Haarlems Dagblad
Luchtaanval op Javaansch dorp
De Stille Armen
De Doodstraf
Japans grootgrondbezit
verdwijnt
Herstel der
Spaansche Monarchie?
Kwestie
in beslissend stadium
Hef woord is aan,
80e Jaargang No. 18202
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
Bureaux: Kennemerlaan 154,
Telef. 5437.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom
Dinsdag: tl December 1945
Uitgave Stichting Voorlichting
Abonnementen: p. week 31 Ct.
per kwartaal 4.
Giro 273107.
Tel.: Redactie 10600. Expeditie 14825.
RUIM tachtig Amsterdamsche advoca
ten hebben op initiatief van hun Orde
vergaderd en hun meening uitgesproken
over de doodstraf. Er werden hun drie
vragen voorgelegd, waarover schriftelijk
gestemd werd. Het resultaat werd door
den Raad van Toezicht en Discipline aan
de Regeering medegedeeld. Wij hebben
het gisteren al vermeld, maar ik herinner
hier even aan de vragen en de uitkom
sten van de drie stemmingen.
Onbeperkte weder-invoering van de
doodstraf werd verworpen met 82 tegen
6 stemmen en één blanco.
Tijdelijke toepassing van de doodstraf
bij misdrijven, gedurende den bezettings
tijd begaan, werd verworpen met 49 tegen
33 stemmen en 7 blanco.
Een verzoek aan de Regeering, om uit
gesproken doodvonnissen niet ten uitvoer
te doen brengen, alvorens de Staten-Ge-
neraal de invoering van de doodstraf
zuilen hebben bekrachtigd, werd aange
nomen met 65 tegen 21 stemmen en 3
blanco.
Van deze uitspraken van de Amster
damsche balie zullen velen met belang
stelling kennis hebben genomen. Mis
schien zullen sommigen er verkeerde ge
volgtrekkingen uit hebben gemaakt. Ten
aanzien van de laak van advocaten is
immers in dezen tijd al zooveel misver
stand gebleken. Het schijnt dus nuttig
om op te merken, dat zij geen menschen
zijn die zich tegen het straffen als zoo
danig kanten en dat zij evenmin een cate
gorie vormen, die zich door bijzondere
teerhartigheid of sentimentaliteit onder
scheidt.
Wat het Amsterdamsche antwoord op
de eerste vraag betreft herinner ik eraan,
dat in September 1870 de doodstraf in
Nederland werd afgeschaft. Zij bleef
alleen gehandhaafd voor militaire mis
drijven in oorlogstijd: te berechten dus
door krijgsraden. De regeering in Lon
den voerde haar tijdens de bezetting van
ons land weer in bij Koninklijk Besluit
en alleen voor tijdelijke toepassing bij
misdrijven, in den bezettingstijd ge
pleegd. Het parlement en daarmee het
volk hebben zich dus niet over de weder
invoering kunnen uitspreken. Nu staan
wij voor het feit van de uitvoering. Want
de Bijzondere Raad van Cassatie heeft
het eerste doodvonnis, dat tegen Max
Blokzijl, bekrachtigd. Alleen de kwestie
van gratie hangt nog.
Vraag II geldt den huidigen toestand.
Terwijl de oude afkeer van de groote
meerderheid van het Nederlandsche volk
jegens de doodstraf zich toont in de be
antwoording van vraag I blijkt uit het
tweede antwoord, dat een groote min
derheid zich vóór de tijdelijke toepas
sing op misdadigers uit den bezettings
tijd verklaart. Sommige menschen zal het
wel verbazen, dat deze minderheid geen
meerderheid is. Het feit blijkt evenwel,
dat onder de Amsterdamsche advocaten
60% ook onder deze omstandigheden
tegen de doodstraf is. Meer menschen
zouden het met deze meerderheid eens
zijn als zij zeker wisten, wat er eigenlijk
met de veroordeelde politieke gevange
nen gebeuren gaat. Het deportatie-plan,
ook van regeeringszijde te berde ge
bracht, heeft instemming bij zeer velen
gevonden. Hoe staat het daarmee? Het
zou onderzocht worden, maar wij hebben
er sindsdien niets meer van vernomen.
Het geheele vraagstuk van de politieke
gevangenen en dat van de zuivering en
de rechtszekerheid in het algemeen
schreeuwen om oplossing. Wat is de
vaste lijn? Welke koers gaat men vol
gen? Groote onrust en onzekerheid heer-
schen omtrent deze toestanden in het ge
heele land.
