Haarlems Dagblad
Truman zond boodschap aan Stalin
Buitenlandsch
Beleid
Toestemming tot informeele besprekingen?
Haarlems Dagblad
wordt grooter
Doodstraf geëischt
Kort en bondig
Minister Bevin
over Daitschland
De Radio-belasting
Wordt 1 November ingevoerd
Het woord is aan..
De Stadsleelijkerd
De dijken op Walcheren
60e Jaargang No. 18164
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
IJmuiden: Kennemerlaan 154.
Telef. 5437.
[Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom
Zaterdag 27 October 1945
Uitgave van de Stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: p. week 31 ct.
per kwartaal 4.
Tel.: Redactie 10600. Expeditie 14825.
IN haar Memorie van Antwoord op het
Voorloopig Verslag van de Tweede
Kamer over het Handvest van San Fran
cisco geeft de regeering weinig ten beste.
Zij heeft het opnieuw over de bedenke
lijke zijden van het verdrag. Kwam de
organisatie der Vereenigde Naties niet tot
stand, dan zou de samenleving der staten
opnieuw gekenmerkt worden door anar
chie. Komt zij wel tot stand, dan is al
thans de mogelijkheid geopend voor iets
beters. Zij kon het moeilijk minder
enthousiast uitdrukken.
'Op het verzoek omtrent een uiteenzet
ting van de groote lijnen onzer buiten-
landsche politiek antwoordt zij slechts dat
het uit is met de neutraliteitspolitiek, het
geen iedereen weet. Collectieve veiligheid
zij meer dan ooit ons doel. Tegen regio
nale verdragen tot bevordering van vrede
en veiligheid heeft de regeering geen fun-
damenteele bedenkingen, maar zij heeft
een open oog voor de gevaren van blok
vorming. In de totstandkoming van de
Vereenigde Naties ligt evenwel de moge
lijkheid opgesloten om die gevaren te neu
traliseeren. De regeering zou dan ook on
gaarne tot sluiting van regionale verdra
gen overgaan zonder het bestaan van een
algemeene statenorganisatie, die regionale
overeenkomsten kan overkappen.
Nu, die organisatie is bijna een feit. Zij
is te San Francisco door vijftig staten
onderteekend, door de Vereenigde Staten
al geratificeerd en zal straks door vele
andere staten, w.o. Nederland, eveneens
geratificeerd zijn, waarna zij officieel in
werking zal treden. Zal de regeering dan
gaarne tot het sluiten van regionale over
eenkomsten overgaan? Men zou het uit
haar woorden kunnen afleiden, maar het
staat er niet in. Dit is diplomatie, 't Kan
vriezen en 't kan dooien.
Op de directe vraag van de Kamer, hoe
hij denkt over de ideeën van generaal De
Gaulle ten aanzien van een West-Euro-
peesch blok, kon minister Van Kleffens
niet zoo'n ingewikkeld antwoord geven.
De regeering acht den tijd nog niet geko
men om er een oordeel over uit te
6preken.
Van de strijdkrachten, die Nederland
wellicht eenmaal zou moeten leveren ten
behoeve van een dwangactie, kan de re
geering zich nog geen voorstelling vor
men. Het eenige dat vaststaat is, dat
Nederland een gewapende macht niet zal
kunnen ontberen.
Er blijkt nog weinig vast te staan en
het is geen opwekkende Memorie van
Toelichting als men bedenkt, dat onze
toekomst meer dan ooit afhankelijk is
van het internationale beleid. De confe
rentie der Vijf Ministers van Buitenland-
sche Zaken, volslagen mislukt, heeft trou
wens bewezen dat er geen schot in zit.
Komen geen initiatieven van andere zijde?
Bijvoorbeeld van Nederland?
Het is een groot woord, maar toch zou
ik het willen bezigen: de Menschheid
wacht erop. Zij verlangt ernaar. De tijd
is rijp voor nieuwe, groote oplossingen.
Inplaats daarvan krijgt zij alarmeerende
verhaaltjes te hooren over de atoombom.
Zij worden gelezen, maar maken geen
diepen indruk. De wereld is beu van
sensatie en de aankondiging van moge
lijke rampen. Zij is ermee overvoed en
niet meer in staat zich op te winden over
mogelijke gevaren. Er bestaat ook geen
geloof in de kans op een nieuwen oorlog
op korte termijn. Dat zou al te krankzin
nig zijn. Als in het buitenland politici en
publicisten bestaan, die meenen de mis
lukking van Londen te kunnen verklaren
met beschouwingen over de atoombom,
vergissen zij zich in de stemming van het
menschdom na een zoo vernietigenden
oorlog als die, welke nauwelijks achter
ons ligt. Zeker is geen enkel volk gereed
voor een nieuwen oorlog en zeker is geen
enkel volk er bereid toe. Juist de ont
dekking van de atoombom is een aan
leiding om den drang naar constructief
beleid te verhoogen. Dat bestaat niet al
leen in het herstel van vernielde steden,
bruggen en spoorwegen, de voorziening in
voedsel- en kleeding-tekorten en de steun
aan oorlogs-slachtoffers.
