De Cel
Regeeringsverklaring over Nederl.-Indië
Geallieerde bezetting van Java aan den gang
Fiscaal Recherchebeslait verschenen
Nog een conferentie
van drie?
Het woord is aan.
Weerbericht
Dagelijksche Vliegdienst
Nederland-Oost-Indië
600 Jaargang- No. 18141 Tl 1 Maandag 1 October 1945
Bureaux: Groote Houtstr. 93 I (T^f IT 1 (Cü TYl Q I j fT 1 Uitgave van de Stichting
en Soendaplein 37, Haarlem J_ \_rfl_ X 1 W X 1 J, -V V_|-|_V_f| X V_fC *ll_l4. Voorlichting te Haarlem.
IJmuiden: Kennemerlaan 154. Abonnementen: p.week 31 ct.
Telef. 5437. per kwartaal 4.
Toi rn. ,cn;, Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peerebooin m
Tel.. Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724 Tel: Redactie 10600. Expeditie 14825.
ONLANGS heeft de afdeeling Haarlem
van de vereeniging van ex-politieke
gevangenen met algemeene stemmen het
besluit genomen, een krachtige actie te
gaan voeren vdor de reorganisatie van
ons gevangeniswezen. Vooral tegen de
celstraf keert zich deze actie. Zij breidt
zich snel uit, want in de vergadering, die
de Nederlandsche vereeniging van ex-
politieke gevangenen (waarin alle gezind
ten vertegenwoordigd zijn) Zaterdag te
Utrecht hield, werd 't Haarlemsche voor
stel ook met algemeene stemmen aangeno
men. Tot voorzitter van de Nederlandsche
vereeniging werd de Haarlemsche advo
caat mr. B. W. Stomps gekozen. Hij zal
de actie zeker met kracht blijven voeren.
Er is trouwens groote belangstelling voor,
zooals mij gebleken is uit vele brieven,
die ik naar aanleiding van mijn artikel
„Gevangenissen" in Haarlems Dagblad
van 17 September ontving. Daar is er een
bij van het Criminologisch Instituut van
de universiteit te Utrecht, waarvan prof.
mr. W. P. J. Pompe directeur is, die de
belangrijke mededeeling bevat dat het In
stituut gaarne zal medewerken aan het
verzamelen van het materiaal, op grond
waarvan een rapport kan worden opge
steld. Zoodat de vereeniging van ex-poli-
tieke gevangenen zich al kan verheugen
in de medewerking van de deskundigen
op het gebied.
Ir. mijn artikel heb ik hartelijke in
stemming met het genomen initiatief be
tuigd. Ik heb toen gezegd" dat de zaak niet
eenvoudig is, maar alle moeite en aandacht
verdient en dat ik terug zou komen op de
geschiedenis van het gevangeniswezen,
dat zich eigenlijk pas in de achttiende
eeuw als stelsel is gaan ontwikkelen en
dus nog niet oud is. Tot in de zeventiende
eeuw paste Europa alleen doodstraffen en
lijfstraffen toe.
Maar in dien tijd werden ook in Neder
land en Noord-Duitschland de eerste ge
vangenissen gebouwd. Het waren de tucht
huizen, die niet bestemd waren voor ple
gers van grove misdrijven maar voor
landloopers, bedelaars, publieke vrouwen,
enz. Zij waren als verbeterhuizen bedoeld.
De eerste was het rasphuis te Amsterdam,
dat zoo heette omdat het raspen van verf
hout tot de werkzaamheden van de gevan
genen behoorde. Daar hoorde ook spinnen
toe vandaar de naam spinhuis, die la
ter ook veel voorkwam en verder uitte
het streven naar verbetering zich in gods
dienstige vermaningen, stokslagen en on
derwijs. Later begon men de gemengde
bevolking van de tuchthuizen in klassen
te verdeelen en van elkaar te scheiden.
De samenvoeging van oude boeven en
jonge landloopers b.v. bleek nadeelen te
hebben.
