Regeering heeft
recht op steun
Die Honderd Gulden
Klein voorval.
Buifenlandsch
Overzicht
In Snelle Reeks.
HET INDISCHE PROBLEEM
Minister Logemann
Bollen
Gereformeerde kerken
'f* Heugelijk feit
Een Nederlandsche
vrouw ziet Indië
terug.
Minister Logemann heeft gisteren een
radiotoespraak gehouden, waaraan het
volgende is ontleend:
Zes weken na het aanbod tot overgave
van Japan zijn er niet voldoende Geal
lieerde troepen, niet voldoende schepen,
niet voldoende reliefgoederen beschikbaar
om de bevrijding voor Indië tot een blijde
waarheid te maken, terwijl de wereld
Thanksgivingsweek viert. Wij moeten dat
begrijpen uit de oorlogsmoeheid van de
volken, die hun zonen gaven en offerden
voor den strijd in hun vreemde landen.
En ach zeker, begrijpen doen wij het, maar
we kunnen de bitterheid niet uit ons hart
bannen dat het gemeenschappelijk werk
te onzen koste onvoltooid blijft.
Voor mijn vertrek naar Australië heb
ik u beloofd, dat voor een zeer snelle
familie-berichtgeving zou worden gezorgd.
.Ik had de toezegging, dat het Roode Kruis
de daartoe noodige stappen zou doen. De
paradoxale toestand, die te Batavia ge
schapen is, is de voornaamste oorzaak,
dat ik mijn belofte niet heb kunnen waar
maken. Dit grieft mij, en daarom te meer,
omdat u weet het allen reeds de
berichten uit de kampen van krijgsgevan
genen en geïnterneerden slecht zijn. Dat
de geest krachtig is, ja, die onzer vrouwen
van een ontroerende heldhaftigheid, dat
men bericht, hoe het herstelproces der
ondervoeden merkwaardig snel verloopt,
geeft ons troost. Maar niet verbergen mo
gen wij, dat de doodenlijst een zeer lange
zal blijken te zijn. Met eerbied en innig
leed gedenk ik hen allen. En dan verder.
De '-oedseltoestand op Java en elders is
zeer slecht, de bevolking kleedt zich in
lompen, ja men rapporteert zelfs hier en
daar in matten. En om te eindigen, een
bodemlooze inflatie heeft het maatschap
pelijk verkeer geheel ontwricht.
Indië staat voor een reuzentaak. Maar
Ik vond in Brisbane een Indische regee
ring, die weet wat zij wil, die haar plan
nen gereed heeft. Ik vond er een groep
werkers, hoog en laag, die de tanden op
elkaar zet en die de reuzentaak zal aan
pakken.
Bitterheid, ik vind steeds geen anderen
term, bevangt me, als ik bedenk, hoe het
dringend noodige herstelwerk week na
week blijft liggen tengevolge van het uit
blijven eener effectieve gezagsovername
en herstel van het wettig gezag.
In afwachting daarvan stelt het Geal
lieerd opperbevel de Japanners verant-
wordelijk voor rust en orde. Maar onder
hun hoede ontwikkelt zich een ongebrei
delde haatcampagne, geleid door lieden,
die men toelaat zich regeering te noemen,
al erkent men haar niet, lieden, die den
prijs van de welvaart, de levens en de eer
van hun volksgenooten niet te hoog heb
ben geacht voor de samenwerking met een
vijand, van wiens onoprechtheid zij erken
nen overtuigd te zijn geweest.
Laten we nochtans het hoofd koel hou
den. De Britsche regeering is voor onze
aanhoudende en klemmende vertoogen
niet ongevoelig gebleken. Wij hebben haar
ondubbelzinnig doen weten, dat onder
handelen met de z.g. Soekarno-regeering
voor ons uitgesloten is en wij instrueer
den de Indische regeering dienovereen
komstig.
In de houding der bezettingsautoriteiten
komt merkbaar meer kracht en meer lijn.
Onze luitenant gouv.-generaal en onze
bevelhebber zijn thans te Batavia en ik
verwacht, dat nu spoedig een eind zal
komen aan de verwarde berichtgeving,
die tot dusverre de regeering weinig wij
zer maakte dan het publiek.
