Haarlems Dagblad
Wereldvolksvertegenwoordiging
Het Croote Proces
Sjarir onder extremistischen druk
De Distributie
Nederlandsche troepen
naar Indië
Eensgezindheid
in Frankrijk
Zangen Vriendschap
Weerbericht
«Oe Jaargang No. 1BI88
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
IJmuiden: Kennemerlaan 154.
Telef. 5437.
Tel.: Dir.-Hoofdrea. 15054. Adm. 10724
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom
Zaterdag i&4 November 1945
Uitgave van de Stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen- p week 31 ct.
per kwartaal 4.
Tel.: Redactie 10600 Expeditie 1!!>25.
'T'EMIDDEN van de Neurenbergsehe
1 bouwvallen is het groote proces tegen
twintig van Duitschlands eertijds leidende
boosdoeners aangevangen. Maar van de
vier kopstukken is er nog maar één: Goe-
ring. De drie anderen. Hitier. Himmler en
Goebbels, zijn dood. Wij moeten tenminste
aannemen dat Hitier dood is, al zijn wij
er niet zoo erg zeker van. Omtrent de
twee anderen bestaat geen twijfel.
Het is een wonderlijk proces: nieuw in
de wereldgeschiedenis. Het wordt gevoerd
in vier talen voor een internationaal sa
mengesteld Hof. De beschuldigden staan
terecht voor de koele, bezonnen rechtspre
kers uit landen, die zij ten ondergang ge
doemd hadden. Zij hebben hun hooge, ge-
weteniooze spel-met-de-menschheid ver
loren en moeten boeten voor hun wanda
den. Zal dit een blijvenden nieuwen vorm
van rechtspraak inluiden? Wij hebben tot
dusver slechts een Hof voor Internationale
Justitie gekend, waarvoor de staten hun
geschillen ter beslechting kunnen brengen.
Is een tweede permanent Hof op komst,
dat de staatslieden en militaire leiders,
die andere volken overvallen hebben,
voor den rechterstoel zal dagen? Een com
mentaar van een der Amerikaansche juris
ten duidde op die gedachte. Hij meende
dat de kans op oorlog verminderen zou,
doordat de leiders van agressieve staten
zich voortaan persoonlijk bedreigd zou
den voelen als zij naar het zwaard beter
gezegd: de atoombom grepen. Maar zal
die gedachte hen weerhouden? Het kost
moeite zich dat voor te stellen. Het lijkt
onwaarschijnlijk. Persoonlijk gevaar weer
houdt de groote eerzuchtigen niet.
Een internationaal gezelschap van hon
derden journalisten is in Neurenberg ver
zameld en rapporteert het groote proces
aan de volken dér bondgenooten. Ook aan
ons. Het heeft de houding der beschuldig
den beschreven. Het heeft de voorlezing
van de lange aanklacht van twintigdui
zend woorden, in vier talen, gemeld. Ook
heeft het bericht hoe alle twintig, een
voor een ondervraagd, verklaard hebben
dat zij onschuldig waren. Dat heeft som
migen tot breede beschouwingen vervoerd.
Maar hadden zij iets anders verwacht?
Dachten zij, berouwvolle zondaars te zul
len ontwaren in zulk een groep? Dat kon
toch niet! De eenige houding, die van der
gelijke lieden nog te verwachten is. moet
koppige volharding in hun onschuld zijn:
tegenover hun rechters, maar ook en
vooral tegenover zichzelf. Daar hebben zij
zich sinds jaren in vastgebeten. Men zal
hun nu films van martelkampen voor
draaien. Zij zullen zeggen dat anderen
daar verantwoordelijk voor zijn. Zij heb
ben het niet gewild en die anderen zijn
natuurlijk dood. Het zal hen wel niet ba
ten, maar zij zullen die houding toch aan
nemen.