Het is dan ook zeer begrijpelijk, dat
bij de beantwoording van vraag III een
groote meerderheid zich voor een uit
spraak van de Staten-Generaal betref
fende sanctioneering van de doodstraf
heeft verklaard. De huidige Staten-
Generaal zijn helaas niet door het volk
gekozen. Ten aanzien van een deel er
van is dat tien jaar geleden wel ge
schied, maar die keuze moet als ver
ouderd gelden. Toch zou men gaarne het
oordeel vernemen van een college, dat
bestaat uit bekwame menschen, die den
bezettingstijd in Nederland hebben door
gebracht en wier tijdelijke taak het
in elk geval is, als volksvertegenwoor
diging op te treden. Al geldt het maar een
tijdelijke toepassing en al betreft het
zulke misdadigers als Blokzijl, van Ge-
nechten enzoovoorts, tegen wier funest
beleid de samenleving voor immer bevei
ligd moet worden, de toepassing van de
gerechtelijke doodstraf is geen kleinig
heid. Men moet haar ook los van de
betrokken personen kunnen zien.
Evenwel kan men niet ontkomen aan
de vraag: welke waarborgen zouden ge
geven kunnen worden, dat zij voorgoed
onschadelijk voor de samenleving zouden
zijn, als de doodstraf niet op hen werd
toegepast? Recente voorvallen met wapen
smokkelarij in het kamp te Schoorl en
ontdekking van wapenvoorraden nabij de
Harskamp hebben indruk gemaakt; op
heldering en openbaarheid in deze zaken
zijn dringend gewenscht.
Anderzijds schijnt het dringend noodig,
dat het Noodparlement zich ten spoedigste
met het geheele vraagstuk der zuivering,
zich daarbij niet bepalend tot de politieke
gevangenen, bezighoudt en van haar recht
tot interpellatie van de regeering gebruik
maakt. R. p.
Zestien Engelschen
en Britsch-lndiërs
in hinderlaag gesneuveld
Tijdens een aanval op een gemotoriseerd
convooi, dat van Batavia naar Bandoeng
trok, zjjn 16 Engelschen en Br. Indiërs
door Indonesiërs gedood. Dertig Br. In
diërs liepen verwondingen op. Onder de
dooden was een Engelsch officier en een
Engelsch soldaat.
Het convooi was Zondagochtend uit Ba
tavia vertrokken. Het ondervond eerst
moeilijkheden in Tjibadak. maar het
grootste deel zag kans dien dag tot Soeka-
boemi te komen. Een detachement der
achterhoede wist echter pas Maandag die
plaats te bereiken.
Als represaille voor het gebeurde heeft
de R.A.F. na de bevolking tijdig te hebben
gewaarschuwd, een luchtaanval uitgevoerd
op Tjibadak. dat met den grond gelijk ge
maakt werd. De aanval werd uitgevoerd
door 13 bommenwerpers. Bovendien wer
den nog bommen geworpen op speciale
doelen, die in brand geraakten.
Sjarirs reactie op Singapore
Sjarir heeft vandaag verklaard, dat „in
dien de Britten pogen recht en orde te
herstellen door geweld, alle Indonesiërs
naar beste vermogen weerstand zullen
bieden". Sjarir deed deze mededeeling
zonder eerst de verklaring van Christison
af te wachten, welke deze had toegezegd.
Sjarir verklaarde o.m. nog: „Indien
onze onafhankelijkheid wordt aangeval
len, zullen wij gedwongen zijn weerstand
te bieden. Indien de Britten meer troepen
aanvoeren en dientengevolge gevechten
op groote schaal beginnen, zullen alle In
donesiërs er tegen in verzet komen. Men
heeft ons te verstaan gegeven, dat het
verwijderen van al de zgn. extremisten de
weg zal banen naar vreedzame besprekin
gen tusschen de Nederlanders en de zgn.
gematigden. Dit zal waarschijnlijk een il
lusie blijken te zijn. Er kunnen geen
vreedzame besprekingen gevoerd worden
als men bloed laat vloeien in Indonesië."
Aan de Japansche regeering is bevel
gegeven het grootgrondbezit af te schaf
fen. De grond zal verdeeld worden onder
de kleine boeren, die in staat gesteld
moeten worden deze tegen redelijke prij
zen te koopen. Deze maatregel, welke van
vérstrekkende beteekenis zal zijn voor de
toekomstige structuur van de Japansche
maatschappij, zal meer dan de helft van
het Japansche volk bevrijden van een toe
stand van slavernij.
