Haarlems Dagblad
tegen Mussert geëischt
Duitschland verkrachtte Versailles
Herstel
en Vernieuwing
Proces tegen De Geer op komst
Het woord is aan.
De werkloozensteun
Engelsche liulp
aan Nederland
Een wereld werd bedrogen
B9e Jaargang Wo. 18191
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
Bureaux: Kennemerlaan 154,
Telef. 5437.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peerobootn
Woensdag 28 Nov. 1945
Uitgave van de Stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: p. week 31 ct.
per kwartaal 4.
Tel.: Redactie 10600. Expeditie 14825.
TV AT is de naoorlogsche leus. Na zeven
■^maanden begint evenwel onder enthou
siaste vernieuwers onrust te ontstaan. Zij
meenen dat de reactie veld wint en dat
er wel hersteld, maar niet vernieuwd
wordt. Zij voeren betoogen, waarin aan
bedoelde reactie verweten wordt dat zij
eenvoudig de toestanden van 1940 wil her
stellen en daarmee tevreden zou zijn. Zelf
„vernieuwer'' zijnde, in de eerste plaats
in dien zin dat ik geloof, dat wij deel uit
moesten gaan maken van een nieuwe,
waarlijke aaneensluiting van volken in
Federale Unie, dat wij met alle kracht
daarnaar moeten streven en dat dit vraag
stuk het welslagen van andere vernieu
wingsplannen van zich afhankelijk maakt,
ben ik toch minder ongeduldig dan zij.
Ook wil mij voorkomen dat er een misver
stand is. Velen schijnen niet te begrijpen
hoeveel herstel vereischt wordt eer men
een grondslag voor vernieuwing heeft. De
Commissaris der Koningin in Noordhol
land drukte dat op den feestavond van
Haarlems 700-jarig bestaan in een kort
maar beslist woord uit, toen hij zeide dat
wij in menig opzicht het peil van 1940 nog
lang niet bereikt hebben.
Natuurlijk wordt niet het materieele
herstel bedoeld. Dat vordert naar omstan
digheden snel. Buitenlanders hebben er
zelfs hun groote bewondering voor geuit.
In Amerika en Engeland is men van mee
ning dat wij ons in materieelen zin snel
ler herstellen dan eenig ander volk in
Europa. Maar er is meer noodig dan dij
ken repareeren, polders droogleggen, lan
derijen opnieuw in cultuur brengen, hui
zen oplappen, spoor- en tramwegen regel
matig laten functioneeren, nieuwe boomen
planten en de straatverlichting weer in
werking brengen. En zijn dingen, die zelfs
nog belangrijker zijn dan de hervatting
van den arbeidNn zooveel bedrijven.
Het geestelijk herstel, dat tot geestelijke
vernieuwing moet leiden, vordert minder
goed. Dit wekt de bezorgdheid van velen.
Dat het noodig blijkt een strijd te voeren
voor het herstel van rechtszekerheid in
ons land en dat zoo menigmaal Duitsche
methoden en Duitsche begrippen worden
geïmiteerd, is onrustwekkend. Dat bij ve
len zoo weinig inzicht bestaat in de hooge
waarden en de leidende beginselen van de
democratie is het eveneens. Dat een aan
tal menschen, na de gebeurtenissen in be
zettingstijd, maar domweg blijft door-
knoeien nu ons eigen bewind hersteld is,
dat zooveel fraude voorkomt zelfs in ons
eertijds zoo betrouwbare ambtenarencorps,
is benauwend. Het ware te wenschen dat
de processen tegen de oorlogsmisdadigers,
behalve min of meer interessante lectuur,
dit veel grootere voordeel opleverde, dat
veel menschen eindelijk eens inzagen dat
alle methoden, die door het régime van
die lieden zijn toegepast, voor ons verwer
pelijk zijn. Niet alleen hun misdaden maar
ook hun geheele levenshouding en opvat
tingen waren verkeerd, minderwaardig, in
strijd met de beschaving en wat het ergste
is: anti-Christelijk.
