Tweede Kamer bijeen
Soekarno heeft „kabinet" gevormd
De geldzuivering
Buitenlandsch
Overzicht
Dijkdoorbraak
in den Nolledijk
Wat de Duitschers roofden
Terughalen!
Weerbericht
De schade te Arnhem
Admiraal Mountbatten heeft de Japan-
sche strijdkrachten op Java het bevel ge
geven het gezag niet over te dragen aan
eenige Javaansche politieke partij. Dat In-
dië nog niet door de Geallieerden kon
worden bezet, beschouwt hij als ongeluk
kig, doch onvermijdelijk.
Mountbatten heeft nimmer de troepen
gekregen, om welke hij heeft gevraagd. De
Japansche overgave heeft plotseling de
taken van zijn commando zoo doen toe
nemen, dat hij niet in staat is geweest
zijn krachten in zulk een kort tijdsbestek
over zulk een enorm gebied te doen ex-
pedieeren. Nederlandsche troepen kunnen
door de transportmoeilijkheden nog niet
uit het moederland worden aangevoerd.
Soekarno heeft een „kabinet" gevormd,
bestaande uit 17 ministers en zich geves
tigd in het gebouw, waarin vroeger het
departement van financiën was onderge
bracht. Hij zeide aan een Reuter-corres-
pondent, dat een volledige breuk met Hol
land werd gewenscht, doch dat het den
Nederlanders vrij zou staan, zij aan zij
met de Indiërs te leven. Hij verklaarde
voorts, dat in de eerste tijden van zijn
voorgesteld regime andere politieke par
tijen niet zouden worden aangemoedigd.
Er zouden geen partijen kunnen bestaan
in den gcbruikelijken zin des woords. Ten
aanzien van de buitenlandsche investee-
rin- -i stelt hij zich een staatscontrole op
de nomische hulpbronnen voor. Een
verzoek om erkenning der onafhankelijk
heid zou worden overgebracht aan Mount
batten als deze het militaire gezag over
lndië aanvaardt.
Uit Sydney meldt Reuter, dat in N.
Zuid-Wales bijna 30.000 arbeiders in sta
king zijn gegaan wegens de positie van
de „nationalistische beweging op Java",
die een eigen „republikeinsche regeering"
zou hebben opgericht. Uit Melbourne be
loofde de communistische partij „volledi-
gen steun" aan de stakende Indische be
manningen in Australië.
De achtergrond der gebeurtenissen.
Uit regeeringskringen wordt omtrent
den achtergrond van de gebeurtenissen op
Java en in Australië het volgende gemeld.
HIROHITO, die in oorlogstijd Mohammed
Hatta heeft onderscheiden.
De Indische schepelingen in Australië heb
ben een moeilijken tijd doorgemaakt in de
hun vreemde samenleving der Australische
havensteden. Bovendien zagen zij een
moeilijke toekomst voor zich. daar zij, bij
terugkeer naar een bevrijd vaderland daar
veel verarming en ontreddering zouden
vinden. En zij moesten door de Australi
sche immigratiepolitiek na den oorlog uit
Australië verdwijnen. De moeilijkheden
dezer menschen zijn nog vergroot door
zekere onverantwoordelijke elementen, die
dn stede van het inheemsch personeel op
den werkelijken stand van zaken voor te
bereiden, hun propagandistische kracht
hebben gezocht in het opwekken van aan
trekkelijke doch onvervulbare voorspie
gelingen.
Niettemin is de Nederlandsche koop
vaardij erin geslaagd volledig aan onze
bondgenootschappelijke verplichtingen,
ook en vooral tegenover Australië, te vol
doen. Desondanks is de ondermijnende
beïnvloeding van het Indische personeel,
grootendeels ondergronds, voortgezet.
Thans is deze propaganda echter aan den
dag getreden in een sfeer, welke door de
onrust op Java ruimte laat voor verwar
ring.
Deze onrust vindt zijn oorsprong in het
uitroepen van de z.g. „Indonesische repu
bliek" door een aantal inheemsche natio
nalisten, wier collaboratie met den vijand
vast staat. Zoo heeft Soekarno in zijn
redevoeringen (welke door Geallieerde
radio-luisterposten wérden opgevangen),
herhaaldelijk de Indonesische bevolking
aangespoord, mede te helpen aan de ver
nietiging van Britten, Amerikanen en
Australiërs. Zijn medestander Moham
med Hatta ontving in 1943 van Hirohito
een hooge Japansche onderscheiding,
„als erkenning van zijn samenwerking
met de Japansche militaire overheid op
Java".