Extra scheepsruimte is toegestaan, waar-
mede wij troepen naar Indië kunnen ver
schepen, alsmede versterking van onze
bestuursmiddelen.
Laten wij het hoofd koel houden. Ik
zeg dit ook tegen de Indonesiërs, vooral
hier in Nederland, wier gevoelens begrij
pelijkerwijs sterk in beroering zijn ge
bracht en tegen die Nederlanders, die ook
meenen, dat op dit oogenblik ver strek
kende staatkundige beloften den toestand
zouden kunnen opklaren.
Beloften zouden tegenover de Soekarno-
beweging even onwaardig, als onvrucht
baar zijn. Laat men dat goed begrijpen.
De voornemens met Indië en het Konink
rijk zijn duidelijk uiteengezet. Het stuit
tegen de borst, telkens te moeten herha
len, dat de Kroon haar woord gesproken
heeft en deze regeering zich op dat woord
als program heeft vastgelegd. Die voor
nemens waren duidelijk en stellig genoeg,
om toenmaals de instemming en de mede
werking uit te lokken van Indonesische
nationalisten en Nederlandsche democra
ten. Wat zoo vraag ik kan daarin,
als men het hoofd koel houdt, veranderd
zijn? Alleen omdat een groep visschers in
troebel water ons tijdelijk het werken
belet voor hun eigen volk en dat volk
blindelings leert verguizen wat wij dan
toch voor Indië deden: wij, die zijn samen
leving zoodanig ontwikkelden en bewerk-
tuigden, dat -mits al hare bestandeelen
tot den arbeid worden opgeroepen In
dië de zelfstandige behartiging zijner in
wendige aangelegenheden aan kan en
daarom tot een volledig deelgenootschap
in het Koninkrijk kan worden toegelaten.
Men vraagt ons beloften en vergeet, dat
er beloofd is over Indië's en des Rijks
staatkundige structuur om de ronde tafel
te spreken. Men vergeet, dat een ieder dit
redelijk en democratisch vond. Nu wil
men beslissingen, die de bevoegdheid der
regeering verre te buiten zouden gaan.
Men vraagt om beloften en vergeet, dat
er reeds daden zijn er is b.v. een door
slaande Indonesische meerderheid in den
Volksraad; er is een Indonesisch resident
en meerdere andere Indonesische bestuurs
ambtenaren; men vergeet, dat meerdere
daden in de lijn van het vaststaand regee-
ringsbeleid zouden kunnen volgen, indien
wij tijd en krachten niet moesten wijden
aan het incident-Soekarno.
Men waarschuwt, dat het geval-Soekar-
no niet gelijk te stellen is met het geval-
Mussert. Inderdaad, de regeering heeft
begrip voor het feit, dat Indonesisch na
tionalisme wegens het koloniale verleden
in een andere psychologische situatie ver
keert dan het Nederlandsche. Maar al het
water van de zee wascht niet af, dat een
wettige regeering, die haar plicht voor
's lands ontwikkeling, stoffelijk, geeste
lijk en staatkundig, deed en doet, ver be
neden haar verantwoordelijkheid zou blij
ven, indien zij zich inliet met hen die in
beginselloos opportunisme juist dat alles
lieten verkrachten, wier vrijheidsbegeerte
zonder verantwoordelijkheidsbesef bleek.
De regeering heeft er aanspraak op, dat
men haar steunt en niet afvalt, waar zij
haar rechten weg gaat. Het uitgemergelde
Indië heeft recht op haar arbeid. Het
heeft recht op de toegezegde staatkundige
vernieuwing als verhooging van zijn
volkskracht. Het zou kunnen zijn, dat het
gerucht rondom het incident-Soekarno de
scheiding deed vallen tusschen hen, die
bezonnen verantwoorde vernieuwing wil
len in oprechte samenwerking en hen, die
het Koninklijk woord van December 1942
slecht hebben begrepen of slechts hebben
aangegrepen. De regeering vervolgt haren
weg.
En de Vrije Rekening
De Nutsspaar-bank te Haarlem heeft
verstandigen raad aan haar spaarders
verstrekt. Wij willen daar even extra
de aandacht op vestigen om een soort
afhaal-rage te helpen voorkomen.