De toestand van de gevangenissen in
Engeland was in het midden van de acht
tiende eeuw ellendig en een boek van
John Howard, waarin deze de gruwelijke
misstanden onthulde en op verbetering
aandrong, had tengevolge dat de gevan
genen 's nachts van elkaar gescheiden
werden en dat gevangenissen met een aan
tal cellen gebouwd werden, het eerst in
Italië en België. In ons land richtte W. H.
Suringar in 1823 het Genootschap tot ze
delijke verbetering van Gevangenen op.
In Amerika ontstond de eerste cellulaire
gevangenis, waarin de gevangenen dus
zoowel bij dag als bij nacht van elkaar ge
scheiden waren. Dat geschiedde in 1791.
Zij verrees in Pennsylvanië, den staat der
Quakers en was als een inrichting voor
boetedoening bestemd, hetgeen in den
naam „penitenciary" werd uitgedrukt. Af
zondering zou, volgens Puriteinsche ver
wachting, het gemoed der gevangenen los
maken van de wereld en opheffen tot God.
Zelfs arbeid was verboden, omdat die af
leiding gaf. Maar op dit laatste moest
men spoedig terugkomen. Het bleek ge
heel verkeerd. Wel werd het stelsel van
afzondering strikt doorgevoerd, ook bij
het onderwijs, de godsdienstoefening en
het luchten. In Europa ging men minder
ver. Wel werd in veel landen een nieuw
Amerikaans'ch stelsel overgenomen, dat
den gevangenen de zwijgplicht oplegde.
Prof. mr. G. A. van Hamel bestreed die,
nu een kwarteeuw geleden, in zijn boek
„Inleiding tot de studie van het Neder-
landsch strafrecht" en erkende ook dat
eenzame opsluiting schaduwzijden heeft.
In de negentiende eeuw werd in Ier
land ontdekt, dat eenzame opsluiting niet
langer dan negen maanden mocht duren
en men begon daar toen al met voorwaar
delijke invrijheidstelling. Het Iersche stel
sel, met een opeenvolging van eenzame
opsluiting, gemeenschappelijke arbeid,
„halve gevangenschap" (afgewisseld met
land- of fabrieksarbeid) en voorwaarde
lijke invrijheidstelling werd in 1864 door
Engeland overgenomen. Maar het vaste
land van Europa wilde er niet aan en
vond het beginselloos.
In ons land werd in 1851 het cellulaire
stelsel ingevoerd en als een verbetering
beschouwd. Het maximum voor eenzame
opsluiting was eerst een half jaar en werd
na geleidelijke verhooging op vijf jaar
gesteld.
Prof. Van Hamel getuigt dat de vier
stelsels van gevangenis-hervorming, in
een eeuw tijds beproefd, alle aan eenzij
digheid lijden en dat de resultaten in het
beste geval „nauwelijks bevredigend" zijn.
„In veel landen is dan ook in lateren tijd
een streven merkbaar om de vrijheidsstraf
zoo niet geheel, dan toch gedeeltelijk uit
te schakelen." Dit blijkt uit een steeds
ruimere toepassing van voorwaardelijke
invrijheidstelling en voorwaardelijke ver-
De Regeeringsvoorlichtingsdienst deelt
over den toestand op Java het volgende
mede:
Door het Geallieerd opperbevel is be
sloten, dat de bezetting van Java voors
hands beperkt zal blijven tot de steden
Batavia en Soerabaja. Hierdoor blijft de
vraag open, wie het gezag uitoefent in
het overige deel van het eiland. Aan de
Japanners, die immers ontwapend en als
krijgsgevangenen afgevoerd zullen wor
den, kan dit uiteraard niet meer worden
overgedragen. De Nederlanders zijn nog
niet in staat dit gezag over te nemen en
het is wel bekend, dat de oorzaak daar
van ligt in het feit, dat het rijk in Euro
pa zoo laat is bevrijd en dat het tempo
van de vorming en verscheping van nieu
we strijdkrachten doorloopend is ver
traagd door de eischen van oorlogvoering
en demobilisatie der groote bondgenoo-
ten.