Hess, Rudolf Hess, eenmaal plaatsver
vanger des Führers. zal jarenlange ver
antwoordelijkheid afwijzen, want in Mei
1941 vloog hij al naar Engeland en werd
daar voor den restenden duur van den
oorlog opgeborgen. Waarom vloog hij naar
Engeland? Men hoopt ongetwijfeld, het
in den loop van het proces te zullen ont
dekken. Wonderlijk genoeg bleek dezer
dagen uit de Engelsche bladen, dat zelfs
de Engelsche autoriteiten het nog altijd
niet weten. Hess heeft zich beroepen op
verlies van geheugen. „Wij hebben nu zijn
geheugen gearresteerd", meldden de Lon-
densche bladen verheugd. Want Hess*
vroegere secretaresse is in Duitschland
gegrepen en men hoopt, dat zij ophelde
ring kan geven. Misschien was de man
gek. Wellicht is hij het nog. Inplaats van
de atoombom had de menschheid moeten
uitvinden, wanneer staatslieden en ande
ren werkelijk gek zijn. Een onaanvecht
bare diagnostiek had zij moeten uitvinden.
Daar zou de wereld waarlijk gebaat mee
zijn, als zij er tenminste geen nieuw oor
logswapen uit maakte: stoottroepen van
erkende oorlogsgekken, of iets dergelijks.
De correspondenten vinden het een ar
moedig stelletje burgermannen, dat in de
banken der beschuldigden in Neurenberg
zit. Enkelen schrijven dit toe aan de af
wezigheid van uniformen en distinctieven,
zelfs bij Goering, van wien beweerd wordt
dat hij gehuild heeft, toen zijn maarschalks
staf hem werd ontnomen: gehuild als een
klein jongetje, wiens speelgoed afgepakt
wordt. Het kan best waar zijn. Maar ik
geloof niet dat de groep er armetierig uit
ziet omdat zij zonder uniformen en dis
tinctieven is. Sommigen verschenen ook
vroeger vaak in burgerkleeding. Neen,
het heeft een andere oorzaak. De Macht
van die mannen is weg. Groot is voor zoo-
velen de begoocheling van Macht. Het
uiterlijk-onaanzienlijkste mannetje schijnt
erdoor te groeien en een Figuur te wor
den: zij het dan een booze Figuur, maar
in elk geval iets groots. Die grootheid is
dezen lieden ontvallen. Er staat niemand
meer achter hen. Zij kunnen zelfs niemand
meer kwaad doen. Zij zijn eenzame over
blijfselen van een „glorie" die vervlogen
ls, machtelooze restanten in menschen-
gedaante. Tijdens het proces, als zij met
drogredenen zullen pogen het Recht in te
roepen, dat zij zelf vertrapt hebben en
nooit hebben r-erstaan, zal die indruk van
machteloosheid en armetierigheid toene
men. En de journalisten, evenals vele an
deren, zullen zich gaan vervelen en af
vragen: „Waarom moeten wij zooveel tijd
en aandacht besteden aan zulke lui?" Ik
weet dat, omdat ik groote verraad-proces-
sen heb bijgewoond. De befaamde ver
dachten schenen met den dag onbelang-
Uit de berichten uit Batavia blijkt, dat
het besluit van het „kabinet" van Sjarir
om niet met de Nederlanders te onder
handelen een gevolg is van druk van ex
tremistische zijde. Dr. v. Mook heeft ge
zegd, dat de deur voor verdere besprekin
gen nog open staat, maar dat het initiatief
van de andere partij moet komen. Ook
ontkende Van Mook, dat Nederlanders of
Ambonneezen in Batavia hun kalmte waren
kwijtgeraakt.
In het Britsche Lagerhuis zeide Bevin,
bij het bespreken van de Britsche buiten-
landsche poitiek, dat de Engelschen in In
donesië slechts de Japanners zullen ont
wapenen en de krijgsgevangenen en ge-
interneerden zullen helpen. Daarna zullen
de Engelsche troepen terug getrokken
worden. Over het feit, dat Nederland met
Soekarno niet wil onderhandelen zeide
hij, dat enkele der belangrijkste gebeur
tenissen in de geschiedenis van het Brit
sche keizerrijk zijn voortgevloeid uit de
omstandigheid, dat de Britsche regeering
„zoo verstandig was met z.g. rebellen tot
een vergelijk te komen." Wat de bekwaam
heid om te onderhandelen en orde te hou
den betreft, hebben de Indonesiërs Bevin
tot nu toe zeer teleurgesteld. Hoe eerder
zij den strijd staken en met de Nederlan
ders gaan praten, des te beter zal dat vol
gens Bevin voor het land zijn.
Het terugtrekken van de Inlandsche
troepen treft ongeveer 1400 man.