Ondanks dezen bedenkelijken politieken
achtergrond hebben thans de Australische
havenarbeiders zich solidair verklaard
met een aantal Indonesische schepelingen,
die in de gegeven omstandigheden niet
naar huis willen of durven terugkeeren.
Men heeft onder het mom van strijd
tegen z.g. „Nederlandsche" imperialisten
laden, hoewel deze goeddeels bestemd zijn
r— geweigerd Nederlandsche schepen te
voor het brengen van levensmiddelen en
medicamenten aan de bevolking in lndië.
Voor deze millioenen die, tengevolge van
de Japansche roofpolitiek, gebrek hebben
aan alles, dreigt de toestand even kritiek
te worden als hij in Mei 1945 in West-
Nederland was, tenzij juister inzicht baan
breekt bij de Australische arbeiders, die
met de Indische collaborateurs sympathi-
seeren.
Dit laatste is des te meer gewenscht,
daar verschillende onzer schepen, waar
onder de „Oranje", evenals onze vliegtui
gen, op aandringen van de Australische
regeering bij de Geallieerde autoriteiten,
zich in de afgeloopen weken uitsluitend
hebben gewijd aan het repatrieeren van
bevrijde Australische krijgsgevangenen uit
Singapore, terwijl zieke Indonesiërs en
Nederlanders moesten achterblijven. Te
recht heeft men in officieele Ned.-Indische
kringen met gerechtvaardigde bitterheid
opgemerkt, dat de zoo dringend noodige
bijstand aan onze rijks- en landgenooten
in Indonesië aldus in gevaar komt. Wat in
het bijzonder de Nederlanders in lndië
betreft, mag niet vergeten worden, dat
dezen in 1942 op hun post zijn gebleven,
aldus het prestige der blanken aanzienlijk
verhoogend in het oog der gekleurde vol
keren van Azië. Ook hun leven wordt
thans in de waagschaal gelegd door bur
gers van het land waartegen Soekarno en
de zijnen steeds gestreden hebben, terwijl
de Ned.-Indische gemeenschap zich voor
den Anstralischen bondgenoot zoo vele en
groote opofferingen heeft getroost.
Weer afgetreden.
Kempeita (de geheime Japansche politie)
heeft Soekarno en Mohammed Hatta huis
arrest opgelegd. Volgens het clandestiene
blad „Berita Indonesia" (de stem van
Indonesië) zou Soekarno's kabinet zijn
afgetreden.
Een samenloop van ongunstige omstandig
heden (bijzonder slecht weer en een zwaar
en uitermate hoog tij) heeft er toe geleid,
dat er een gat is ontstaan in den Nolledijk.
bij Vlissingen, welke eerst zoo kort geleden
was gedicht. Alle maatregelen zijn genomen
om de moeilijkheid te bezweren. Gezien de
gunstige weerverwachtingen, hoopt men de
ergste schade spoedig te kunnen herstellen.
In „Commentaar", de uitgave van den
Regeeringsvoorlichtingsdienst, wordt me
degedeeld, dat de Duitschers uit ons land
roofden:
20.000 schilderijen.
Belangrijke kunstvoorwerpen uit verza
melingen, voorts verschillende bibliothe
ken.
105.000 paarden.
220.000 koeien.
Voor 172 millioen gulden tabak die werd
uitgevoerd.
5000 schepen.
De spoorwegen leden een totaal verlies
van 551 millioen gulden.
Verder zijn nog gestolen: veel textiel,
12000 draaibanken, 6000 boormachines en
3000 stoomhamers.
De Nederlandsche Bank claimt een ver
lies van 1.357.000 K.G. fijn goud, plus 500
K.G. goud dat aan particuliere maatschap
pijen behoorde.
Opgemerkt wordt dat al het geroofde
teruggehaald moet worden.
BRUG- EN HAVENGELDEN
De minister van financiën heeft be
paald, dat het in de week van 26 Septem
ber2 October verboden is haven-, kade-,
sluis- en bruggelden te incasseeren. Er
behoeft in die week geen contate betaling
plaats te hebben, doch de verplichting
wordt opgeschort tot 2 October.
