Terugtrekking van Inheemsche
Ned. Indische troepen uit Batavia?
Wettigheid vergeefs betwist
Bouw
Neurenberg
Alle verdachten: wij zijn onschuldig
60e Jaargang No. 18185 j II Woensdag 21 \Tov, 1945
Bureaux: Groote Houtstr. 93 ffl I «Ol Cf I J ^""NT 1 Uitgave van de Stichting
en Soendaplein 37, Haarlem J, Vyfl. J. I V/ A X -ft. fiïj H tJP V_>fl V_-f jl/lVivl. Voorlichting te Haarlem.
IJmuiden: Kennemerlaan 154. Abonnementen: p week 31 ct.
Telef. 5437. per kwartaal 4.
Tel.: Dlr.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724 Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom Tel Redactje 10600 Expeditie 14825.
/~A NDER den korten, krachtigen titel
„Bouw" is het openingsnummer ver
schenen van het nieuwe centrale weekblad
voor het bouwwezen. Het is heel mooi
uitgevoerd en geniet bij zijn verschijning
geen geringen bijval van officieele zijde,
want vijf ministers hebben artikelen
op hun naam. Natuurlijk opent dr. ir.
Ringers, de minister van Openbare Wer
ken en Wederopbouw, de rij. Zijn op hem
volgende ambtgenooten van Sociale Zaken,
van Onderwijs, Kunsten en Wetenschap
pen, van Financiën en van Handel en Nij
verheid bewijzen door hun tegenwoordig
heid en hun betoog, hoe veelzijdig de be
langen zijn, die bij de bouwvakken zijn
betrokken. Bovendien behoort het vraag
stuk van den huizenbouw, van herstel en
van nieuwen bouw, tot de allerbelangrijk
ste in de lange rij problemen, die het na-
oorlogsche Nederland ter oplossing zijn
voorgelegd.' De Troonrede heeft pas een
bouwplan voor 1946 aangekondigd. In de
openings-vergaderingen van de Nood-
gemeenteraden wijden alle burgemeesters
bijzondere aandacht aan de volkshuisves
ting. En zonder uitzondering sommen «ij
groote tekorten in den woningvoorraad op.
In sommige plaatsen zijn die extra groot
tengevolge van Duitsche verwoestingen of
Duitsche afbraak voor „militaire doelein
den". In andere is het tekort eenvoudig
ontstaan doordat vijf jaar lang de normale
bouw van nieuwe woningen gestaakt is
geweest. Ook in die gevallen is het al
ernstig genoeg.
In Engeland werd onlangs een enquête
gehouden over de vraag, welke binnen-
landsche voorziening van overheidswege
de bevolking het meest dringend achtte.
De groote meerderheid wees de voorzie
ning in het huizentekort aan. Bij ons zijn
de nooden grooter dan in Engeland en in
den huidigen toestand zouden wij wellicht
het herstel van het bedrijfsleven op de
eerste plaats zetten. Maar de verbetering
van de volkshuisvesting zou er snel op
volgen en er is geen twijfel aan. dat zij
binnen korten tijd nr. 1 op de lijst van
wenschelijkheden zal zijn.
Het weekblad „Bouw" beroemt er zich
op, dat het gemeenschappelijk orgaan is
van alle vertakkingen van de bouwnijver
heid. Voor het eerst zitten hier alle bij de
bouwwereld betrokken werkers om een
tafel. De opsomming vormt een lange lijst,
want zij omvat, behalve overheid en be
drijfsleven, werkgever en werknemer, ar
chitecten en ambachtslieden, deskundigen
op het gebied van de volkshuisvesting en
stedebouwkundigen, bouweconomen en
technici.
„Bouw" is van meening, dat deze aan
gelegenheid bespreking in de krant ver
dient, want hier zijn nu veler wenschen
omtrent concentratie van krachten, beter
wederzijdsch begrip, eenheid in het be
drijfsleven enz. verwezenlijkt. Dat beaam
ik van harte. Het is een mooi voorbeeld,
dat hier gegeven wordt en dat navolging
moge vinden. De vlag kon daarbij niet
gélukkiger gekozen zijn. Onder Bouw ver
staan wij in onze taal meer dan de arbeid
van de specifieke bouwvakken alleen. Wij
moeten bouwen op ieder gebied. Het korte
woord zou als titel en met een uitroep-
teeken erachter als motto voor ons ge-
heele werkprogramma kunnen dienen!
Bouw! En als ge dat met succes wilt doen,
ga dan met alle menschen op het betrok
ken gebied om één tafel zitten en breng
een gemeenschappelijk plan tot uitvoering.