Er zijn ook een verruwing van zeden
en een zekere gevoelloosheid tegenover
het leed van anderen merkbaar. „Ik hoop,
dat wij nu nog beseffen, hoe diep wij
bezig zijn te zakken", schrijft dr. W. Ban
ning in een artikel in Tijd en Taak. „Het
gevaar van besmetting met onaandoen
lijkheid vindt in de gemoedsgesteldheid
van de overgroote meerderheid van ons
volk een gunstigen voedingsbodem. Wij
zijn in menig opzicht hard en onbarm
hartig geworden en hebben ons afgesloten
voor het groote leed. De vernietiging van
zooveel millioenen menschenlevens hoort
nu eenmaal bij een oorlogWij decla-
meeren er op z'n best over, lyrisch,
dramatisch of stichtelijk, maar pantseren
ons tevens, om er niet aan kapot te gaan."
De schrijver herinnert eraan dat wij in
den verzets-strijd gedragen werden door
de overtuiging, dat men wel menschen
kan dooden maar niet de waarheid, die zij
belichamen. Wij konden ons daarbij zelfs
beroepen op het Evangelie: Christus kon
men dooden, maar zijn Boodschap leeft.
Nu ziet hij allerlei anti-fascisten, die hun
leven in deze zekerheid hebben gewaagd,
dwars daartegen in redeneeren: het Nazi
dom woet worden uitgeroeid en dus moeten
de dragers van deze overtuiging worden
gedoodalsof zoo een ideologie wordt
overwonnen! Psychologisch noemt hij dit
niet onbegrijpelijk. Maar voor ons volk als
geheel is het gevaarlijk. Het is namelijk
deze gesteldheid, die een nieuw fascisme
voorbereidt. „Wij zijn daar," zegt ds. Ban
ning woordelijk, „naar mijn meening hard
mee bezig." En hij betoogt dan dat dit
onder andere namen, met andere leuzen
en onder andere leiders zou komen, maar
daarom niet minder gevaarlijk zou zijn.
Hij constateert ook de neiging om groote
problemen maar te vereenvoudigen, te
„denken in zwart en wit", om bijvoorbeeld
te dazen over een onderwerp als annexatie
zonder eenig benul van de geweldige tech
nische, economische en zedelijke moei
lijkheden, die eraan vast zitten. Hij uit de
meening, dat bij de groote verarming van
ons werelddeel de gevaren voor een nieuw
fascisme nu veel grooter zijn dan na 1918.
Hij eindigt met naar het Evangelie terug
te wijzen en naar de volstrekte gehoor
zaamheid aan de brandende, heilige liefde,
die van dat Evangelie uitstraalt.
Het is hard noodig dat wij ons bezinnen
«P meer dan het maierteele herstel, dat
D© proc.-fiscaal bij liet Bijz. Gerechtshof in Den Haag heeft naar te ver
wachten whs de doodstraf tegen Mussert geëischt. Bij liet hooren van dezen
cisch viel er op het gelaat van den beklaagde geen bijzondere ontroering of ont
hutsing waar te nemen. Vlak vóór dezen eisch zorgde de proc.-fiscaal voor d e
sensatie van dit proces toen hij de volgende woorden sprak: „Hij. die ten opzichte
van hen die onze vijanden waren spreekt van begrijpen - verzoenen - vriend
schap - bondgenootschap, begaat een misdaad tegen zijn volk. Hij mag nu Mussert
lieeten of de Geer". Hieruit valt wel op te maken, dat er een proces tegen den
zoo even genoemden oud-premier op komst is.
Mr. Zaayer, procureur-fiscaal, begon
met te constateeren dat de bestraffing
van Mussert even onverbrekelijk is ver
bonden aan het einde der bezetting als
de terugkeer der Koningin onverbreke
lijk was met de bevrijding van ons land.
Een snellere berechting was mogelijk ge
weest, maar spreker heeft van de voor
bereiding meer werk gemaakt dan strikt
genomen noodzakelijk was. Het is voor
hem niet uitsluitend het proces tegen den
leider der N.S.B., doch tegen de geheele
N.S.B. geworden. Dit beeft hem gedwon
gen veel documentatiemateriaal te ver
zamelen, dat een interessant beeld
geeft van de rol, wleke de N.S.B. in de
afgeloopen jaren heeft gespeeld.
Mussert's wensch was: een groot Neder-
landsch rijk. met Indië georiënteerd op en
verbonden met Duitschland. Van annexa
tie van Nederland door Duitschland was
hij een tegenstander. In zooverre moet
men zeggen, dat de politiek, die hij
voerde, inderdaad Nederlandsche politiek
was, maar men moet verstomd staan over
de naieve manier,-.waarop hij zich in de
armen van Duitschland wierp, zonder te
weten of hetgeen hij wenschte ook strook
te met wat Duitschland begeerde. Ware
het niet, dat dit de natuurlijke conse
quentie was van zijn geestelijke oriën
teering, van de overgave bij voorbaat aan
wat er van Duitsche zijde zal worden ge
decreteerd, mits hij er maar een rol
bij kan spelen. Zijn „Nederlandsche poli
tiek" was er alleen een, op den grondslag
van de a priori vaststaande onderworpen
heid aan Duitschland.