EXTRA REISGELEGENHEID
De Algemeene Bond van Forensen heeft
na besprekingen met de spoorwegen en
met de N.Z.H. bereikt, dat gedurende de
„inleveringsweek" in de avonduren een
extra trein en een extra tram rijden ten
behoeve van die forensen, die in deze
week in de hoofdstad hun werk eerst laat
kunnen beëindigen.
Om 22.45 vertrekt van Centraal Station
een extra trein naar het Gooi, tot Hil
versum.
Om 22.30 uur rijdt van het Spui een
extra tram naar Aerdenhout.
Van deze laatste reisgelegenheid mogen
zonder betaling gebruik maken: houders
van tramabonementen en weekkaarten
voor het traject AmsterdamHeemstede
BANKEN OOK 'S AVONDS OPEN?
Het saneeringsbesluit houdt de even-
tueele verplichting in voor de banken en
andere instellingen, waar 300 op de
geldkaart ingeleverd kan worden, om
's avonds eveneens geopend te zijn.
Bij navraag bij het departement van
financiën is gebleken, dat het uitsluitend
in de bedoeling ligt, dat deze instellingen
's avonds geopend zullen zijn, indien de
toeloop van het publiek dat alfabetisch
het geld komt inleveren, zoo groot is, dat
gedurende den dag niet iedereen, wiens
letter dien dag aan de beurt was, gehol
pen kan worden.
WERKGEVERS ZONDER
BANKRELATIE.
Het Ministerie van Financiën vestigt er
de aandacht op, dat werkgevers zonder
bankrelatie en zonder tegoed bij een
spaarbank, die nieuw geld voor loon- en
salarisbetaling via den postcheque- en
girodienst willen betrekken, moeten zorg
dragen, dat het daarvoor in te zenden
cheque-advies uiterlijk Vrijdag 28 Septem
ber bij het hoofdkantoor van dien dienst
in Den Haag ontvangen is.
TIJDEN EN PLAATS VAN
INLEVERING.
Het ministerie van Financiën beveelt
alle betrokkenen in hun eigen belang aan
voor de inlevering van hun oude papier
geld, indien eenigszins mogelijk, het in
leveringskantoor te kiezen, waar zij reeds
een rekening hebben.
Als inleveringskantoren treden op alle
kantoren der posterijen en van 's rijks be
lastingen en verder de leden der bedrijfs
groepen effectenhandel, handelsbanken,
landbouwcredietbanken en spaarbanken.
Volgens plaatselijke regelingen zijn soms
ook nog andere kantoren ingeschakeld.
Krachtens de beschikking geldzuivering
zijn de inleverkantoren geopend van 9
17 uur en bij gebleken noodzaak van 20—
22 uur. Dit moet aldus worden opgevat
dat de uren van 917 uur de normale in-
levertijd vormen. Of de inlevering
's avonds wordt voortgezet, hangt uitslui
tend af van het feit of er om 17 uur nog
personen zijn die op dien dag hun papier
geld hadden moeten inleveren, maar die
door de drukte bij de kantoren nog niet
aan de beurt kwamen.
Geldig tot Donderdagavond. Een depres
sie beweegt zich over de Noordzee in de
richting van ons land. Hij zal toenemen
de bewolking, eenige regen en weer wat
aanwakkerenden wind brengen.
Een van de twee takken der Nederland
sche volksvertegenwoordiging, de Tweede
Kamer, is Dinsdag voor het eerst na 10
Mei 1940 weer bijeengekomen. Het was nu
niet de door de Grondwet voorgeschreven
Kamer van honderd leden, maar de oude
van 1937, niet aangevulde Kamer, die vele
leege banken te zien gaf door bedanken of
overlijden van leden en verwijdering van
landverraders en nog een ander element dat
onzuiver werd bevonden. De beide Kamers
zullen spoedig worden aangevuld wanneer
het wetsontwerp inzake regelen omtrent de
voorloopige St. Generaal wet zal zijn ge
worden. De zitting van Dinsdag werd door
het geheele kabinet bijgewoond.
De voorzitter, mr. J. R. H. van Schaik,
hield een rede, waarin hij hen herdacht,
die in den bezettingstijd zijn overleden.
Hij wees erop, dat de Duitschers niet erin
geslaagd zijn, de innerlijke gesteldheid van
het Nederlandsche yolk in een hun welge
vallige richting te buigen. De sterkste steun
in dit geestelijk verzet is uitgegaan van de
Koningin, wier vertrek naar den vreemde
een daad van groote wijsheid is geweest.