Inderdaad heeft minister Lieftinck
ons allen den raad gegeven: „Leef van
uw inkomen". Wie dien raad goed wil
opvolgen moet niet honderd gulden van
zijn spaarbankboekje halen als hij niet
zooveel noodig heeft. Waarom zou hij
dat doen? Hij kan zich immers bepa
len tot hetgeen hij werkelijk moet heb
ben en de rest van de 100 iaten over
schrijven op de „vrije rekening", die
de Spaarbank in zijn boekje zal maken
als hij dat wenscht. Daarvan kan hij
ten allen tijde opnemen wat hi; wil.
Wij vestigen met nadruk de aandacht
op de vrije rekening.
Een andere goede raad van de Nuts-
spaarbank is, niet in den loop van de
volgende week te komen als men niet
dadelijk geld noodig heeft, maar te
wachten tot na 15 October. Dat is mis
schien een opoffering voor menschen,
die dol zijn op gedrang en queues. Maar
de meesten zijn dat niet.
Kweekt uw vrije rekening aan.
Kweekt „dikkere guldens" met de
spaarbankrente.
Dat zijn goede adviezen. Vele goede
ren zijn nu ook nog duur en niet van
goed gehalte; met de aanschaffing van
dergelijke artikelen kan men beter nog
wat wachten.
Extra Volksconcert
Maandag a.s. zal de H.O.V., gedirigeerd
door Hein Jordans een extra volksconcert
geven met werken van den vooral thans
zoo gewilden componist Peter I. Tsjai-
kowsky. Johan Otten speelt het befaamde
pianoconcert in bes kl. en het orkest de
populaire Symphonie pathétique.
naar het buitenland
Daar de bloembollen ons eenige export
artikel van eenige beteekenis zijn, wordt
alles in het werk gesteld om dezen uit
voer te stimuleeren. Ondanks het feit dat
men bijna niet de gelegenheid heeft gehad
het buitenland te bereizen, mag over de
resultaten niet geklaagd worden. Het staat
wel vast dat voor minstens 25 millioen
gulden geëxporteerd zal worden, waar
van voor ongeveer 10 millioen naar de
Ver. Staten. In 1938 nam Amerika slechts
voor 4 millioen en het jaar daarop voor
5K millioen van ons af. Zuid-Afrika heeft
bijna uitsluitend belangstelling voor gla
diolen, welke eerst een bijzondere behan
deling moeten ondergaan. Een andere be
langrijke liefhebber van onze bloembollen
is Engeland, dat voor ruim 7'/2 millioen
zal koopen, dank zij het initiatief van min.
Mansholt, die dit heeft weten te bewer
ken ondanks de strenge Engelsche ver
bodsbepalingen inzake den invoer van
luxe-artikelen. Het contingent naar Zwe
den ter waarde van 5V2 millioen gulden is
bijna uitgeput, maar dezer dagen is een
nieuwe delegatie naar dit land vertrok
ken, om te trachten nieuwe invoermoge-
lijkheden te bereiken. Andere gegadigden
zijn Frankrijk met voor bijna f 2.000.000
en de nieuwe kooper op de markt, Fin
land, dat gedeeltelijk als compensatie
transactie voor ongeveer f 300.000 van ons
zal afnemen. Andere, minder belangrijke
gegadigden zijn België, Luxemburg, IJs
land en Zwitserland. Denemarken staat
geen invoer toe. Uit een en ander blijkt
wel de gunstige situatie waarin onze
bloembollenhandel zich bevindt, te meer
daar de belangstelling van de meeste
landen toch wel eerder zal uitgaan naar
levensmiddelen, machinerieën en klee
ding.
Er stond een man op krukken op den
Rijksstraatweg bij Velsen. Een van onze
oorlogsinvaliden. Want die bestaan nog.
Het is meer dan vijf jaar geleden dat zij
vochten tegen den indringer, maar zij be
staan nog. Die man op krukken dan ge
baarde tegen voorbijsnellende automobi
listen. Hij wou meerijden. Het moest,
want hij kon niet naar Haarlem strom
pelen. Zij zagen hem goed, maar zij reden
hem allen voorbij. Ook een meneer, die
alleen in een slee van een wagen zat, reed
hem voorbij. Dit falen duurde geruimen
tijd. De invalide kon niet opgeven; het
was zijn eenige kans.
