Haarlems Dagblad
Kersffeesf.
I _J
Devaluatie
van Franschen franc
Engeland en V. S. erkennen
Joego-Sïavische republiek
Kerstboomen in Moskou
Zetel der U.N.O. in 't Oosten
van Amerika
Het Christelijk Lyceum
Een ledenvergadering
Het nieuw geboren kind
Oud-Nederlandsch lied.
Actueele
vraagstukken
De permanente tentoonstelling
van „Bl°embolleneultuur".
Nederland heeft weer
een kardinaal
«Oe Jaargang No. 18218
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
Bureaux: Kennemerlaan 154,
,Telef. 5437.
Tel.: Administratie 10724. Expeditie 14825
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peeroboom
Maandag 24 December 1945
Uitgave Stichting Voorlichting
Abonnementen: p. week 31 ct.
per kwartaal 4.
Postgiro 273107.
Tel.: Redactie 10600. Dir.-Hoofdred. 15054
MORGEN zullen wij Kerstmis vie
ren, het groote leest der Bevrij
ding van den mensch en het feest van
den Vrede. Zullen wij zijn luister ten
volle verstaan? Er zal, wellicht meer
naar gestreefd worden dan vroeger.
Niet alleen omdat de jaren van zware
beproeving tot verhoogden levensernst
en verdieping van gevoelens hebben
geleid. Maar ook omdat wij, bij dit eer
ste Kerstfeest na den wreedsten oor
log, die ooit ter wereld woedde, wel
moeten weten hoe klein wij zijn in ons
denken en streven, bezien hl het licht
van het geweldig mysterie der Godde
lijke genade. Dit Kerstfeest komt in
een wereld die armelijk en huiverend
is, armelijk vooral naar den geest en
huiverend van schrik over haar ver
wording en ontwrichting: een men-
schenwereld die hunkert naar bezie
ling tot waarlijk groote en goede da
den, die smacht naar Hoogere Leiding.
Zij is niet zelfgenoegzaam meer, zoo
als de wereld der overwinnaars van
1918, die weergalmde van glorie en
zegepraal en het overwinningsfeest
ging voorbereiden, dat zes maanden na
het Kerstfeest in Parijs gevierd zou
worden. Deze wereld spreekt niet van
een overwinningsfeest en denkt niet
aan pompeuze defilé's. Zij praalt niet
met een Volkenbond, waarvan zij won
deren verwacht. De brallende redevoe
ringen van 1918 zijn verstomd, de ver
standelijke hoogmoed is verdwenen, de
nieuwste wonderen der techniek wor
den niet meer met de zelfvoldoe
ning van een menschhei-d, die meent
steeds vooruit te kunnen gaan, maar
met twijfel en onzekerheid beschouwd.
De wereld van het overwinningsjaar
1945 is uit de diepten der ontzetting
verrezen en heeft zich ontwaard zooals
zij is: verscheurd en ontwricht, vervuld
van achterdocht en wraakzucht, van
jacht op klein eigenbelang en wanbe
grip. Maar ook van verwondering te
genover de groote geheimen, die zij
weet niet te verstaan. Daar is een me
nigte die ter kei-ke zal trekken en een
vuriger, inniger gebed tot den Aller
hoogste richten dan ooit tevoren, om
dat zij zich bewust is hoezeer het haar
ontbreekt aan de liefde, die alleen tot
vrede kan voeren. Dit is immers nog
geen vrede, dien wij beleven. Omdat
wij dat, diep in ons hart, allen weten
zal het Kerstfeest ons meer kunnen
brengen dan in jaren is geschied. Het
zal, nu de mensch zich zooveel kleiner
weet, een grooter en zuiverder feest
zijn dan in 1918, bij 't einde van den
„Oorlog om den Oorlog te beëindigen".
.the War to end War.
Er zijn er die begeerig uitzien naar
het nieuws uit Moskou, waar Bevin,
Bymes en Molotof bijeen zijn. Hoop
niet op hen. Hoop op den invloed van
dit Kerstfeest, die wellicht ook de drie
mannen, die de grootste en machtigste
staten van het oogenblik vertegen
woordigen, beroeren zal. Maar ver
wacht niet al klinkt 'het als een schoone
droom dien gij u misschien al eerder
voorgetooverd hebt, dat uit den Kerst
nacht plotseling een andere wereld
ontwaken zal, bezield met nieuwe
kracht ten goede en verlost van den
duivel, die zulke triomfen heeft gevierd
en die slechts moede is geworden, maar
haar niet heeft losgelaten. Daar zal
meer toe noodig zijn. Het Kerstfeest
van dit jaar zou het kunnen inluiden.