Het bereiken van veiligheid is natuur
lijk een goed argument bij het voeren van
een bepaalde buitenlandsche politiek,
maar het doel dient hooger gesteld te
worden dan dat. Het is een vreesachtig
mensch, die alleen naar veiligheid streeft.
Als regeeringen het zouden doen, zou dat
herinneren aan het vooroorlogsche beleid
van Frankrijk, dat zulk een zwakken in
druk maakte door zijn voortdurenden
roep om „sécurité". De stem van de jeugd
en de kracht klinkt anders. „Veiligheid!"
is de vermoeide roep van den ouderdom,
maar geen leus voor een nieuwe wereld.
Wij weten trouwens allen dat dit geen
veilige wereld is Wie er groote nieuwe
dingen in wil tot stand brengen heeft
daartoe moed noodig. Alleen door moed
zal dat groote élan tot uiting kunnen
komen, waarop de wereld wacht.' De oor
log in Europa ligt nog geen half jaar
achter ons en daarom moeten wij er niet
aan twijfelen, dat het komen zal. De moe
digen en ondernemenden in de verschil
lende landen hebben nog geen onderling
contact gevonden. Ieder volk verkeert nog
In een isolement. Er is nog geen inter
nationale uitwisseling van gedachten en
plannen. Die te bevorderen en bespoedi
gen zou een daad van wijs beleid zijn.
R. P.
De Indonesische kwestiê
Volgens berichten uit Britsche bron zou
den de Nederlanders erin hebben toege
stemd informeele besprekingen te houden
met luit.-gen. Christison en een republi-
keinschen afgevaardigde. De republikeinen
zouden thans van meening zjjn, dat het
voor hen voordeelig is ais Soekarno zelf
op deze eerste bijeenkomst de republikei
nen vertegenwoordigt. Bij de volgende
besprekingen zou Soekarno dan worden
vervangen door „een autoriteit der repu
blikeinen, die voor de Nederlanders aan
vaardbaar is'
De republikeinen hebben niet tot een
definitieve aanwijzing kunnen komen wie
hen bij de besprekingen zullen vertegen
woordigen, aangezien velen van hen de
Amerikanen boven de Britten als bemid
delaars prefereeren en denken, dat de
Amerikaansche minister van financiën,
Vinson, zijn bemiddeling zou willen ver-
leenen. Soekarno zelf zeide van Christi
son, die de bijeenkomsten zal voorberei
den en bijwonen: „Hij is een man met
veel begrip en is buitengewoon behulp
zaam."
De „Times" schrijft, dat de Indonesische
ministers van oordeel zijn, dat de Britten
in het geschil meer aan den kant der Ne
derlanders staan en de Amerikanen onpar
tijdiger zijn. De hoogere Nederlandsche
officieren voelen niet zoo erg voor be
middeling of informeele samenkomsten,
welke door Amerikanen of Engelschen
worden bijgewoond. Zij vinden n.l., dat
het geschil slechts bestaat tusschen Neder
landers en Indonesiërs. Het kan zijn, dat
deze bemiddeling door de gematigde Indo
nesiërs wordt begunstigd om er hun fi-
De Britsche minister van buitenl. zaken
heeft een groot deel van zijn in het Lager
huis gehouden rede gewijd aan den beden-
kelijken toestand waarin Duitschland ver
keert. Hij achtte de verplaatsing van bevol
kingsgroepen een der moeilijkste problemen.
Over de voedselvoorziening van geheel Euro
pa was Bevin'niet optimistisch. Hij keurde
af, dat er geen petroleum aan Argentinië
werd geleverd. Uit dit land zou men in het
andere geval in N. Amerika tarwe kunnen
krijgen, die thans wordt verbrand, en komt
er Noord-Amerikaansche tarwe voor export
beschikbaar. Hij begreep niet, waarvoor men
in Joego-Slavië een leger van ongeveer
500.000 man op de been hield, wat de voed
selpositie ook niet ten goede moest komen.
In een discussie met Sir Arthur Salter (On-
afh. Arb. Partij) beweerde deze laatste dat
de Duitsche mijnen zeven of acht maal zoo
veel zouden kunnen produceeren als zij nu
doen. Bevin erkende dit, maar voegde eraan
toe, dat wegens gebrek aan werktuigen en
vervoer op het oogenblik niet meer te be
reiken was.