Dat heeft de bouwwereld met dit tijdschrift
gedaan en dat zal haar maar ook anderen
kunnen inspireeren. Anderen, die soms
hun tijd verdoen met eindelooze gedach-
tenwisselingen en disputen en herhaalde
lijk in de fout vervallen, hun krachten te
versnipperen over organisaties die het
zelfde werk verrichten en elkaar in de
wielen rijden.
Er zit in dit nieuwe weekblad bovendien
een sterke drang tot het betreden van
nieuwe wegen. Het wil vooruit. Het schrijft
over nieuwe bouwmethoden, maar ook
over betere arbeidsvoorwaarden, over ra
tionalisatie en industrialisatie, over
nieuwe bouwmaterialen, over verbetering
van het vervoer en drooglegging van pol
ders en ook over nieuwe werkwijzen in
het buitenland, waarbij o.a. „prefabricage"
in Amerika vermeld wordt. Dat is het stel
sel van de demonteerbare woningen, waar
bij de onderdeelen in massa pasklaar in
fabrieken worden vervaardigd. Het is pret
tig hierbij te kunnen vermelden, dat een
groot Hoilandsch bedrijf dit stelsel op het
oogenblik voor den bouw van noodwonin
gen in Zeeland toepast. Het Amerikaan-
sche bericht meldt dat nabij Newport
News (Virginia) in drie maanden tijds een
dorp van 5000 huizen werd gesticht met
scholen, een kerk en winkels. Wij stellen
andere eischen dan de Amerikanen en
hebben geen behoefte aan bliksemsnel-
verrijzende nieuwe centra maar wel aan
herstel en uitbreiding van de oude,
waarbij wij wenschen, dat met zorgvuldi-
gen aanleg, met de eischen van modernen
stedebouw en met aesthetics wordt ge
rekend. Toch zijn ook die Amerikaansche
fabricagemethoden van groot belang.
Dit is maar een enkel voorbeeld, dat tot
velen zal spreken. Hoofdzaak in dit be
toog blijft de samenwerking door Bouw
gesymboliseerd en toegepast. Als de be
trokkenen die over de geheele linie weten
door te voeren en vol te houden ziet het er
voor de oplossing van het groote bouw-
vraagstuk in ons land goed uit.
R. P.
Order van
Geallieerden bevelhebber
Volgens een Reuter-bericht uit Batavia
moeten op order van den Geallieerden
bevelhebber alle Nederlandsche en In-
landsche troepen uit Batavia worden te
ruggetrokken. Uit een later binnengeko
men A.N.P.-Ancta telegram blijkt, dat
hier alleen sprake is van „inheemsche
soldaten, bchoorende tot het Kon. Ned.
Indische Leger".
Het verwijderen dezer troepen moet ge-
geschieden vanwege het uitbreken van
ernstige onlusten en wanordelijkheden.
Voorts wordt in een officieele Britsche
mededeeling verklaard, dat Britsche troe
pen thans van Magelang teruggetrokken
worden om elders een gelijksoortige taak
te vervullen.
Op vele punten in het centrum van Ba
tavia zijn gistermiddag de gevechten weer
opgelaaid, o.a. op het Koningsplein. De
strijd duurt voort. Men vermoedt, dat een
aanzienlijk aantal jeugdige Indonesiërs,
door de Japanners opgeleid en bewapend,
de stad binnenkomt. „De republikeinqche"
staatssecretaris var. het ministerie van
Voorlichting", Boediardjo, heeft namens
de „Republikeinsche regeering" een ver
klaring afgelegd, waarin gezegd wordt
dat de gebeurtenissen, die tusschen 17 en
19 November in Batavia zijn voorgevallen,
„veel schade hebben gedaan aan de sfeer
van algemeene vrede en orde, in het bij
zonder aan de betrekkingen tusschen het
Geallieerde bezettingsleger en de Repu
blikeinsche regeering." In de verklaring
worden een aantal incidenten genoemd,
die in deze dagen zijn voorgevallen.
Generaal Christison is in Batavia terug
gekeerd, nadat hij te Soerabaja de-Chi-
neesche en Arabische wijken heeft bezocht,
waar hij op de meest vriendschappelijke
wijze is ontvangen. Volgens een officieele
Britsche verklaring bevinden zich in het
havengebied van Soerabaja 5000 Nederlan
ders, die niet wenschen te vertrekken,
onder de hoede van de Britten. Er moe
ten ongeveer 20.000 goed-uitgeruste Indo
nesiërs in de stad zijn met mitrailleurs,
mortieren, van licht-, middelbaar en
zwaar kaliber en kanonnen van 15,5 en
7,5 cm. De opstandelingen hebben een sec
tor in handen, doch houden er geen gene
rale stat en geen aanvalsplan op na. Ter
wijl een groot aantal Indonesiërs met de
troepen mee terugtrekken, blijven alle
Chineezen in Soerabaja achter en zij her
stellen zich verrassend snel. Zij steunen
de Britten veel door verborgen centra van
verzet en wapen depóts te helpen opspo
ren. De Britsche officier, die deze gege
vens verstrekte, deelde tevens mede dat
er nimmer sprake is van grootscheepsche
bombardementen.
