Haarlems Dagblad
Indonesisch Volksleger
verklaart den Oorlog
Haarlem opnieuw beschreven
De Groote
Verwarring
Regeeringsverklaring
Couv.-generaal vraagt
ontslag.
Laval neemt vergif in
De Eerste Kamer
bijeen
Ontploffingen
®0e Jaargang No. 18153
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
IJmuiclen: Kennemerlaan 154.
Telef. 5437.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom
Maandag 15 October 1945
Uitgave van de Stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: p.week 31 ct.
per kwartaal 4.
Tel: Redactie 10600. Expeditie 14825.
IN Indië neemt de groote verwarring
toe. Terwijl ieder begrijpt, dat alleen
orde geschapen kan worden door de lan
ding van een voldoend aantal troepen, die
door hun optreden rust en veiligheid zul
len kunnen waarborgen, komen nu on
rustbarende berichten over een mislukking
der besprekingen tusschen admiraal Lord
Louis Mountbatten en luitenant-gouver
neur-generaal Van Mook. Zij zouden het
niet eens geworden zijn en van Engelsche
zijde zouden zekere voorwaarden van
staatkundigen aard zijn gesteld. Welke?
Het heeft weinig nut doorslaande opinies
over de Engelsche houding ten beste te
geven, zooals sommige menschen doen,
zoolang wij niet nauwkeurig weten waar
op zij berust en wat zij eigenlijk inhoudt.
Morgen zal onze regeering een verklaring
in de Tweede Kamer afleggen. Wij zien
die met spanning tegemoet. Zij zal veel
kunnen ophelderen en het is te hopen dat
zij dat doen zal. Hetgeen in den huidigen
toestand wel het minst wenschelijke is,
zijn meeningsverschillen tusschen de
bondgenooten.
Over de merkwaardige onverschilligheid
en lauwheid, tot dusver in Londen ge
toond, kunnen wij slechts onze verbazing
uitspreken. Er dient aan toegevoegd te
worden, dat niet alleen ten aanzien van
onze Indische moeilijkheden weinig lei
ding van het kabinet-Attlee uitgaat. Het
heeft nog steeds niet den indruk gewekt,
dat het in buitenlandsche aangelegenheden
in het algemeen een vaste koers volgt.
Intusschen heeft het hoofdkwartier van
het Indonesische Volksleger een procla
matie uitgevaardigd, waarin de oorlog
wordt verklaard aan de Nederlanders, de
Indo-Europeanen en de Amboineezen op
Java. De onderteekenaars van dit zonder
linge, overigens zeer kwaadaardig gefor
muleerde stuk zijn zelfs niet bekend. Het
is geen gewoonte dat legers oorlogsver
klaringen doen. Dat pleegt de taak van
regeeringen te zijn. Is het stuk door „de
republikeinsche regeering-Soekarno" ge
ïnspireerd? Dat is mogelijk, maar niet
'zeker. Er bestaat gerechtvaardigde twijfel
aan, omdat geen enkele regeering ter we
reld ooit geneigd is het gezag bij derge
lijke beslissingen uit handen te geven en
toe te vertrouwen aan een generaal, of
legercommandant, of wie het dan ook in
dit geval moge zijn. Dus zullen hier wel
weer eenige agitators eigenmachtig zijn
opgetreden. Velen treden blijkbaar op
Java eigenmachtig op.
Behalve deze commentaar zijn er an
dere te maken, die de beteekenis van de
oorlogsverklaring verzwakken. Indonesië
is een zeer groot gebied en het bestaat
niet alleen uit Java, maar uit vele groote
en kleine eilanden. Op Sumatra, Borneo,
Celebes, enzoovoorts weet de bevolking
van een oorlogsverklaring niets af. Op die
vele eilanden heerscht ook geen opstand.
Op Java beperkt zich deze opgewonden
uiting tot de een of andere factie. Het
gr'ootste deel van de bevolking van Java
staat er ook niet achter. Dus is er geen
sprake van dat „Indië aan Nederland den
oorlog heeft verklaard." De belangrijkheid
van het incident blijft daar ver beneden.
