In Indië
Mountbatten zal zijn houding tegenover
Soekarno vaststellen
Communisten in Haarlemschen Noodraad?
De Aardappelfraude
te Haarlem
T.B. C. -Patiënten
naar Zwitserland
In een glazen huis
fWX» Jaargang No. 18146 1 i I I Zaterdag 6 October 194^
Bureaux: Groote Houtstr. 93 g^^jj H 1 jT B Bsf1 WÜ I g| 8^1 I f lT Uitgave van de Stichting
en Soendaplein 37, Haarlem J|^ J, Ji A ftiiaf JL-iT mi^T JL \iafl» Voorlichting te Haarlem.
IJmuiden: Kennemerlaan 154. M Abonnementen: p.week 31 ct.
Telef. 5437. **Ljr per kwartaal 4
n, 1 t-n tt ,j j Directeur-Hoofdredacteur: Robert Pcereboom
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724 Tel: Redactie 10600. Expeditie 14825.
Hil was geen opwekkende rede, die de
minister voor de Overzeesche Gebie
den, prof. Logemann, gisteravond voor de
radio hield. Niet alleen omdat hij erken
nen moest, dat wij tijdelijk machteloos
•zijn in Indië en dat er onvoldoende geal
lieerde troepen, onvoldoende schepen en
onvoldoende goederen zijn om de bevrij
ding tot een blijde waarheid te maken.
Maar ook omdat de onomwonden verkla
ring afgelegd moest worden, dat de toe
stand der bevolking slecht is. Dat geldt
voor de kampen van krijgsgevangenen en
geïnterneerden. Dat zal ook blijken uit
een zeer lange doodenlijst. De voedsel
toestand op Java is slecht, de bevolking
kleedt zich in lompen, ja, zelfs hier en
daar in matten en een bodemlooze inflatie
heeft het maatschappelijk verkeer ont
wricht. Indië staat voor een reuzentaak
De minister heeft evenwel in Brisbane
een Indische regeering gevonden, die weet
wat zij wil. haar plannen gereed heeft en
de reuzentaak zal aanpakken. Maar hij
uitte zich met bitterheid over het uitblij
ven eener effectieve overneming en het
herstel van het wettig gezag.
Het tweede deel van zijn betoog was aan
het „incident-Soekarno", zooals hij het
nu noemde, gewijd. Hij had al even ge
sproken over de „politieke voortzetting
van den oorlog na den vrede", die Japan
in Indië toepast. De Japanners zijn
thans onder het geallieerde opperbevel
verantwoordelijk gesteld voor rust en or
de, maar „onder hun hoede ontwikkelt
zich een ongebreidelde haatcampagne, ge
leid door lieden, die men toelaat zich re
geering te noemen, al erkent men haar
niet, lieden die den prijs van de welvaart
en de levens van hun volksgenooten niet
te hoog hebben geacht voor de samenwer
king met een vijand, van wiens onoprecht
heid zij erkennen, overtuigd te zijn ge
weest."
Deze woorden van prof. Logemann zal
ons volk volkomen verstaan. Wij kennen
dat soort vijand en wij kennen dat soort
lieden. En wij mogen dankbaar zijn dat
wij gespaard zijn gebleven voor een toe
stand, zooals zich nu in Indië voordoet.
Denk u eens in dat wij onvoldoende be
zetting zouden hebben gekregen in de
Meidagen. En onvoldoende hulpverlee-
ning! En Duitsche handhaving van rust
en orde!
De minister toont begrip voor de pu
blieke opinie in de Angelsaksische landen,
die de thuiskomst der soldaten wenscht.
.Dit is inderdaad duidelijk tot uiting ge
komen in de Engelsche pers. Ik heb er
dezer dagen artikelen in gelezen, waarin
ronduit gezegd werd dat men er genoeg
van had „als politieagent van de heele
wereld op te treden." De schrijvers van
zulke betoogen in volksbladen voerden
aan, dat Engeland tenslotte niet verant
woordelijk was voor .Indo-China, waar
het zijn troepen zelfs moet laten vechten,
of voor Nederlandsch-Indië. Daarbij kwam
een sterke geprikkeldheid tot uiting over
de afzijdigheid van de Amerikanen, die
ook niet bereid zijn gebleken met Enge
land het toezicht over Palestina te deelen
en die nu weer de eindelooze conflicten
tusschen Joden en Arabieren in dat land
negeeren door hun wensch, dat er meer
Joden zouden worden toegelaten. In de
Engelsche bladen blijkt meer irritatie en
wij mogen inderdaad niet vergeten, dat
het Engelsche volk sinds de bevrijding
van Europa op sterk verminderde rant
soenen moet leven om andere volken te
kunnen helpeneen bewonderens
waardig voorbeeld, dat noopt tot de vraag:
zou ons volk tot dergelijke zelfopoffering
bereid zijn?