De moeilijkheid, waarin men aldus is
geraakt, verklaart vermoedelijk de nei
ging, die volgens persberichten bij som
mige Britsche instanties zou bestaan, om
het zoogenaamde Soekarno-bewind als de
de-facto-regeering te erkennen en ons
over te halen daarmede besprekingen te
voeren.
De Nederlandsche regeering kan hier
niet op ingaan. Soekarno heeft er zich
toe geleend werktuig en marionet der Ja
panners te zijn, waarvoor hij met een
hooge Japansche keizerlijke onderschei
ding is beloond. Deze fascistisch georiën
teerde man heeft stelselmatig haat ge
predikt tegen de Geallieerden. (Een van
zijn leuzen was: „Wij zullen Amerika
wegvagen en het Engelsche rijk met een
brèekijzer openbreken". Met deze figuur,
die zekere demagogische gaven moge
hebben, doch die bewezen heeft een ont
stellend opportunist te zijn in de keuze
zijner middelen, kunnen zich vertegen-
Volgens een bericht, gegeven door de
Daily Express, overweegt Whitehall de mo
gelijkheid van een conferentie der groote
drie. teneinde een uitweg te vinden uit de
impasse, waarop de Londensche conferentie
uitgeloopen is. Een ander voorstel oppert
het houden van een conferentie van vijf,
waarin de Gaulle Frankrijk zou vertegen
woordigen en Tsjang Kai Sjek China.
Noodraad Heemstede.
Ter aanvulling van ons bericht in ons
vorig nummer is nog mede te deelen, dat
door de Chr. Hist, kiesvereeniging de vol
gende candidaten voor den noodraad zijn
gesteld: jhr. A. v. d. Poll, L. S. Eekhof en
mr. A. F. J. Pliester.
woordigers van het wettig gezag niet om
de conferentietafel zetten.
Al hetgeen de laatste dagen in verband
met de ontwikkeling der gebeurtenissen
in Nederlandsch-Indië gezegd en gedaan
is, zal de Nederlandsche regeering niet
afbrengen van het weloverwogen beleid,
zooals dit o.m. is uitgestippeld in de
welbekende rede van H.M. de Koningin
van 7 December 1942, waarin volledig
deelgenootschap van Nederlandsch-Indië
in het Koninkrijk en zelfstandigheid in
inwendige aangelegenheden in uitzicht
zijn gesteld. Dit was de lijn en dit blijft
de lijn. De regeering heeft hieraan thans
niets toe te voegen.
Minister Logemann naar Londen.
Prof. Dr. J. H. A. Logemann, minister
van Overzeesche gebieden, is Zondag per
vliegtuig teruggekeerd van zijn reis naar
Australië, waar hij besprekingen heeft
gevoerd met de Nederland-Indische over
heid. Minister Logemann woonde Zondag
een bijzonderen ministerraad bij van zeer
langen duur. Hedenmorgen is hij weder
om per vliegtuig naar Engeland vertrok
ken, waar hij met de Engelsche regeering
nadere besprekingen zal voeren in ver
band met de jongste ontwikkelingen. De
minister wordt Woensdag hier te lande
terug verwacht.
Mr. Oud voor de Vrijz. Democr.
Op de eerste openbare vergadering van den
Vrijz. Democr. Bond sprak Rotterdam's
burgemeester mr. P. J. Oud over „Oude be
ginselen in nieuwe tijden". Met weemoed
herdacht hij de aan de Vrijz. Dem. ontval
lenen zooals mr. Slingenberg en mr. Van
Dam, van welken laatste wij nog niets we
ten, maar van wien het ergste gevreesd
wordt. Wij staan thans aan den ingang van
een nieuwen tijd met nieuwe vragen en
nieuwe problemen; er zijn echter algemeene
oude en goede beginselen die blijven, deze
moeten aan den nieuwen tijd verbonden
worden. In de democratie zijn de mensch en
de menschelijke waardigheid alles, in het
nationaal-socialisme daarentegen niets. De
staatkundige democratie moet ertoe leiden
dat in Nederland ebn Volksvertegenwoordi
ging komt. waaraan de regeering verant
woording schuldig is. Op economisch gebied
zal gestreefd moeten worden naar wat men
zou kunnen noemen het const.itutioneele be
drijf, waarin alle werkers zeggenschap heb
ben. Ook hier geeft een oud beginsel een
volkomen richtsnoer voor den nieuwen tijd.
