Haarlems Dagblad
Soekarno zou tot onderhandelen
bereid
zi|n
Het Handvest
Kabinet ontmoet vrijwel geen tegenstand
Wijziging
W erkloozensteun
Werkloozen en gezinsleden zijn
verplicht werk te aanvaarden
De Eerste Kamer
Een bevrijdingsrede
van den Voorzitter
Toch weer
bijeenkomst
der Groote Drie?
Het woord is aan....
Verwarde toestand
in Argentinië
De volksgezondheid
te Haarlem
Amerik. leening
aan Nederland
BOe .Taargang No. 1815B
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
IJmuiden: Kennemerlaan 154.
Telef. 5437.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724
Directeur-Hoofdredacteur; Robert Peereboom
JOomleidag 18 October HS49
Uitgave van de Stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: p.week 31 ct.
per kwartaal 4.
Tel: Redactie 10600. Expeditie 14825.
EEN derde zaak van groot belang is aan
het „rompparlement", het overschot
der vooroorlogsche Kamers, voprgelegd.
Het is een wetsontwerp tot goedkeuring
4 van het Handvest der Vereenigde Naties
(Charter of the United Nations), dat op
26 Juni te San Francisco onderteekend is
r< en sindsdien door de parlementen reist
om geratificeerd te worden.
Oorspronkelijk had het rompparlement
geen andere taak dan het ontwerp-Nood-
parlement te behandelen. Die heeft de
Tweede Kamer al vervuld. Het is ver
leden week met 54-14 stemmen aangeno
men en kan nu in de Eerste Kamer wor
den behandeld. Inmiddels heeft een aan
drang uit de Tweede Kamer zelf veroor
zaakt, dat haar nu onderwerpen voorge
legd worden die de regeering daarvoor
uitkiest. Eerste voorbeeld daarvan was
het Indische debat. Nu volgt het Hand
el vest. Een Kamer, die door de regeering
i; uitgekozen zaken behandelt, levert een
el vreemde „staatsrechtelijke figuur" op,
2| maar het heeft weinig nut daarover uit
1 te weiden. Wij belanden van de eene zon
derlinge situatie in de andere; als dit nu
maar op de snelste wijze tot een normaal
democratisch bewind leidt is het goed,
erin te berusten. Verwacht kan worden
dat het Nood-parlement, bestaande uit de
oude Kamers aangevuld met nieuwe
rij leden, binnen enkele weken samengesteld
zal zijn. De T^veede Kamer zou dan in
c! haar nieuwe samenstelling, evenals vroe-
I ger honderd leden tellende, omstreeks 15
j November bijeen kunnen komen. Als het
I zoover is, zal men weer een stap verder
a zijn op het doornige pad, dat naar demo-
i cratisch bewind voert.
In afwachting zullen de 75 Tweede Ka-
- merleden, die er nu zijn, hun derde object
aanvatten. Onze Haagsche correspondent
berichtte vanmorgen, dat de bedoeling is
het Handvest met grooten spoed af te han
delen. Tweede en Eerste Kamer zouden
het aangenomen moeten hebben eer het
Noodparlement er is. Want mocKt het dan
maar gedeeltelijk verwerkt zijn, bijvoor
beeld alleen in afdeelingsonderzoek of al
leen in de Tweede Kamer, dan zou men
weer heelemaal opnieuw moeten begin
nen. En er is haast met de ratificatie. Wil
het rompparlement de geboorte van het
Noodparlement niet vertragen, dan zal het
dus snel moeten handelen.
Ik hoop dat deze haastigheid niet zal
verhinderen, dat de Kamers de noodige
aandacht aan het Handvest schenken. Er
is, menschelijkerwijs gesproken, geen kans
op dat het verworpen wordt. Maar al zal
het erdoor móeten, zij het dan zonder
geestdrift, het zou toch nuttig zijn als in
de Staten-Generaal uiting werd gegeven
aan begrip van onze nieuwe positie in in
ternationaal verband. Meer dan dat. Het
zou belangwekkend zijn als de toekomst
van Europa, waaraan wij onafscheidelijk
verbonden zijn, te berde werd gebracht.
Het Handvest geeft daar alle gelegenheid
toe, want het opent nadrukkelijk de ge
legenheid tot het sluiten van regionale
overeenkomsten binnen zijn kader.