Uitstapjes voor politieke
gevangenen
Heel erg gemoedelijk was wel, dat vijf
politieke gevangenen uit het Kruithuis te
Halfweg van hun bewakers permissie kre
gen om een kopje koffie bij hun respectie
ve vrouwen te gaan drinken. Na afloop
werden zij op vastgestelde plaatsen door
de bewakers 'weer verzameld en naar het
kamp teruggebracht. De P.O.D. te Heem
stede, die van deze feiten toevallig op de
hoogte kwam, schrijft het gebeurde toe
aan de totaal onvoldoende bewaking in
dit en dergelijke kampen. De algeheele
veiligheid zal pas verzekerd zijn, wanneer
de bewaking in handen van de Gezags-
troepen komt.
Europeesche gevangenen
Naar A.N.P.-Aneta uit betrouwbare bron
te Batavia verneemt, zijn ongeveer drie
duizend Europeanen, Ambonneezen en
Menadoneezen te Pekalongan in gevan
genschap. Zij leven daar in ellendige om
standigheden. Ook te Tegal en Cheribon
worden Europeanen en Indonesiërs, die
den Nederlanders trouw gebleven zijn,
door Indonesiërs gevangen gehouden.
Indonesische strijdkrachten, die hoe
langer hoe agressiever worden, hebben
aanvallen gedaan op R.A.F,-barakken in
Kramat. Ze maakten gebruik van gewe
ren, machinegeweren en handgranaten,
maar hun pogingen, de barakken met
fakkels In brand te steken, mislukten.
Mannen moeten op 3ava
blijven
Op last van het Ned. Indische departe
ment van oorlog is het thans aan alle
mannen tusschen de 18 en 55 jaar verbo
den Java te verlaten. De Nederlandsche
militaire autoriteiten te Bandoeng zijn,
met toestemming van de Engelschen, be
gonnen met de registratie van alle Euro
peanen, Indo-Europeanen, Amboneezen,
Menadoneezen en Timoreezen in den leef
tijd van 18 tot 55 jaar, met het oog op hun
latere inlijving bij het Kon. Ned. Ind.
Leger. Reeds is de medische keuring van
recruten begonnen in een tempo van 100
per dag.
United Press verneemt van gezagheb
bende zijde dat de pogingen tot herstel
van de Spaansche monarchie snel hun
climax tegemoet gaan, daar de betrekkin
gen tusschen Don Juan en Franco in een
beslissend stadium zijn getreden.
Terwijl de republikeinen wanhopige
pogingen doen om de Westersehe mo
gendheden over te halen de diplomatieke
betrekxingen met Franco te verbreken,
waarbij dan het Franco-regiem onwettig
verklaard zou moeten worden en wettig
niet in staat om de macht aan de monar
chie over te dragen, hebben ook de roya
listen niet stil gezeten. Zooals bewezen
wordt door Herrera's recente bezoek aan
het Vaticaan, kunnen zij op steun van de
kerk rekenen, terwijl zij verder de Fran-
sche en Britsche verzekering hebben ge
kregen dat het breken met Franco uitge
steld zal worden, om een wisseling van
het regiem te bewerkstelligen. Deze ver
zekering werd verkregen gedurende het
bezoek dat Don Juan's adviseur Lotez
Olivan aan Londen bracht. De royalisten
hebben thans de zaak op de spits ge
dreven door een delegatie naar Madrid te
zenden met een ultimatum aan Franco
waarin verzocht wordt onmiddellijk de
macht over te geven, teneinde de instel
ling van een „Derde Spanje" op repu-
blikeinsche basis te vermijden.
Tegenover dit ultimatum gesteld, ziet
Franco zich gedwongen onmiddellijk zijn
geheele politiek te herzien en ook de
plannen voor de conventie van den Na-
tionalen Raad der Falange op te geven.
Hoewel de royalisten overtuigd zjjn dat
Franco nog altijd van plan is de macht te
behouden, gelooven goedingelichte Spaan
sche kringen dat thans uiterst belangrijke
ontwikkelingen op handen zjjn. Het is
bekend dat Franco een „eervol aftreden"
gegarandeerd is en tevens is bekend, dat
Don Juan alle voorbereidingen voor een
mogelijk vertrek heeft getroffen.
Kinderen van Nederlandsche- en Indonesische geïnterneerden, die meer
dan 31/? jaar onder de Japansche bezetting geleden hebben, in liet Jahorc.
Bharn ziekenhuis waar zij herstellende zijn van doorstane ontberingen.
(r>
Chesterfield:
De dwaze begrippen van
een man, die in een systeem
gevangen zit en de wereld
niet kent, stellen het geduld
van iemand, die de wereld
wel kent, op een zware
proef.