Dit neemt niet weg dat anarchie en op-
Stand de hebbelijkheid hebben zich snel
te verspreiden, als niet snel en doortas
tend wordt opgetreden om de orde te
handhaven in het niet-aangetaste gebied
en het conflict in het aangetaste gebied
in de eerste plaats te localiseeren. Derge
lijke maatregelen zijn niet te verwachten
zoolang voldoende troepen ontbreken en
het vooruitzicht op hun komst houdt veel
minder belofte in, als de Nederlandsche
en Engelsche autoriteiten het niet eens
eijn over het te voeren beleid. Zulk mee-
ningsverschil moet Soekarno en anderen,
jn het algemeen de verzetsgroepen, al
werken zij dan ook niet samen, in de
kaart spelen.
De kwaadaardige formuleering van de
oorlogsverklaring, die bezield schijnt te
zijn door Duitsche en Japansche opvat
tingen ja, er is school gemaakt! doet
de al heerschende groote bezorgdheid
over het lot van onze geïnterneerden in
de kampen op Java toenemen. Voorzoo
ver die kampen binnen het bereik van
het Indonesische volksleger zijn, zouden
er dus op toegepast kunnen worden:
„alle soorten vuurwapenen, ook vergif,
vergiftigde pijlen, brandstichting en alle
soorten wilde dieren, bijvoorbeeld slan
gen". Daarbij komt dan nog het bevel,
dat aan geen enkelen vijand voedsel ver
kocht mag worden.
Men is geneigd de vraag te stellen, of
onze groote bondgenooten met hun enor
me luchtmacht niet in staat zijn een be
perkt aantal vliegtuigen beschikbaar te
stellen om de kampen te ontzetten. Is het
niet mogelijk eenige hulp van de Ameri
kanen te krijgen, die noch bij de gebeur
tenissen in Indonesië, noch bij die in
Indo-China zijn betrokken? Er is wel
veel critiek op de Engelschen, maar zij
verleenen althans hulp en verliezen er
menschen bij. Staan de Amerikanen over
al buiten? Misschien zal onze regeering
ook deze vraag kunnen beantwoorden.
Minister Logemann heeft een verzoek
van de Perhimpoenan Indonesia, om een
delegatie "naar Indonesië te mogen zen
den, afgewezen omdat hij er geen heil in
ziet, aangezien die afvaardiging alleen
met zijn medewerking zou kunnen ge
schieden en derhalve niet als vrij en on-
beïnvloed erkend worden. Het lijkt geen
Het hoofdkwartier van het „Indonesi
sche Volksleger" heeft Zaterdag een pro
clamatie uitgevaardigd, waarin de oorlog
wordt verklaard aan de Nederlanders,
Indo-Europeanen en Ambonneezen op
Java. De proclamatie beveelt den Indo
nesiërs den guerilla te beginnen, en zegt:
Wanneer de zon ondergaat zijn wij, het
Indonesische volk, in oorlog met de Ne
derlanders. Bjj deze verklaring bevelen
wij alle Indonesiërs hun eigen vijand te
vinden, een Nederlander, Indo-Euro
peaan of Ambonnees. Oorlogswapenen
zijn alle soorten vuurwapenen, ook ver
gif, vergiftigde pijlen, brandstichting en
alle soorten wilden dieren, bijvoorbeeld
slangen. De guerilla-oorlog zal gelijken
tred houden met de economische oorlog
voering. Aan geen enkelen vijand mag
voedsel worden verkocht. De markten
moeten streng bewaakt worden, en zij,
die voedsel verkoopen aan onze vijanden,
zullen streng gestraft worden.
Soekarno heeft een proclamatie uitge
vaardigd, waarin hij de Nederlanders er
van beschuldigt, dat zij dorpen met mi
trailleurs bevuurd, vele Indonesiërs heb
ben gedood en tallooze Indonesiërs heb
ben gearresteerd. In deze proclamatie
staat o.m.: thans beantwoorden wij deze
informeele oorlogsverklaring der Neder
landsche strijdkrachten.
Voorts wordt in de proclamatie bevo
len alle hoofdwegen vrij te maken en zich
te dekken als Nederlanders of Neder
landsche soldaten in aantocht zijn. Al het
kantoorpersoneel moet zijn werk voort
zetten, maar het moet zich niet inlaten
met Nederlanders of Indo-Europeanen.
