Haarlems Dagblad Singapore: Herstel van orde Deze week Rusland en de U.S.A. De Kieswef Taak van Generaal Christison uitgebreid Dr. van Mook naar ons land Het girale geld Over een vrijgelaten burgemeester. Weerbericht Beklaagden onder den indruk Ook Spanje moest meedoen ROe Jaargang No. 182WH Bureaux: Groote Houtstr. 93 en Soendaplein 37, Haarlem Bureaux: Kennemerlaan 154, Telef. 5437. Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm, 10724 Directeur-HoofdredacteurRobert Peereboom Maandag 10 December 1945 Uitgave Stichtiag Voorlichting Abonnementen: p. week 31 ct. per kwartaal 4. Giro 273107. Tel.: Redactie 10600. Expeditie 14825. ONLANGS is gebleken dat het voor ontwerp tot herziening van de Kies wet, dat de Regeering voor advies aan enkele gemeentebesturen heeft toegezon den, geen belangrijke wijzigingen inhoudt. Dat een ijverige ambtenaar heeft voor gesteld, den naam van de wet voortaan in de wet zelf met een K inplaats van een k te spellen bewijst slechts, dat de peuteraars nog leven. Maar ook een voor gestelde wijziging van wat meer beteeke- nis: de uitbreiding van het kiesrecht tot •de 24-jarigen, zal niemand belangrijk vin den. Volgens de Grondwet zou het kies recht, dat tot dusver bij de 25-jarigen be gonnen is, tot de 23-jarigen Rrii tgebreid kunnen worden. Waarom die er nu nog niet in betrokken worden en het voorstel bij de 24-jarigen halt houdt is niet duide lijk. Misschien vanwege den gulden mid denweg? Of is het geschied, om voor de toekomst nog een uitbreiding van kies recht in voorraad te houden? Maar in de naaste toekomst krijgen wij toch een Grondwetsherziening en dan kan men wel tot 21 gaan, zooals in Engeland. Op dien leeftijd worden de Hollandsche jon gen en het Hollandsche meisje meerder jarig en dat moet toch eigenlijk inhou den, dat zij ook het kiesrecht krijgen. Belangrijker dan de kleine wijzigingen, in het voorontwerp voorgesteld, zijn evenwel de groote die ontbreken. Het blijkt nu dat niet het voornemen bestaat, aan het Noodparlement een wetsontwerp voor te leggen, waarin het funeste kies stelsel der Evenredige Vertegenwoordi ging door een beter wordt vervangen. Dus zullen de Kamerverkiezingen die (hope lijk) in Mei 1946, een jaar na de bevrij ding. eindelijk gehouden zullen worden, weer volgens het oude stelsel geschieden, met al de nadeelen die daaraan verbon den zijn. Onze Haagsche correspondent heeft ter verklaring bericht, dat men niet van E. V. kan afwijken omdat de Grondwet haar voorschrijft. Aangezien men al van zooveel Grondwetsartikelen is afgeweken en een deel ervan zelfs bij Noodrecht formeel buiten werking is ge steld, is het niet zoo gemakkelijk te be grijpen, waarom juist deze bepaling zoo zorgvuldig moet worden ontzien. De vele bezwaren tegen E. V., waar over op deze plaats al bij herhaling ge schreven is, zal ik nu niet opnieuw gaan ophalen. In de toekomst zal het zeker nog gebeuren. Wel moet er ook vandaag aan herinnerd worden, dat het kiesstel sel de grondslag van het parlementair- democratische systeem vormt en dat zijn gebreken het dus in zijn gansche struc tuur schaden. En het schijnt niet over bodig vast te stellen, dat die gebreken in zeer breeden kring als zoodanig herkend zijn en dat dus talloozen de vervanging van het kiesstelsel door een beter wen- schen. Een bond of vereeniging, voor dit doel opgericht, zou ongetwijfeld tiendui zenden leden verwerven. Mocht het noo- dig zijn zoo'n bond op te richten, dan zal hij ook zeker komen. Intusschen wil de toepassing van E. V. bij de komende verkiezingen niet zeggen, dat het stelsel daarmee voorloopig ge handhaafd is. Want binnenkort zal een Commissie voor Grondwetsherziening aan het werk tijgen en die zal ook het kies stelsel in oogenschouw moeten nemen. Komt zij zelf niet met een voorstel tot afschaffing van E. V., hetgeen overigens heel wel mogelijk is te achten, dan zal het toch zeker uit de Tweede Kamer (de toekomstige, in Mei gekozen Tweede Ka mer) worden gedaan. En aan die nieuwe Kamer kan geen