De strijd op Java blijft voortduren. In
Moge het feit. dat Haarlem zijn 700-
jarig bestaan als stad herdenkt in het
jaar van de bevrijding van ons Vader
land, een goed voorteeken voor de toe
komst zijn! Aldus beëindigde de burge
meester. de lieer M. A. Reinalda, zijn
proclamatie ter inleiding van de feeste
lijkheden van gisteren.
Tijdens zijn bezoek aan de verschillende
opleidingseenheden in Engeland heeft de
minister van oorlog, Mr. J. Meynen, mede
gedeeld, dat, in verband met de ontwik
keling van de omstandigheden in
Indië, besloten is, de in Engeland op
geleide mannen toch zoo spoedig mo
gelijk naar Nederlandsch-ïndië uit te
zenden.
In den loop van Februari zal het kader
zijn opleiding in Engeland hebben beëin
digd en naar Nederland vertrekken. Dit
kader zal dan de opleiding ter hand ne
men van de lichting 1945, die omstreeks
Mei onder de wapenen zal moeten komen.
De eerste opleiding dezer lichting zal
vijf a zes maanden duren en de hieruit
gevormde divisie zal in het najaar van
1946 naar Indië worden verscheept. Het is
de bedoeling, dat deze mannen dan onge
veer een jaar in Indië ziillen blijven.
In September 1946 begint de opleiding
eener tweede divisie, welke ter zijner tijd
de eerste in Indië zal aflossen, tenzij in-
tusschen het Koninklijk Nederlandsch-
Indisch leger in staat zal zijn zijn taak in
onze overzeesche rijksgebieden over te
nemen.
rijker te worden. Mijn collega's in Neuren
berg noemen de twintig nu al „tweede
rangs figuren".
In ons land zal de volgende week Mus-
sert terecht staan. Dat zal al bij den aan
vang weinig indruk maken. Want hij is
nooit machtig geweest, zelfs niet bij de
gratie van Hitier, zooals de twintig man
nen in Neurenberg.
De groote processen vallen velen tegen.
Zij zijn geen groote sensaties. Maar het
was te voorzien. Er is geen spanning in,
slechts een koel einde. R. P.
Ambarawa is een Rapwi-kamp aangeval
len, waarbij 16 personen, meerendeels
vrouwen, zijn gedood. De Gurkha's dood
den 200 Indonesiërs. Een colonne uit Se-
marang onderweg naar het kamp wordt
■door barricaden opgehouden.Van een auto-
convooi op weg naar Bandoeng is bij een
aanval bij Tjikampek slechts een auto erin
geslaagd de stad te bereiken. Van de
overige wagens weet men nog niets.
In Soerabaja neemt het verzet voort
durend af. Bij Semarang zijn troepen In
donesiërs met kanonvuur bestookt. Ne
derlandsche vrouwen uit het Tjidengkamp
hebben Christison verzocht de Ambonnee-
sche soldaten niet weg te zenden, aange
zien zij voor bescherming onmisbaar zijn.
Uit Midden-Java zullen 15.000 vrouwen ge
ëvacueerd moeten worden, die „onder be
dreiging leven". 2500 geïnterneerden zijn
van Soekaboemi naar Buitenzorg overge
bracht.
De nieuwe Fransche regeering is Vrij
dagmiddag voor de Constituante versche
nen. De bijzondere correspondent van
Reuter spreekt van een .waarlijk symbo
lische eenheid", als hij beschrijft hoe De
Gaulle naast den communist Thorez ach
ter de ministerstafel zat. Alle partijen
van uiterst links tot uiterst rechts hebben
uitdrukking gegeven aan hun verlangen
de regeering te steunen. Een motie van
vertrouwen werd bij acclamatie aangeno
men. De Gaulle kondigde in zijn regee-
ringsvërklaring nationalisatie van het
bankbedrijf en de electriciteitsvoorziening
aan. Later zal het assurantiebedrijf vol
gen. Voorts zeide hij, dat een krachtige
economische ontplooiing moet komen en
een verhooging van de productie. In de
internationale politiek zal Frankrijk een
verbindingsschakel willen zijn en naar
versteviging van de banden met Nederland
België en Luxemburg streven. De commu
nist Duclos zeide, dat het conflict van de
laatste weken thans tot het verleden be
hoort en dat ieder spoor van twijfel om
trent het „nationaal karakter van de com
munistische partij thans is weggevaagd.