Allen moeten ook voortdurend op hun
hoede blijven.
Dr. Moewardi heeft namens het hoofd
kwartier van het Indonesische volksleger
verklaard, dat onmiddellijk in Batavia tot
de guerilla-oorlogvoering zal worden
overgegaan. Tevens heeft hij den staat
van beleg afgekondigd. Het Indonesische
volksleger is tot dusver zonder uniform.
Als de soldaten een uniform dragen, is
dit de vooroorlogsche Nederlandsch-In-
dische uniform.
Toestand rustiger in Batavia
Officieel wordt de toestand in Batavia
als rustiger beschreven, maar toch wor
den er weer barricades opgericht. Tij
dens het wegruimen van deze versper
ringen zijn zes Indonesiërs gedood en
twee gewond. Na een schietpartij in
Meester Cornelis op 11 October zijn al
daar 132 personen gearresteerd.
Geallieerd militair bestuur
De stad Batavia is met ingang van Zon
dag onder geallieerd militair bestuur ge
plaatst. Gen. maj. Hawthorne, comman
dant van de Geallieerde landstrijdkrach
ten op Java, heeft een proclamatie uitge
vaardigd, waarin verklaard wordt, dat hij
de controle op wet en orde, openbare be
drijven, gezondheidsdiensten en voedsel
voorziening overneemt. De proclamatie
noemt o.a. de volgende overtredingen van
het militair bestuur: sabotage, plundering,
stakingen in de openbare bedrijven, wei
gering levensbehoeften te verkoopen om
redenen van rastegenstellingen en het
dragen van wapenen door personen, die
geen deel uitmaken van de Geallieerde
strijdkrachten of de geuniformde politie
macht. Alle openbare bijeenkomsten, die
ophitsen tot onrust of die zelf onordelijk
verloopen zijn verboden. Alle diensten
moeten nog door de nu aan het werk zijn
de personen worden uitgevoerd (tot nu dus
door zelfstandig of onder Japansche lei
ding werkende Indonesiërs) tot zij door
het militaire bestuur zullen worden over
genomen. Tot dat oogenblik zal de con
trole op de diensten door het Japansche
burgerlijke bestuur geschieden.
Gevechten bij Bandoeng
Volgens Japansche mededeelingen bezit
ten de Japanners thans volledig toezicht
over de stad en het vliegveld bij Ban
doeng. Volgens berichten van een A.N.P.-
Anetacorrespondent uit Bandoeng, wer
den ongeveer 50 Japanners en Indonesiërs
dit weekeinde gedood bij gevechten in de
nabijheid van Bandoeng. In een geregel-
den veldslag bij Leles, een stadje tus
schen Bandoeng en Garoet, werden 200
Indonesiërs op de vlucht gejaagd met
achterlating van 20 dooden, nadat zij een
afdoend bezwaar. Zou het niet in elk ge
val nuttig zijn die pogingen te doen, die
bij de gematigde elementen op Java een
goed onthaal zouden kunnen vinden en
de samenwerking daarmee bevorderen?
Ook te dezen opzichte zou de regeerings-
verklaring meer opheldering moeten ge
ven.
Erkend moet worden, dat de toestand
slecht is en van kwaad tot erger gaat.
R. P.
aanval hadden gedaan op een kolonne van
100 Japanners, die op weg waren uit Ban
doeng.
Het Japansche garnizoen van Serang,
ongeveer 100 km ten N.W. van Batavia,
moest zich terugtrekken naar Serpong. Te
Soerabaja staan extremistische elementen
onder de nationalisten zoowel op tegen
de Jappen als tegen de gematigde natio
nalisten. Op II October hebben de natio
nalisten al het Nederlandsche personeel
van hun kwartier verplaatst en „voor
eigen veiligheid opgesloten".
De nationalistisch beweging op Bali wint
terrein, nadat agitators uit Soerabaja zijn
aangekomen.
Het vliegveld Kemajoran bij Batavia is
in hander der Britten, die officieel den
luchtdienst Singapore-Batavia hebben ge
opend. De Nederlanders maken gebruik
van 't vliegveld Jjillitian waar voor den
oorlog de vliegtuigen van de KLM landden
Luit. kol. Versteegh is Zondag uit Bris
bane te Batavia aangekomen. Dr. v. Hoog
straten is in Batavia om besprekingen
met dr. v. Mook te voeren.