lang leven beschoren zijn, want de Grondwetsherziening zal tot het houden van nieuwe verkiezingen nopen. Eer wij weer een parlement heb ben. dat niet alleen door het volk geko zen -is, maar bovendien den normalen zit- tingstijd van vier jaar beleeft, moet er dus nog heel wat gebeuren. Sinds de be vrijding hebben wij nu al gehad: 1. de Nationale Advies Commissie, die de Re geering slechts van raad mocht dienen in de haar voorgelegde onderwerpen en die door gebrek aan gezag, traditie en ervaring weinig heeft uitgericht: 2. het Rompparlement, bestaande uit het over levende en gezuiverde overschot van de vooroorlogsche Kamers, dat slechts mocht beslissen en discussieeren over de wei nige ontwerpen, die de Regeering het voorlegde en eveneens weinig gezag had; 3. het Noodparlement, bestaande uit het Rompparlement met een aanvulling tot de oude parlementaire sterkte (150 leden), waarbij tot veler verbazing en teleurstel ling bleek, dat de aanvulling bijna geheel naar verhouding van de oude partijsterk- ten was geschied. Dit Noodparlement, thans zittende en van volledige parlemen taire bevoegdheden voorzien, is nog be hept met het hoofdgebrek waaraan ook zijn beide voorgangers leden: het is niet door het volk gekozen. Dientengevolge is zijn positie ook niet sterk. Maar bin nen een half jaar zal het vervangen wor den door nr. 4, de eerste na-oorlogsche volksvertegenwoordiging. Wij zullen blij zijn als die er is, maar vele anderen en mij gaat het aan het hart dat zij gekozen zal worden volgens een kiesstelsel, dat gedurende zijn 23-jarige toepassing (van 1917 tot 1940) een mislukking is gebleken. De kans dat wij daarvan verlost raken wordt nu blijkbaar opgeschoven tot nr. 5: het nieuwe parlement dat na de Grond wetsherziening zal optreden. Eer dat er is zullen wij wel in het jaar 1947 beland zijn. R. P. Een gezaghebbende Britschc bron te Batavia heeft verklaard, dat als gevolg van de te Singapore tusschen Mountbat- ten, generaal Christison en dr. Van Mook gehouden conferentie, Britsche en Britsch- Indischc troepen zeer spoedig een begin zullen maken met het herstel van de or de in groote gebieden van Java. Het is noodig, dat hiervoor nog meer troepen naar Java worden overgebracht. Hieron der zullen ook wel Ncderlandsche troepen zijn, maar deze zullen waarschijnlijk al leen gebruikt worden voor politiediensten in de gezuiverde streken. Zij zullen niet aan de eigenlijke operaties deelnemen. De taak van generaal Christison wordt dus uitgebreider dan zij aanvankelijk geweest zou zijn. Nu moet hij niet slechts zorgen voor het ontwapenen en verwijderen der Jappen, de evacuatie van de krijgsgevan genen en geïnterneerden en de handha ving van de hiervoor vereisclite orde. Daarbij komt nu ook het terughalen van de Japansche uitrustingsstukken uit de handen van ieder die ze bezit. Hel doel van het handhaven der orde is „het mogelijk te maken, dat een con- stitufioneele hervorming en een zekere male van zelfbestuur der Indonesiërs bin nen het Koninkrijk der Nederlanden tot stand kan komen en besprekingen daar over gehouden kunnen worden op een ge regelde en wettige wijze zonder vrees of geweld." Dr. Van Mook heeft er inmid dels den nadruk op gelegd, dat de deur voor onderhandelingen nog steeds open staat „en ik zie veel grooter mogelijk heden dan vorige week of weken terug voor een nieuwe en directe samenkomst van Nederlanders en Indonesiërs op kor ten termijn." De hierboven aangehaalde Britsche bron zeide, dat tijdens de conferentie volledige overeenkomst was bereikt. Nadrukkelijk werd verklaard, dat de Engelsche politiek ook verder volgens de verklaring van Bevin zou worden gevoerd, waarbij de souvereiniteit van Nederland in Indië erkend werd. Men verwacht, dat Christi son, die een volledige volmacht bezit tot het herstel van de orde voorzoover de militaire hulpbronnen hem het nakomen zijner verplichtingen mogelijk maken, spoedig nadere opheldering zal ontvan gen over deze verklaring van Bevin. Het zou volgens dezen