Met min. Lieftinck's geldsaneering ter voor
koming van een staatsbankroet betuigde
mr. Oud zijn instemming: ook hier weer een
uiting van oude en solide beginselen.
Aan het einde van zijn betoog verklaarde
de spreker dat hij hoopte dat men zou kun
nen komen tot een groote democratische
partij op breeden grondslag. De Vrijz. Demo
craten zijn volkomen bereid tot samenwer
king en het zou hem verheugen, als eenige
partijen met een gezamenlijk beginselpro
gram zouden uitkomen. Zoo zijn de Vrijz.
Dem. in overleg getreden met de Ned. Volks
beweging, welke samenbindende beweging
hun sympathiek is.
Britsch streven naar een
Ronde Tafelconferentie
De Britsche en Br.-Indische troepen die
Zaterdag begonnen zijn met aan land te
gaan bij Batavia staan onder bevel van Sir
Philip Christison, die benoemd is tot Ge
allieerd bevelhebber in Oost-Indië.
Christison heeft verklaard, dat het
eenige doel van de aankomst der Britsche
troepen op Java was, het bevrijden van
'krijgsgevangenen en van geïnterneerden en
het ontwapenen van de Japanners. „Wij
hebben geen belangstelling voor politiek
en de Britsche en Br.-Indische troepen zul
len zich niet met de binnenlandsche po
litiek inlaten."
De generaal verklaarde ook nog, dat hij
voornemens was Nederlandsche vertegen
woordigers en Indische leiders samen te
brengen voor een ronde tafelconferentie,
hetgeen volgens den generaal, de Nederlan
ders tot dusverre nadrukkelijk hebben ge
weigerd.
Batavia en Soerabaja op Java en Medan
en Padang op Sumatra zullen van zee uit
bezet worden. „Wij zullen het gebruik van
de interne verbindingen vermijden. Ik mag
niet verder het binnenland in gaan, zelfs
niet in het belang der menschelijkheid",
zoo zei Christison.
De huidige Indonesische leider was door
de Japanners gesteund en er was een om
vangrijke intelligentsia, die, hoewel zij
naar het zelfde ideaal streefde, Soekarno
en Mohammed Hatta diep verfoeide, om
dat zij met de Japanners zijn meegegaan.
oordeeling. De laatste werd in ons land in
1916 voor een aantal lichtere misdrijven
ingevoerd.
Door hem en anderen is betoogd dat de
uitwerking van gemeenschappelijke en van
eenzame opsluiting op verschillende na
turen en ook op verschillende rassen uit
eenloopend is. Dit moge zoo zijn, maar
belangrijker lijkt het een stelsel te zoeken
dat inderdaad nut heeft, dat werkelijk
helpt, de menschen op te heffen uit het
moeras. De vele geraffineerde kwellingen
van ons gevangenisstelsel (kleine hooge
raampjes met tralies, waardoor de gevan
gene nauwelijks zon en lucht kan zien;
toediening van voedsel door een luikje;
het luchten in een getraliede kooi; de op
sluiting in hokjes-met-kippegaas in de
kerk, enz.) kunnen daar nooit iets toe bij
dragen. Waartoe dienen toch deze on-
noodige wreedheden?
Het is hoog tijd dat er verandering en
verbetering komt. R. P.
Generaal Christison voegde hieraan nog
toe: het overgroote deel van het volk staat
niet noodzakelijkerwijs achter de tegen
woordige leiders, doch wenscht leiders, die
niet den schandvlek van coöperatie met
de Japanners dragen.
