Haarlems Dagblad
Republikeinen zijn het nog niet eens
Textiel-ryen beloond
Ver.St.Geen gebiedsuitbreiding
geen aanvalsplannen
De Rechter
Een bliksemtrein
Een kanselboodschap
Recht, geen wraak
Amsterdam-Schiphol
Den Haag-Rotterdam
Het woord is aan....
Reeds 40.000 vergunningen
te Haarlem uitgereikt
Weerbericht
Nijmegen dankt Haarlem
®0e Jaargang No. 18I(15
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
IJmuiden: Kennemeijaan 154.
Telef. 5437.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom
Maandag 2!) October 1945
Uitgave van de Stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: p. week 31 ct.
per kwartaal 4.
Tel.: Redactie 10600. Expeditie 14825.'
DE minister van Justitie is onlangs op
de brug verschenen en heeft verbete
ringen in de berechting van politieke de
linquenten aangekondigd. Het Koninklijk
Besluit, dat'deze maatregelen invoert, .is
nu verschenen. Het bepaalt o.a. dat
iemand, die als politiek verdachte wordt
aangehouden, niet langer dan 24 uur mag
worden vastgehouden, tenzij vóór het ver
loop van die termijn een individueel be
vel tot bewaring wordt gegeven. Hij moet
dadelijk een voorloopig verhoor onder
gaan. Het bevel tot bewaring is veertien
dagen van kracht en kan uitsluitend door
den procureur-fiscaal worden verlengd,
aanvankelijk tot ten hoogste drie maan
den, zoodat de zaak van iederen arrestant
op gezette tijden opnieuw moet worden
onderzocht.
Mr. J. H. J. Simons, advocaat te Haar
lem, zendt ons een beschouwing naar aan
leiding van deze verbeteringen in den
bestaanden toestand, waarin hij verklaart
dat de minister van Justitie, die op de
tot hem gerichte vertoogen en smeekbeden
op zoo voortreffelijke wijze heeft gerea
geerd, recht heeft op de grootste waardee
ring van de rechtzoekenden en van hun
raadslieden. Hij herinnert eraan „dat
velen nu al maandenlang, dikwijls
zonder aan een behoorlijk verhoor onder
worpen te zijn geweest, of zonder wer
kelijk ernstige redenen, in kampen worden
vastgehouden."
Maar hij maakt er bezwaar tegen dat
de procureur-fiscaal uitsluitend bevoegd
zal zijn tot verlenging der in bewaring-
houding. Waarbij hij opmerkt dat deze
autoriteit in arrondissementen, waar nog
geen tribunaal is, ook wel de eenige zal
zijn die over verzoeken tot invrijheid
stelling te beslissen heeft.
Mr. Sirtions schrijft: Wij vragen niet om
een procureur-fiscaal, ook niet om com
missies tot invrijheidstelling of dergelijke
„instanties". Wij vragen om den Rech
ter, om den onafhankelijken en onpartij-
digen Rechter. Gedurende de zes maan
den, die sinds de bevrijding van West-
Nederland verloopen zijn, is het gemis
aan het ingrijpen van den Rechter, het
zij dan een tribunaal of anderszins, diep
gevoeld. Dat de bevoegdheid tot ver
lenging van de gevangenhouding der ge
detineerden nu uitsluitend in handen is
gelegd van de procureurs-fiscaal zal als
een teleurstelling worden gevoeld. Niet
omdat zij niet bekwaam of humaan ge
noeg zouden kunnen zijn, om conscien-
tieuse beslissingen te nemen (de praktijk
heeft mr. S. al anders geleerd) maar om
dat hun taak op heel ander terrein ligt.
Zij zijn openbare aanklagers, zij zijn
strafvervolgers, geen rechters. En het is
niet voor niets, dat niet alleen ons Wet
boek van Strafvordering maar ook het
Tribunaalbesluit aan den rechter de taak
opdraagt, om over het ontslag uit de voor-
loopige detentie te beslissen. Men is bang
voor vertraging, maar een procureur
fiscaal biedt niet den minsten waarborg
voor een snellere beschikking, dan door
den rechter genomen wordt.
