Sjidehara's nieuwe plannen
Laval ter dood veroordeeld
De Dagbladen
Radio-familieberichten
voor Indië
Toestand in Batavia
vrij kalm
Belangrijke besprekingen
met Engeland
Het woord is aan....
De Bankbiljettencirculatie
Het Frans Halsmuseum
Autobussen te Haarlem
De Trolleybussen
Reconstructie
MidderrEuropeesche
ijd gehandhaafd
60e Jaargang No. 18149 T"jI I T 1 Woensdag 10 October 1945
Bureaux: Groote Houtstr. 93 g| fl 1^ 1 I J M 1 Uitgave vaii de Stichting
en Soendapiein 37, Haarlem ,g_ \Jfj X JL \a* A J. JL Iwl ,f ^Jr V_-«L "\_rf jrW* J_ J <L J Voorlichting te Haarlem.
IJmuiden: Kennemerlaan 154. Abonnementen: p.week 31 ct.
Telef. 5437. per kwartaal 4.
Tai A,i„ Directeur-Hoordredacteur: Robert Peerebooiu
Tel.. Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724 Tel: Eedactie 10600. Expeditie 1482a.
HET is van het grootste belang dat ten
spoedigste meer papier ter beschik
king van de dagbladen wordt gesteld. Wij
moeten, om onze taak in de samenleving
goed te kunnen vervullen, meer gelegen
heid tot publicatie van nieuws en voor
lichting hebben. Het is noodzakelijk daar
over in het openbaar te schrijven, omdat
deze zaak maar blijft slepen, ondanks den
voortdurenden aandrang, om verbetering
in den toestand te brengen. Met deze ver
traging wordt het algemeen belang ge-
'schaad. Want al lijkt het, oppervlakkig be
schouwd, alsof dit een oratio pro domo is,
een betoog voor eigenbelang, toch is dat
niet het geval. Aan belangstelling voor
de dagbladen, bestaat ook nu geen gebrek.
Allerminst. Maar zij kunnen met deze
minieme .papiertoewijzing, die veel ge
ringer is dan in andere landen, waar men
blijkbaar de beteekenis van de dagblad
pers beter begrijpt, maar een deel van
hun werk verrichten. Zoo gaat het niet.
Wij hebben ons verwonderd over het uit
stel in de hervatting van een democratisch
bestuursbeleid in ons land, dat ertoe ge
leid heeft dat nu kwesties van overheer-
schend belang zich voordoen, zooals het
vraagstuk van annexatie en schadeloos
stelling en de moeilijkheden in Indië, er
nog geen Noodparlement is waarin deze
zaken aan de orde kunnen worden ge
steld en waarin de stem van Nederland
kan weerklinken. Hetgeen voor onze po
sitie in het buitenland van de grootste
beteekenis zou zijn. Inmiddels is het noo-
'dig gebleken een perscampagne te voeren
voor het spoedig houden van verkiezin
gen. Men krijgt soms den indruk dat in
Den Haag de meening overheerscht, dat
de goede wil van democratisch voelende
bewindslieden de democratische instellin
gen wel met succes vervangen kan. Maar
dat is niet zoo. Die democratische .instel
lingen hebben een zeer werkelijk en on
vervangbaar belang; pas bij haar optre
den kan er sprake zijn van een reëele
werking der democratie. In het romp-
parlement, dat alleen maar het ontwerp-
Noodparlement mag behandelen en over
andere zaken moet zwijgen, heeft giste
ren een der leden van een dictatuur ge
sproken. Ten onredhte, want een dictato
riaal bewind is iets anders dan het régi
me, waaronder wij nu leven. Dat hebben
wij ondervonden. Maar het huidige régi
me, dat den noodzakelijken grondslag
van de democratie mist, dat in een min
of meer zwevende positie verkeert, mist
daardoor vastheid en lijn. In toenemende
mate rijst twijfel over het beleid. Het is
geen wantrouwen, maar twijfel. En tel
kens. op allerlei gebied, mist men den be-
slissenden invloed van de deskundige
voorlichting, die blijkbaar ontbroken
heeft of niet voldoende aandacht heeft
genoten.
Dit is ook op het gebied van de dag
bladpers het geval. Er is geen vaste koers.