Een andere Britsche officier heeft in
een rapport over den strijd sterke vermoe
dens geuit over het gebruik van oorlogs-
gas door de Indonesiërs en wel in den
vorm van flesschen, die, met chloorgas
gevuld,, naar den tegenstander worden ge
worpen.
Uit Batavia wordt gemeld, dat het
Rapwi-gebouw te Semarang door extre
misten is bezet.
Sjarirs „kabinet" heeft officieel ver
klaard. dat de Indonesiërs „bereid'zijn hun
De Skymaster reeds in Caïro
Het Indië-vliegtuig is op zijn terugreis
Karachi gepasseerd en in Cairo aangeko
men. In deze plaats zal men een dag blij
ven om de repatrieerende passagiers in de
gelegenheid te stellen, de noodige kleeding
uit de voorraden, die daar speciaal met
dit doel gereedliggen, aan te schaffen.
Vrijdag verwacht men de „Skymaster",
die 216 K.G. post aan boord heeft, te Am
sterdam terug.
taak te vervullen als lid van de familie
der Vereenigde Volken".
Het motorschip „Oranje" is de haven
van Melbourne binnengeloopen met aan
boord 857 Nederlandsche oud-geïnterneer
den uit de Java-kampen, die voor reke
ning van de Nederlandsche regeering een
rustkuur van 4 maanden in Australië zul
len ondergaan.
Geen loven en bieden.
De Regeeringsvoorlichtingsdienst meldt:
Dat de eerste bijeenkomst met den heer
Soetan Sjarir en zijn groep geen duide
lijk resultaat heeft opgeleverd valt zeker
te betreuren, maar men beseft in Neder
landsche regeeringskringen zeer wel de
moeilijke positie,, waarin deze leiders
verkeeren. De taak, die zij op zich geno
men hebben om de nationale beweging
ervan te overtuigen, dat voor Indonesië
samengaan met Nederland noodzakelijk
blijft, is geen lichte. Het beteekent dat de
beweging zich weder verzoent met het
Koninkrijk, ondanks de omstandigheid,
dat de massa, in andere richting is opge
zweept en de noodzakelijke maatregelen
tot ordeherstel en beveiliging der Neder
landers de gevoelens onvermijdelijk ver
scherpen.
Te betreuren valt, dat telkens opnieuw,
ook na de bekrtidmaking van een gede
tailleerd hervormingsschema, het geluid
wordt gehoord, dat de Nederlanders geen
verdergaande staatkundige toezeggingen
willen doen. Het is niet redelijk van ons
te verwachten, dat wij bij elk nieuw con
tact een stap verder gaan. Wij wenschen
het Koninkrijk te reconstrueeren op rea
listische en rechtvaardige grondslagen.
Het kader, waarin die reconstructie door
Hare Majesteit is geplaatst, dit wil zeg
gen in kern: zelfregeering voor inwendige
aangelegenheden en volledig deelgenoot
schap in het Koninkrijk, is niet vaag, zoo
als men het probeert voor te stellen, maar
ruim. Ruim genoeg, dunkt ons, om het de
moeite waard te maken aan de ronde tafel
plaats te nemen. Wij staan open voor con
structief overleg, niet voor een loven en
bieden, waarbij men telkens verdere con
cessies poogt uit te lokken.
Burgers mogen Batavia niet ver
laten of binnenkomen.
A.F.P. meldt uit Batavia dat er een ver
bod is uitgevaardigd, volgens hetwelk
burgers zich niet naar deze stad mogen
begeven, noch haar per trein verlaten. In-
tusschen gaan de extremisten door met
het zenden van versterkingen naar Ban
tam waar alle gezag van Soekarno reeds
verdwenen en overgenomen is door ter
roristen. In Batavia spelen zich voorna
melijk gevechten af op het Koningsplein
en in het Tanak Abang gebied. De Brit
ten hebben verklaard geen vrees te koes
teren de controle over de situatie te zul
len verliezen.
J. Schelling overleden
Te Heemstede is Maandagmiddag, nog
vrij onverwacht, op 66-jarigen leeftijd
overleden de heer J. Schelling, in leven
directeur van Openbare Werken der
Gemeente Heemstede. De overledene
werd op 24 Juli 1879 te Numansdorp ge
boren en trad, nadat zijn opleiding vol
tooid was, als teekenaar in dienst van het
Haarlemsche architectenbureau J. v. d.