Mr. Simons spreekt daarom de hoop
uit, dat de minister dit onderdeel van
zijn voorgenomen wettelijke maatregelen
zal herzien. Het Koninklijk Besluit is
verschenen sinds' hij (op 26 October) zijn
brief verzond. Wie instemming met zijn
wensch uitspreekt (hetgeen ik tenvolle
doe) moet dus nu de hoop te kennen ge
ven, dat het Koninklijk Besluit door een
herziening in dezen zin zal worden ge
volgd.
Hetgeen mij uit het hart gegrepen is
in mr. Simons' betoog is zijn roep om
der. onafhankelijken en onpartijdigen
Rechter en zijn verklaring, dat het gemis
van diens ingrijpen in de afgeloopen zes
maanden diep is gevoeld.
Laat ons elkaar goed begrijpen. Wij
zullen het er allen over eens zijn dat de
misdadigers, ook de politieke misdadi
gers, moeten worden gestraft als hun
schuld onweerlegbaar vaststaat. Wij zul
len het er ook over eens zijn dat in een
groot aantal gevallen voorarrest onver
mijdelijk en noodzakelijk is. Dit wordt nu
eindelijk beter geregeld. Maar wij moe
ten vooropstellen dat dit alles behoort te
geschieden volgens de regelen van het
Recht, zooals die in den loop der tijden
ontwikkeld en vastgelegd zijn en zooals
zij in ons land vroeger werden toegepast
en erkend. Inbreuken daarop, afwijkingen
daarvan, beteekenen even zoovele aansla
gen op onze rechtsopvattingen en daar
mee op onze beschaving. Wie niet nalaat
erop aan te 4rinSen> dat het Recht ten
spoedigste en tenvolle in zijn werking
hersteld wordt, handelt volgens een diepe
overtuiging, die niets met weekheid of
toegevendheid heeft uit te staan. Zelfs de
zwaarste misdadiger moet volgens strikte
rechtsregelen worden berecht. Gebeurt
dat niet, dan is de toestand verkeerd.
Worden onschuldigen gearresteerd of be
drijvers van lichte vergrijpen te lang
vastgehouden, vaak zelfs zonder verhoord
te zijn, dan is dat onrecht. Het is een
ramp voor een land, als onrecht gepleegd
wordt. Niet alleen voor den betrokkene
maar voor het geheele volk!
Op 19 October heeft minister Kolfscho
ten voor de radio gezegd: „Het gaat in
ons lieve iartd nog niet goed met de Justi
tie". Hij heeft eraan toegevoegd: „Men
richt tot mij vertoogen en smeekbeden:
Geef ons justitie terug. Wat denkt gij te
doen om ons volk het leed en den smaad
der rechteloosheid af te nemen? Kunt gij
zooveel Duitsch aanslibsel niet spoedig en
grondig verwijderen?"
Er is nog geen beslissing gevallen om
trent de besprekingen met de Indonesi
sche leiders. Dr. Van Mook heeft opdracht
der regeering ontvangen onverwijld de
besprekingen met de nationalisten te be
ginnen. Volgens mededeeling van den Ned.
Indischen Voorlichtingsdienst is den na
tionalisten medegedeeld waar en wanneer
de luit. gouv.-gen. hen wil ontvangen. Dr.
Van Mook weigert de besprekingen er
gens anders dan te Batavia te voeren.
Thans worden nog door de nationalisten
zelf moeilijkheden veroorzaakt. Het blijkt,
dat er verschillen zijn in de door hen ge
publiceerde voorstellen. Volgens informa
ties van republikeinsche zijde zouden de
republikeinen nu trachten tot z.g. infor-
meele besprekingen met Nederlanders te
komen. Anderzijds doen zij pogingen den
datum van aanvang der besprekingen te
verschuiven.
Het departement van Staat te Washing
ton heeft ontkend, dat het een officieel
aanbod heeft gedaan om te bemiddelen
tusschen Soekarno en Van Mook.
De „Stuyvesant" is als eerste schip
direct uit Nederland te Batavia aange
komen en feestelijk ingehaald.
Generaal Hawthorn, de geallieerde com
mandant van de landstrijdkrachten op
Java, heeft een proclamatie uitgevaardigd,
waarin den Indonesiërs wordt bevolen om
onmiddellijk alle Europeanen en Indo-
Europeanen los te laten, die zij als gijze
laars gevangen houden. Naar schatting be
draagt dit aantal in het door de Britten
gecontroleerde gebied 400, terwijl het over
geheel Java belangrijk hooger moet wor
den geschat.