In haar toelichting op het wetsontwerp
zwijgt de regeering over dit aspect,
maar er is geen twijfel aan dat het de
gedachten van de ministers Van Kleffens
en Van Royen veelvuldig bezighoudt. En
al zijn er op het moment zooveel andere
zaken, die de dagelijksche belangstelling
trekken, dit is een van de allerbelangrijk
ste. Van onze positie in het internationale
bestel hangt onze toekomst als volk in de
eerste plaats af.
De Tegeering stelt voor om het Handvest
der Vereenigde Naties goed te keuren en
doet dat zonder enthousiasme. Zij erkent
dat, in tegenstelling met het vroegere
Volkenbondspact, nu de „universaliteit"
der organisatie is vastgelegd. In huiselijke
taal: ze zijn er nu allemaal bij, ook Ame
rika en Rusland. Anderzijds schept het
„veto-recht" van de groote mogendheden
onzekerheden voor de kleine naties. Alleen
de toekomst kan leeren of onder deze
omstandigheden de nieuwe Veiligheids
raad het offer waard is, dat van de klei
ne mogendheden met betrekking tot de
uitoefening van haar souvereiniteit
wordt gevraagd.
Men zou kunnen vragen: als het zoo
onzeker is als de regeering het uitdrukt,
waarom stelt zij dan voor, mee te doen?
Ik moet daar naar waarheid op antwoor
den: omdat wij de „souvereiniteit" mis
sen om er ons aan te onttrekken. Dat of
fer van souvereiniteit, waarvan sprake
is, bestaat alleen in theorie. In werkelijk
heid hebben wij geen keus. De vraag voor
de toekomst is dus, of wij onze veiligheid
beter kunnen verzekeren dan nu het ge
val is, door deel uit te gaan maken, met
behoud van zelfbestuur en regeerings-
vorm, met behoud van eigen aard, van
een grooter geheel binnen het kader der
Vereenigde Naties, zooals ik dat in een
reeks beschouwingen over Federale Unie
heb toegelicht.
In het Handvest is nu, zooals de re
geering het in haar toelichting uitdrukt,
slechts bereikt dat de rechtshandhaving
verzekerd is tegenover de kleine en mid-
delgroote mogendheden. Maar het stelsel
zou onmiddellijk tekort schieten als een
der groote mogendheden in een volgen
den oorlog de aanvaller zou zijn, of zelfs
wanneer' een der groote mogendheden
een kleinen staat, van wien een aanval
uitging, in bescherming zou nemen. Want
die groote mogendheid zou haar veto
doen gelden, waarmee gemeenschappelij
ke actie achterwege zou blijven.
„Zonder ons aan overdreven illusies
Een Nica-officier en lid van het Geal
lieerd stafkwartier, kolonel Abdoel Kadir,
heeft, na met Soekarno te hebben ge
sproken, verklaard, dat Soekarno en Hat-
ta zeer geneigd zouden zijn tot overeen
stemming met Nederland te komen.
Tijdens een persconferentie van de In
donesische republiek zeide Hatta, dat de
verklaring van dr. van Mook van eenige
dagen geleden dankbaar is ontvangen,
hoewel de wereld nu niet moet denken,
dat Van Mook en Hatta op denzelfden
grondslag staan. Hij zeide voorts, dat de
Nederlandsche plannen inzake zelfbestuur
verschillen van werkelijk zelfbestuur en
noemde ze „een vergulde uitgave van de
oude Nederlandsche koloniale politiek",
die onaannemelijk is.
Radio Bandoeng zeide in een uitzen
ding: Wij willen de Nederlanders gaar
ne in ons midden ontvangen en met hen
samenwerken, maar we verzetten ons te
gen overheersching.
De toestand, in Batavia lijkt rustiger te
worden.
Scenes in Nationale
Conventie
In een nationalistische nationale con
ventie, in Batavia gehouden, is het vol
gens den Times-corr. tot stormachtige
scenes gekomen tusschen de volgelingen
van Soekarno, die de onafhankelijkheid
niet langs gewelddadigen weg willen
trachten te verkrijgen en de groepeeringen
der jongeren, die onmiddellijke onafhan
kelijkheid wenschen met zoo noodig ge
bruik van wapenen.
