Nog geeri klaarheid in Indië
mesmess JriQQri0EQS JL/QCrDlQQ
Frankrijks Beleid
De geldzaivering
In Snelle Reeks.
De berechting van
politieke gevangenen
De verkiezingen
Het Electriciteits-rantsoen
Me Jaargang No. IM45 TT 1 TN "I"I Vrijdag 5 October 1045
Te?efit437.KennemerIaan 154' 3 A Abo=fnten: p.week 31 ct
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: p.we<
per kwartaal 4.
Tel Dir -Hoofdred 15054 Adm 10794 Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom
Uir' noolarea- I3U01- Aam. - Tel: Redactie 10600. Expeditie 14825.
HST is en blijft ook voor ons land van
het grootste belang, welk beleid in
Frankrijk gevoerd wordt, hoe het herstel
zich daar ontwikkelt, hoeveel kracht en
invloed er in de toekomst van Frankrijk
zullen uitgaan.
Er zijn veel menschen die dit niet in
zien. Zij denken nog in oorlogsverhoudin
gen. Zij vergeten dat Frankrijks snelle
nederlaag in den oorlog vijf jaar achter
ons ligt en dat men de beteekenis van
een mogendheid niet alleen kan afmeten
naar de grooter machtspositie van drie
andere. Zij negeeren het feit, dat Frankrijk
na de Duitsche nederlaag de grootste en
sterkste mogendheid van het vasteland
van Europa is. Ook nu. Het is waar dat
Rusland ten deele tot Europa behoort.
Maar in Europa zonder Rusland is Frank
rijk in algemeene beteekenis nummer één.
Daarom behoort het ook tot de Groote
Vijf. En aangezien Europa wel degelijk
een geheel vormt, al is het zoo vaak ver
scheurd door tegenstellingen en al wordt
het nog steeds geremd door zijn verouder
de politieke indeeling in een groot aantal
staten en staatjes, is de Fransche ontwik
keling van zaken van het grootste belang.
Het zou verkeerd zijn dit alleen zakelijk
te zien en daarom moet er bijgevoegd
worden, dat de Fransche beschaving de
hoogst ontwikkelde in Europa is. De cul-
tureele invloed van Frankrijk heeft zich
ook in de twintigste eeuw in de geheele
wereld doen gevoelen. Fransche weten
schap en kunst men denke maar even
aan de leidende positie van de Fransche
muziek in deze eeuw zijn sterk op den
voorgrond getreden.
Dit alles ondanks het feit, dat de Derde
Republiek voor 1940 innerlijk verzwakt
was, dat politieke verdeeldheid in Frank
rijk erger gevolgen had dan in eenig an
der land en dat die verdeeldheid tot de
Ineenstorting van 1940 leidde.
Wie daaruit afleiden dat Frankrijk
eigenlijk van geen belang meer is, vergis
sen zich. Al halen zij het dalende geboor
tecijfer erbij, al spreken zij over verlaten
dorpen en over de groote gedeelten van
hot too vruchtbare land, die nu onontgon
nen liggen, zij vergissen zich toch. Zij
geven zich geen rekenschap van de ken
merkende eigenschappen van het Fran
sche volk. Die zijn ten allen tijde slecht
weergegeven door de leidende coterie in
Parijs. André Maurois heeft dat nog eens
treffend geuit in zijn boek „La Tragédie
Frangaise", dat na de débacle van 1940
geschreven werd en tijdens de bezettings
jaren ook in ons land clandestien geïm
porteerd en veel gelezen is. Maurois zegt
dat het betreurenswaard is, dat het bui-
tenlandsche oordeel over Frankrijk veelal
bepaald werd door de losse levenswijze,
de politieke avonturen, de corruptie van
een kliek in Parijs, die misschien uit drie
duizend menschen bestond.
De massa van het Fransche volk, arbeid
zaam, sterker tot spaarzaamheid geneigd
dan de Nederlander en beter gewend aan
een sober bestaan dan hij, kenmerkt zich
door groote vitaliteit bij tegenslagen. Het
moet de Franschen niet teveel meeloopen.
Zij zijn slecht tegen welvaart bestand.
Hun grootste kracht ontwikkelen zij in een
crisis. Het Fransche volksbestaan is 6inds
langen tijd een aaneenschakeling van cri
ses, een historie van vallen en opstaan,
waarbij de wereld zich telkens weer ver
baasd heeft over het -opstaan. Zoo zal zij
zich straks ook weer verbazen.