Er zijn zooveel menschen, die 'het
vroeger slechts naar den vorm vierden:
met den Kerstboom en de lichtjes en
de hulst, met cadeautjes en een feest
maal en wellicht ook met den kerkgang
die er nu eenmaal bij hoorde. Misschien
zullen die nu, bijna allen, tot overden
king komen en willen weten en door
leven wat zij doen, opdat zij worden
verrijkt in hun ziel en waarlijk kunnen
meebouwen aan een betere wereld.
Daartoe moet ook gestreefd worden
naar al hetgeen vereent. Er is in oor
logstijd sterke toenadering ontstaan
tusschen Nederlanders van verschillen
de geloofsrichting. Zij hebben elkaar
ontdekt. Gezamenlijk hebben zij den
strijd van het verzet gevoerd, geza
menlijk hebben zij in kampen en ge
vangenissen den moed erin gehouden,
het lijden gedragen en getoond dat de
geest hier niet te breken was. Weder-
zijdsche eerbied en vriendschap zijn in
die jaren gegroeid. Dat is een winst
uit den oorlogstijd. Een berg van voor
oordeel en misverstand is opgeruimd.
En, die dat zelf doorleefd hebben, zijn
niet in gebreke gebleven: zij hebben
het aan anderen doorgegeven.
Dit is niet zonder verdere uitwerking
gebleven: ook niet in de verhouding
der Kerken. Wij hebben een samen
werking zien ontstaan zooals wij nim
mer tevoren gekend hadden: in het
Inter Kerkelijk Overleg en ook in zul
ke diep ontroerende herdenkingen van
de gevallen strijders uit den bezet
tingstijd, als wij in Haarlems grootste
kerkgebouwen hebben beleefd. Zij zijn
verleden week gevolgd door een ander
aangrijpend samengaan: in de opvoe
ringen van het Kerstspel, dat duizen
den ter kerke heeft gevoerd en diep
heeft aangegrepen.
De Kerken, ook elk op haar eigen
arbeidsveld, staan voor een groote,
II.>4. de Koningin tijdens het uitspreken van Haar Kerstboodschap tot allo
land- en ri jksgenooten over den zender van „Herrijzend Nederland" (P.)
Iu een buitengewone bijeenkomst zijn
de leden van het Fransche kabinet het
eens geworden over de devaluatie van
den franc, aldus verneemt Reuter uit be
trouwbare bron. De nieuwe wisselkoers
zal, naar men verneemt, heden bij decreet
door den minister van Financiën, René
Pleven, worden bekend gemaakt.
Vervolgens zal een korte wet betref
fende de herschatting van den goudvoor
raad van de Banque de France aan de
nationale vergadering worden voorgelegd.
De Fransche communisten blijken van
meening te zijn, dat Engeland en de Ver.
Staten Frankrijk wilden dwingen den
franc meer dan noodig is te devalueeren.
Engeland heeft het afzetten der monar
chie en de instelling der federatieve volks
republiek van Joego-Slavië erkend.
De Ver. Staten hebben de republiek er
kend, mits deze de overeenkomsten met
de Ver. Staten erkent.
De bijeenkomst der drie ministers te
Moskou zal tot na Kerstmis duren, zoo
wordt uit Washington gemeld. Formeele
en informeele besprekingen wisselen el
kaar af in een „ware menschelijke sfeer",
die haar hoogtepunt vindt in drie gezel
lige samenkomsten bij den Kerstboom,
waarvan de eerste gisteravond in de Fran
sche ambassade plaats had. Hoewel Stalin
zich achteraf houdt, is de algemeene in
druk dat zijn aanwezigheid in Moskou tot
het scheppen van een sfeer van optimisme
rond de conferentie heeft bijgedragen. Na
zijn onderhoud met Bevin heeft de Maar
schalk thans ook den Amerikaanschen
minister Byrnes ontvangen, waarbij Mo-
lotov en Harriman aanwezig waren.
De Engelsche minister van Buitenland-
sche zaken en zijn Amerikaansche collega
hebben haast, want in Januari begint te
Londen de algemeene vergadering van de
Organisatie van de Vereenigde Naties,
waarvan de voorbereidingen hun activi
teit opeischen. Het welslagen van de Mos-
kousche conferentie zal ook voor deze al
gemeene vergadering van groot belang
zijn.
De zetel van de organisatie der Ver.
Naties zal gekozen worden in het Oosten
van Amerika. Tegenover het Westen be
haalde het Oosten een meerderheid van
twee-derden.
De reeds door ons aangekondigde leden
vergadering van het Christelijk Lyceum,
waarin de bekende quaestie betreffende
het ontslag van den rector dr. J. v. d.