Over de moordpartij in Depok, waarbij
In de overbruggingsuitkeering voor
werkloozen zijn wijzigingen gebracht.
Geen overbruggingsuitkeering zal kun
nen worden verstrekt aan een werkne
mer, voordat alle mannelijke zoowel als
vrouwelijke leden van het gezin, waartoe
hij behoort, die 16 jaar of ouder zijn, als
werkzoekenden zijn ingeschreven bij een
Gewestelijk Arbeidsbureau. Uiteraard
zijn te dien aanzien uitgezonderd die ge
zinsleden, van wie dit redelijkerwijze niet
kan worden gevergd.
Een ingeschreven gezinslid is verplicht
aangeboden werk te aanvaarden. Het Ge
westelijk Arbeidsbureau beslist, of het
aangeboden werk als passend moet wor
den beschouwd. Bij weigering door een
der leden van het gezin (het gezinshoofd
hieronder begrepen) zal in het algemeen
aan geen der gezinsleden een overbrug
gingsuitkeering worden verstrekt. In uit
zonderingsgevallen zal kunnen worden
toegestaan, dat aan het gezin steun wordt
verleend naar de grondslagen der oude
steunregeling, zoodat alle gezinsinkom
sten zullen zijn na te gaan.
Met nadruk vestigt de minister er de
aandacht der gemeentebesturen op, dat
de nauwkeurigste voorzorgsmaatregelen
moeten worden genomen om te voorko
men, dat zwarte handelaren worden op-
nomen. Aan de gemeentebesturen worden
op dit punt bepaalde aanwijzingen gege
ven.
De Eerste Kamer is hedenmiddag geopend
met een rede van den voorzitter Mr. W. L.
baron de Vos van Steenwijk. Hij begon: „Zoo
ts dan naar Gods vaststaanden raadslag het
vaderland, na een schrikbewind, een kwel
ling van 5 jaar, wederom vrij en onafhanke
lijk. Welk een zegen! Verstomme nimmer de
danktaal deswege op onze lippen."
Voorts herdacht spreker de helden die in
den vrijheidsstrijd gevallen zijn. Ook de Ka
mer leed gevoelige verliezen. Negen leden
ontvielen haar door den dood. Spreker noem
de Colijn „den mondiale, van zijn schoude
ren en opwaarts hooger dan al het volk."
De voorzitter sprak over de feitelijke an
nexatie van Nederland door Duitschland, on
der leiding van den verachtelijken persoon
van den rijkscommissaris.
Spreker begroette het nieuwe ministerie.
Op de ministers is een last komen te liggen
die ontzettend zwaar is. Spr. eindigde met
een driewerf „leve de Koningin".
over te geven, maar ook zonder scepti
cisme, moeten wij de schouders onder de
nieuwe organisatie zetten en pogen het
onze bij te dragen om den nieuwen sta
tenbond tot ontwikkeling te brengen",
zegt de regeering. En het klinkt mat. En
de vraag volgt meteen: „Ja, maar hoe?
Wat doen wij verder?"
Ik hoop dat die vraag zich in het Ka
merdebat zal doen gelden. R. P.
minstens 15 Europeesche en Indo-Euro-
peesche mannen en vrouwen door benden
fanatici zijn afgemaakt, wordt nog ge
meld dat, ondanks het feit dat de roover-
benden door de te hulp gekomen Gurkha's
met mitrailleurs werden bestookt en wel
ke benden ongeveer 800 man sterk wer
den geacht, de bandieten voortgingen met
schoten te lossen op de door de Gurkha's
bewaakte omheining, binnen welke vrou
wen en kinderen in veiligheid waren ge
bracht. Hierdoor werd een kind gedood.
Verscheidene personen werden zwaar ge
wond en een aantal vrouwen licht ge
wond.
Un. Press meldt, dat nog meer troepen
naar Depok zijn gezonden. Een groot aan
tal mannen uit dit dorp, waar veel Chris
tenen wonen, zijn door de nationalisten
klaarblijkelijk als gijzelaars weggevoerd.
In Semarang is het heele Britsche en
Iersche administratieve personeel door
Indonesiërs gevangen genomen. Dertig
duizend vrouwen en kinderen in de kam
pen zouden in groot gevaar verkeeren. Er
zijn onmiddellijk maatregelen genomen
om troepen en materiaal aan land te zet
ten.
