Haarlems Dagblad
Se Tlazi-het
Britsche strafexpeditie
tegen Javaansch dorp
Staatsuitgaven.
Huizen in brand, vluchtelingen beschoten
De staking
aan het Christelijk Lyceum
Millioenennota
Het woord is aan...
De autobuslijn
Station-Haarlem-Noord
De Ghetto's stroomen vol
60e Jaargang No. 18205
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
Bureaux: Kennemerlaan 154,
Telef. 5437.
Tel.: Dir.-Hoofdred. 15054. Adm. 10724
I>irecteur-Hoof<lredactour: Robert Peereboom
Vrijdag 14 December 1945
Uitgave Stichting Voorlichting
Abonnementen: p. week 31 ct«
per kwartaal 4.
Giro 273107.
Tel.: Redactie 10600. Expeditie 14825.
DE Regeering overstroomt ons deze
week met haar mededeelingen en
uiteenzettingen. Twee dagen nadat de
minister-president een rede over actueele
vraagstukken had gehouden verscheen
de omvangrijke nota aan de Tweede Ka
mer, „omtrent een aantal punten van
regeeringsbeleid" en de tijd wordt den
Nederlanders amper gegund om dit alles
aandachtig te lezen, laat staan het rustig
te overdenken, want de Millioenen-nota,
regeeringsdocument van traditioneele
faam, maar nooit tevoren van zoo ont
stellende beteekenis, buitelt er overheen.
Het is vanwege deze twee laatste regee-
ringspublicaties dat aan de dagbladpers,
vrij in haar meeningsuiting maar van
overheidswege zwaar geremd in den om
vang van haar bladen (en nog steeds ver
schijnend bij de gratie van een stelsel
van vergunningen) toegestaan is om twee
maal met acht inplaats van vier kleine
pagina's te verschijnen. Wij hopen dat be
langrijke Kamerdebatten, vooral naar aan
leiding van initiatief-voorstellen en in
terpellaties, tot hetzelfde aanleiding zul
len geven.
Nu dan de Millioenen-nota verschenen
is, worde een bespreking daarvan voor
afgegaan door een commentaar op de
kostbaarheid van het huidige staatsappa
raat. En die verbind ik op haar beurt
weer aan de beteekenis van de aangekon
digde belasting-voorstellen.
De regeering verklaart in haar nota
aan de Tweede Kamer, dat de staatsuit
gaven moeten verminderen en nimmer is
deze noodzaak zoo duidelijk geweest als
nu. Er is bepaald dat geen enkele nieuwe
eenheid van organisatie mag worden ge
vormd of een bestaande mag worden uit
gebreid. voordat dit door den minister
raad of den minister van Financiën goed
gekeurd is, ook al zijn de gelden ervoor
op de begrooting aanwezig. Na 1 Januari
zal een uiterst kostbare instelling, het
Militair Gezag, tot het verleden behooren.
Het Bureau Nationale Veiligheid zal in
den loop van 1946 worden opgeheven. En
na deze mededeelingen spreekt de nota
over den Regeerings Voorlichtings Dienst,
maar niet om een aanzienlijke besnoeiing
op dit luxe-apparaat aan te kondigen,
maar om zijn bestaan op den huidigen
voet te rechtvaardigen. Het zal spoedig
blijken dat wij ons zulke dure instituten
niet kunnen veroorloven. Een regeering
ais deze heeft er ook minder behoefte aan
dan eenige vorige, want zij overtreft alle
kabinetten der historie in welbespraakt
heid en in nota's en maait haar eigen R.