Eist, besproken zal worden, zal plaats
hebben op Maandagavond 7 Januari.
Wegens 't Kerstfeest verschijnt
het eerstvolgend nummer van
Haarlems Dagblad Donderdag
maar tevens grootsche taak. Dit Kerst
feest moge de blijde inleiding zijn van
een welslagen, bezield met de rustige,
sterke overtuiging dat de velden wit
zijn om te oogsten, R. P.
C.
Komt, verwondert U hier menschen,
Ziet, hoe dat U God bemint.
Ziet vervuld der zielen wenschen,
Ziet dit nieuwgeboren Kind.
Ziet, die 't Woord is zonder spreken;
Ziet, die vorst is zonder pracht,
Ziet die 't al is in gebreken;
Ziet, die 't licht is in den nacht.
Ziet, die 't goed is, dat zoo zoet is,
Wordt verstooten, wordt veracht.
Zie, hoe dat men met Hem handelt,
Hoe men Hem in doeken bindt.
Die met Zijne Godheid wandelt
Op de vleugels van den wind;
Ziet, hoe ligt Hij hier in lijden,
Zonder teeken van verstand,
Die den hemel moet verblijden,
Die de kroon der wijsheid spant.
Ziet, hoe teere is de Heere,
Die 't al draagt in Zijnen hand.
O Heer .Tesu, God en mensche,
Die aanvaard hebt dezen staat,
Geef mij dat ik door U wensche,
Geef mij door Uw kindsheid raad.
Sterk mij door Uw teere handen,
Maak mij door Uw kleinheid groot,
Maak mij vrij door Uwe banden,
Maak mij rijk door Uwen nood.
Maak mij blijde door Uw lijden,
Maak mij levend door Uw dood.
door Minister
Prof. dr. v. d. Leeuw besproken
De minister van Onderwijs, prof. dr.
G. v. d. Leeuw, inwoner van Groningen,
trad Zaterdagavond op als spreker in een
vergadering van de Nederlandsche Volks
beweging te Groningen.
Indië een nachtmerrie
De ernstige kwestie, waarvoor de re
geering zich gesteld ziet, is de noodsitua
tie in Indië. Indië is een nachtmerrie.
Het koloniale bewind is afgeloopen. Ko
loniën als wingewesten bestonden reeds
lang niet meer, maar ook in staatsrech-
telijken zin bestaan ze niet meer. We
moeten er ons aan wennen, dat we staan
tegenover een naitonalistische bewegiijg,
welke van ons geen opvoeding meer wil
aannemen. Maar de liefde kan niet van
één kant komen. Er moet een middenweg
gevonden worden, welke leidt naar een
geheel vrijwillige samenwerking.
De verhouding tot Indië wordt hoe
langer hoe moeilijker naarmate het
noodzakelijker wordt meer geweld te
gebruiken. Zoolang de menschen elkaar
daar doodslaan is rust en orde niet mo
gelijk. Zoo snel en zoo rechtvaardig mo
gelijk moeten de orde en de rust her
steld worden.
De onderwjjzerssalarissen
De verhooging van de salarissen van
de onderwijzers is een van de dingen,
welke den minister het hoogste zit. De
onderwijzers worden bepaald onvoldoen
de gesalarieerd. Een betere salarieering
varde onderwijzers is voor ons heele
voL\.een groot belang. Wanneer een on
derwijzeres minder blijkt te verdienen
dan een meisje in een wasscherij, dan is
dat een misstand. Spr. zal zijn uiterste
best doen naar verbetering te streven.
De zuivering
De zuivering is een groot, maar nood
zakelijk kruis. Het gevolg van de zuive
ring is niet altijd zuiver. Er moet zoo
snel en zoo rechtvaardig mogelijk ge
zuiverd worden. Gaat het scheef, dan
moet men de fout herstellen, liever dan
onrechtvaardig te zijn. Bij de zuivering
moet men zijn verstand laten spreken en
het rechtvaardigheidsgevoel.
Groenendaal in aanmerking
Onze lezers weten, dat de voorzitter
van de Algemeene Vereeniging voor
Bloembollencultuur, dr. A. Verhagen,
in zijn rede ter opening van de jongste
algemeene vergadering heeft gezegd,
dat thans de tijd gekomen is om over te
gaan tot het stichten van een perma
nente tentoonstelling.
Er is in verband met dit plan de aan
dacht gevestigd op het wandelbosch
„Groenendaal" te Heemstede.