Vrouwen, uit concentratiekampen in de
omgeving van Batavia bevrijd, roepen
alle Geallieerde naties op hun invloed aan
te wenden, opdat de tienduizenden vrou
wen en kinderen, die nog steeds in de
concentratiekampen op Java en elders
verblijven, te redden. Snelle hulp is nood
zakelijk.
Officieele Geallieerde communiqués
melden, dat Woensdag op Java 15 Euro
peanen zijn gedood. Br. Indische troepen
zullen vele Europeanen in verschillende
plaatsen bijeenbrengen en ze daar voor
hun eigen veiligheid bewaken. Voor het
hulpverleeningswerk der Rapwi is een re
geling getroffen.
De republikeinsche regeering heeft ge
zegd te zullen trachten de geïnterneerden
naar hun woonplaatsen terug te brengen
zoodra dit mogelijk is. Zij kan niet ga
randeeren dat bevrijde geïnterneerden op
de markten voedsel zullen kunnen koo-
pen.
Het feit, dat Lord Halifax, de Britsche am
bassadeur in de Ver. Staten, Woensdag tot
tweemaal toe een bezoek heeft gebracht aan
Byrnes, den minister van buitenlandsche za
ken, heeft voedsel gegeven aan de veronder
stellingen, welke reeds door het plotselinge
vertrek van Gromyko, den Sovjet-ambassa
deur, naar Moskou waren gewekt. Ondanks
de verklaring vanwege het Witte Huis, dat
Truman geen enkele boodschap van de Sov-
jet-regeering door bemiddeling van Gromyko
zou hebben ontvangen, begint men te Wash
ington toch steeds sterker te gelooven, dat
het pad wordt geëffend voor een bijeenkomst
van de big three.
E. de Girardin;
De volken veranderen
van regeering, maar niet
van karakter.
Nadat een groote menigte in Buenos Aires
betoogingen had gehouden ten gunste van
Kol. Peron, heeft Gen. Avalos den voormali-
gen vice-president gisteren weer in vrijheid
gesteld. De vloot en een deel van het leger
zouden tegen President Farrell in opstand
zijn gekomen. De President zou tot aftreden
hebben besloten na de mededeeling van
Peron, dat hij de rust niet zou herstellen
zoolang als Avalos en Adm. Vernengo Lima
zich niet uit het kabinet hadden teruggetrok
ken. Het bewind zou echter niet aan het
Hooggerechtshof worden overgedragen.
Sterfgevallen thans
weer normaal
In de laatste maanden van den oorlog
en ook nog kort daarna was de gezond
heidstoestand der bevolking, tengevolge
van de sterke ondervoeding, koude, enz.,
slecht. Het aantal sterfgevallen te Haar
lem was dan ook zeer hoog, in het bij
zonder onder de kinderen beneden het
jaar en menschen boven de 60.
Van 1 Januari tot 24 Mei (18 weken) wa
ren er 1480 sterfgevallen, waarvan 138 on
der 1 jaar en 994 boven de 60 jaar.
Van 25 Mei tot 12 Juli (10 weken) waren
de cijfers: 224 sterfgevallen, 26 onder 1
jaar, 145 boven de 60 jaar.
Van 13 Juli tot 20 September (10 weken)
227 sterfgevallen, 31 onder 1 jaar en 134
boven de 60 jaar.
De gezondheidstoestand der Haar-
lemsche bevolking is thans zoo
deelde de waarnemend directeur van
den Geneeskundigen Dienst te Haar
lem ons mede weer goed te noemen,
Er komen ook betrekkelijk weinig ge
vallen van besmettelijke ziekten voor.
Het aantal sterfgevallen is weer nor
maal.
In het begin van het jaar stierven er
dus gemiddeld 85.5 menschen per week,
welk cijfer nu gedaald is tot 22.5. Een
zeer sterk verschil!
Ook het aantal sterfgevallen onder de
kinderen beneden het jaar is weer nor
maal. Er was eerst gevreesd, dat vele
jonge kinderen zich niet voldoende zou
den herstellen, maar die angst is gelukkig
niet gegrond gebleken.