Laat ons blij zijn als het zoover is, want
liet zou voor Europa een leelijk ding zijn
«Is Frankrijk uitgepraat was en zich niet
meer herstelde. Ik ben mij bewust dat ik
hier weer in Europeesche verhoudingen
en termen spreek, hetgeen niemand ver
wonderen kan, die mijn artikelen over
Federale Unie en Europeesche eenheid
heeft gelezen. Welnu: ik geloof dat wij
dat allen zullen moeten teeren te doen,
omdat in die richting de- eenige kans op
redding van Europa ligt. De volken van
Europa vormen nog steeds geen eenheid.
Maar zij zijn, meer dan ooit tevoren, op
elkaar aangewezen. Zij varen tezamen op
één schip en dat schip heet Europa.
Tot de kenmerkende eigenschappen van
het Fransche volk behoort de gave, in
zware crises altijd weer mannen van bui
tengewone kwaliteiten naar voren te
brengen, die het uit het moeras helpen.
Het klassieke en grootste voorbeeld daar
van is Napoleon geweest. Hij trad op ii:
een tijd. waarin de revolutie onder een
corrupt Directoire tot een volkomen ver
wording scheen te leiden. De Fransche
historie telt veel zulke voorbeelden.
Onze eeuw heeft ze aanschouwd bij het
optreden van Clemenceau in 1917, die de
kans in den oorlog deed keeren. toen alles
verloren scheen en in minder opvallende
mate ook bij den politieken terugkeer van
Poincaré in 1924, die de ramp van inflatie
voorkwam. Tijdens den tweeden wereld
oorlog verrees de Gaulle.
Hij is van oorsprong een man van rechts,
maar geen politicus. Hij heeft het volk
uitbreiding van kiesrecht geschonken en
een belangrijk deel van de mijnen gena
tionaliseerd. Dat is niet bepaald rechtseh
politiek beleid. De socialisten, die bij de
pas gehouden verkiezingen voor de kan
tonnale raden verreweg de grootste winst
hebben behaald, steunen hem dan ook,
evenals de republikeinsche volkspartij.
Hij heeft zich een groote taak gesteld: het
herstel van Frankrijk en van de democra
tie. Hij moet het land van inflatie zien te
redden. Hij gaat niet voor schreeuwers
opzij en heeft den moed getoond, de Con
sultatieve Vergadering te negeeren en
De „Daily Mail" van 3 October neemt
een bericht van haar Indischen correspon
dent op, waarin deze vertelt, dat een
Duitsch duikbootkapitein, gekleed in de
uniform van de Duitsche marine en af
komstig van een buitgemaakten onder
zeeër, in een Chineesch restaurant een
toast uitbracht op Duitschland, terwijl een
aantal Japansche officieren in de onmid
dellijke omgeving rijst zat te eten. De
aanwezige Indonesiërs betuigden hun in
stemming.
Genoemd blad wijst op het ontbreken
van een straffe lijn in de bezettingspoli-
tiek. Vele misstanden moeten nog uit den
weg geruimd worden. Zoo zijn er nog
10.000 zwaarzieke Europeesche vrouwen
en kinderen in concentratiekampen opge
sloten, omdat er elders geen ruimte is. De
Japanners verblijven in de bergen en ma
ken het zich zoo gemakkelijk mogelijk
met tennisbanen en zwembaden. De be
doelde correspondent van de „Daily Mail"
Noel Monks, geeft blijk de Indische kwes
tie van alle kanten bezien te hebben, hij
constateert, dat den Nederlanders een
vreemde behandeling te beurt valt. De
erfenis van haat en geweld, die de Ja
pansche bezetting aShter liet, wordt door
Soekarno beheerd en in exploitatie ge
bracht. Op iedere tram die in Batavia
rijdt, is een anti-Nederlandsche slagzin
geschilderd. Monks ziet de politiek van de
Britten als een van „wait and see", en
van de dingen op hun beloop te laten. Het
sterke gevoel bekruipt hem, dat de Neder
landers in de steek gelaten worden. Te
genover de Japanners worden de egards
nog steeds in vollen omvang in acht ge
nomen en eerst nadat er foto's van ge
maakt waren, werden de gezamenlijke
maaltijden van Geallieerde en Japansche
officieren in Hotel des Indes gestaakt.