Het is alles heel moeilijk. Minister Lo
gemann heeft verklaard, dat de Britsche
regeering voor de aanhoudende en klem
mende vertoogen van Nederlandsche zijde
ten aanzien van Indië niet ongevoelig is
gebleken. Er komt meer kracht en meer
lijn in de houding van de bezettings
autoriteiten. Extra scheepsruimte voor de
verscheping van onze troepen naar Indië
Is toegestaan. En de luitenant-gouverneur-
generaal Van Mook en vice-admiraal Hel-
frich zijn nu in Batavia. Dit zijn allemaal
kleine lichtpunten, maar de minister
kwam niet terug op zijn uitspraak van
enkele dagen geleden, dat het nog een
paar maanden zou duren, eer onze troe
pen in Indië zouden zijn om rust en orde
door hun aanwezigheid te verzekeren en
het gezag te herstellen. Zijn herhaalde
aansporing „Laten wij het hoofd koel hou
den" is niet overbodig. Want blijkbaar ligt
nog een periode van onzekerheid en mach
teloosheid in Indië voor de boeg.
In haar houding tegenover Soekarno en
ten opzichte van de door de Koningin ge
dane toezeggingen van zelfbestuur voor
Indië blijft de regeering onverzettelijk.
Zij weigert met Soekarno te onderhande
len, beroept zich op het gegeven woord
en verwijst naar de bestuursmaatregelen,
waartoe al in Londen besloten is en die
o.a. een Indonesische meerderheid in den
Volksraad waarborgen. Zij stelt Soekarno
niet gelijk met Mussert vanwege het kolo
niale verleden. Maar zij wijst beginselloos
opportunisme en vrijheidsbegeerte zonder
verantwoordelijkheidsbesef af.
Soekarno heeft zijn Nederlandsche me
destanders. Wat willen zij? Denken zij
dat deze man, die de middelen om het
uitgemergelde land met zijn groote tekor
ten aan voedsel en kleeding te helpen
totaal mist, die niet over schepen beschikt
en die in elk geval maar een klein deel
van de bevolking achter zich heeft, ooit
kan slagen? Hechten zii geen waarde aan
het woord van onze Koningin en regeering
De correspondent van de Daily Mail te
Singapore verwacht, dat admiraal Mount
batten tegen het einde van deze week de
politiek zal uitstippelen, die de Geallieer
den ten aanzien van Soekarno denken te
volgen. Daar de bevrijde gebieden aan de
betrokken landen zullen worden overgege
ven in den toestand, waarin zij vóór den
oorlog verkeerden, aldus de correspondent,
zal generaal Christison, de opperbevelheb
ber van de Geallieerden te Batavia, Soe
karno niet kunnen erkennen. Wat er ge
beurt, nadat de Nederlanders in hun sou-
vereine rechten over Java hersteld zijn, is
hun taak en die van elke niet-Japa'nsch-
gezinde republikeinsche beweging. De cor
respondent gaat verder: de wijze, waarop
Soekarno in de gelegenheid is gesteld zijn
plannen ten uitvoer te leggen heeft bij de
Nederlanders zoodanige verdenkingen ge
wekt, dat slechts een directe verklaring van
Mountbatten de oplossing kan brengen.
De toestand in Bandoeng.
De Britschë voorlichtingsdienst publi
ceerde het volgende communiqué Hoewel de
toestand in Bandoeng ernstig was bleef de
Rapwi functioneeren. De Japanners hebben
de leiding verloren en hun moreel is tot het
laagste peil gedaald. Op het oogenblik is
de situatie dusdanig, dat als een Indone
siër aan een Japanner diens geweer vraagt,
laatstgenoemde dit onmiddellijk afstaat.