V. D. het gras voor de voeten weg.
Vergeleken bij de ontzaglijke apparatuur
van de departementen van Handel en
Sociale Zaken en de Rijksbureaux blij
ven evenwel de meeste diensten ver op
den achtergrond. De Rijksbureaux hebben
bovendien groote nadeelen door hun
stroeve, ambtelijke werking en de rem
die zij uitoefenen op het particulierè be
drijfsleven, welks deskundigen een beter
en vooral economischer beleid zouden
kunnen voeren. Zonder in uitweidingen
te vervallen zou men de regeering op
nieuw willen toeroepen: schakel toch
overal de vakmenschen in! Dat is de eeni-
ga manier, om tot snelle en doeltreffende
resultaten te komen en de staatsuitgaven
meteen te verminderen. Het is temeer
noodzakelijk omdat het ambtelijk appa
raat. in het algemeen gesproken en den
goeden niet te na gekomen, minder effi
cient werkt en minder betrouwbaar is
dan ooit tevoren. Heeft de minister-presi
dent zelf niet, vier dagen geleden, ge-
sproken over den „vruchteloos lijkenden j
strijd tegen een ongekende bureaucratie"? j
Heeft hij in dezelfde rede niet gezegd: I
„Wanneer ik aan het orgaan van de over- j
heid denk dan is het juist het gebrek aan
innerlijke gehoorzaamheid, dat zoo nij- j
pend is"? Wij, op de redactiebureaux.
weten wat hij bedoelt. Brieven vol klach
ten spreken een onmiskenbare taal.
Minister Lieftinck blijkt in de Millioe
nen-nota, die een beter en zakelijker ge
heel vormt dan de algemeene nota aan
de Tweede Kamer, verder gaande toezeg-
gingep omtrent besnoeiing op het over-
heids-apparaat te doen. Hij zal inspecteurs
van de thesaurie bij de verschillende de
partementen te werk stellen, die hem
zullen voorlichten. En hij beroept zich op
de overmaat van personeel, tijdens den
bezettingstijd ontstaan, waarbij de daling
van de prestatie per hoofd toch den schijn
liet bestaan, alsof iedereen nuttig werk
verrichtte. Behalve deze erfenis van den
bezettingstijd vond de huidige regeering
bij haar optreden het dure Militair Gezag
met allerlei bewakings-, opsporings- en
hulpdiensten en verder zag zij zich, voor
uitvoering van haar program, in vele ge
vallen zelf genoodzaakt om nieuw perso
neel in dienst te stellen. Minister Lief
tinck voorspelt, dat de beoogde snelle
liquidatie van de overtollige diensten en
de herziening van de onmisbare zich in
komende begrootingen zullen weerspiege
len. Wanneer komen die begrootingen?
De mededeeling dat „voor alle organen,
welke naar verwachting binnen vijf jaar
kunnen verdwijnen, belangrijk kunnen
worden ingekrompen, een liquidatie-sche
ma zal worden opgesteld", geeft geen
hoopvol uitzicht. Als het particuliere be
drijf snel wil liquideeren past het andere
tempi toe.
De regeering heeft ons bezworen dat
wij produceeren moeten, om den levens
standaard te kunnen verbeteren en wie
zal deze logica aanvechten? Maar zoolang
Een Britsche strafexpeditie tegen Be-
kassi en haar inwoners, die gezamenlijk
verantwoordelijk zijn gesteld voor de re
cente moorden op overlevenden van de
verongelukte Dakota, en voor welke expe
ditie de Geallieerde opperbevelhebber de
geheele verantwoordelijkheid op zich ge
nomen heeft, heeft haar orders Donder
dagmorgen ten uitvoer gelegd. Er heeft
ten aanzien van de expeditie geen over
leg plaats gehad tusschen de Britten en
de Nederlanders.
„Toen ik", aldus de verslaggever van
A.N.P.-Aneta, „Donderdagmorgen boven
het dorp vloog stonden er nog slechts
eenige huizen in brand. Verscheidene
waren reeds geheel afgebrand. Na gedu
rende 35 minuten in onze Beaufighter
rondgecirkeld te hebben, konden we zien,
dat een i» rde deel van Bekassi door brand
was vernield. Wij konden ook verschei
dene honderden dorpelingen bij de brug
over de Kali Bekassi samengehoopt zien,
bewaakt door Britsch-Indische soldaten.