Tenslotte maakt Monks eenige opmer
kingen over de oorzaken van de voedsel
schaarste op Java. De Nederlandsche
schepen kunnen geen levensmiddelen aan
voeren, daar zij in dienst van de geal
lieerden varen. Berichten van Reuter ver
melden, dat Soekarno's satellieten de
Jappen hebben verdrongen van de con
trole over Soerabaya en Bandoeng. De
Indonesiërs zelf hebben aan A. P. gezegd
„dat hun leger uit 35.000 man bestaat
met nog 10.000 man reserve, gerequireerd
uit Mohammedaansche vrijwilligers".
Welk een wanbestuur de cultuurdra
gers van het Oosten over Java hebben
uitgeoefend bewijzen wel de cijfers, die
door den heer van der Plas genoemd wor
den als resultaten van vier jaren Japan
sche bezetting. Zeven tot tien millioen
Javanen zouden omgekomen zijn, voor
namelijk tengevolge van honger.
United Press meldt uit Batavia: De si
tuatie te Soerabaja lijkt de ernstigste van
heel Java te zijn. Er zouden gevechten
tusschen Jappen en nationalisten aan den
gang zijn. De Geallieerden lijken buiten
Batavia geen enkele controle uit te oefe
nen. Men kan volgens dit persbureau zeg
gen, dat de nationalisten het geheele
eiland met uitzondering van de hoofdstad
regeeren en dat de Geallieerden op het
oogenblik machteloos zijn om iets te doen.
De Jappen van hun kant zijn bang, om
de Indonesiërs, die hun ergste vijanden
zijn geworden, verder in het harnas te
jagen. De nationalistische actie blijkt
overigens meer en meer ongeorganiseerd
te zijn en de agitatoren lijken niet onder
controle van hun aanvoerders te staan.
Gisteren zijn duizend man Nederlandsche
Minister Logemann, die hedenavond over
de radio een uiteenzetting zal geven over
den toestand in Indië.
haar advies opzij te leggen, toen zij uit
vrees een terugkeer naar de oude ver
snippering van krachten inleidde. De
campagne voor de Fransche Kamerver
kiezingen, die in deze maand gehouden
zullen worden, is nu Ijegonnen en de
Gaulle's kansen op een meerderheid staan
gunstig.
Wij hebben alle reden om ons daarin te
verheugen. De terugkeer van Frankrijk
tot de democratie, in sterker vorm dan voor
den oorlog, zal onzen eigen terugkeer tot
de democratie slechts kunnen steunen en
verhaasten en goede verhoudingen met
Frankrijk bevorderen. R. P.
troepen in Batavia aangekomen. Er zijn
nu ongeveer 5.000 geallieerden in Batavia.
In het binnenland werken wel op ver
schillende plaatsen geallieerde hulpgroe
pen voor krijgsgevangenen en geinter-
neerden, maar volgens de berichten, ont
vangen zij van de nationalisten weinig
steun, niettegenstaande de gedane toezeg
gingen van die zijde. In Soerabaja heb
ben de nationalisten volgens betrouwbare
berichten een aantal vrouwen uit inter-
neeringskampen als gijzelaars gearres
teerd. Ook de Nederlandsche kolonel
Huyser zou gevangen gezet zijn.
Aan een A.N.P.-Aneta mededeeling over
den toestand op Java wordt nog ontleend,
dat de Geallieerde bezettingstroepen nog
niet sterk genoeg zijn gebieden buiten
Batavia te bezetten. Deze toestand kan
nog geruimen tijd duren. Intusschen komen
er steeds meer straatschenderijen voor en
vermindert de krijgstucht bij de Japan
ners, die dikwijls vrijwillig hun wapens
aan de Indonesiërs hebben overgegeven.
De openbare diensten worden voor het
grootste deel en doeltreffend meestal door
de Indonesiërs verricht, hetgeen echter
niet beteekent, dat zij allen volgelingen
van Soekarno zijn. Wel kan worden aan
genomen, dat de hoogste functies in de
politiemacht door zijn volgelingen worden
bekleed. Hij maakt hoe langer hoe meer
gebruik van intimidatie-methodes en
dwingt zijn landgenooten uiting te geven
aan „goede gevoelens tegenover hem."
Van Mook te Batavia.
Luit.-gouv.-generaal Van Mook is in
Batavia aangekomen.
De minister-president Prof. Ir. W. Scher-
merhorn heeft medegedeeld, dat in den
ministerraad een koninklijk besluit be
handeld is waarin de geheele berechting
van politieke gevangenen geregeld wordt
op de basis vergelijkbaar met den rechts
gang bij normale vergrijpen Het apparaat
daarvoor wordt opgebouwd onder leiding
van kolonel Ter Veer, die benoemd is tot
directeur-generaal der bijzondere rechts
pleging. Nnemand zal dan langer dan
tweemaal 24 uur zonder verhoor of pro
ces-verbaal gevangen kunnen worden ge
houden. Voor langere detineering is mach
tiging van den procureur-fiscaal noodig.