Er wordt veel gepraat maar weinig be
slist. In een zaak als de papiervoorzie
ning wordt daardoor het algemeen belang
direct geschaad. Men begrijpt blijkbaar
niet van hoe groote beteekenis voor het
maatschappelijke leven de normale wer
king van de dagbladpers is, die moet kun
nen fungeeren als het dagelijksche con
tactmiddel der openbaarheid, zoowel op
economisch en sociaal ais op cultureel ge
bied. Men is geneigd de dagbladen uit
sluitend te beschouwen als middelen tot
het voeren van een politieke gedachten-
wisseling, hetgeen slechts een deel van
hun taak is. Sommige hebben daaraan
vroeger nooit deelgenomen en dat was
ook volkomen aanvaardbaar, want het is
niet noodig dat alle dagbladen aan poli
tiek doen. Zij hebben heel wat meer op
hun werkprogram en het is noodzakelijk
•dat zij dat verrichten. Het waarborgt de
'regelmatige werking van de .groote, inge
wikkelde machinerie van het openbare
leven. De mensehen kunnen niet buiten
een krant, niet omdat zij het geen dag
zonder politieke beschouwingen kunnen
stellen, maar omdat het dagblad hun een
menigte inlichtingen verschaft, die zij
niet missen kunnen. Zoo was het een
eeuw geleden niet gesteld, maar er zijn
'andere tijden gekomen, de structuur van
'de samenleving is steeds meer gecompli
ceerd en verfijndenfin, het kan niet
'anders meer.
Het zonderlinge is, dat men dit in Den
'Haag maar niet schijnt te kunnen be-
'grijpen. De bewijzen zijn overal en voort
durend te vinden. Wie aan deze dingen
twijfelt, moet eens probeeren, het een
week zonder krant te stellen. Nu hebben
'wij den zonderlingen toestand zien ont-
'staan. dat aan de weekbladen en andere
periodieken, die een geheel andere en
Vee] minder dringende taak vervullen,
belangrijke uitbreiding van den omvang
'is veroorloofd, zoodat sommige zelfs
over meer papier dan de dagbladen be-
Ischikken. Door dezen maatregel wordt
Vie kleine papier-reserve in ons land weer
■beperkt en de kans op de noodzakelijke
vergrooting van den omvang der dagbla
den verminderd. Blijkbaar is dit een ge
volg van gebrek aan samenwerking van
'departementen en van ondeskundige
maatregelen. Maar dit foutieve beleid
blijft nu ai weer wekenlang voortduren
Er komt geen verbetering ofschoon er bij
herhaling te bevoegder plaatse de aan
dacht op is gevestigd. Ik moet daartegen
protesteeren. Dit is een zaak van alge
meen belang. R. P.
De vice-president van Argentinië is af
getreden. In April 1946 zullen verkiezingen
worden gehouden.
De nieuwe Japansche premier Sjidehara
heeft toegezegd, dat al diegenen, die zich
in het verleden aan de rechten van het
Japansche volk hebben vergrepen, streng
bestraft zullen worden. Hij deelde verder
mede, dat een socialistische partij gevormd
Sjidehara
wordt en dat zijn regeering zich hiermede
niet zou bemoeien. Hij wilde niet antwoor
den of een dergelijke niet-inmenging zich
ook zou uitstrekken tot de communisten.
Voorts heeft hij een 8-punten program
bekend gemaakt, dat den grondslag zal
vormen voor het beleid van zijn kabinet.
De voornaamste dezer 8 punten zijn:
Vestiging van een democratische regee
ring, invoering van volledige vrijheid van
drukpers, vereeniging en vergadering.
Spoedige reorganisatie van het hooger-
en lagerhuis.
Worden kosteloos verzonden
„Herrijzend Nederland" zal van Zater
dag 13 October af familieberichten uit
zenden aan verwanten in Indonesië en
andere gebieden in het Verre Oosten. De
berichten zullen iederen dag worden om
geroepen over den korte-golfzender P.C.J.
op de 19.71 meter van 15 uur tot 15.30 uur
Nederlandschen tijd.
Teneinde snel een zoo groot mogelijk
aantal families in staat te stellen hun fa
milieleden gerust te stellen, zullen de be
richten slechts mededeelingen van goeden
welstand kunnen bevatten en voorloopig
slechts verzonden kunnen worden door
naaste familiebetrekkingen en verloofden.
De berichten zullen worden omgeroepen
als in volgend voorbeeld:
Bericht voor H. Jansen en zijn echtge-
noote B. Jansende Jong, laatstbekende
woonplaats: Bandoeng, Java. De familie
J. de Jong (volgt adres) bestaande uit
vader, moeder, dochter Annie en schoon
zoon Han, zoon Wim en zoon Piet, bevin
den zich allen in goeden welstand. Ook de
familie R. Jansen maakt het goed. alleen
Mien de Jong uit Arnhem is in 1943 ge
storven. Dit bericht was bestemd voor H.
Jansen en echtgenoote B. Jansende Jong
uit Bandoeng op Java.
Belanghebbenden moeten zoo spoedig
mogelijk schrijven, met opgave van details
aan „Herrijzend Nederland" radiobaken
Indië, postbus 100, Hilversum. Aan deze
berichtgeving zijn geen kosten verbonden.