Tanks stonden op de sleutelposities van
het dorp, terwijl verder weg in het veld,
artillerie kon worden waargenomen. De
sterkte der Britten werd geschat op een
bataljon. Naast ons, in de lucht, gaven
twee vliegtuigen dekking aan de Britsche
troepen. De rookzuil was in Batavia zicht
baar.
Hun bemanningen hadden het bevel ge
kregen op actieve verkenning te gaan en
met machinegeweren te vuren op iedere
groep van dorpelingen, die probeerde te
ontsnappen. Bjj onze terugkomst te Kema-
joran, vernamen wjj van de piloten der
vliegtuigen, dat zij Indonesiërs hadden
beschoten, die hetzjj in vrachtauto's, het
zij te voet probeerden uit het dorp weg te
komen.
In het dorp zelf werden Britsche leger-
vrachtauto's met soldaten in de zijstraten
gereden. De soldaten liepen de gebouwen
binnen, die spoedig daarna in vlammen
opgingen. Toen wij heel laag over het
brandende gebied van Bekassi en zijn om
geving gingen, zagen wij kleine groepen
Indonesiërs, die naar de rijstvelden of
langs de spoorbaan wegvluchtten.
De News Chronicle teekent krachtig
g'.jjH
EDELEER C. O. VAN DER PLAS
heeft ontslag uit zijn functie van lid
van den Raad van Ned. Indië gevraagd.
een zoo enorm ambtelijk apparaat, als
thans functioneert, blijft bestaan om de
productie te regelen en den producen
ten eindelooze last en vertraging te be
zorgen zal zelfs deze logica falen. Een
groot deel der bevolking moet producee
ren en een klein deel administreeren. Nu
is het nog omgekeerd.
Nog zwaarder belastingdruk wordt aan
gekondigd. Straks komt minister Lieftinck
met zijn campagne om ons allen tot spa
ren te bewegen. Laat de Staat dan het
goede voorbeeld geven. Dat zal hij moe
ten doen om indruk te maken.
De minister van Oorlog, mr. Meynen,
heeft onlangs verklaard dat hij een vol
maakt georganiseerd leger van beperk-
rten omvang verkiest boven een groot
leger met tekortkomingen en onvoldoen
de geschoold kader. Dit principe behoort
ook te gelden voor het leger der ambte
naren, dat nu veel te groot is en den
minister-president zelf in verzet doet
komen tegen ongekende bureaucratie.
Ook de vredesorganisatie bezit haar le
gers en het is niet minder noodig dat die
goed zijn dan de militaire. Het offer van
zware belastingen moeten wij kunnen
brengen in de overtuiging, dat wij ons
geld niet in een bodemlooze put storten
en er inderdaad herstel en opbouw mee
bereiken. K. P.
protest aan tegen deze actie evenals tegen
de strafmaatregelen tegen een dorp op
Sumatra, waar een Britsch majoor en
een Roode Kruiswerkster vermoord zijn.
Sjarir heeft de berichten, die gewag
maakten van een ontmoeting tusschen dr.
Van Mook en hem. tegengesproken. Hij
voegde er aan toe, dat hij zich naar Den
Haag zou begeven, indien de Nederlan
ders hem dit uitdrukkelijk zouden vra
gen.
Nam' liet einde?
Omtrent de schoolstaking op het Chr.
Lyceum te Haarlem vernemen wij, dat
men het van bestuurszijde ongewenscht
achtte vandaag mededeelingen over deze
quaestie te doen. Men hoopte evenwel zeer
spoedig met een verklaring te kunnen ko
men. Ons is ook ter oore gekomen, dat
alles in het werk wordt gesteld om tot een
oplossing te komen. De kans bestaat, dat
de scholieren morgen weer naar school
zullen gaan en de staking dus zullen be
ëindigen.