Voorts zullen de politieke gevangenen
geschift worden, teneinde een vermenging
van ongelijksoortige gevallen te ver
mijden.
Verklaringen van den
Minister-President
In een persconferentie te Amsterdam
heeft de minister-president Prof. Ir. W.
Schermerhorn medegedeeld, dat
de regeering en naar streeft zoo snel
mogelijk verkiezingen uit te schrij
ven. Waarschijnlijk zal het tijdstip
April 1946 zijn, zoowel voor de ge
meenteraden als het parlement.
In de memorie van antwoord op het
voorloopig verslag van de Tweede Kamer
deelt de regeering mede, dat zij in de
periode na de bevrijding het gemis van
den democratischen regeeringsvorm ter
dege gevoeld heeft. Met volledige oprecht
heid kan zij zeggen, dat zij de totstand
koming van het noodparlement met groo
te voortvarendheid heeft bevorderd.
Verder zet de regeering uiteen de bezwaren
die -er bestaan tegen het houden van een
verkiezing op het Persoonsbewijs of Dis
tributie-Stamkaart. Voor alles is noodig
dat de Bevolkingsregisters gerecon
strueerd worden opdat er goede kiezers-
'iisten kunnen worden opgemaakt. De
Kipswef moet ook 'nog gewijzigd worden.
Verhooging in overweging
Naar wij vernemen wordt de moge
lijkheid overwogen voor de winter
maanden het electriciteitsrantsoen
voor de woningen te verhoogen. Een
beslissing is nog niet genomen, maar
wordt wel zeer binnenkort verwacht.
Ongetwijfeld zal een verhooging van het
electriciteitsrantsoen met vreugde begroet
worden, want nu de avonden langer wor
den, blijkt dat de toegewezen K.W.Uren
verre van toereikend zijn om te voorzien
in de behoefte die men zich algemeen
stelt.
Geen etalage- en reclame-verlichting
Men verzoekt ons er op te wijzen dat
het den winkeliers nog niet is toegestaan
licht in de etalages te branden. Het is
herhaaldelijk voorgekomen dat winkeliers
te Haarlem dit verbod hebben overtreden.
Ook is het nog verboden reclames te
verlichten.
Oud-katholieke kerk
De nieuwe bisschop van Haarlem.
De in plaats van mgr. H. T. J. van Vlij
men verkozen Oud-Katholieke bisschop
van Haarlem, pastoor Jac. van der Oord,
deken van Noord-Holland en pastoor te
Amsterdam, heeft deze benoeming aange
nomen.
De geblokkeerde tegoeden, ontstaan
door inlevering van f 100 biljetten zullen
voortaan geheel op denzelfden voet wor
den behandeld als eenigerlei andere ge
blokkeerde rekening. Alleen zullen deze
tegoeden niet meetellen bij de bereke
ning van het bedrag der girale rekening.
Overigens kan men er belasting mee be
talen, er aanvulling tot f 100 in contanten
uit krijgen enz. Zoo kan men ook in bij
zondere omstandigheden via de instelling,
in welker boeken het geblokkeerde tegoed
wegens ingeleverde f 100 biljetten is in
geschreven, een verzoek bij de Nederland
sche Bank indienen tot deblokkeering van
een bepaald bedrag. Oude aanvragen te
dezer zake zijn vervallen, nieuwe moeten
worden ingediend.
Het bedrijfsleven zal op iedere vol
macht, waarop eerder oud papiergeld werd
Ingeleverd, niet f 100 maar f 300 nieuw
geld in contanten kunnen krijgen. Voor
z.g. „eenmansbedrijven" geldt deze rege
ling niet.
B. en W. van Haarlem hebben een re
geling bekend gemaakt voor de verstrek
king van f 100 nieuw geld voor ingeleverd
vervallen bank- en muntpapier.
De uitbetaling geschiedt uitsluitend op
het kantoor waar het geld gestort is.
De volgende letter-indeeling is vastge
steld voor de week van 813 October.
Maandag: A 912 uur, BaBrak 13.30—*
16 uur.
Dinsdag: restant B, C en D 912 uur,
E F G en H tot en met Hars 13.3016 uur.