De omvang van Haarlems Dagblad
wordt volgende maand grooter. Dan mo
gen, volgens mededeeling van het bestuur
van de vereeniging De Nederlandsche
Dagbladpers 1945, overeenkomstig een be
sluit van den Persraad, de dagbladen da
gelijks met vier pagina's verschijnen. Van
a.s. Donderdag af zal men dus eiken dag
Haarlems Dagblad ontvangen met een
zelfden omvang als het heden heeft.
guur mee te redden, gezien de huidige
impasse. Onder de gematigde Indonesiërs,
Nederlanders en Engelschen heerscht de
meening, dat de impasse thans lang ge
noeg heeft geduurd en dat de verklaring
van Sjarifoedin een welkome stap van
Indonesiërs beteekent op den weg tot be
ëindiging hiervan.
De radio-belasting wordt 1 November a.s.
ingevoerd. Het bedrag voor radio-toestellen
en aansluitingen op centrales is vastgesteld
op f 1 per maand.
Tegen 4 verdachten de
Vrijdagmiddag hield het Bijzonder Ge
rechtshof te Amsterdam zijn eerste zitting.
Terecht stonden de aannemer C. J. Hein-
sius uit de Bilt en de makelaar F. L. Carre
uit Naarden. Heinsius werd beschuldigd in
de jaren 1941, 1942 en 1943 als aannemer
voor de oorlogvoering van Duitschland be
langrijke werkzaamheden te hebben ver
richt op vliegvelden in Frankrijk in de om
geving van Lion en Arras, alsook bouwma
terialen te hebben geleverd aan Duitsch
land. Carre werd ten laste gelegd het uit
oefenen varl de algemeene leiding van dit
bedrijf ten dienste van de Duitsche oorlog
voering in het jaar 1941.
De procureur-fiscaal eischte tegen beiden
de doodstraf.
De doodstraf werd ook geëischt tegen den
caféhouder-veehandelaar S. Bakker en zijn
vrouw, beiden uit Purmerend, die beschul
digd werden, dat zij aan de Duitschers had
den meegedeeld dat eenige personen ille
gale werkers waren, waardoor de belasting
ambtenaar Kolijn werd doodgeschoten. Ten
tweede wordt hun ten laste gelegd, dat zij
als verspieders den Duitschers steun hebben
verleend.
Het Hof zal over 14 dagen uitspraak doen.
Horatius:
Wie is dus vrij? De wijze
die zich beheerscht, die
noch armoede, noch dood,
noch ketenen ducht, die zijn
begeerten in zijn macht
heeft, eerbetoon veracht en
zichzelf vertrouwt.
Eenige jaren voor den oorlog werd het
Haarlemsche stadsbeeld verknoeid door den
bouw van den Stadsleelijkerd. De Duitschers
hebben bevolen dat die hooge gashouder
minstens gehalveerd werd. Niet omdat zij
de omgeving wilden verfraaien, maar alleen
omdat de Engelsche vliegers een goed oriën-
teeringsobject zouden kwijtraken.
Nu zal Haarlem over eenigen tijd voor de
beslissing staan of de Stadsleelijkerd her
bouwd moet worden. Het materiaal om
hem weer tot de oude hoogte op te trekken
is aanwezig. Technische bezwaren zijn er
dus niet. Maar schoonheidsoverwegingen
gelden wel. Als een gemeente het noodig
vindt een Schoonheidscommissie in het le
ven te roepen, die angstvallig toeziet, dat
een eigenbouwer of architect geen huis of
fabriek bouwt die de schoonheid der om
geving storen, is het zeker noodig dat van
overheidswege alles wordt nagelaten wat on-
noodig het stadsbeeld aanrandt. De beslis
sing moet genomen worden tegen den tijd
dat de gasrantsoeneering zal eindigen, want
dan heeft het bedrijf wger behoefte aan
voldoende bergruimte voor het gas. Als men
geen herstel van den Stadsleelijkerd
wenscht, zal het noodig zijn een nieuwen
lageren gashouder te bouwen. Ook verna
men wij van een deskundige dat het mo
gelijk zou zijn een inrichting te maken voor
de compressie van gas. Dan kan men.
met ongeveer 1/5 van de bergruimte toe.
Maar zoo'n inrichting is nog al kostbaar.
Eindhoven had indertijd ook een Stads
leelijkerd. Die was nóg leelijker dan zijn
Haarlemsche collega, want dié trachtte zich
niet door grijze kleur zooveel mogelijk in
nevelen te verliezen, maar drong zich bru
taal op den voorgrond, doordat hij wit ge
schilderd was met een reclame bovendien.