Het eerste slachtoffer
Gisterenmiddag waagde een jongen van
13 jaar zich op het ijs van den Klopper-
singel te Haarlem. Zijn moeder riep hem
terug, waarop hij omkeerde, doch onge
veer 8 meter van den kant door het ijs
zakte. Een voorbijganger trachtte vergeefs
hem te redden; aan een buurman van den
drenkeling gelukte het het knaapje naar
boven te brengen. De pogingen om cle
levensgeesten weer op te wekken, die drie
uur duurden, mochten niet meer baten.
Er kan niet genoeg gewaarschuwd worden
tegen deze waaghalzerij, die niet alleen
levensgevaar voor de onvoorzichtigen op
levert, maar eveneens voor de vele ande
ren, die er hun leven voor in de waag
schaal moeten stellen.
Meer dan 1000
hopen op een Kerstgave
Bij de laatste inzamelingen voor de
Stille Armen in Haarlem en omgeving
hadden wij zoo vertelde ons mr. R.
Bakhuizen v. d. Brink, voorzitter van
den Armenraad meer dan 1000
adressen, die voor een Kerstgave in
aanmerking kwamen. Wij weten nog
niet hoeveel het er nu zullen zijn,
maar onze voorbereidingen wijzen er
op, dat het aantal in de oorlogsjaren
niet verminderd is. Integendeel.
Ongetwijfeld zijn er vrij veel Stille
Armen die de ellende van den oorlog
niet hebben doorstaan. Juist onder die
groep zijn er velen geweest die aan
honger en koude bezweken zijn. Het
waren geen menschen die bij „Winter
hulp" aanklopten! In de oorlogsjaren
is te Haarlem wel door het Fonds voor
Bijzondere Nooden nog een en ander
voor de Stille Armen gedaan, maar
alles moest clandestien geschieden. De
Duitschers hadden het fonds ontbon
den, doch nu werkte een clandestien
bestuur door met een clandestiene kas!
Natuurlijk kon die hulp niet alle leed
verzachten.
De Stille Armen die den oorlog over
leefd hebben zijn Stille Armen geble
ven. Alleen is de nood van velen hun
ner nog gestegen, omdat met de be
perkte middelen waarvan zij moeten
bestaan, nu nog minder gedaan kan
worden dan vroeger. Het leven is im
mers belangrijk duurder geworden.
Die omstandigheid maakt ook juist,
dat velen die vóór den oorlog nog vrij
behoorlijk konden bestaan, nu het
leger der Stille Armen zijn komen
vergrooten. Ik denk zoo vervolgde
mr. Bakhuizen v. d. Brink aan een
bejaard echtpaar, dat met een pen
sioentje van 20 gulden vóór den oorlog
nog net kon rondkomen. Nu is dat
evenwel absoluut onvoldoende. Er
blijft, als er eerst wat voor huur en
andere vaste lasten af is, niet eens
voldoende over om op alle bonnen van
de Distributie levensmiddelen, brand
stof, enz. te koopen. Aan textiel of
schoenen is natuurlijk in het geheel
niet te denken.
Een tweede groep nieuwe Stille Ar
men is ontstaan doordat vele kleine
zelfstandigen nu geen bestaan meer
hebben. Het zijn kleine baasjes die in
den oorlog nog net genoeg werk had
den om aan den gang te blijven. Nu
de oorlog voorbij is, hadden zij gehoopt
gauw opnieuw aan den slag te kunnen
gaan, maar zij zitten zonder materia
len. Geen materialen geen werk.
Geen werk geen verdiensten.
Dan denk ik ook aan die oude dame
die in een groot huis woont, alleen
met haar vele zorgen. Het familie
kapitaal is verdwenen. Nu is zij bezig
haar meubilair uit te verkoopen om
van dag tot dag haar bestaan te rek
ken. Dat duurt zoo al een heelen tijd.
het huis wordt steeds leeger.
Zoo zou ik kunnen doorgaan.
In zulks gezinnen zal een Kerstgave
een lichtpunt zijn. Maar wij zijn over
tuigd zoo besloot mr. Bakhuizen v.
d. Brink dat nu het leven zoo veel
duurder geworden is, de Kerstgave
grooter moet zijn dan in vroeger jaren.
Ik wijs daarop in de hoop dat ieder
die een bijdrage voor de inzameling
wil geven, daarmee rekening kan hou
den. Het aantal Stille Armen is niet
verminderd, de Kerstgave moet hooger
zijn, dusWij hopen dat wij in
deze verwachting niet beschaamd wor
den.
Voor de eerste verantwoording van bjj
ons blad binnengekomen giften zie men
pag. 3.