Woensdag: restant H., I en J tot en met
Jong 912 uur, restant J K en L tot eit
met Liet 13.3016 uur.
Donderdag: restant L, M N O en P tot
Pop 912 uur, restant P Q R en S tot eni
met Schik 13.3016 uur.
Vrijdag: restant S en T 912 tror, V
V W 13—16 uur.
Zaterdag: X Y en Z en na-uftbetaMng
912 uur.
Rekeninghouders bij den postchèque- en
girodienst kunnen ook hun honderd gul
den vrijmaken. Wanneer men een geld-
kaart heeft, waarop niets is ingeleverd
kan men tot en met Zaterdag 6 October
een verzoek bij den directeur van het
Postkantoor ter plaatse indienen met bij
voeging van bonnetje „één" van de geld-
kaart. Tusschen 8 en 13 October (alpha-
betisch volgens onderstaand schema) moe
ten zij zich op het Postkantoor vervoegen
met het advies van de chèque. Dit wordt
ingenomen, waarna men later de afreke
ning thuis krijgt en het bedrag op de
chèque uitbetaald kan krijgen
Voor Haarlem kan het advies worden
ingeleverd: Maandag 10 Oct. letters A en
B, Dinsdag letters C t.m. H., Woensdag
letters I t.m. L, Donderdag letters M t.m.
S, Vrijdag letters T t.m. W., Zaterdag let
ters X t.m. Z.
Het conflict in de
Gereformeerde Kerk.
Vrijgcmaaktcn houden Zondag
diensten te Haarlem.
De bezwaarden, die zich vrij gemaakt
hebben van de Gereformeerde kerk ta
Haarlem, zullen a.s. Zondag dienst hou
den in de Waalsche kerk op het Begijne
hof. De diensten zijn om 9 uur en 3 uur.
Als predikant zal optreden Ds. Veltman
uit Leiden.
Heden kwam het bericht, dat in een «7a-
pansch kamp is bezweken de Haarlemmer
Frits Lamp. Allen, die dit enthousiaste lid
van de Voetbalvereeniging „Haarlem" en de
Haarlemsche athletiekvereeniging gekend
hebben, weten welk een sportief mensch voor
de Haarlemsche sportwereld verloren is ge
gaan. Lamp was een actief lid van „Haar
lem", hij speelde voornamelijk in het tweede
elftal.
Dr. P. Tekelenburg, chirurg in Indië,
jarenlang bekend voetballer voor „Haarlem"
aanvoerder en bestuurslid van die vereenl-
ging, één van de bekendste spils uit de Ne
derlandsche voetbalwereld en een bekend
speler uit het nationale elftal, heeft even
eens het leven gelaten in een Japansch kamp.
De heer M. A. Reinalda te Haarlem is
benoemd in het bestuur der Dr. Wiardi—
Beckmansti•'hting, die door de S.D.A.P. in
het leven geroepen is de wetenschappe
lijke bestudeering van het socialisme te be
vorderen. Tot directeur van het Centraal-
bureau voor Wetenschappelijk werk, Voor
lichting en Documentatie is benoemd mr.
G. H. Slotemaker de Bruine te Heemstede.
In aansluiting op het borrelbericht mel
den wij nog: De meeste zaken zijn nog niet
of niet voldoende bevoorraad, zoodat men
nog niet direct op Zaterdag zijn borreltje
mag verwachten.
De Vrijzinnig Prot. Jeugdraad te Haar
lem heeft den heer W. Mokkenstorm uit Rot
terdam benoemd tot algemeen jeugdleider.
Ds. E. Dijkhuis uit Oldemarkt. de tweede
predikant van wijk VI der Ned. Herv. Gem.
van Haarlem, zal Zondagochtend te 10 uur
in de Groote- of St. Bavokerk worden be
vestigd door Ds. G. J. Frielink uit Raalte
Des avonds zal Ds. Dijkhuis in de zelfde kerk
zijn intrede doen in een dienst, die te 7 uur
begint. De nieuwe predikant zal vooral ar
beiden rondom Slachthuisbuurt en Zomer-
kade. Maandagavond 8 October te 8 uur
wordt een begroetingsavond gehouden in de
Oosterkerk
Ds. Jospin heeft aan de Waalsche Ge*
meente een telegram .gezonden, dat hij a.s.
Zondag den dienst In de Waalsche Kerk
hoopt te leiden.
Aan de papierfabriek te Velsen is het
eerste schip met houtstof, de Venus van de
K. N. S. M. binnengekomen.