In den oorlog is er op dien gashouder een
bom gevallen, zoodat er niet veel van over
bleef. Zijn wij goed ingelicht dan moet men
in Eindhoven - het voornemen al hebben het
in het vervolg te doen zonder Stadslee
lijkerd.
Radio Moskou liceft medegedeeld, dat Stalin Woensdag 1.1. te Sochi In den
Kaukasus den ambassadeur van de Ver. Staten te Moskou, Averell Harriman,
heeft ontvangen, en dat hem door Harriman een boodschap van president Truman
is overhandigd. Stalin vertoeft met vacantie te Sochi. De radio voegde er aan toe,
dat Harriman twee besprekingen met Stalin had en Vrijdag naar Moskou was
teruggekeerd
Hebben den
stormaanval doorstaan
Er heeft de laatste dagen, nu het zoo
stormt, hoogspanning geheerscht op Wal
cheren. De ingenieurs, de arbeiders en
alle bewoners van het eiland, hebben zich
dag en nacht met angst en vreezen afge
vraagd: zullen de kersversche dijken het
houden?
Men kan tot heden tevreden zijn.
De drie dichtingen bij Vlissingen, West-
kapelle en Veere hebben de stormkracht
getrotseerd zonder schade van eenigerlei
beteekenis. Bij fort Rammekens, waar het
dichtingswerk nog niet voltooid is, ver
oorzaakte de storm enkele kleine bescha
digingen, die van weinig, beteekenis zijn.
Men heeft de verwachting, dat de zee
wering den storm ook verder zal trotsee-
ren.
De vertegenwoordiger van H.M. de Koningin legt een krans bij de plechtig
heid, welke gistermiddag bij de Haarlemsche Bavo-Kathedraal plaats had
en waarvan het verslag op pagina 2 is opgenomen.
BINNENLAND
De Amerikaansche Export en Import
Bank heeft medegedeeld, dat zij overweegt
een tweede leerling aan Nederland te bëste-
den voor het koopen van materiaal voor den
wederopbouw van Nederland.
Volgens het Vrije Volk komt er binnen
4 weken thee in de distributie. Voor St.
Nicolaas drinken wij die in elk geval.
De Zwitsersche Federale Raad heeft de
tusschen Zwitserland en Nederland gesloten
economische overeenkomsten goedgekeurd.
Het feit, dat Nederland onmiddellijk behoef
te aan belangrijke Zwitsersche leveringen
heeft, waartegenover nog geen Nederland
sche leveringen kunnen worden gesteld,
maakte de verstrekking van 'n voorschotcre-
diet van Zwitsersche zijde noodzakelijk. Da
betalingsovereenkomst voorziet in het opne
men van een crediet van 25 millioen Zwitser
sche francs voor de regeling van de eerste
leveringen. Bovendien heeft de Nederland
sche regeering bij een groep Zwitsersche
banken een crediet van 50 millioen francs
opgenomen, dat in hoofdzaak door den Zwit-
serschen staat zal worden gegarandeerd.
Vrijdagochtend is een uit Utrecht ko
mende trein in RotterdamMaas wegens de
vetheid van de rails door een stootblok ge
reden. Twee personenrijtuigen werden over
de buffers gelicht, waardoor 15 reizigers min
of meer ernstig gewond werden. De mate-
rieele schade is gering.
In de haven te Enschedé liggen 24 sche
pen, geladen met 10.000 balen ruwe katoen,
welke bestemd zijn voor de textielindustrie
te Enschede.
BUITENLAND
De Duitsche gen.maj. Cramer verklaar
de aan een Timescorr. dat Rommel Alexan-
drië had kunnen veroveren. Voorwaarde
voor het behoud van N. Afrika was echter
het bezit van Kreta, Maltha Gibraltar of
het uitvoeren van een tangbeweging in de
Kaukasus. El Alamein en Stalingrad werden
de keerpunten van den oorlog en Rommel
stelde Hitier voor de verloren veldtocht te
beëindigen.
Fransche, Britsche en Indische troepen
hebben drie strategische steden in Indo
china bezet zonder tegenstand te ontmoeten.
Vijf afdeelingen superforten zullen deel
uitmaken van de Amerikaansche bezettings
luchtmacht in Duitschland.
De verliezen van het Canadeesche leger
in dezen oorlog bedragen meer dan 10 °/o van
het totaal van T50.000 man; 630.000 man zijn
vrijwillig In dienst getreden. Uit de officeele
thans gepubliceerde cijfers blijkt, dat hier
van ruim 22.500 man werden gedood. De
veldtocht in Europa heeft hier natuurlijk het
leeuwendeel van geëischt. Voorts blijkt, dat
er in Europa 32.000 man zijn getrouwd. Van
de 16.500 uit deze huwelijken geboren kin
deren heeft ruim de helft* een Engelsche
moeder.