Toen zag een bewoner van den Rijks
straatweg hem uit zijn huis. Hij was diep
verontwaardigd en aarzelde niet. Hij trok
zijn jas aan, reed zijn motorfiets naar
buiten en bracht den invalide op de duo
naar zijn huis in Haarlem.
Wij hebben niet veel plaats in de krant,
maar maken ruimte voor dit kleine voor
val. Wij dragen dit stukje op aan de auto
mobilisten, aan die bevoorrechten in ons
midden, die zich snel en comfortabel ver
plaatsen kunnen en geen invaliden zijn.
Het is ons bekend dat zij voorkeur hebben
voor het meenemen van aardige jonge
meisjes en van militairen, die veel siga
retten bezitten. Maar toch koesteren wij
de hoop, dat dit voorval eenige uitwerking
zal hebben.
De kerkeraad van de Gereformeerde
Kerk van IJmuiden-Oost heeft te samen
met den kerkeraad van de Gereformeerde
Kerk van IJmuiden bij de Classis Haar
lem een voorstel ingediend, dat, naar zijn
overtuiging, indien de daarin vervatte
denkbeelden zouden ingang vinden, bij
zou kunnen dragen tot de oplossing van
het conflict in de Gereformeerde Kerken.
De Classis Haarlem komt Dinsdag 9 Oc
tober te Haarlem bijeen.
DISTRIBUTIE.
Haarlem. Van 8 t.m. 26 Oct. zullen nieuwe
bonkaarten (K 512), Leder-textielkaarten
(VA 510) en Groente-Fruit-Vischkaarten (N
512) worden uitgereikt in het Centrale uit-
reiklokaal „Vleeschhal", Groote Markt.
U levert in: Bon A 510 van het inlegvel
GA 508, u krijgt bonkaart KA 512; bon B 510
van het inlegvel GB 508, u krijgt bonkaart
KB 512; Bon C 510 van het inlegvel GC 508,
u krijgt bonkaart KC 512; Bon I> 510 van het
inlegvel GD 508, u krijgt bonkaart KD 512;
Bon E 510 van het inlegvel GE 508, u krijgt
bonkaart KE 512.
De uitreiking geschiedt volgens de letter-
indeeling, zooals wij die in ons blad van 3
October hebben opgenomen onder: Inleve
ring textiel aanvraagformulieren.
Textiel. In afwijking van het daaromtrent
gepubliceerde moeten de aanvraagformulie
ren met bereidverklaringen voor Textiel
onder overlegging van de tweede distribu
tiestamkaart niet in de Zijlstraat 70 maar in
het Centraal Uitreiklokaal „Vleeschhal"
worden ingeleverd, gelijk dus met het afha
len der bonkaarten. De bovengenoemde let-
terindeeling, die wij Woensdag 3 October
opnamen, is bindend. Van 8 October af is de
afdeeling Textiel in het gebouw Zijlstraat 70
tot nader aankondiging gesloten. De belan
gen van a.s. moeders worden aan een spe
ciaal loket in de Vleeschhal behandeld.
Schoenen. De afgehaalde aanvraagformu-
liren voor schoenen van kinderen van 1-315
jaar en voor werkschoenen kunnen even
eens volgens de bovenaangehaalde letter-
indeeling worden ingeleverd en wel bij de
afd. schoenen van den Distributiedienst,
Zijlstraat 62. Distributiestamkaarten en even
tueel werkgeversverklaring op het aanvraag
formulier overleggen.
Spaarndam. Op 16 en 17 October zujlen in
Spaarndam nieuwe levensmiddelenkaarten
worden uitgereikt. Voor de in te leveren
bonnen verwijzen wij naar 't begin van deze
mededeeling.
Letterindeeling: 16 Oct. van 9—12 uur let
ters AG, van 1416 uur letters HN, 17
Oct. van 9—12 uur letters OU, van 1416
uur letters V—Z.