De minister van financiën heeft de in
de Troonrede aangekondigde nota be
treffende den toestand van 's rijks fi
nanciën bij de Tweede Kamer inge
diend. Deze Millioenennota dient ter
inleiding van de ontwerpbegrooting
voor het tweede halfjaar 1945, waar
van de stukken binnenkort zullen wor
den aangeboden. Gezien den geweldi
gen achterstand bij de administratie
en de onzekerheid ten aanzien van vele
kosten wenscht de minister deze be
grooting slechts te beschouwen als een
oefen-begrooting en als een hulpmid
del om de administratie weer geleide
lijk aan in beproefde comptabele ba
nen te leiden. Daar hij in dit verband
de normale en grondwettelijk voorge
schreven behandeling niet wel moge
lijk acht, legt hij haar alleen ter in
formatie aan de Staten-Generaal voor.
Bij afzonderlijk wetsvoorstel verzoekt
de minister de noodzakelijke machti
ging om deze begrooting tezamen
met die voor het eerste halfjaar 1945
en de nog noodzakelijke suppletoire
begrootingen voor 1945 en vroegere
dienstjaren alsmede de daarop aan
sluitende middelen-wetten vast te
stellen.
Op pag. 3 en 4 van dit nummer vindt
men uitvoerige mededeelingen over
den toestand van 's lands financiën,
zooals zij in deze nota worden ge
schetst.
G r a c i a n
Wat goed is en kort tevens
is dubbel goed.
Wij hebben reeds medegedeeld, dat de
Brockway van de Verkeersinspectie een
concessie .gekregen heeft voor een auto
buslijn Station-Haarlem-Noord. Het
eindpunt van de lijn komt aan het begin
van den Vergierdeweg.
Er zal een 12-minuten-dienst gereden
worden. De eerste bus vertrekt 's mor
gens 6.45 van Haarlem-Noord, de laat
ste 7.33 uur 's avonds. De laatste bus
van het Station gaat 's avonds 7.50 uur.
Op enkele stille uren van den dag zul
len er evenwel eenige diensten uitval
len. Dit wordt op de dienstregelingen
aangegeven.
De dienst wordt met 4 bussen onder
houden. Er zullen geregeld 3 wagens in
bedrijf zijn, terwijl de vierde voor re
serve dient. De bussen zijn berekend
voor 24 zit- en 10 staanplaatsen. Het is
de bedoeling niet meer passagiers toe te
laten. Aan de beginpunten wordt toe
zicht gehouden op het vormen van rijen
door passagiers, opdat elk zijn beurt
krijgt.
Op Zondag zal de bus niet rijden.
Wordt toestemming gegeven voor rijden
op de Kerstdagen, dan begint de dienst
op Maandag 24 December. Anders wordt
gewacht tot 1 Januari.
De directie van de Brockway verze
kerde ons, dat zij gaarne al meer zou
doen, maar de Verkeersinspectie kon
(gezien de grondstoffen-positie) niet
verder gaan.
Als de grondstoffen-positie wat ver
betert zal het misschien mogelijk wor
den om ook in de late avonduren te
rijden. Voorloopig moet men deze auto
buslijn zien als een noodmaatregel om
althans de bewoners van Haarlem-
Noord, die noodzakelijk naar de stad
moeten een vervoermiddel te geven.
Wie 's avonds voor plezier uit wil gaan
moet nog maar gaan loopen.
De Brockway heeft op dit oogenblik
8 bussen. Er zou dus meer gereden kun
nen worden als de overige omstandig
heden het toelieten. Natuurlijk hoopt
de directie te zijner tijd van de Ver
keersinspectie toestemming te ont
vangen den dienst op de nu geopende
lijn te mogen uitbreiden, of er een of
meer lijnen bij te mogen exploiteeren.