Niet de communisten hebben in dit con
flict de overwinning behaald, er is een
overwinning behaald door Frankrijk en
de republiek. De verklaring van De Gaulle
schenkt ons volledige voldoening."
Herdenking verzetsslachtoffers
Dinsdag zal, zooals' bekend is, te Haar
lem een herdenking plaats hebben van de
422 slachtoffers van het verzet tegen de
Duitschers.
In tegenspraak met een reeds eerder ge
publiceerd A.N.P.-bericht wordt meege
deeld, dat er Maandag 26 Nov. a.s. van
12 tot 3 uur (en niet van 2 tot 4 uur) ge
legenheid zal zijn in de Groote Kerk langs
de baar te defileeren en een bloemengroet
te brengen.
De Nederlandsche vlag, welke in
Sept. 1944 op het verblijf van de Koningin
in Engeland werd geheschen, toen bericht
werd, dat geheel Nederland bevrijd zou
zijn. zal de baar dekken.
Op 27 November zullen er ter gelegen
heid van deze plechtigheid eenige extra-
treinen loopen en wel des morgens om
9.14 en om 10 uur uit Amsterdam en des
middags om 15.45 en 16.39 uit Overveen en
om 15.50 en 16.45 uit Haarlem.
In overleg met de politie wordt het
tramverkeer tusschen Stationsplein en
Houtplein van 9 tot 1.30 uur in beide rich
tingen stopgezet. De tram rijdt dus alleen
op de trajecten SoendapleinStation en
Houtplein richting HeemstedeLeiden.
Het groote verkeer zal Dinsdag in
de binnenstad worden stilgelegd. Alleen
genoodigden zullen dan doorgelaten
worden. De tijd van stillegging is van
913 uur, zoodat het aanbeveilng ver
dient, dat de winkeliers na 13 uur hun
waren bij de klanten thuis bezorgen.
Het Centraal Distributie ka. .^or maakt
bekend, dat de hoeveelheid van 200 gram
kaas op bon 314 en 409 in het Westen des
lands voor ongeveer 50 in Argent ij n-
sche kaas zal worden geleverd en voor
ongeveer 50 in Nederlandsche kaas.
Deze Nederlandsche kaas zal voor de
helft als vette en voor de helft als 20 plus
kaas verkrijgbaar zijn. Er kan, wanneer
de voorraad der detaillisten hiertoe iaan-
leiding geeft, in plaats van Nederlandsche
vette of 40 plus kaas, geheel of gedeelte
lijk Amerikaansche kaas worden afge
leverd.
Omstreeks Kerstmis krijgen alle leeftijds
groepen een rantsoen slaolie van 2 d.l. (dat
is ca. 180 gram). Deze slaolie wordt boven het
normale vetrantsoen verstrekt.
In verband hiermede deelt het centraal
distributiekantoor mede, dat men hiervoor
bon 328 of 422 der bonkaart 513 tegen ont
vangstbewijs moet inleveren bij een detail
list, die eertijds gewoon was spijsolie te ver-
koopen, en wel uiterlijk Zaterdag 1 Decem
ber a.s. Te gelegener tijd zal bekend ge
maakt worden, met ingang van welken datum
men, onder overlegging van het ontvangst
bewijs, de olie zal kunnen betrekken.
Aflevering voor dien datum is niet geoor
loofd. Nader zal worden medegedeeld, of voor
het koopen van de spijsolie nog een afzon
derlijke koopbon zal worden aangewezen.
Oude voorraden koffiesurrogaat mogen
thans zonder bon verkocht worden.
Dit betreft uitsluitend voorraden van het
z.g. regeerings-koffiesurrogaat, hetwelk des
tijds met machtiging der regeering is ver
vaardigd.
Het Centraal Distributiekantoor deelt mede»,
dat zomerjaponnen voor dames van 15 jaar
en ouder verkrijgbaar zijn op 12 van de on
langs aangewezen punten 1 tot en met 15 der
textielkaart en zomerjaponnen voor meisje»
van 315 jaar op 7 van deze punten. Voor
japonstoffen heeft men 3 van deze punten
per M2 noodig. Voor bovenstaande artikelen
behoeven derhalve geen speciale textielpun
ten meer te worden aangevraagd.