Hoewel de Japanners de wapen- en mu
nitiedepots Bewaken, krijgen de Indonesiërs
den inhoud in handen. Van het woord
„Rapwi" (de hulpverleeningsactie) gaat
een tooverkraeht uit en alles wat door de
Rapwi gedekt is, is veilig.
De nationalistische politie in Bandoeng
is bijzonder sterk en wordt onvoorwaarde
lijk gehoorzaamd. De politie heeft wegens
de ondoeltreffendheid van de Japanners
de bewaking van het hospitaal en het Rap-
wihoofdkwartier overgenomen.
De eenige onlusten in Bandoeng zijn
veroorzaakt door fanatieke jongeren tus
schen veertien en achttien jaar. Indone
siërs hebben in Bandoeng een dagblad uit
gegeven waarin het nieuws volkomen ver
draaid wordt weergegeven en met een
krachtige anti-Nederlandsche propaganda.
De Indonesiërs hebben momenteel alle re-
geeringsgebouwen bezet en controleeren alle
essentieele diensten waaronder de voed
seldistributie. Do rijstjiosit'e !s in een
DE R.A.F. HELPT NEDERLANDSCHE
OORLOGSSLACHTOFFERS. Prinses Ju
liana ontving Vice-Luchtmaarschalk Hud-
leston van de Royal Air Force ten paleize
Soestdijk. Deze overhandigde de Prinses
namens de leden van de R.A.F. in Neder
land een belangrijk bedrag aan geld met
het verzoek dit aan de Nederlandsche oor
logsslachtoffers te doen uitkeeren.
DE STRAATVERLICHTING
TE HAARLEM.
RANTSOEN VERHOOGD.
Nu October gekomen is, hebben de Haar-
lemsche bedrijven voor electriciteit en gas
de straatverlichting in werking gesteld.
Voorloopig bepaalt zich dit nog tot de
hoofdwegen, waarvan in het bijzonder de
kruispunten en de bochten verlicht zijn. Na
tuurlijk zijn geen vergelijkingen te maken
met den tijd voor den oorlog, maar toch kan
gezegd worden dat de beperkte verlichting
aan de verwachtingen voldoet.
Aanvankelijk was door het kolenbureau in
Den Haag bepaald, dat de bedrijven slechts
10 mochten gebruiken van hetgeen in 1939
voor straatverlichting werd aangewend, maar
dit percentage is nu verhoogd tot 20.
Er zal thans nagegaan worden of dit per
centage het mogelijk maakt de huidige
straatverlichting op bepaalde punten uit te
breiden.
Voorloopig worden de lantaarns 's nachts
om 12 uur gedoofd. In studie is nog do moge
lijkheid om de lantaarns in den nacht te
laten doorbranden.
en aan het groote werk, door Nederland
in Indië verricht, dat overal in de wereld
erkenning heeft gevonden? Zouden zij
dan liever zien, dat de een of andere
vreemde mogendheid Indië te hulp kwam
en er zich meteen nestelde? Want het kan
zich zelf niet helpen. Hoe kan hetgeen zij
beweren ooit in het belang van Indië zijn?
R. P.
acuut stadium: de beschikbare voorraad
rijst wordt nog maar voor negen dagen vol
doende geacht.
De Jacob van Heemskerk is in Priok aan
gekomen.
United Press meldt, dat de overvallen in
Batavia toenemen. Groepen die zich door
heerschende verwarring willen verrijken.
Veel kantoren, drukkerijen enz. zijn bezet
door groepen Indonesische arbeiders, die
borden aan de gebouwen bevestigen: Sare-
kat Boeroe (arbeiderspartij).
Uit Engeland zijn 3500 man geoefende
troepen naar Indië vertrokken. Komende
week zulen nog 4.000 man worden ver
scheept.
Bij de voortgezette behandeling van de
zaak tegen een aantal aardappelgrossiers
vormende het plaatselijk verkoopkantoor
der V.B.N.A. te Haarlem hield de Officier
van Justitie zijn requisitoir. Hij wees op
de groote verantwoordelijkheid, welke op
verdachten rustte. Zij hebben de distri
butiebeschikking overtreden, doch de
schuld van allen was niet even groot. De
eisch tegen verd. v. d. O, was 1 jaar en
zes maanden, tegen één der andere ver
dachten 2 maanden en tegen de overigen
4 maanden, met aftrek van voorarrest.