Wat H.M. met volhardende geestkracht
voor het Nederlandsche volk heeft gedaan
en bereikt, zal in onvergankelijke dank
baarheid blijven voortleven.
Spr. wees op de door den vijand aange
richte schade, maar gelukkig is alom de
geest vaardig geworden om met spoed tot
herstel te geraken. Hier en daar lijken
lichte infecties van zekere dreig- en dwang
methoden te zijn overgebleven en spr. uitte
de hoop, dat zij spoedig tot het verleden
zullen behooren. Mr. van Schaik richtte
zich hierna tot de regeering en zeide, dat
het feit, dat zij in zoo moeilijke omstandig
heden gevolg hebben willen geven aan de
roepstem hun krachten voor 's lands zaak
beschikbaar te stellen, waardeering be
hoef. De voorzitter eindigde met het
uitspreken van den wensch dat het
Koninkrijk der Nederlanden, gelou
terd en zuiver uit den strijd der volke
ren te voorschijn mag komen en een tijd
perk van nieuwe staatkundige ontwikkeling
en van economischen en cultureelen op
bloei moge tegemoet gaan. En zij het aan
onze Koningin gegeven in hechte verbon
denheid met het Nederlandsche volk en
onder de schutse van haar schiklt ende be
trouwen nog vele zegenrijke Jaren de kroon
van het koninkrijk te dragen."
De minister-president prof. ir. W. Seher-
merhorn zeide in een korte rede, dat wij
nu staan voor den strijd tegen den chaos,
welke zoowel in ons vaderland als buiten
onze landsgrenzen heerscht.
De voorzitter beëedigde de nieuw be
noemd verklaarde leden en benoemde tot
rapporteurs over het wetsontwerp hou
dende regelen omtrent de voorloopige Sta-
ten-Generaal de heeren Deckers, Schouten,
Tilanus, Joekes en Van der Goes van Na-
ters. Voorzitter dezer commissie werd de
heer Schouten.
Mr. J. R. H. v. SCHAIK
Vervolgens ging de Kamer over tot het
trekken van afdeelingen en het benoemen
van een commissie voor huishoudelijke
aangelegenheden.
De Kamer is gister nog begonnen met
de behandeling van het wetsontwerp en
als het eindverslag tijdig gereed is, zal de
Kamer op Dinsdag 9 Oct. weer bijeen ge
roepen worden.
\/OLGENS berichten van sommige bui-
tenlandsche persbureaux zou de tafel
om welke de ministers van buitenlandsche
zaken der vijf groote mogendheden te
Londen zich hebben geschaard om de in
Potsdam aangegeven richtlijnen nader te
detailleeren, somtijds met vuisten worden
bewerkt om de woorden te bekrachtigen.
Daaraan zouden voornamelijk Bevin, de
minister van buitenlandsche zaken van
Engeland en zijn Russische collega Molo-
tof zich bezondigen. Eenigszins merk-
waardig, dat Bevin, de Labour-minister,
de sterkste opposant van den Sovjet-volks
commissaris is, en wel daarom, omdat o.m.
in Engeland de Labourzege is toegejuicht
vanwege de door die zege blijkbaar ver
zekerde goede betrekkingen met Rusland,
En dat nu juist de officieele vertegenwoor
digers van beide landen krachtige woor
den tot elkaar richten, achten sommigen
onbegrijpelijk. De procedure-kwestie,
welke de moeilijkheden veroorzaakt, vindt
men in wezen geen zaak om verschil van
meening over te hebben.
Men vraagt zich af of het veel verschil
maakt, dat de vredesvoorwaarden voor de
Duitsche satellietstaten door de groote drie
dan wel door de groote vijf worden vast
gesteld. Indien er volkomen overeenstem
ming tusschen alle groote mogendheden
over de behandeling dezer staten zou zijn,
zou het inderdaad niets uitmaken of 3 of
5 vertegenwoordigers van groote naties
het vredesverdrag zouden samenstellen.
Die eensgezindheid is er echter niet.