In Garoet heeft zich een botsing voorge
daan tusschen Japanners en Indonesiërs.
In het beruchte Bantam-district kan men
nog moeilijkheden verwachten, waar een
anti-Soekarno-istische leider den oorlog
heeft verklaard o.m. aan alle Europeanen,
Indo-Europeanen, Menadoneezen en Am-
bonneezen. Zijn organisatie laat alleen
In alle kerken is Zondag een kansel-
boodschap voorgelezen. In den aanhef
wordt er aan herinnerd, dat de kerken in
den bezettingstijd herhaaldelijk voor hand
having van het recht zijn opgekomen. Na
den vrede is met klem er op aangedron
gen dat door de overheid de door God
haar opgedragen taak: gerechtigheid te
beoefenen zou worden vervuld en het
recht tegen allen die het schonden, zou
worden gehandhaafd. Maar tegelijk heb
ben de kerken het volk aangezegd zich
niet te laten overheerschen door wraak-
en haatgevoelens.
De kerken herhalen thans haar oproep
tot het Nederlandsehe Volk.
Zij doen een ernstig appel op ambts
dragers en gemeente om allen er van te
doordringen, dat het aanzien van ons volk
staat of valt met de beantwoording van
de vraag, of naar recht of naar wraak en
haat in Nederland wordt gehandeld. Dit
geldt met name de behandeling der poli
tieke gevangenen. De kerken achten het
een smaad voor ons volk, wanneer na vijf
jaren strijd tegen rechtsverkrachting en
vijf jaren lijden onder de gruwelijkste
methoden van het Duitsche barbarisme,
een dergelijke booze geest vat op ons volk
zou hebben gekregen.
Daarom stellen de kerken zich achter
de overheid, wanneer deze, naar haar
hooge heilige roeping het recht handha
vend, onrecht en willekeur in de behan
deling dezer gevangenen met kracht
tegengaat.
In den naam van God ontzeggen de ker
ken aan een ieder het recht om na de be
slissing door de aangewezen instantie nog
recht naar eigen inzicht toe te passen.
De kerken doen een beroep op het-Ne
derlandsehe volk, in zijn gedragingen ten
opzichte van de politieke gevangenen en
hun kinderen te toonen, door den boozen
Duitschen geest niet te zijn besmet, maar
blijk te geven van het besef, dat ook bij
strikte handhaving van het recht de barm
hartigheid van Christus moet worden be
tracht.
Tenslotte doen de kerken een beroep op
alle betrokkenen, opdat met een sterken
wil in samenwerking van regeering en
volk een zoodanige oplossing voor de be
rechting en de behandeling van de poli
tieke gevangenen worde verkregen, dat
wij ons voor God en menschen hierover
niet hebben te schamen.
Voorloopiqe Staten-Generaal
In het Staatsblad is heden afgekondigd
de wet, houdende regelen omtrent de
voorloopige Staten-Generaal.
Het is verschrikkelijk dat een Minister
van Justitie dergelijke verklaringen heeft
moeten afleggen. En de toestand in ons
land zal wel verbeteren door zijn jongste
maatregelen, maar nog geenszins volledig
rechtsherstel bereiken. Daar is meer voor
noodig. Daarop zal verder ingegaan moe
ten worden. Ook hier. R. P.
menschen toe, die door den ritueelen doop
„onkwetsbaar" zijn geworden.
De interneeringskampen te Soekaboemi
zijn voor een deel onder Britsche bewa
king. De situatie is „niet al te slecht".
In politiek opzicht is het op Sumatra
tamelijk rustig. De nationalistische leider
is Mohammed Sjafei, een andere voor
aanstaande figuur is de Chinees Tokoe Nja
Arif. Per brief waarschuwden zij den Brit
ten, „dat de volken van Sumatra hun ge
duld beginnen te verliezen". Toen de geal
lieerden antwoordden, dat deze leiders
verantwoordelijk worden gehouden voor
alles wat mag gebeuren, had dit een kal-
meerende uitwerking op hen. De geallieer
den nemen op Sumatra een strakke en
besliste houding aan. Het centrum der
nationalisten is Fort de Koek.