woordvoerder ook in het voornemen van Christison liggen de stappen te ondernemen, die noodzakelijk zijn voor het nakomen dier verplichtin gen. Christison zou ook van meening zijn, dat de Nederlanders en de gematigde In donesische leiders de komende acties zul len toejuichen. Sjarir is ingelicht. Geallieerden over Sjarir's „regeering" Volgens de Geallieerden is de „regee ring" van Sjarir onbekwaam en bezit zij niet de macht om betere voorwaarden in het leven te roepen, speciaal op econo misch gebied. En juist dit is zeer noodig, daar een hongersnood onvermijdelijk is, omdat de sawahs slechts voor 50 zijn beplant. Sjarirs kabinet zou In dit opzicht alle krachten inspannen en de Geallieer den reeds om hulp hebben verzocht. De details van deze hulp worden nu door een Britsche en Indonesische staf uitge werkt. De Nederlanders zijn hierbij tot nu niet betrokken, omdat zij door de staking der Australische havenarbeiders in hun aanvoer groote moeilijkheden ondervin den. De voedselsituatie is bijzonder cri- tiek in Soerabaja, waar nog slechts 4 we ken voedsel is voor 400.000 menschen. Sjarir heeft twee koeriers gezonden naar het gebied ten Z. van Soerabaja en naar Oost-Java om daar beslag te leggen op rijstvoorraden. Alleen zij, die Indonesië willen verla ten, zullen worden geëvacueerd, men heeft echter met een groot gebrek aan seheepsruimte te kampen. Een gedeelte van de Amboneesche troepen zal scheep gaan naar Amboina, anderen zullen ge plaatst worden op Sabang, Banka en Bil- liton. Twee groepen blijven te Batavia geconcentreerd. Republikeinsche reactie De republikeinsche reactie over 'het hier vermelde kan volgens ANP-Aneta het beste worden beschreven als een stemming van een gelatenheid. Men be perkt zich tot de opmerking, dat deze ontwikkeling niet onverwacht is geko men. De kansen op succes van recht- streeksche besprekingen met de Neder landers acht men in deze kringen niet zeer bemoedigend. Tezelfder tijd lijken zij zich evenwel niet geheel en al te heb ben teruggetrokken „in afwachting van zulk een bijeenkomst." De vitale kwestie is hoe de extremisten op de conferentie zullen reageeren. Men verwacht, dat Sja rir heden een verklaring zal afleggen. De „Oranje" zal vermoedelijk 12 Dec. met 1200 passagiers naar Nederlan-' ver trekken. Het schip heeft als eindhaven Southampton gekozen, waar het eind De cember verwacht wordt. De passagiers zullen aldaar ontscheept worden en via Londen naar Nederland reizen Officieel is bekend gemaakt, dat dr. van Mook op Woensdag 12 Dec. met een vlieg tuig van Batavia naar Nederland zal ver trekken. Dr. van Mook heeft in een pers conferentie verklaard, dat alle geruchten, dat hij was teruggeroepen, van eiken grond ontbloot waren. Zijn reis zal slechts van korten duur zijn en de bedoeling er van is, dat de Nederlandsche regeering een duidelijker beeld krijgt van den toe stand dan door telegrammen kan worden gegeven. Het zou misschien ook noodza kelijk zijn in den Haag besprekingen te voeren vanwege de a.s. conferenties met de Indonesische leiders. Helpt daarmede de Stille Armen Met het girale geld kunt u een goed werk doen. Bestem er een gedeelte van om den nood der Stille Armen te verlich ten. Indien u ons (bureaux Groote Hout straat 93 en Soendaplein 37) uw overschrij ving op de Giro-rekening van Haarlems Dagblad (273107) doet toekomen, kunnen wij de gave in onze lijst verantwoorden. De Armenraad is in staat dit girale geld voor dit doel in contanten vrij te krijgen* Armen nog vóór Kerstmis een Kerstgave te doen toekomen. Contante giften zullen wij gaarne aan onze bureaux in ontvangst nemen. Er zijn reeds verschillende giften inge komen. In ons volgend nummer geven wjj de eerste verantwoording. Het comité De secretaris van den Armenraad deelt ons heden mede, dat in hei comité voor de inzameling voor de Stille Armen nog zit ting hebben genomen de heeren J. H. Hart man, Ds.H. C. Beker, E. Loeb en W. van Willigen. Het A.N.P. meldt uit Bergen op Zoom: De uitspraken van het Bergen op Zoom- sche tribunaal inzake den ex-burgemees ter van Wouw. die in vrijheid werd ge steld, heeft te Ossendrecht, waar hij de bezieler en de vader der N.S.B. is ge weest, groote beroering gewekt. Naar aan leiding van deze uitspraak heeft de dorps commissie der Ossendrechtsche politieke recherche een open brief gericht aan het tribunaal, waarin zij verzocht de uitspraak te herzien, ofwel indien herziening on mogelijk is de vonnissen ten aanzien van de andere N.S.B.