Dr. Verhagen deelde ons mede, dat
de aanduiding „permanente tentoonstel
ling" misverstand kan wekken. Het is
beter om te spreken van een demon
stratie-tuin. Deze is allereerst bestemd
voor menschen van het vak, maar toch
zal er ook publiek worden toegelaten.
Deze demonstratietuin moet komen op
een afgesloten terrein. Over een terrein
is nog geen beslissing genomen. Het zou
misschien mogelijk zijn het oog te laten
vallen op „Groenendaal", maar dan zou
het noodig zijn, dat daarvan blijvend
een gedeelte wordt afgestaan. Er zijn
evenwel ook nog andere terreinen die
voor dit doel in aanmerking zouden ko
men.
Het ligt geenszins in de bedoeling,
dat de permanente tentoonstelling
in de plaats zal komen van de 10
jaarlijksehe groote „Flora's". Zoo
gauw de omstandigheden het toe
laten wordt weer een groote inter
nationale tentoonstelling gehouden,
maar het laat zich aanzien dat daar
aan in de eerste jaren nog niet ge
dacht kan worden.
"Wij spraken ook den heer H. J. Voors,
secretaris van Bloembollencultuur. De
ze heeft, als tuinarchitect, reeds in 1938
de plannen ontworpen voor zoo'n de
monstratietuin. Door den oorlog is toen
niets van de uitvoering gekomen. Nu
het plan opnieuw wordt opgevat zal
het oude plan weer worden bekeken;
een herziening daarvan is in elk geval
gewenscht.
De omvang van dit blad
Haarlems Dagblad is op Zaterdag 22
dezer met acht kleine pagina's versche
nen. Vandaag geschiedt dit opnieuw en
op Zaterdag 29 dezer zal het weer gebeu
ren. Dit is een gevolg van een besluit van
de met de papiervoorziening belaste auto
riteiten, waarbij aan alle Nederlandsche
dagbladen de gelegenheid wordt gegeven
om de niet-verschijning op de beide
Kerstdagen en Nieuwjaarsdag op andere
dagen, binnen een gestelden korten ter
mijn, in te halen.
Haarlemsche H.B.S. Vereeniging
De schoolvereeniging der lste H.B.S.-B
is wederom in actie. Na een werkpauze
van ruim twee jaar gaf zij Zaterdag j.l.
een cabaretvoorstelling in haar gymnas
tiekzaal, die geslaagd mocht heeten. Voor
al de scènes met betrekking tot het
schoolleven oogstten veel bijval, wat licht
te begrijpen is.
G. Smit
In den ouderdom van i jaar is over
leden de heer G. Smit, directeur van de
N.V. Cemsto te Haarlem. De crematie
heeft Donderdag op „Westerveld" plaats
na aankomst van trein 15.11 uit Haarlem.
Gisteren is de samenstelling van het
nieuwe college van kardinalen bij deu
Heiligen Stoel bekend gemaakt. Een
extra editie van de Osservatore Romano
publiceerde de namen der 32 nieuwe kar
dinalen. De V. S. zullen met vier, Frank
rijk, Duitschland en Spanje met drie,
Brazilië met twee en Italië met vier kar
dinalen in het college vertegenwoordigd
zijn. Ook Nederland zal zijn afgezant zen
den in de persoon van mgr. dr. J. de
Jong, aartsbisschop van Utrecht.
Dit is sinds vier eeuwen het grootst
aantal nieuwe benoemingen van kardi
nalen, die een paus heeft verricht.
Nederland zag zich sedert den dood
van kardinaal Van Rossum niet meer ver
tegenwoordigd in het kardinaals-college.
Mgr. De Jong.
Mgr. dr. J. de Jong werd den lOen Sep
tember 1885 in Nes (Ameland) getboren,
studeerde aan de seminaries te Culem-
borg en Rijsenburg en ontving in 1908
zijn priesterwijding. Zijn theologische en
philosophische studies te Rome werden
in 1911 met zijn promotie afgesloten. Na
een aantal hooge posten in het Katholieke
leven van Nederland te hebben bekleed,
werd hij in 1935 titulair aartsbisschop van
Rusio, coadjutor en opvolger van den
toenmaligen aartsbisschop van Utrecht,
mgr. Jansen. Na zijn bisschopswijding in
September van hetzelfde jaar nam mgr.
De Jong in 1936 bezit van den bisschop-
pelijken troon.
Wij herinneren eraan, dat de Aartsbis
schop van Utrecht, die van afkomst en
naar den aard een stoere Fries is, in de
bezettingsjaren een belangrijk aandeel
heeft genomen in het verzet der Kerken.
Zijn houding heeft ook bij andersdenken
den diep respect geoogst. Het was die van
een voortreffelijk Nederlander.