Rusland probeert het zooveer te krijgen,
dat het in Oost-Europa," ten aanzien van
Finland (wat de houding der Sovjet-Unie
tegenover dit land zal zijn, is nog niet
bekend), maar vermoedelijk meer nog ten
opzichte van Hongarije, Roemenië en Boel-
garije, volkomen de vrije hand heeft. Dit
wil niet zeggen, dat naar een annexatie
gestreefd wordt, maar wel, dat er een
bewind komt, bereid zijn instructies in
Moskou te gaan halen en zijn economisch
leven op Rusland in te stellen. Voorbeel
den daarvan zijn de klaarblijkelijk op het
laatste oogenblik verhinderde Oostenrijk-
sche olie-overeenkomst en het economi
sche verdrag met Hongarije. Voorts zou
Rusland wenschen, dat deze landen niet
meer als vijanden zouden worden be
schouwd, zij zouden zich dus b.v. vrij mo
gen bewapenen. De Sovjet-Unie zou der
halve omringd worden door een cordoa
van vazalstaten, die het onderling lanj
niet in alles eens zijn: Tsjecho-Slowakije
is niet tevreden met de Poolsche regeling
en Hongarije weer niet met de behande
ling der Hongaarsche minderheden door
de regeering in Praag, maar die toch in
buitenlandsche politieke kwesties volgens
de Moskousche adviezen zouden handelen.
Hiertegen heeft Engeland bezwaar en
denkt daarbij vermoedelijk aan de afwij
zende houding van Moskou tegen een eco
nomisch blok in West-Europa, waarvan
de leden zich nooit zoo aan Londen zullen
binden als de Oost-Europeesche staten
aan Moskou. En nu wordt deze zaak in]
Londen behandeld bij de procedure-kwes
tie. De Russische tactiek is er één van
overvragen om dan tenslotte te verkrijgen
wat het verlangt. Wanneer twee particu
lieren elkaar op dergelijke manier een
vlieg probeeren af te vangen, gaat dat
meestal niet zonder stemverheffing, en
zoo is het ook in de groote politiek. De
Engelsche positie wordt in deze kwestie
door Washington niet zoo gesteund als
bij vele andere wel is geschied. Truman
ziet vermoedelijk geen Amerikaansche
belangen in het gedrang komen en dien
tengevolge houdt zijn minister van bui
tenlandsche zaken Byrnes zich wat af
zijdig, tot schade van Engeland.
Dit zijn in kort bestek eenige van de
voornaamste punten dezer zaak. Intus-
schen verwacht de wereld, dat ook uit
deze moeilijkheden een uitweg zal worden
gevonden. Zij wenscht een op rechtvaar
dige grondslagen gebouwden vrede, die
niet verkregen wordt, indien nu uit wan
trouwen allerlei schikkingen moeten wolf
den getroffen, die later onjuist zullen
blijken te zijn.
De juiste cijfers over de verwoestingen,
te Arnhem zijn: verwoest 3518 panden,
zwaar beschadigd 978, licht beschadigd
21492.
Slechts 156 panden zgn onbeschadigd
gebleven.
Vroeger waren in de ziekenhuizen 935
bedden beschikbaar, thans slechts 395.
Op 1 September woonden te ArnhenS
weer 90.000 menschen.
SIGARETTENPRÏJZEN WORDEN
VERLAAGD.
Met ingang v^n 1 October a.s. zullen de
prijzen van sigaretten van Nederlandsch
fabrikaat door vermindering van de accijn
zen van 75 cent op gemiddeld 60 cent per
pakje van twintig stuks worden terugge*
bracht.
Het is niet mogelijk de prijzen van de ge-
importeerde sigaretten welke overigens
slechts enkele malen in de distributie ge^
bracht zullen worden, te verlagen.
BURGERLIJKE STAND
HAARLEM 25 September 1943
BEVALLEN: 23 Sept., J. C. Vermeulen-^
Beumer, d.; 24 Sept., C. M. RuijgrokDek
ker, d.; W. Vogelaarvon Winning, d.; 25
Sept., G. van der MeerenKuiper, d.; R. L.
G. Kuipersvan Limburg, z.
OVERLEDEN: 21 Sept., C. van der Meulen*
49 j., Hazepaterslaan; 22 Sept., J., 9 j., z. v.
J. Visser, Kamperlaan; 24 Sept., H. L. Hol-s
dertElferink, 75 j., Emmaplein; M. Pruis-*
senFr an zen, 32 j., Gasthuisvest.
ONDERTROUWD: 25 Sept.. J. Stapensa en
J. Jonker; A. de Jongh en H. Brouwers; N.
Hoogerwerf en L. E. Pronk; J. Roosen en
J. G. F. Spoor; P. Jongens en G. Roosen
krans.
GEHUWD: 25 Sept., S. R. Verbeek en Aj
M. Botman; W. J, de Mink en J. Baars.