Dertig dooden
Ruim dertig Japanners en halfbloeds zijn
te Garoet gedood door mijnen, toen een
colonne in een vijandelijk mijnenveld te
recht kwam. Men meent, dat dit een troep
hospitaalsoldaten is geweest, die uitge
zonden was om Japansche patiënten te
kunnen onderbrengen in een hospitaal,
dat de nationalisten voor zich hadden op-
geëischt. De Japansche colonne 102 man
en 2 pantserwagens sterk, meldde, dat de
hoofdmacht der nationalisten zich op
Tjiamis heeft teruggetrokken, waar zich
de best uitgeruste en best geoefende na
tionalisten bevinden.
Het Indonesische nationalistische kabi
net heeft een verzoek tot de Ver. Staten
gericht om te worden toegelaten tot ver
tegenwoordiging bij de adviescommissie
voor het Verre Oosten.
Hulpverleeningswerk
Hawthorne heeft Hatta en Soebardjo
bij zich ontboden en met hen besproken
hoe de hulpverleeningsarbeid vergemakke
lijkt kan worden in het binnenland, waar
de extremisten transport en voedselvoor
ziening van krijgsgevangenen en geïnter
neerden hebben stopgezet.
(Vervolg op pag. 2)
Naar wij vernemen is bij besprekingen ge
bleken, dat er over het in Ned.-Indië te voe
ren beleid verschil van inzicht bestaat tus
schen de regeering en den kortelings uit Ja
pansche krijgsgevangenschap gerepatrieerde»
gouverneur-generaal van Ned.-Indië jhr. mr.
A. W. L. Tja*da van Starkenborgh Stachoifc-
wer met betrekking tot het standpunt, dat
tegenover de nationalistische stroomingen ia
het kader van dit beleid valt in te nemen.
De gouverneur-generaal meent ten aanzien
van dit gewichtige punt niet de drager vaa
de politiek der regeering te kunnen zyn en
heeft om eervol ontslag uit injn ambt ver
zocht.
Min. Logemann zal Dinsdagmiddag bij zijn
verklaring over Indonesië ook de ontslag
aanvrage van den gouv.-gen. bespreken.
Toch geëxecuteerd
Laval heeft gepoogd aan executie door
het vuurpeleton te ontkomen. Toen he
denmorgen om kwart voor negen Pre
sident Bouchardon, Procureur Generaal
Mornet, het parket en Laval's advocaten
in de gevangenis te Fresnes kwamen, om
den veroordeelde mede te deelen, dat hij
geëxecuteerd zou worden, slikte Laval
den inhoud-. van een fleschje in en viel
op den grond. Men hoopt hem nog in
het leven te kunnen houden. Laval heeft
echter een half uur tusschen leven en
dood gezweefd.
Een later bericht meldt, dat hij om 12.31
uur is geëxecuteerd.
over Indië
De Tweede Kamer is bijeengeroepen
tegen morgen, Dinsdagmiddag, 1 uur. De
regeering zal een verklaring over Indië
afleggen.
De Eerste Kamer is in openbare ver
gadering tegen Donderdag a.s. te 2 uur
bijeengeroepen. Er zullen o.a. voorzitters
en onder-voorzitters gekozen worden.
Vrijdag wordt in de afdeelingen behan
deld het wetsontwerp omtrent de voor-
loopige Staten-Generaal.
Om oor logs-onzuiverheden uit Bevolkingsregister te verwijderën
In de oorlogsjaren zijn veel onzuiver
heden in de Bevolkingsregisters geslo
pen engemaakt. De ambtenaren
„knoeiden" om de Duitschers te verhin
deren jonge mannen naar Duitschland te
voeren, om onderduikers te beveiligen en
het zoeken naar achtervolgde vaderlan
ders te bemoeilijken. Zoo verdwenen er
heel wat kaarten uit de bakken en het
was niet mogelijk om alle verdwenen
kaarten weer terug te brengen. Boven
dien was de administratie van allen die
naar Duitschland werden vervoerd niet
volledig en van hen die vrijwillig naar
het buitenland vertrokken kwam natuur
lijk niets binnen. Ook waren geboorte
data van mannen tegen de 40 vroeger ge
steld. om ze met opzet ouder te doen
schijnen, om aldus aan wegvoering te
ontkomen.