Ban. Eenige jaren vervulde hij daarna het
ambt van opzichter van Openbare Wer
ken te Haarlem en ging in 1910 over naar
de gemeente Heemstede, eveneens als op
zichter.
Tien jaar later werd „Openbare Wer
ken" een zelfstandige afdeeling met den
heer Schelling als feitelijk hoofd Zijn
formeele benoeming in deze functie volg
de in 1928. Het gemeentepersoneel heeft
haar directeur leeren kennen als een har
telijk, eenvoudig mensch en bij hoog en
laag was hij een bemind persoon. Zijn
werklust was bijkans spreekwoordelijk,
dag en ook vaak 's nachts diende hij de
belangen van Heemstede. Als gemeente
opzichter kreeg de heer Schelling een
zekere reputatie door zijn toezicht op het
bouwen van het raadhuis onder leiding
van architect J. Cuypers en ook in latere
jaren heeft zijn gemeente veel aan zijn
energie te danken gehad. Straten, wegen
en sportparken kwamen onder zijn be
kwame leiding tot stand.
De teraardebestelling zal plaats hebben,
op Vrijdag, 23 November a.s. des namid
dags om half drie op de Algemeene Be
graafplaats te Heemstede.
DISTRIBUTIENIEUWS
Bon V 03 van de bonkaart voor groente,
fruit en visch is met ingang van heden
aangewezen voor den aankoop van 2 bok
kingen per bon.
Van 21 November tot en met 24 De
cember is op de bonnen 169 en 269 van de
bonkaarten 512 2i/2 L. petroleum verkrijg
baar.
Bon 02 van de Lederkaart is aangewezen
voor 25 gram leer of rubber voor schoen
reparatie.
Op den eersten dag van het wereldge
richt te Neurenberg werd de dagvaarding
(waarvan wij in ons blad van 10 November
een overzicht hebben gegeven) voorgele
zen. De urenlange aanklacht, de somber
ste en zwaarste lijst van misdaden ooit
opgesteld, stelde het geduld van allen op
de proef. Zij werd voorgelezen in het En-
gelsch, Fransch, Russisch en Duitsch; de
zee van ellende, in vijf lange jaren door
het Nazibewind over heel Europa uitge
stort, leek opnieuw in alle hevigheid te
bruisen en te kolken. De twintig verdach
ten luisterden maar met een half oor, de
Voor het eerst na 6 jaar word door H.M. de Koningin de zitting der voor-
loopige Staten-Generaal geopend. Overzicht tijdens het voorlezen der
Troonrede door H.M. de Koningin. (P.)
meesten hunner legden de koptelefoon
neer. Alleen Rosenbergs aandacht bleef
gespannen, alsof hij iets nieuws vernam.
Goering leunde soms met zijn nog steeds
zwaar lichaam als een baliekluiver over
den rand der beklaagdenbank. Hij knikte
bevestigend toen zijn daden werden ge
noemd. De brutaalste indruk van het heele
gezelschap maakte Seyss-Inquart, die met
een vuurrood geagiteerd gezicht en een
verward opstaande kuif naar alle zijden
zat rond te kijken en heftig gebarend zijn
buren Speer, Streicher en Frank aan
sprak. Achter de verdachten stonden be
wegingloos acht Amerikaansche politie
mannen met groote witte helmen en ter
zijde stonden er nog twee. De belangstel
ling ook onder de Duitschers voor het pro
ces bleek uit den geweldigen toeloop vart
menschen voor het gebouw. De Ameri
kaansche politie had speciale veiligheids
maatregelen genomen. Er stonden tanks
om het gerechtsgebouw opgesteld en da
politie hield met stenguns op de daken de
wacht. Binnenkort zullen zestien journa
listen van Duitsche dagbladen, die allen:
tegen het nationaal-socia'isme hebben ge
streden, het proces op de perstribune mo
gen volgen.
Vandaag een nieuw Fransch
kabinet?
Gisteren heeft De Gaulle besprekingen
gevoerd met drie communistische leiders,
die zich na afloop bevredigend over den
keer der onderhandelingen hebben uitge
laten. 's Avonds gaf het bureau van den
generaal een verklaring uit, waarin werd;
medegedeeld dat de communisten het
voorstel van De Gaulle, in een driepartijen-
kabinet onder zijn leiding zitting te nemen,
hebben aanvaard. Tegelijkertijd werd
Schumann, de leider van de katholieken,
door den generaal ontvangen. Na een ver
gadering van de socialistische fractie ia
het Kamergebouw verklaarde Gouin, de
voorzitter van de assemblée: „Het gaat
den goeden kant uit."