Te Siantar, ten Z. van Medan, zijn een
Nederlander en 2 Zwitsers vermoord. Een
aantal Nederlanders zijn mishandeld.
Strijd in Soerabaja
Volgens een Reuter-telegram is in Soe
rabaja den geheelen nacht gevochten rond
het Britsche hoofdkwartier en volgens de
laatste berichten namen de gevechten in
hevigheid toe en eveneens het aantal doo-
den. Indonesiërs, die kleine tanks op de
Japanners hebben veroverd nemen aan
den strijd deel en vallen de Britsche troe
pen aan. Op het geallieerde hoofdkwar
tier te Soerabaja drukt men zijn vrees uit
voor eenige posities die slechts een kleine
bezetting hebben. Toen het duidelijk werd
dat de situatie te Soerabaja verslechterde
hebben generaal Hawthorn en dr. Soe
karno besloten naar deze stad te vliegen.
Zij hebben inmiddels Batavia reeds ver
laten in een Dakota-vliegtuig van de
Royal Air Force.
De Nederlandsehe Spoorwegen bera
men zoo meldt het Handelsblad
plannen voor den aanleg van een bijzon
dere electrische treinverbinding van Am
sterdam naar Rotterdam en Den Haag,
welke lijn voor een belangrijk deel onder-
grondsch zal zijn, o.a. in het stadsgebied
van twee steden, n.l. Amsterdam en Den
Haag, tusschen welke electrische bliksem-
treinen met een snelheid van 160 K.M.
per uur zullen rijden.
Dit grootsche plan, dat omstreeks 1950
verwezenlijkt kan zijn en dat aan twee
groote Nederlandsehe steden, de hoofd
stad des lands en de residentie, haar „me
tro" zal schenken, is samengesteld uit een
serie plannen, welke ook gescheiden kun
nen worden uitgevoerd, n.l. een speciaal
ondergrondsch-spoorwegplan voor Den
Haag, een gelijksoortig plan voor Amster
dam, en de aanleg van de bliksemtrein-
verbinding tusschen de drie grootste ste
den van ons land. Voor Rotterdam is geen
ondergrondsche verbinding ontworpen,
daar men hier reeds de z.g. hooge baan
bezit.
Van Amsterdam zal de nieuwe lijn over
Schiphol loopen om daarna naar Leiden
te gaan en daar aan te sluiten op de be
staande lijn.
Wijnaendts
F r a n c k e n:
Wie in een debat zijn on
gelijk weet te bekennen
geeft een bewijs van gees
telijke voornaamheid.
Eenige weken geleden is' er en niet
ten onrechte! veel geklaagd over de
lange rijen die te Haarlem noodig sche
nen te zijn om een voorloopige vergun
ning voor den aankoop van textiel-goede-
ren te verkrijgen. Er werden niet minder
dan 80.000 voorloopige vergunningen uit
gereikt. Ook waren er veel klachten dat
in de winkels weinig voorhanden was,
zoodat men soms en dan in veel geval
len nog zonder succes alle winkels
moest afwerken.
Het blijkt nu dat op dit oogenbük ruim
40.000 van de 80.000 personen, clie een voor
loopige koopvergunning hadden gevraagd,
in staat zijn geweest een bereidverklaring
van een winkelier te verkrijgen. Zij heb
ben van het Distributiekantoor een defi
nitieve vergunning verkregen met de
daarbij behoorende punten. De helft van
de menschen is dus tevreden gesteld.
Nu is de Vleeschhal nog 14 dagen open
gesteld voor na-inlevering van bereidver
klaringen. Volgens een ruwe schatting zijn
er nog 20.000 bereidverklaringen te wach
ten. Blijkt die raming juist, dan stijgt het
aantal van 40.000 dus tot 60.000.
Het is intusschen opgevallen dat vrij
veel bestelde goederen niet afgehaald wor
den. De winkeliers zijn gewaarschuwd,
dat zij de goederen van menschen die
reeds in staat geweest zijn hun bereidver
klaring om te wisselen in een koopver
gunning, niet langer dan tot 1 November
behooren te reserveeren. Na 1 November
is er dus kans, dat menschen die tot heden
geen bereidverklaring konden machtig
worden, nog iets daarvan kunnen koopen.