De directie dringt er bij het publiek
op aan er op te letten, dat de chauf
feur kaartjes afgeeft. Anders verdwijnt
het dubbeltje in den zak van den chauf
feur en daarvan kan de onderneming
niet bestaan. In den oorlog is vastge
steld -aldus de directie dat 15 pet.
der gelden niet werd afgerekend. Toen
zijn daartegen geen maatregelen ge
nomen, omdat 'bij ontslag chauffeurs
naar Duitschland gezonden werden. Nu
is dat gevaar voorbij en zal bij een on
eerlijkheid onmiddellijk ontslag volgen.
Schoolstaking
De Duitsche concentratiekampen als
evenvele symbolen van het Nazi-regi
me vormden tijdens de zitting van
Woensdag de hoofdschotel van de acte
van beschuldiging. Lugubere namen als
Dachau. Buchenwald, Auschwitz en an
dere riepen de herinnering op aan de
vele naamloozen, die onder de bar-
baarsche Nazi-geesel zijn bezweken.
De kampen richtten zich tegen ieder
individu en iederen groep, die de boos
aardige Duitsche agressie in den weg
stond. Reeds in 1929 kondigde Frick,
die toen Min. van Binnenl. zaken
van Türingen was, aan dat Mussolini's
voorbeeld zou worden gevolgd om op
die manier ongewenschte elementen te
elimineeren. In 1932 beloofde deze zelf
de Frick, al zijn tegenstanders te zullen
uitroeien, de communisten, de sociaal
democraten en de pacifisten.
De concentratiekampen waren het
primaire wapen tegen de Joden. Reeds
in het laatst van 1938, op dien beruch-
ten tienden November, begon voor ve
len het laatste deel van hun martel
gang. Korten tijd later hield Himmler
zijn rede, waarin hij verklaarde, dat
geen menschelijke zwakheid mag wor
den getoond, waar het er om gaat het
Jodendom te vernietigen.
De Joden uit geheel bezet Europa
werden tijdens den oorlog bijeengedre
ven in de vele Ghetto's, met dit, eene
doel: totale uitroeiing. Meestal begon
de duivelsche machine van de Duit-
schers direct na de bezetting van een
land op volle toeren te draaien. Maut
hausen werd een massa-abattoir, Ausch
witz één groote gaskamer, waar kin
deren onder de twaalf onmiddellijk
werden afgemaakte
I
Zieken en menschen boven de 50 wer
den eveneens zonder uitstel vergast en
de rest werd op arbeidsgeschiktheid ge
selecteerd. Een ander kamp is speciaal
ingericht voor het in serie c'ooden van
krijgsgevangenen.... Bij het voordra
gen van ai deze gruwelijkheden gaat
een huivering door de rechtszaal, een
huivering die reeds eerder door de ge
heele wereld is gevaren bij het onthul
len van deze ongedachte beestachtig
heden.
Stille, gruwelijke getuigen
Op de groene tafel verschenen de
tastbare bewijzen van concentratie-
kamp-terreur in den vorm van ge
prepareerde menschenhuiden, die
door de Nazibonzen aan hun vrou
wen ten geschenke werden gege
ven. Vooral huiden van getatoueer-
den waren gewild en de slachtof
fers van de pronkzucht der vrou
wen werden met een injectie ter
dood gebracht, waarna hun huiden
zorgvuldig werden bereid om als
lampekapjes te dienen.
Vele gevangenen van het kamp te
Mathausen, waar een „Totenbuch''
werd bijgehouden, stierven aan een
„Hartkwaal" en meestal in alfabeti
sche volgorde De aanklager las slechts
de gegevens voor van één dag en het
bleek, dat in twaalf uur ruim tweehon
derd personen overleden.
De dagvaarding kan onmogelijk het
onmetelijke drama van de Duitsche
concentratiekampen in zijn vollen om
vang belichten, maar grepen uit dit
massale lijden geven een blik in den
duizendvoudigen moord, die in koelen
bloede gepleegd werd dooi' een sadis
tische groep onmenschen.