Met zoo'n onzuiver bevolkingsregister
kan niet woi'den voortgewerkt. Het is
bijvoorbeeld niet mogelijk daarop een
kiezerslijst voor de a.s. verkiezingen op
te bouwen. Vandaar dat uit den Haag het
bevel kwam: alle bevolkingsregisters
moeten gereconstrueerd worden.
Haarlem is daarmee vanmorgen begon
nen. De nieuwe beschrijving geschiedt in
het gymnastieklokaal van de H. B. S. B
aan de Zijlvest. Daar zitten 24 ambtena
ren, meest tijdelijke krachten, met eeni
ge vakmenschen van de betrokken afdee-
ling op het Stadhuis. Van alle Haarlem
mers worden nieuwe kaarten gemaakt.
Heden was alleen de naam A tot Alten
aan de beurt. Dat was een betrekkelijk
klein aantal, omdat de ambtenaren den
tijd moesten hebben zich in te werken.
Voor het verdere deel van de week zijn
aan de beurt:
Dinsdag: AltenaAusma.
Woensdag: AusselBarleeus.
Donderdag: BarmentloBeresteyn.
Vrijdag: Bergv. d. Biezenbos.
Zaterdag: BiggeBloemzaad.
Toen vanmorgen om 9 uur werd ge
start stond er al een rij van 60 menschen.
Zulke rijen zijn overbodig. Willen de
menschen nu absoluut rijen vormen? De
ambtenaren zitten van 912 uur en 1.30—
5 uur. Op Zaterdag alleen van 9-11.30
uur. Laat niet ieder om 9 uur komen,
want dan moet men onnoodig wachten.
Het werk verliep zeer geregeld. Om 11
uur stopden aan alle tafels slechts 1 of
2 menschen die onmiddellijk aan de beurt
waren.
Wie verhinderd is op de vastgestel
de uren te komen moet niet op een
anderen willekeurigen dag verschij
nen, want alleen op den aangewezen
dag zijn de bestaande bescheiden van
de betrokken letters aanwezig. Wie
niet kan komen moet wachten tot een
nieuwe oproeping komt!
Ouden van dagen behoeven niet zelf
te komen. Zij kunnen, mits zij de beschei
den maar meegeven, een ander sturen.
Mannen behoeven hun werk niet te ver
zuimen; de vrouw, een zoon of een doch
ter kunnen het evengoed.
Meegenomen moeten worden het trouw
boekje of andere huwelijkspapieren, per
soonsbewijzen, geboortebriefjes van alle
kinderen, paspoorten en andere identi
teitspapieren.
Ook de tweede Distributiestamkaart, of'
Noodstamkaart van alle gezinsleden. Deze
worden van een stempel voorzien om te
voorkomen dat één persoon over twee
stamkaarten beschikt.
De verzamelde gegevens van deze nieu
we beschrijving worden steeds den vol
genden dag op het Stadhuis gecontroleerd
met het bestaande bevolkingsregister.
Eerst dan kunnen de onzuiverheden blij
ken, die dan nader onderzocht worden.
Aan het einde van de controle, die on
geveer 3 maanden zal duren, zal vastge
steld kunnen worden hoeveel inwoners
Haarlem telt. Bovendien zal dan blijken
hoeveel Haarlemmers in de oorlogsjaren
naar Duitschland gevoerd zijn en hoeveel
daar zijn overleden of achtergebleven.
Deuren en ramen open
De commissaris van Politie te Haar
lem heeft bekend gemaakt dat heden
middag tusschen 2 en 5 uur in Haarlem
en omgeving enkele hevige ontploffingen
zouden plaats hebben.
De burgerjj werd in verband daar
mede aangeraden om deuren en ramen
open te zetten, daar glasschade niet ver
goed zal worden.
Naar wij vernemen zullen de explosies
hedenmiddag, Dinsdagmiddag en Woens
dagmiddag plaats hebben te Zandvoort.
Het zal eiken middag meer dan één ont
ploffing zijn.