Een detachement van meer dan 100 ma
trozen van Hr. Ms. Tromp is te Batavia ge
arriveerd en heeft de bewaking van een
krijgsgevangenenkamp op zich genomen.
Een luit. ter zee de Witt, die per auto
van Soerabaja naar Batavia is gereden en
terug, is onderweg verschillende malen door
groepen Indiërs aangehouden.
Met verscheping van ruwe rubber van
Tandjong Priok naar de Ver. Staten is men
reeds druk bezig. Men schat, dat er 15.000
ton ruwe rubber in Priok beschikbaar is.
Ook in andere havens moeten nog voorra
den liggen.
De stakingskwestie in Australië is nog
niet tot een oplossing gekomen.
Maxime du Camp:
De landlooperij is de la
gere school, de gevangenis
de middelbare school van de
misdaad.
Nijmegen ontving Haarlem.
In een Nijmeegsch portiek staat een
kleine jongen, zijn voetjes zijn koud en
vuil, zijn jasje laat zijn huid zien. En dat
kan niet anders, want Moeder heeft im
mers niet. In zijn hand bengelt een touw
tje met zes kastanjes eraan geregen. Dat
is zijn speelgoed en het kan ook niet an
ders: als de winkels geen speelgoed ver-
koopen, maak je 't zelf. Tusschen de pui-
nen van het eens zoo schoone Nijmegen
staan vele jongetjes en ook ouderen, die
het aan te zien is, dat de geesel van den
totalen oorlog in één slag het leven van
de bewoners totaal uit zijn hechte voegen
heeft gerukt. Daarom was de hulp van
Haarlem zoo welkom en daarom móest
Haarlem ook helpen, veel en direct. Daar
om was het welkom den jongens en meis
jes van de Haarlemsche middelbare scho
len toegeroepen, toen zij. Zaterdag j.l. het
station verlieten, zoo volledig gemeend en
zoo overdonderend hartelijk. Op het
stadhuis sprak de burgemeester van
Nijmegen, mr. Ch. M. J. H. Hustinx over
het offer van het Zuiden en het gran-
diooze antwoord van het Noorden. 6000 M3
van Haarlem voor de Nijmeegsche bevol
king. Deze saamhoorigheid is bemoedigend
voor de toekomst, zij zal bestendige ban
den leggen tusschen Haarlem en Nijme
gen, tusschen Noord en Zuid. Wethouder
D. J. A. Geluk, één der organisatoren van
de actie VenrayNijmegen, memoreerde
het offer, dat Nijmegen naar het altaar
der vrijheid heeft gedragen en de vaste
wil van Haarlem, om verder te helpen.
Mr. J. H. Ekering en Hans Smit, een scho
lier uit Haarlem voerden nog het woord
en het enthousiasme van de jonge men
schen, die de raadszaal vulden, uitte zichi
in een luid applaus na iedere toespraak.
Zaterdagmiddag nam Haarlem de door
Nijmegen vriendelijk toegeworpen hand
schoen op en versloeg het hockey-team
der middelbare scholen met 42 dat uit
Nijmegen. De voetbalwedstrijd ein
digde in een 4-3 overwinning voor de
gastheeren.
's Avonds werd er gedanst in glaslooze
huizen, er werden spelletjes gedaan en er
kwamen zelfs voordrachten op de proppen.
O. 1. v. scheidsr. Aren-ós werd Zon
dag een korfbalwedstrijd gespeeld tus
schen twee vertegenwoordigende ploegen.
Hoewel Haarlem niet met de sterkste for
matie kwam, werd met 32 gewonnen.
De voetballers zorgden eveneens voor
een overwinning, daarmee revanche ne
mende voor de 31 nederlaag in Heem
stede. De Haarlemmers hadden Den En
gelsman een specialen bewaker gegeven,
met het gevolg, daar de Nijmegenaren
geen andere tactiek kenden dan het spel
via Den Engelsman te leiden, dat de Nij
meegsche voorhoede bijna lamgelegd
werd. Speciaal vermeldine verdienen de
Vos, De Vries, Hanse en Biesbrouck.