-ers uit Ossendrecht te wijzigen en alle andere geïnterneerde N.S.B.'er.s uit deze gemeente onverwijld in vrijheid te stellen. Stijgende temperatuur Geldig tot Dinsdagavond: In het Z.O. van het land temperatuur om het vriespunt, meest zwaar bewolkt. Aanvankelijk nog lichte neerslag, zwakke wind. In het overige gedeelte van het land lichte dooi, meest zwaar bewolkt, geen neerslag van beteekenis zwakke tijdelijk matige N.W. wind. De opeenstapeling van bewijzen, waarmee de Britsche prosecutie die der Amerikanen tracht te evenaren, trof de beklaagden in het Neurenbergsche proces kennelijk diep. De gezichten in de beklaagdenbank betrokken meer en meer, naarmate het snelvuur van bezwarend materiaal toenam tijdens de zit tingen van de vorige week. De plannen van de Duitsche oorlogsdrijvers zijn aan den dag getreden en steeds weer valt de infame wijze van verdragschending op, die onder den naam „Fall Gelb: Fall Bar- Nederlaiidselie gemterneerdeu arriveer en te Melbourne op de „Oranje- fontein". Een groep Nederlandsche kinderen op het dek van de „Oranje- fontein" na aankomst te 3Ielbounie. Zij waren met hun moeders en lil sommige gevallen met hun vaders geïnterneerd in Japansche gevangen kampen en zullen eenigen tijd in Australië vertoeven om te herstellen van de in deze kampen doorstane ellende. (P.) barossa, Plan Marita" en hoe de vele ander® misdadige neigingen van Hilier-Duitschlamfe mogen heeten, in Berlijnsche kringen wer den voorbereid.. De Balkan en Griekenland zijn Zaterdag aan de orde gekomen, en men verwacht ook over deze agressies een overstelpende hoe» veelheid bewijsmateriaal. De Duitsche plan nen met Spanje en in het bijzonder met Gibraltar komen nog te berde. De Italiaan» sche houding moet worden ontmaskerd^ kortom het geheele duivelsche spel, zoo ge» raffineerd door het Nazidom geënscèneerd en ten tooneele gebracht, met alle misdadige requisieten. zal aan het schandbord gena geld worden. Deze week zal den aanval op de Sovjet- Unie naar voren brengen, waarnaast ook de Germaansche bedoelingen ten opzich te van de Vereenigde Staten door den Amerikaanschen assistent aanklager Alderman zullen worden besproken. Het Kerstreces, waartoe na veel heen en weer gepraat besloten is, zal natuurlijk eenige vertraging in het Neurenbergsche proces veroorzaken. Beperking van pleidooien President Lawrence heeft heden mede gedeeld, dat aan elk der verdedigers na het beëindigen van de bewijsvoering slechts één spreekbeurt zal worden toege staan. In een order van 12 November 1940, mede- onderteekend door Jodl, zeide Hitier, dat er politieke stappen gedaan waren om Spanje spoedig in den oorlog te brengen. Duitsch- land zou dan „intervenieeren". Volgens difc plan, in code „Felix" genaamd, zou Duitsch- land zich meester maken van Spanje eis Portugal om de Straat van Gibraltar te kun nen sluiten. Officieren in burger zouden de acties voorbereiden. Van Algeciras uit zou de aanval op Gibraltar worden ingezet, waar na de luchtmacht op de Spaansche vlieg velden zou neerstrijken en de toepen zouden binnentrekken. Ingeval Engeland in Portugal wilde landen, zou een speciale legergroep dit verhinderen. Bij dit alles rekende Hitier op de hulp der Spanjaarden, niet op die vaas de Italianen. Ondanks deze gigantische plannen bleef hij echter de invasie in Engeland in het voor jaar van 1941 het belangrijkste achten. Hü hoopte tevens op het meedoen van Frankrijk aan de zijde van de As in datzelfde jaar.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1945 | | pagina 1