De verdediging viel de tenlastelegging
op juridische gronden aan en meende dat
geen veroordeeling zou kunnen volgen
daar de aardappelbeschikking op 8 Mei
j.l. geschorst is. De politie-rechter kon
deze zienswijze niet deelen. Hij veroor
deelde den hoofdverdachte v. d. O tot 1
jaar en 6 mnd. met aftrek van preven
tief, een der verd. tot 3 mnd. voorw. met
een proeftijd van 3 jaar en de anderen
tot 3 mnd. met aftrek, waardoor zij in
vrijheid werden gesteld.
Tegen vier controleurs, ook bij deze
zaak betrokken, werd 2 mnd. voorw. met
3 jaar proeftijd geëischt. De politierechter
sprak ze vrij.
20 uit Haarlem en Omgeving
Indertijd hebben wij medegedeeld, dat
de Zwitsersche regeering aangeboden
heeft eenige honderden lijders aan tu
berculose uit Nederland kosteloos te
laten verplegen.
Naar wij vernemen zijn aan Haarlem
en omgeving 20 plaatsen toegewezen.
Deze patiënten zijn aangewezen en al
les is voor het vertrek in gereedheid
gebracht. In het algemeen wordt de
verpleegtijd van deze patiënten op een
jaar gesteld; er kunnen er onder zijn
die reeds eerder genezen naar huis mo
gen terugkeeren, maar de kans be
staat, dat anderen iets langer moeten
blijven.
GENERAAL EISENHOWER
IN ONS LAND
IN DEN HAAG.
Voor het station S.S. stond een groote
menigte, toen Prins Bernard om kwart
over tien arriveerde. Daar waren reeds
verschillende militaire autoriteiten aan
gekomen ter begroeting van generaal
Eisenhower, alsook Mr. Webb. Benton,
legatieraad van de Amerikaansche ambas
sade. Op het station stonden het matro-
zenkoor en talrijke padvinders en spoor
wegpersoneel opgesteld, toen de lange
trein, bestaande uit wagons van de vroe
gere treinen van Hitier, Goebbels G .ring
en Von Ribbentrop, langzaam kwam bin
nenrijden. In een van de middelste wagens
van den trein was de generaal gezeten.
Prins Bernhard en de andere autoriteiten
verwelkomden hem op het perron. Inmid
dels was ook de chef van den staf -an
generaal Eisenhower, luitenant-generaal
Walter Bedell Smith uit een der andere
wagons bij het gezelschap gekomen, waar
na men zich naar de auto's be„ if. Fen
oogenblik werd stilgehouden om het ma-
trozenkoor gelegenheid te geven den
generaal met het Wilhelmus te begroeten.
Toen de generaal op het Stationsplein'
kwam, was de geestdrift onbeschrijflijk
De generaal was per trein gekomen, om
hiermede een blijk van hulde aan het
Nederlandsche spoorwegpersoneel te ge
ven.
Een interview.
In den trein van Utrecht naar den Haag
hadden journalisten de gelegenheid gene
raal Eisenhower te interviewen.
De generaal verklaarde dat men Arnhem
indertijd misschien had kunnen houden
als het weer niet zoo slecht geweest was.
De winst van den strijd bij Arnhem was
evenwel, dat men Nijmegen vast in han
den kreeg.
Verder verklaarde de generaal op een
vraag of wij de goederen die Duitschland
van ons stal terug zullen krijgen, dat alles
gedaan zal worden om de Nederlanders
daartoe in staat te stellen.
De denazificeering van Duitschland zal
snel en onbarmhartig worden doorge
voerd.
De geallieerden hebben veel steun ge
had van de binnenlandsche strijdkrachten
in Nederland. Hij zal niet vergeten wat
de spoorwegmannen gedaan hebben.
Denkt u dat de uitvinding van den.
atoombom een oorlog in de toekomst on
mogelijk zal maken? zoo werd ge
vraagd.
De generaal antwoordde: Ik zou het
graag willen. De atoomkracht kan beter
voor de beschaving gebruikt worden dan
voor vernietiging.
Denkt u dat er nog een oorlog zal
komen?
Ik geloof het niet, in ieder geval niet
tijdens mijn leven.
Dan werd nog gevraagd: Gelooft u dat
Hitier dood is?
