt door-middel van een normaal cheque-advies, waaraan een uitdrukkelijke door den aanvrager onder- teekende verklaring moet worden toege voegd, dat: a. het aangevraagde bedrag noodig is voor twee weekloonen, alsmede de maandsalarissen over September; b. de juistheid van het aangevraagde bedrag aan de hand van de loonen en salarislijs ten kan worden gestaafd; c. geen moge lijkheid bestond dit bedrag via een bank of spaarbank te verkrijgen. Het cheque-advies moet tezamen met deze verklaring in de gewone rose giro- enveloppe naar het hoofdkantoor van den postcheque en girodienst worden gezonden, waarbij in den linker-bovenhoek moet worden vermeld: „aanvraag loonen". Beoefenaars van zelfstandige beroepen, zooals notarissen, deurwaarders, accoun tants, geneesheeren, tandartsen, dieren artsen, advocaten, architecten, alsmede deelgenooten in een firma zonder salaris- beding, kunnen op dezelfde wijze een be drag van ten hoogste 100.aanvragen. De postcheque en girodienst zal de cheque-adviezen zoo kort mogelijk na 2 October bij de kantoren der posterijen be taalbaar stellen. Uitrelijk Vrijdag 28 September moeten de bedoelde cheque-adviezen bij de post cheque en girodiensten te Den Haag zijn ontvangen. Bij te late inzending mag niet op tijdige beschikbaarstelling van nieuw geld worden gerekend. NADERE VOORZIENINGEN. Nader is bepaald, dat het overdragen van 's rijks munten in zilver, nikkel, brons en zink tegen andere dan de nominale waarde is verboden. Evenzoo het onttrek ken van munten aan de bestemming door versmelting, verminking of anderszins. Handelingen hiermee in strijd worden als misdrijven te beschouwd. DE GELDKAART De minister van financiën raadt ieder aan een geldkaart te halen, ook al heeft hij zijn geld via een bank ingeleverd. Verdere verbetering salarissen overwogen In afwachting van het tot stand komen eener definitieve herziening van het Be zoldigingsbesluit heeft de regeering zich beraden over.de vraag, of er aanleiding bestaat, om naast de maatregelen, vervat in het Koninklijk Besluit no. F 55, reeds thans bij wijze van overbrugging verder gaande voorzieningen met betrekking tot de financieele positie van het rijksperso neel voor te bereiden. De regeering beantwoordt deze vraag in beginsel bevestigend in dien zin, dat zij, voor zoover zulks noodzakelijk mocht blij ken, bereid is, een voorloopige verbete ring van het salaris- en loonpeil, met name ten behoeve van het lager bezoldig de personeel, in gunstige overweging te nemen. In verband met een en ander heeft de regeering besloten, deze aangelegen heid op korten termijn nader te doen on derzoeken door een commissie ad-hoc, waarin, naast vertegenwoordigers van de regeering en enkele andere organen, de in het rijksoverleg vertegenwoordigde, centrale personeelsorganisaties zijn uitge noodigd, zitting te nemen. Het ligt in de bedoeling, dat de beoogde salarisverbeteringen zich ook zullen uit strekken tot het personeel, werkzaam bij de lagere publieke lichamen. Jacht op zwarte-handelaren. Hedenochtend heeft de Economische Dienst der Haarlemsche politie den Vijfhoek af gezet en een aantal personen aangehouden, die zij van het drijven van zwarten handeL verdacht. Ongeveer 35 personen werden mee genomen naar het bureau Nassauplein. waar het meerendeel na fouilleering is vrijgela ten. Enkelen, die in het bezit waren van veel meer geld dan zij konden verantwoor den, zullen het nog even zonder hun vrij heid moeten stellen. De tijdelijke raad van Haarlem Candidatenlijsten vóór 27 September. Thans zijn de 117 leden van het kies college voor de verkiezing van den tijde- lijken gemeenteraad voor Haarlem be noemd. De candidatenlijsten moeten vóór 27 Sep tember worden ingeleverd. Konijnen in de stad Zaterdagmiddag wemelde het op het Klok huisplein te Haarlem van de konijnen. Groo te, vette konijnen, met wollige staarten, lange ooren en veel knaagdierenlekkers in <le mummelsnoeten. Deze konijnen willen weten, hoe men tech nisch het best holen kan graven en moeten daarom lid worden van het Studentencorps van de Haarlemsche M.T.S, De processie der langooren was de slotfase van den ontgroe- ningstijd, en de stemming onder het gedierte was uitstekend, niettegenstaande