Geldig tot Dinsdagavond. Meest zwaar be
wolkt, plaatselijk eenige regen, in den
nacht zwakke overdag matige wind tus
schen Zuid-West en Zuid-Oost. Iets
koeler.
Haarlem heeft Nijmegen op grootsche
wijze geholpen in den ergsten nood. Op
Vrijdag 9 November zal Nijmegen met een.
officieele deputatie, vergezeld van dert
burgemeester, mr. Ch. Hustinx, de Haar
lemmers gaan bedanken. Deze dankbe
tuiging zal yergezeld gaan van een muzi
kale hulde, te brengen door het mannen
koor „De Vereenigde Zangers", onder lei
ding van Piet Versloot en met medewer
king van den organist der Groote Kerk,
Arie Peters. Aan de Haarlemsche bevol
king, aan de burgerlijke en militaire auto
riteiten zal in de Concertzaal een concert
aangeboden worden Zaterdag 10 Nov. a.s.
Truman schetst zijn buitenlandsche politiek
Geen uitbreiding van grondgebied of
nastreven van egoïstische voordeelen.
Geen aanvalsplannen tegen welk land dan
ook. Geloof in de terugkeer van de sou-
vereine rechten en het zelfbestuur der
voormalige onderdrukten. Geen erkenning
van gedwongen territoriale wijzigingen.
Vrije volksinvloed bij het bepalen van
den regeeringsvorm in alle landen. Geen
erkenning van eenige regeering, die een
land met geweld door een ander land
wordt opgedrongen. Vrijheid ter zee voor
alle naties en gelijke rechten voor allen
op waterwegen die door meer dan een
land loopen. Toegang op basis van gelijke
rechten op wereldhandel en -grondstoffen
tot de gemeenschap der volken voor alle
naties, die daarvoor in aanmerking ko
men. Volledige economische samenwer
king over de geheele aarde om de levens
omstandigheden te verbeteren. Vrijheid
van meeningsuiting en godsdienstvrijheid
in alle vredelievende gebieden. Wensche-
ljjkheid van een organisatie van vereenig
de naties, bestaande uit alle vredelieven
de volken, die desnoods geweld kan ge
bruiken om een oorlog te verhoeden.
Dit zijn de hoofdpunten van de rede,
die de President van de Vereenigde
Staten, Harry S. Truman Zaterdag
heeft gehouden ter gelegenheid van
den Amerikaanschen Vlootdag.
De president gaf de wereld goede hoop,
dat de geschillen, die thans tusschen de
overwinnaars zijn gerezen, geregeld zul
len kunnen worden. De conflicten worte
len niet zoo diep, dat ze onuitroeibaar
genoemd moeten worden.
Over de atoombom verklaarde Truman
onder meer, dat geen enkele natie zich
bedreigd behoeft te voelen door het mo
nopolie van Amerika op het gebied der
atoomsplitsing. De vurigste hoop van zijn!
natie is, dat de organisatie van den wereld
vrede spoedig een dustdanigen staat vaiï
perfectie zal bereiken, dat de vernielings
methoden door middel van de atoom
kracht definitief en doeltreffend kunnen
worden uitgebannen.
De president verklaarde voorts, dat na
de demobilisatie zijn land de machtigsta
vloot ter wereld zal bezitten terwijl het
tevens over een der grootste luchtmach
ten kan beschikken. De redenen waarom
deze gewapende stok achter de vredes-
deur blijft staan zijn volgens Truman sa
men te vatten in: a. De verplichting om
een duurzamen vrede, desnoods met ge
weld te kunnen waarborgen, b: Den noo-
digen dwang te kunnen opleggen bij het
doen uitvoeren van de vredesvoorwaar
den aan de verslagen vijanden, c. Bescher
ming van de politieke en territoriale onaf
hankelijkheid van de landen op het Wes
telijk halfrond, d. Verdediging van het
Moederland.
Deze vier militaire taken zijn niet ge
richt op verovering, noch op oorlog, maar
op vrede. Zij vormen de basis van de bui
tenlandsche politiek van de Vereenigde
Staten, zooals die in de bovenvermelde
richtlijnen is neergelegd.