BON 730 VOOR SCHOENREPARATIE
Bon 736 van de bonkaarten 511 ls met
ingang van 7 October geldig verklaard voor
het doen repareeren van schoenen met een
hoeveelheid leer van 25 gram per bon.
is het, dat Molenaar's
Kindermeel weer ge
leverd wordt in de
voor-oorlogsche sa
menstelling.
Ruim drie weken heeft de conferentie
van de ministers van buitenlandsche za
ken te Londen geduurd en na een aan
vankelijk niet-ongunstig begin is er, door
een wijziging van houding door Molotov,
een verschil van meening over het karak
ter der conferentie ontstaan, dat men niet
meer heeft kunnen oplossen. Men heeft
geprobeerd te lijmen en te krammen,
maar de losse aeelen bleken niet tot één
geheel samengevoegd te kunnen worden.
Dat is betreurenswaardig, maar. wie weet
zijn over eenigen tijd zooveel scherpe
kantjes afgeslepen, dat wel een geheel
gevormd kan worden. Daarom kan men
wel klaagliederen aanheffen over het
mislukken en wantrouwen hebben over
wat de naaste toekomst te zien zal geven,
maar daarmee dient men de zaak noch
zichzelf Het was prettiger geweest wan-
~o*>de resultaten waren bereikt,
wanneer er geen verschil van inzicht had
c:- de vraag of alleen de drie
groote mogendheden (gedachte, voorge
staan door de Sovjet-Unie) of ook andere
staten bij de opstelling der vredesverdra
gen hun stem zullen kunnen laten hoo-
ren (Engeland en de Ver. Staten zijn
daarvan voorstanders). Nu dit niét zoo is,
behoeven we ons niet uit het veld te laten
slaan. Verschillende deelnemers aan de
zittingen van den raad hebben hun ver
trouwen in de toekomst uitgesproken en
gewaagd van aller verlangen naar ver
sterking van de samenwerking hunner
volken. En dan, het winnen van den oor
log heeft ruim 5V2 jaar geduurd, zouden
we den vrede nu in drie weken kunnen
winnen? We zullen nog veel van de oor
logsmentaliteit, welke heel dikwijls dic
tatorallures en bijna steeds wantrouwen
kweekt, moeten verliezen voor we goede
vrede-makers kunnen zijn. Misschien kan
een klein beetje geduld, hoe moeilijk om
te beoefenen door de staten die op hun
vredesverdrag wachten, een rechtvaardi
gen vrede alleen maar ten goede komen.
Want oorlogvoeren is voor een aanzien
lijk deel hard slaan, vernietigen. Vrede-
maken is: billijk zijn, opbouwen. Het
eerste kunnen zeer velen. Het laatste
slechts weinigen. Dat kunnen alleen maar
menschen die tot rust zijn gekomen.
Op 7 October a.s. hoopt het echtpaar J. v.
TongerenVerhoeven den dag te herdenken,
waarop zij 60 jaar geleden ln het huweiyk
traden. Zij zijn resp. 81 en 78 jaar oud en
genieten beide nog een goede gezondheid.
Donderdagnacht is ingebroken in een
worstfabriek aan de Ruijsdaelstrant te
Haarlem. De inbrekers hebben een goeden
slag geslagen, waardoor de zwarte worst-
markt kon worden voorzien van 210 kg.
gekookte worst. De heeren zijn vermoede
lijk gestoord, want nabij de fabriek vond
men op straat een stok met 9 bloedworsten.
Vrijdag 12 pet. zal het zestig jaar gele
den zijn, dat de heer C. Beek zijn loopbaan
als timmerman bij de familie Van der Vliet
op Elswout begon. Dit zeer bijzondere jubi
leum zal voor velen aanleiding zijn. den be-<
kenden Beek blijk te geven van hun be
langstelling, daar hij zich in den loop van
deze 60 jaar vele vrienden en kennissen,
verworven heeft.
In het koor van de Groote- of St. Bavo-i
kerk te Haarlem wordt van 13 tot 27 Octo
ber een tentoonstelling van Bijbeische oud
heden gehouden. De opening er van zal ge-i
schieden met een dienst in die kerk op Vrij-»
dag 12 October des avonds te half acht uur,
waar in zal voorgaan Ds. Edelkoort uit
Amsterdam.