het meer dan malsche regentje. De directeur van de M.T.S.Ir. G. L. Lu- dolph moest een warme ovatie in ontvangst nemen toen de stoet zijn huis voorbij trok. gaarne over zichzelf schrijft. Maar voor een man als Schuil moet uitzondering ge maakt worden, omdat wij hem niet alleen onzen hartelijken dank, mede namens de lezers, willen betuigen voor zijn langduri- gen, toegewijden arbeid, maar het ook een zaak van algemeene voorlichting achten, te schrijven over de belangrijkheid van het werk van den waren criticus: geen eigenwijze betweter, maar een man met liefde voor de Kunst en zijn vak, die veel in zijn leven tot stand brengt. Schuil kan met voldoening op zijn werk terugzien. R. P. Sommige Engelsche bladen hebben zich pessimistisch uitgelaten omtrent het ver loop van de conferentie van ministers van buitenlandsche zaken te Londen. De „Observer" noemt een onverwachte sa menkomst van de ministers op Zaterdag avond j.l. een „crisis-bijeenkomst". Vol gens dit blad wordt de onmiddellijke oor zaak van de crisis gevormd door de alge- heele tegenstelling in opvattingen tusschen Sovjet-Rusland en de Westelijke democra tieën omtrent den stand van zaken in Z.O. Europa, volgend op de mislukte poging tot overeenstemming inzake de vredesvoor waarden voor Italië. De tegenstelling zou nog verscherpt zijn door het bericht, dat tusschen Rusland en Hongarije een econo mische overeenkomst van ingrijpend be lang tot stand zou zijn gekomen, zonder eenig voorafgaand overleg met de andere Geallieerde mogendheden. Deze overeenkomst zou een vijfjaren plan van economische samenwerking be treffen. De correspondent van de Sunday- Times schrijft, dat door deze overeenkomst Rusland gelijkwaardig partner zou wor den in een monopolistische staatscontrole en -exploitatie van Hongarije's groote in dustrieën, natuurlijke hulpbronnen, land bouw en transportwezen. De correspon dent van de „Observer" zegt, dat berich ten uit Boedapest er op wijzen, dat door de aankondiging van deze overeenkomst de politieke crisis in Hongarije is ver scherpt, en dat de ratificatie van het pact in vele kringen op bitteren tegenstand stuitte. Ook zouden er moeilijkheden zijn over de Russische pogingen om het Middelland- sche Zeegebied binnen te dringen en over de Russische, Joego-Slavische en Griek- sche herstelbetalingseischen aan Italië. WavelVs voorstellen onbevredigend Het voltallige comité van het al-Indisch congres heeft met overweldigende meer derheid van stemmen een resolutie aan genomen naar aanleiding van de nieuwe Britsche voorstellen, in welke resolutie wordt verklaard, dat Indië en het Con gres niet tevreden zullen zijn met minder dan onafhankelijkheid. In de resolutie worden de door Lord Wavell per radio voorgelegde voorstellen ontoereikend en. onbevredigend genoemd. Toen een van de half dozijn commu nistische leden een amendement op de resolutie naar aanleiding van de Britsche voorstellen te berde bracht ontstond een hevig oproer. Het gehoor van 25.000 man eischte, dat aan geen communist zou worden toegestaan voor het forum van het congres het woord te voeren. De spreker moest het spreekgestoelte ver laten. Koninklijk bezoek aan Rotterdam Het bezoek dat de Koningin Zaterdag aan Rotterdam gebracht heeft, leidde tot een laaiend enthousiasme onder de bevol king. H. M. kwam uit Den Haag per auto. Het regende, maar de kap van de auto was opgeslagen, om de duizenden, die langs den weg stonden om de Koningin te begroeten, niet teleur te stellen. Vooral voor het stadhuis aan den Coolsingel ston den veel toeschouwers die H. M. hartelijk toejuichten. In een te Enschede voor de Ned. Volks beweging gehouden rede heeft de mi nister-president prof. ir. W. Schermer- horn medegedeeld, dat de regeering het houden van verkiezingen zooveel moge lijk zal bespoedigen. Voor het onder zoek naar mogelijkheid heeft de regee ring een specialen functionaris be noemd. Deze heeft gevraagd wat zal moeten voorgaan: de saneering der distributiestamkaarten of de saneering van de verkiezingsadministratie. De regeering heeft daarop beslist dat de verkiezingsadministratie prioriteit zal ^genieten.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1945 | | pagina 1