Cassatie Van Genechten
Mr. R. van Genechten zal cassatie aan-
teekenen tegen het tegen hem door het
Bijzonder Gerechtshof te 's-Gravenhage
uitgesproken doodvonnis.
Tusschen de gespannen aandacht, waar
mee de bevolking den gang van zaken in
Nederlandsch-Indië volgt, en de saaie
rust, welke Woensdag in de Tweede Ka
mer het bijkans matte debat beheerschte,
lag vrijwel een wereld. Ter verklaring
van de verrassend rustige sfeer in de Ka
mer kam wellicht dienen, dat vermoede
lijk de meeste sprekers doordrongen wa
ren van het besef, dat het in dit stadium
maar het beste te achten viel, het kabi
net geen stok tusschen de beenen te wer
pen.
Zeker, de heer v. Kempen (lib.) en
de heer Meyerink (a.r.) lieten niet
achterwege kenbaar te maken, dat zij het
betreurden, dat het tot een botsing met
den thans afgetreden G. G. v. Starken-
borgh was gekomen, terwijl zij tevens
lieten doorschemeren eer aan den kant
van dezen bewindsman dan aan dien van
de Regeering te staan, doch zelfs deze kri
tiek werd con sordino uitgesproken en
overigens stonden ook deze beide afge
vaardigden in het algemeen achter het
kabinet. Met hen gispte o.m. de heer v. d.
Poll (R.K.), die zonder voorbehoud het
gevoerde beleid goedkeurde, de betreu
renswaardige nalatigheid van onze bond-
genooten, welke verzuimd hadden tijdig
voor het scheppen van orde en rust in
Indië zorg te dragen. Evenals de liberale
woordvoerder vroeg de anti-revolution-
naire spreker zich af, wie de betrouwbare
nationalistische elementen zijn, waarmee
de Regeering wel bereid is te praten en
ook, wat men zich voor resultaat van een
dergelijk overleg kan voorstellen. De
communist Roestam Effendi, op
zijn beurt zeldzaam gematigd, gaf te ken
nen, dat het zaak zou zijn de weigering
om met Soekarno overleg te plegen terug
te nemen, want het gaat niet om die per
soon. Erkent de Regeering de nationale
beweging, dan moet zij aldus spr.
ook bereid zijn met Soekarno te praten.
Merkwaardig was de in het begin zijner
rede afgelegde verklaring, dat samen
werking tusschen Indië en Nederland een
gebiedende eisch en in het belang van
beide landen is, willen zij niet de speelbal
worden van imperialistische machten.
Intusschen, de samenwerking dient te ge
schieden op basis van gelijkberechtigd
heid. Mocht echter halsstarrigheid het tot
een militaire botsing laten komen en de
samenwerking onmogelijk maken, dan
staat de heer Roestam pal tegenover Ne
derland.
De soc.-democraat Stokvis zette uit
een, waarom het onjuist ware Soekarno
op één lijn te plaatsen met Mussert en
hem louter als een collaborateur te be
schouwen. Spreker meent dat het wijs
zou zijn niet iederen bemiddelaar uit de
kringen van Soekarno terug te wijzen. In
contact met Indonesische landsdienaren
ziet de heer Stokvis weinig. Meer daar
entegen in een uitzending van een natio
nale vrije Perhimpoenan Indonesia dele
gatie. Spreker verheugde zich er over, dat
de Regeering bereid blijkt met het kolo
niale verleden te willen breken. Verder
komt het er z.i. op aan met kracht weer
stand te bieden zoowel aan drijven van
uiterst links als van uiterst rechts, waar
door zoo licht een ernstig bloedbad zou
kunnen ontstaan. Groot is het beleid, dat
orde weet te winnen door overleg. Men.
wint een volk waarlijk door het niet te
overwinnen.
Heden voortzetting der zitting.
E. v. R.
50 millioen Dollars
De Ex- en Importbank te Washington
heeft meegedeeld, dat een overeenkomst,
om aan Nederland een crediet van 50
millioen dollar a 2 3/8 pCt. te verleenen,
zal worden onderteekend. Voor dit bedrag
zullen landbouw- en industrieproducten
worden aangekocht, welke in Amerikaan-
sche schepen naar Nederland zullen wor
den vervoéïd. -i