Aftreden van Frits Schuurman
Door zijn drukke werkzaamheden in
Den Haag heeft de dirigent van de Ko
ninklijke Liedertafel Zang en Vriend
schap. Frits Schuurman, zich genoopt ge
zien zijn ontslag als zoodanig in te dienen.
De leiding van het Residentie Orkest
vergt meer van hem dan ooit tevoren, nu
de tweede dirigent Yvon Baarspul naar
een ander orkest is vertrokken. Bovendien
is Schuurman dezer dagen benoemd tot
leeraar aan het Kon. Conservatorium te
Den Haag, hetgeen eveneens veel van zijn
tijd en toewijding eischt.
Voor Zang en Vriendschap beteekent
het a.s. vertrek van den dirigent een groot
verlies. Het mannenkoor was onder zijn
leiding tot een van de allerbeste in den
lande geworden. Degenen die het Don
derdagavond, bij de officieele viering van
Haarlems 700-jarig stadsbestaan, in de
Concertzaal onder Schuurman's leiding
hebben hooren zingen, zullen dat opnieuw
beseft hebben. Het was heel mooi: een
uiting van voorname muzikaliteit.
Ook voor het Haarlemsche muziekleven
in het algemeen is dit aftreden van
Schuurman een verlies. En Zang en
Vriendschap is er natuurlijk juist op uit,
r,a jarenlange afwezigheid van het podium
opnieuw concerten voor zijn kunstlieven
de leden te geven. Wij hopen dat de Lie
dertafel erin slagen zal, onder de be
kwaamste koordirigenten een waardigen
opvolger te vinden. Het bestuur houdt
zich met dit vraagstuk bezig.
Geldig tot Zondagavond: Meest zwaar
bewolkt, geen neerslag van beteekenis.
Matige Oostelijke wind. Zelfde tempe
ratuur.
Een idee van Bevin om den vrede te waarborgen
Het Britsche Lagerhuis heeft een ver
klaring van Attlee aangehoord inzake de
conferentie met Truman. De Engelsche
minister-president deed geen enkele op
zienbarende mededeeling. Hij noemde de
atoomkracht een wereldkwestie, voor wel
ker oplossing niet alleen de overeenstem
ming der volken noodig is, maar ook de
wil en het vertrouwen der volken. Hoe
dit echter bereikt moet worden, gaf hij
niet aan. Eden, de vroegere minister van
buitenlandsche zaken zag wel een oplos
sing: afschaffing van de huidige ideeën
over souvereiniteit. Op de een of andere
wijze zal het nationalisme zijn scherpte
moeten worden ontnomen. Dit zal naar
zijn oordeel de eerste plicht van de Ver-
eenigde naties zijn.
Bevin, de tegenwoordige minister van
buitenlandsche zaken zeide in een uitvoe
rige rede niet in te zien waarom er eigen
lijk argwaan zou bestaan. Hij kwam ook
weer tot een reeds vroeger afgelegde ver
klaring, dat „alle kaarten op tafel gelegd
behooren te worden". Dan kunnen alle
verlangens onderzocht worden. Bovendien
zeide hij, dat de regeering van Gr. Brit-
tannië recht wenscht te doen en dat dit
niet mag afhangen van de vraag of het de
belangen van een groote, dan wel van een
kleine natie betreft. De drie groote mo
gendheden hebben niet altijd te beslissen.
Niet de bewapening maar de cultuur is
van beteekenis. Ten aanzien van Iran
zeide hij, dat Molotof hem had verklaard,
dat de Sovjet-Unie zich strikt aan de ver
dragen zou houden.
Bevin zeide tot Eden, dat men moest
komen tot een wereldvolksvertegenwoor
diging, onmiddellijk gekozen door het
volk, waarvoor de regeeringen, die de
Ver. Volken vormen, verantwoordelijk
zijn. Deze vertegenwoordiging moest het
wereldrecht vorm geven en dan zou het
volk dit aanvaarden en zich er moreel
door gebonden achten. Bevin is bereid
met wien ook te gaan beraadslagen over
de bevoegdheid of grondrichtlijn voor een
wereldvolksvertegenwoordiging.