Mussert brak de brug naar het verleden
af door zijn verloochening van het Ko
ninklijk Huis op 5 Juni 1940. Hij noemde
Koningin Wilhelmina de laatste der re-
geerende Oranjes. Hierop besprak mr.
Zaayer uitvoerig de aanteekeningen van
Mussert inzake de besprekingen, welke hij
op het kasteel Oud-Wassenaar hield naar
aanleiding van de reis van Seyss Inquart
en Schmidt naar Berlijn ter regeling van
de verhouding NederlandDuitschland
en van het bestuur in Nederland. De be-
het geestelijke herstel èn de geestelijke
hernieuwing ons aller toewijding winnen.
En dat wij beseffen dat doodvonnissen de
wereld niet zullen bevrijden van den geest,
die de veroordeelden tot hun wandaden
bracht. De doodstraf waar wij vroeger in
groote meerderheid tegen waren en die nu
een meerderheid zekere voldoening schijnt
te schenken, ruimt slechts wat individuen
op, die toch afgedaan hebben. Maar niet
den boozen geest. Dien te bestrijden is een
andere, veel meer eischende taak. Om die
te volvoeren moeten wij hooge beginselen
erkennen en naleven en beginnen met al
datgene op te ruimen, dat uit den Nazi
geest voortkomt. Want, zooals Ley dat
erkend heeft in zijn afscheidsbrief voor
zijn zelfmoord: die was een dwaling. De
zelfmoord van Ley is belangrijker dan de
doodstraffen. R. P.
spreking had de uitwerking op papier van
Musserts plan tot vorming van een bond
van germaansche staten tot gevolg. Een
gemeenschappelijk leger, een gemeenschap
pelijke economie en het geheel onder de
opperste leiding van Hitier, als Ger-
maansch führer, was de korte inhoud van
Mussert's plan.
Moeten wij nu van deze gebeurtenissen
zeggen, aldus mr. Zaayer, dat hier op het
geestelijk landverraad het daadwerkelijk
landverraad is gevolgd, dus het strafbaar
feit is gepleegd? Feitelijk is het zoo ge
weest, dat Mussert, zich eenigszins voor
doende als de vertegenwoordiger van Ne
derland, zonder meer zich aan Hitier on
derwierp, daarbij bescheidenlijk in over
weging gevende, of hij de verhouding tot
Nederland maar niet in den vorm van den
Germaanschen bond zou willen regelen.
Indien dit door een willekeurig particulier
zoo was gedaan, zou men het een onschul
dige en onschadelijke klucht kunnen noe
men.
(Vervolg op pag. 3).
Inayat Khan:
De mislukking komt als de
wil zich overgeeft aan het
verstand; succes daarente
gen als het verstand, de
voorraadschuur der erva
ring, zich overgeeft aan den
wil.
Overbruggingsuitkeering
gedeeltelijk
buiten werking
De minister van Sociale Zaken heeft beslo
ten, de regeling der overbruggingsuitkeering
voor timmerlieden, metselaars, straatmakers
en loodgieters onmiddellijk voor het geheele
land buiten werking te stellen.
Verder is voor verschillende deelen van
ons land voor bepaalde beroepen, de over
bruggingsregeling eveneens buiten werking
gesteld.
Deze buitenwerkingstelling zal zoo spoedig
mogelyk moeten ingaan, maar in elk geval
voor 15 December.
Voor het gebied van 't Gewestelijk Arbeids
bureau te Haarlem zyn genoemd de beroe
pen drukker, zetter, automonteur, bakker,
kappersbediende, schoenmaker, kleermaker
en spinner.
Engeland zal de hulpverleening thans
laten geschieden op de basis van 't HARK-
adoptieplan. Steden in Engeland zullen
zich ontfermen over geteisterde steden in
Nederland.
Binnenkort zullen door de HARK nadere
bijzonderheden worden medegedeeld.
In Amerika heeft men het plan nog
zeker twee jaar voort te ga^n met de hulp
verleening aan Nederland."