DISTRIBUTIE PETROLEUMTOESTELLEN
Van Maandag 1 Oct. t.m. Woensdag 3
Oct. kunnen aanvraagformulieren ter ver
krijging van petroleumtoestellen worden
afgehaald en ingediend aan loket 6 A, Zijl
straat 70, door hen, die deze toestellen niet
hebben, nóch over gas of electriciteit be
schikken.
Weersverwachting medegedeeld door het
K.N.M.I. te de Bilt, geldig tot Dinsdag
avond: Aanvankelijk nog matige, later
zwakke wind tusschen Noordwest en
Noordoost. Zwaar tot half bewolkt, over
wegend droog weer, zelfde temperatuur.
De aangekondigde Beschikking Fiscale
Recherche is verschenen en houdt o.m. in,
dat opgegeven moet worden door spaarban
ken enz. de stand op 30 Sept. 1945 van de
rekeningen en spaarbankboekjes etc., waar
van het saldo-tegoed op dien datum meer
dan f 950 bedraagt. Tot het verstrekken van
deze opgave zijn o.a. ook verplicht notaris
sen, commissionnairs en levensverzekerings
mij en.
Banken, hypotheekbanken, pensioenfond
sen en bierbrouwerij-ondernemingen moeten
opgeven alle bedragen, welke tusschen 30
April 1940 en 1 Oct. 1945 ter aflossing op lee
ningen. anders dan overeengekomen, zijn
terugbetaald. Ook notarissen, administrateurs
en andere door den minister aan te wijzen
personen zijn tot deze opgave verplicht.
Voorts moeten worden opgegeven bi"and-
verzekeringsposten op inboedels, waarvan
het verzekerde bedrag na 30 April 1940 met
meer dan het tweevoud of met meer dan
f 20.000 is verhoogd, dan wel waarop na dien
datum voor f 20.000 of meer is verzekerd.
De Rijksverzekeringsbank, spaarkasonder
nemingen en verzekeraars moeten opgave
verstrekken van alle op 30 Sept. 1945 loo-
pende posten, waarvoor na 1 Mei 1940 in
eenigerlei vorm een koopsom is gestort, is
verschuldigd of is verrekend. Niet behoeven
te worden opgegeven polissen, waarvan de
koopsom minder dan f 950 bedraagt.
Opgave moet voorts worden verstrekt van
alle bedragen, welke tusschen 30 April 1940
en 1 Oct. 1945 zijn terugbetaald op geldlee-
ningen, anders dan overeengekomen.
De opgaven moeten uiterlijk op 15 Nov.
1945 zijn ingeleverd bij den inspecteur der
belastingen in wiens inspectie aangever ge
vestigd is. Deze inspecteur kan voorschrij
ven, dat een opgave niet bij hem wordt in
geleverd, doch bij het Hoofd van den Fisca
len Inlichtingen- en Opsporingsdienst te
Amsterdam.
Dreigende hongersnood op 3ava
Naar uit Den Haag gemeld wordt moet
de voedselpositie op Java als verontrustend
worden beschouwd. Door Japansch wanbe
heer en mede door een slecht moessonver
loop is de rijstoogst in 1945 zeer laag ge
weest. Dientengevolge is de situatie in de
groote steden thans zoo, dat slechts tot
eind October en hier en daar zelfs niet lan
ger dan tot begin October voorraden van
het hoofdvoedsel aanwezig zijn. Slechts een
zeer goede organisatie en een ruime hulp
uit andere landen en werelddeelen kunnen
een ernstigen hongersnood voorkomen.
Naar de directeur van de K.L.M., de heer
A. Plesman, mededeelde, worden op het
oogenblik plannen uitgewerkt, tot het instel
len van een dagelijksche vliegverbinding met
Ned.-Indië.
Gevlogen zal worden met Douglastoestel-
len, die aan 41 passagiers plaats bieden. De
overtocht zal 4 dagen duren.