Darnand terechtgesteld
Hedenmorgen om 9.45 uur is Darnand,
de leider der Vichy-militie, die de vorige
week ter dood werd veroordeeld, terecht
gesteld.
Dinsdag is reeds de laatste zitting ge
houden in het proces tegen den oud-Viehy-
premier Laval. De jury veroordeelde hem
ter dood. Laval zelf noch zijn verdedigers
bevonden zich in de rechtszaal.
De uitspraak der jury werd aan
Laval in zijn cel medegedeeld. Zijn
reactie was: „Ik heb het wel verwacht. Ik
zal geen verzoek om gratie teekenen".
Lavai's verdedigers zullen zich recht
streeks tot de regeering richten met het
verzoek het over Laval uitgesproken
doodvonnis te vernietigen en het proce6
te herzien.
Maatschappelijk werk
Opgericht is de afdeeling Haarlem van
de Stichting voor Maatschappelijk Werk
op humanistischen grondslag.
Het bestuur bestaat uit: F. H. W. Vlie
gen, voorzitter; J. Kroes, secretaris; W. F.
Happé, penningmeester, Mej. G. Maar-
schall, P- Mooyman, F. S. Noordhoff en
J. M. Vercruysse.
Het secretariaat is gevestigd: Jan Ha
ringstraat 53, Haarlem Noord ten huize
van den voorzitter.
Invoering van een vooruitstrevende on-
derwijs-politiek, gericht op de volledige
ontwikkeling van de persoonlijkheid en
van het bewustzijn van dienstbaarheid aan
den staat en de gemeenschap.
Tengevolge van de ongeregeldheden op
geheel Java heeft de R.A.P.W.I. (de hulp-
verleeningsorganisatie) haar werkzaam
heden stopgezet.
Volgens Un. Press publiceert de Times
uit Batavia een bericht van 8 October,
waarin o.a. wordt gemeld, dat Indonesi
sche nationalisten Engelsche en Neder-
landsche assistenten voor de verzorging
van krijgsgevangenen en geïnterneerden
te Bandoeng zouden hebben gearresteerd.
Ook zouden zij één der voor de gevan
genen bestemde hospitalen, het Juliana-
Ziekenhuis, ondanks de protesten in be
slag hebben genomen.
In Bandoeng zouden eveneens alle ge
matigde Indonesische overheidspersonen
zijn gearresteerd. De nationalisten zouden
hebben afgekondigd, dat aan Europeanen
en Indo-Europeanen geen voedsel meer
zou mogen worden verkocht.
In Batavia hebben de Geallieerden de
voornaamste der door de Indonesiërs be
zette banken weer in bezit genomen en
de barricades opgeruimd. Intusschen krijgt
men steeds meer zekerheid, dat de Jappen
de nationalisten in het geheim steunen.
Nationalisten zijn het interneerings-
kamp te Buitenzorg binnengedrongen en
hebben o.m. veel gestolen. De Japanners
hebben op geen enkele wijze ingegrepen.
Nu is een Nederlandsch detachement naar
het kamp ter bewaking en bescherming
onderweg.
De situatie te Batavia is vrij kalm. Dins
dag echter zijn twee Nederlandsche bur
gers door nationalisten vermoord. De Chi-
neezen overwegen nog zich met Tsjoeng-
king in verbinding te stellen.
Het marine-arsenaal te Batoe Lorong op
Madoera is door de Jappen opgeblazen,
om te voorkomen, dat het in handen der
nationalisten zou vallen. Het vliegveld
van Soerabaja is onbruikbaar gemaakt.
Op het vliegveld van Djokjakarta zijn een
aantal Japansche vliegtuigen in brand ge
stoken.
Dinsdag zijn de ministers van buiten-
landsche zaken en overzeesche gebieds-
deelen, mr. E. N. van Kleffens en prof.
dr. J. H. A. Logemann, per vliegtuig naar
Engeland vertrokken, waar zij belangrijke
besprekingen zullen voeren met vooraan
staande figuren uit Engelsche regeerings-
kringen. De ministers worden Donderdag
in Nederland weer terugverwacht.
3. W. Durrema 80 jaar.
Op 16 October a.s. zal de heer J. W. Jur-
rema te Aerdenhout, oud-directeur van den
dienst van Maatschappelijken Steun (Sociale
Zaken) te Amsterdam zijn tachtigsten ver
jaardag vieren. Gedurende de vele jaren
van zijn ambtsvervulling heeft hij voortdu
rend op de bres gestaan voor de belangen en
de verbeteringen van de Armenzorg. Burge
meester en Wethouders hebben hem de
Medaille van de Stad Amsterdam verleend.
Tuinbouw en Plantkunde
Op een druk bezochte vergadering der
'afd. Haarlem van de Kon. Ned. Mij. van
Tuinbouw en Plantkunde vertoonde Prof.