De zitting van Dinsdag van het Interna
tionale Militaire Gerechtshof te Neuren
berg behandelde voornamelijk de Duitsche
pogingen om de bepalingen van het Ver
drag van Versailles te ontduiken. In 1937
is er heimelijk een boek, getiteld:
„Duitschlands strijd tegen het verdrag
van Versailles", gepubliceerd, dat den
wederopbouw van de vloot beschrijft.
Tijdens zijn geheime bewapeningscam
pagne heeft de Duitsche staf, blijkens een
verklaring van den beklaagde admiraal
Rader o.m. in Nederland aan den
bouw van duikbooten gewerkt, om aldus
aan de bepaling, dat het duikbootwapen
niet in Duitschland zelf mocht worden
ontwikkeld te ontkomen. Ook de milita-
riseering van de Duitsche burgerlucht
vaart werd besproken.
Schacht in het brandpunt
Het grootste gedeelte van het materiaal,
doof den Amerikaanschen aanklager Al-
derman tijdens de ochtendzitting voorge
dragen, is tegen Schacht gekeerd. Schacht
's de financieele drijfkracht geweest van
Hitler's herbewapening. Schacht wendde
de bij de Reichsbank berustende buiten-
landsche tegoeden aan voor de bekosti
ging van Duitsch oorlogstuig. Een gunsti
ger licht op zijn persoon wordt misschien
geworpen door het feit, dat hij Hitier
waarschuwde, de bankbiljettenpers niet
voor de financiering van de oorlogsuitrus
ting te misbruiken, alhoewel het defini
tieve doel: Duitschland uit te rusten voor
De krauslegging op den Ecregrafhof door Prinses Juliana en Prins Bernhard
een nieuwen oorlog een zware beschuldi
ging inhoudt.
Duitschland bouwde
heimelijk zijn vloot
Toen tegen het einde der ochtendzitting
de herbewapening van de Duitsche vloot
ter sprake kwam, bleek dat Duitschland
sinds 1929 het herstel van zijn onderzee-
vloot nastreefde. Ais bewijsstuk diende
het manuscript van het werk „Historie
der Duitsche vloot 1919-1939". Vooral in
Nederland werden onder het mom van
civiele maatschappijen voor Duitsche re
kening onderzeeërs en onderdeelen ver
vaardigd, en ook in andere landen zette
Duitschland zijn herbewapening ter zee
op. Aan bijna al deze schendingen van het
verdrag van Versailles is de naam Rader
verbonden.
Psychologische achtergronden
Een speciale A.N.P.-verslaggever tee
kent den achtergrond van het Neuren-
bergsche proces in groote trekken en wijst
in zijn betoog vooral op de mede-aanspra
kelijkheid die de groote mogendheden
hebben voor het drama, dat zich voor en
na 1939 h .aft afgespeeld. Jackson, de open
bare aanklager refereert aan deze verant
woordelijkheid, wanneer hij erkent, dat
alle democratieën tot zichzelf het verwijt
moeten richten, dat ze de democratische
krachten in Duitschland niet voldoende
hebben gesteund en het Nazi-beest de ge
legenheid hebben gegeven, zich in het
hart van Europa op te richten en om 'zich
heen te slaan.
Deze nationaal-socialistische geest moet
uit het Duitsche volk gedreven worden,
wil de heropvoeding slagen. De heer-
schersmythe, waarvan het Duitsche volk
eeuwen lang slachtoffer is geweest, moet
worden weggenomen. De te berechten lei
ders zullen hun handelingen met redenen
omkleeden, zij zullen trachten de wereld
goede bedoelingen voor te spiegelen. De
publieke opinie dient echter bij het be-
oordeelen van deze menschen andere
maatstaven aan te leggen dan voor nor
male individuen en op te passen voor deze
psychologische truc.
Tsjecho-Slowakije en
Oostenrijk
Nadat gisteren het „groene" plan tegen
Tsjecho-Slowakije door de Amerikaansche
aanklagers bekend is gemaakt, is men van
daag begonnen met de openbaarmaking
van nog sensationeeler stukken over de
plannen tegen Oostenrijk. Men verwacht
dat het Hof twee plannen te zien zal krij
gen. Het schijnt dat Göring een belangrijke
rol in de Oostcnriiksche zaken heeft ge
speeld, ofschoon de wereld destijds meestal
Von Papen als Hitler's voornaamste hand
langer wat betreft Oostenrijk beschouwde.
Stapels bewijsmateriaal zullen ook deze
feiten documenteeren.