Daarop antwoordde Eisenhower: Ik heb'
het langen tijd geloofd, maar door de ver
schillende bewijzen die hiertegen zijn in
gebracht, ben ik aan het twijfelen ge
raakt.
Beslissing in handen
van Gedeputeerde Staten
Wij hebben gemeld, dat de Commu
nisten in beroep gekomen zijn bij het
college van Gedeputeerde Staten van
Noord-Holland van de beslissing van
den burgemeester van Haarlem, waar
bij de beide candidatenlijsten van de
Communistische kiesmannen voor den
Haarlemschen noodraad ongeldig zijn
verklaard, omdat één kiesman op de
twee lijsten geteekend had.
Heden hielden Gedeputeerde Staten
een openbare zitting om dit beroep te
behandelen.
Het beroep van de Communisten
werd toegelicht door Mr. M. D. Proper.
Deze betoogde dat de heer Mol, die bei
de lijsten geteekend heeft, dit gedaan
heeft, omdat één der 6 kiesmannen van
de Communisten door uitstedigheid
verhinderd was zelf te teekenen. Zijn
onderteekening van één der twee lijs
ten is dus te beschouwen als gedaan te
zijn met machtiging van den afwezigen
kiesman. De 6 kiesmannen hadden twee
lijsten, elk met 3 candidaten, kunnen
indienen, dus zij hadden kunnen uit
komen met 6 candidaten. Nu hebben
zij slechts 4 candidaten gesteld, zoodat
zij geenszins de bedoeling hadden met
meer candidaten uit te komen dan
waarop zij recht hadden.
Toen de burgemeester de teekening
bij machtiging niet erkende had hij, in
gevolge artikel 5 van de beschikking
voor de verkiezing van noodraden, de
Communisten in de gelegenheid kunnen
stellen de gemaakte fout te herstellen.
De bedoeling van den wetgever is
geweest er voor te zorgen dat alle groe
pen der bevolking in de noodraden ver
tegenwoordigd worden. Dit zou nu te
Haarlem niet tot zijn recht komen. De
Communisten, die een belangrijk aan
deel gehad hebben in den bevrijdings-
strijd van Nederland, hebben ook recht
zitting te hebben in den Haarlemschen
noodraad.
De heer J. W. A. Stalpers, administra
teur, chef der le afdeeling, lichtte het
standpunt van den burgemeester van
Haarlem nader toe. De burgemeester
kan zich in deze niet laten leiden door
overwegingen van billijkheid, maar
moet alleen de gestelde voorschriften
toepassen. Die kennen geen teek enen
van candidatenlijsten bij machtiging.
Bovendien was geen machtiging opge
maakt; de Communisten zijn den dag
na de candidaatstelling pas met dezen
uitleg gekomen.
Het bepaalde in artikel 5 van het
voorschrift laat niet toe, de fout te her
stellen van het tweemaal teekenen op
één candidatenlijst. Dit kon alleen als
een lijst geen voldoende handteeke-
ningen draagt. Heel duidelijk blijkt dit
uit de Kieswet, waaraan het voorschrift
ontleend is.
Gedeputeerde Staten zullen hun be
slissing later bekend maken.
n
Men mag van meening verschillen over
de wenschelijkheid van in een glazen
huis te wonen een huis heelemaal zon
der glas zal toch wel niemand als ideaal
beschouwen. En dan niet te vergeten de
wind die door alle kiertjes en spleten
waait, of anders de duisternis als de
ramen geheel dichtgespijkerd zijn.
Ja, zoo wonen er talloozen in Venray
en Nijmegen. Kunnen wij, Kennemer-
landbewoners, dan niet een stuk glas
kwijt van een spiegel, een schilderij, een
schuifdeur of iets dergelijks? De winter
staat voor de deur en daarmee een tijd
van duisternis, tocht en vocht voor onze
pleegkinderen, tenzij de pleegouders op
de bekende wijze, nu echter vooral met
glas, bijspringen.
Van 813 October wordt in Haarlem en
Heemstede door den Vrij willigen Lucht
beschermingsdienst onder auspiciën van
Volksherstel een groote glasinzamelings
actie gehouden. Kreeg u voor den oorlog
alles gratis thuisbezorgd, thans leven wij
In een nieuwen tijd: alles wordt gratis
^bij u weggehaald!