De jaarvergadering der afdeeling Haar
lem van het Ned. Bijbelgenootschap wordt
Woensdagmiddag 10 October des namiddags
ln de consistorie der Groote of St. Bavokerk
gehouden. Des avonds te 8 uur heeft een,
openbare samenkomst plaats in het kerkge
bouw der Doopsgezinde Gemeente, waar
predikanten van verschillende kerken het
woord zullen voeren. Op dien middag is te
bezichtigen in de Groote- of St. Bavokerk
een tentoonstelling van Indische uitgaven.
De muziekvereeniging „Harmonie-Cres
cendo" te Haarlem, die haar 50-Jarig be
staan viert, houdt Zaterdag 13 October vail
3 tot 5 uur een receptie in het café Brink -
mann, Groote Markt, waarna op 22 Novem
ber a.s. een feestconcert zal worden gegeven
ln de Gem. Concertzaal.
BURGERLIJKE STAND.
HAARLEM 5 October 1945
BEVALLEN: 2 Oct., A. C. Pompevan
Engelen, d.; G. C. Hof—Stekelbos, d.; 3 Oct.,
G. HeijinkSan ting, z.; D. Ottevan Wijnen,
d.; 4 Oct., J. J. Doezievan der Reep, z.; A.
Vuijst—Slagmolen, d.; M. J. van Leuven--
Wij tkamp, d.
OVERLEDEN: 3 Oct., J. B. C. Florie—Jan-»
sen. 30 j., Amsterdamstraat; D. Schekker-
man, 75 j., Reitzstraat; 4 Oct., G. H. Dils, 70
J., Hazepaterslaan; J. M., 20 m., z. van B. C.
v. d. Meer, Timorstraat.
ONDERTROUWD: 5 Oct., W. J. Eevers en
A. E. Hageman.
GEHUWD: 5 Oct., J. van Sluijs en A. F*
Borkert; J. Ponstein en J. de Coninck; W. J.
Akkerman en A. J. M. de Vries; P. W. Scher-;
mer en P. Merbis. ,_j
Tjits van TongerenEen naam, die
direct herinneringen opwekt aan een Hol-
landschen molen tegen een wijd ver
schiet, aan een rustigen rietrant, aan
blauwe oogen in een open gezicht. Zoo,
uit de lage landen is deze vrouw naar
Mexico gegaan, nu acht jaar geleden. De
oorlog brak uit en Tjits besefte haar taak,
zooals zoovele duizenden anderen Zij
nam dienst in het Nederlandsch-Indische
leger, werd getraind in Georgia en
kwam na veel omzwervingen in Austra
lië terecht, waar zij van Brisbane uit
naar den Archipel werd gezonden om
medische hulp te verleenen, waar deze
noodig zal zijn. Tjits kreeg het comman
do over een groep meisjes, Nederland
sche, Amerikaansche en Britsche, allen
vol vuur om hun jonge energie op het
groote werk te gooien en den nood hun
ner medemenschen te lenigen. Tjits
schrijft naar haar ouders en wij zien
achter dat ietwat onzekere schrift de
jonge vrouw, die het nieuwe even vreemd
vindt maar dan vooruit ziet en haar
mooie werk aandurft. Deze meisjes vor
men de eerste groep, die voet aan wal op
Java heeft gezet. Over de vroegere heer-
schers, het Aziatische volk van .Über
menschen" zegt ze: ,,Ze hebben toch zoo
heerlijk op hun kop gehad, ze stonden er
bij, alsof ze geen tien konden tellen".
In een lateren brief uit Balikpapan, geda
teerd 13 September, V. K. 119 lezen we de
ontzetting, die haar bekruipt als ze de
zwartgeblakerde aarde van Borneo aan
schouwt. ,,Er is practisch niets van over
gebleven, het is één ruïne van oud-roest.
Alles is erg primitief, we wasschen onze
kleeren in oude benzineblikken en trek
ken ze maar weer ongestreken aan."
„In Soerabaya, waar deze groep heen zal
gaan, zullen allereerst de verstrooide
families bij elkaar gebracht worden. Ons
werk zal zijn kantoren oprichten, waar
dan alle menschen bij elkaar worden ge
roepen en langzamerhand geregistreerd
worden".