Dr. E. van Slogteren een serie schitte
rende lichtbeelden, ontleend aan het bol
lenland. Op de tentoonstelling, die tevens
gehouden werd, waren fraaie inzendingen
te bewonderen. De Hippeastrum Auli-
cums van de N.V. C. G. van Tubergen
behaalden 8 punten.
Laval
Buckle:
De menschen kunnen nooit
vrij zijn als zij niet tot vrij
heid worden opgevoed.
(Uit: Geschiedenis
der Beschaving, X)
Blijkens den weekstaat der Nederland
sche Bank was er op 8 Oct. een bedrag
van f 397.754.370 aan papiergeld in om
loop. Daar er voor het bedrag van f 10.
dat iedere Nederlander kreeg, ongeveer
f 90 millioen noodig was, is er dus ruim
f 300 millioen noodig geweest voor het
uitbetalen van loonen en salarissen. Op
den weekstaat komt ook een post voor
geblokkeerde saldo's, welke f 1.707.792.837
beloopt. Deze saldo's vertegenwoordigen
dus klaarblijkelijk het totale bedrag, voort
spruitende uit ingeleverde en gedeponeer
de bankbiljetten
De Directeursbenoeming
Reeds vijf jaren geleden is_ den heer
G. D. Gratama eervol ontslag verleend als
directeur van het Frans Halsmuseum te
Haarlem. Tegelijkertijd werd hem verzocht
het beheer over het museum voorloopig te
blijven voortzetten. Die toestand is in de
oorlogsjaren bestendigd, daar het museum
toch gesloten was en de voornaamste taak
van den heer Gratama was zijn zorgen,
uit te strekken over het schilderijenbezit,
dat gedeeltelijk elders in veiligheid ge
bracht wa,s.
Nu het museum binnenkort zal worden
heropend, achtte het gemeentebestuur
den tijd gekomen om over te gaan tot de
benoeming van een nieuwen directeur.
Daartoe is dan ook een oproeping gedaan.
Er zijn reeds een 20 sollicitaties ingeko
men en door eenige geïnteresseerden is
nog een sollicitatie toegezegd.
i
Gaan ze binnenkort rijden
Het gemeentebestuur van Haarlem doet
moeite om te bereiken dat onze stad weer
autobussen krijgt. Vroeger reden hier de
bussen van de N.Z.H. en de Brockway.
Wij kregen den indruk dat de meeste
kans bestaat dat de N.Z.H. het eerst aan
het rijden zal toekomen.
Hoe de autobussen zullen loopen is nog
niet vastgesteld. Dit hangt af van het aan
tal bussen dat in den eersten tijd beschik
baar komt. Er is zoowel behoefte aan
communicatiemiddelen met de buiten
wijken der stad aLs met eenige omliggen
de gemeenten.
In den oorlogstijd zijn plannen gemaakt
voor de oplossing van het verkeersvraag-
stuk in Haarlem. Zooals men zich herin
nert werd aanbevolen Trolleybussen irt
te voeren.
Natuurlijk is er in dien tijd niets van.
gekomen om die plannen nader uit te
werken.
Nu er binnenkort een gemeenteraad
komt, bestaat de mogelijkheid dat die aan
gelegenheid ter sprake zal komen.
bevolkingsregister
Wij hebben reeds gemeld, dat maatrege
len zijn genomen om in ons land te komen
tot een reconstructie van de Bevolkings
registers. Te Haarlem zullen de ambte
naren daarom zitting 'houden in het gym
nastieklokaal van de le H.B.S. B aan de
Zijlvest. Er zullen daar 25 ambtenaren
werken, maar toch denkt men nog 3 maan
den noodig te hebben voor deze recon-
structie.
Hoofden van gezinnen of hun vertegen
woordigers, alsmede alleenstaande perso
nen moeten op nader aan te geven dagen
komen om „naar waarheid" inlichtingen,
te verstrekken om het bevolkingsregister
te controleeren of te verbeteren. Daarbij
moeten worden overgelegd het trouw
boekje of andere huwelijkspapieren, per
soonsbewijzen, paspoorten, geboortebewij
zen, eventueel andere identiteitspapieren
ter beoordeeling van het gemeentebestuur.
Ook moet worden overgelegd de Tweede
Distributiestamkaart of Noodstamkaart,
die dan van een contrölestempel wordt
voorzien. Zonder dit stempel zullen op die
kaarten geen distributiebescheiden meer
worden verstrekt. Het niet nakomen van:
deze verplichtingen is strafbaar. Inwoners
van Spaarndam zullen worden opgeroepen
in hun eigen dorp om in een nader aan te
wijzen lokaliteit te komen.
De ministerraad heeft besloten, in
verband met de moeilijke koienpositie,
dit jaar den midden-Europeeschen tijd
voor Nederland te handhaven.
