Haarlems Dagblad
ten „bom"
Hastings
Gen. Ma joor van Oyen
afgetreden
Wordt Spanje
weer monarchie?
Neurenberg:
«Oe Jaargang Wo. 18221
Bureaux: Groote Houtstr. 93
en Soendaplein 37, Haarlem
Bureaux: Kennemerlaan 154,
Telef. 5437.
Te!.: Administratie 10724. Expeditie 14825
Directeur-Hoofdredacteur: Iloliert Peereboom
Zaterdag 5 Januari Iftlfl
Uitgave Stichting Voorlichting
Abonnementen: p. week 31 ct.
per kwartaal 4.—
Postgiro 273107.
Redactie 10600. Dir.-Hoofdred. 15054
DE schaakmeesters hebben elkaar weer
gevonden. Op een van hun oude
tournooivelden hebben zij den strijd her
vat. Het is de Engelsche badplaats Has
tings. Ik weet niet hoe menschen ertoe
komen kunnen, elkaar in het kilst van
den winter te ontmoeten in een Engelsche
badplaats. Onbehagelijker keuze lijkt
moeilijk denkbaar. Als ik een schaker
was zou ik het misschien begrijpen, maar
het kan ook wezen dat men er een schaak
meester voor moet zijn. En die zijn zeer
zeldzaam.
Voor hun medemenschen vormen zij een
nimmer falende bron van eerbiedige ver
wondering en ontsteltenis. De ontsteltenis
Tijst als een van hen tegen veertig ge
wone schakers „simultaan" speelt en vijf
endertig van de veertig partijen wint, met
vier remises en één nederlaag, die op den
leek den indruk van een luchtig vergis-
sinkje, of misschien een achtelooze hoffe
lijkheid jegens de ontvangende vereenl-
ging maakt. Hoe werkt het brein van de
zen man? Hoe kan hij veertig borden met
veertig collecties schaakstukken, zich ver
plaatsend in al die manoeuvres met vreem
de benamingen, die het spel kenmerken,
uitelkaar houden?
Bij het meestertournool' is ook de ge
wone schaker tot den rang van toeschou
wer verlaagd. Hij imponeert den leek
nog, doordat hij hem met zekerheid ver
telt waar een Sicilipansche partij wordt'
gespeeld of waar een geweigerd dame
gambiet een begrip dat alle leeken
schijnt te interesseeren zich voordoet.
Maar voor het overige kijkt hij ook met
groote oogen toe. Bent u wel eens bij
zoo'n tournooi geweest? Men kan cr een
speld hooren vallen. De stilte wordt
slechts af_ en toe verstoord, doordat een
der grootmeesters een pion verschuift
waarna hij na gedanen arbeid is het
zoet rusten aemechtig in zijn stoel
achterover zinkt, maar zich weldra ver
mant. of liever gezegd overmeestert en
opnieuw te denken aanvangt. Gij ont
waart een wereldberoemde en herinnert
u gelezen te hebben, dat hij zich onder
scheidt door zijn felle agressiviteit, zijn
brillant combinatievermogen en zijn vu
rige romantiek. Daar is hij nu middenin.
Zelden hebt gij een slaperiger-uitziend
man met onschuldiger bleekblauwe oogen
aanschouwd. Hij hangt roerloos in zijn
stoel. Hij lijkt op den kruidenier-van-
den-hoek. zich vervelend omdat er geen
klanten in den winkel zijn En gij vraagt
u verwonderd af, hoe achter zulk een on
beduidend uiterlijk en zulk een passiviteit
dergelijke schitterende gaven en laaiende
hartstochten schuil kunnen gaan
Gij zijt leek en aanschouwt het tour
nooi Volgens u gebeurt er niets. Wel
meent gij een vreemde geladenheid in dc
atmosfeer waar te nemen. Die moet het
zijn, die u hier doet toeven. Want gij
blijft in het bewustzijn, iets zeer span
nends en belangrijks, ja een feilen strijd
met hevige botsingen, bij te wonen. Noch
tans gebeurt er niets in uw gezichtsveld
Gij beleeft niet meer dan wanneer gij
het Stadion aanschouwt, op een paar kilo
meter afstand, zoodat gij het gejuich niet
kunt hooren, terwijl er een voetbalwed
strijd HollandBelgië gespeeld wordt
Toch is het spannend en opwindend, veel
spannender dan het uitzicht op de roer-
looze Stadion-muren. Want lets van den
feilen kamp der wereldvermaarde breinen
deelt zich aan u mede.
Bovendien zijt gij, op kinderlijke wijs,
vóór Euwe of voor Prins. Ik denk nu
maar aan Hastings, want daar spelen die
twee Nederlanders. In de#fecr van natio
nalisme. die de wereld nog steeds in haar
greep houdt, verlangt gij naar de zege
van Euwe of Prins. Daarom volgt gij nu
ook dadelijks de berichten uit Hastings in
de krant. Het moge u verheugen dat Euwe
zelf ze ons stuurt. Als hij wint zult gij
het binnen drie dagen vergeten zijn In
elk geval zal het u dan koud laten. Maar
nu is het nog heel belangrijk. Het stre
ven is altijd schooner dan de vervulling,
niet alleen voor den strever zelf maar
ook voor zijn aanhanger.
Baat het Nederland als Euwe wint, of
Prins? Och neen. Is onze nationale eer
ermee gemoeid? Onzin. Zal het bewijzen
dat wij beter hersens hebben of grooter
vechters ziin dan andere volken? Hoclc-
maal niet. Maar uit gewoonte, uit tweede
natuur, hopen wij dat de landgenoot wint
•desnoods onverdiend. Het is nu eenmaal
zoo.
Vroeger heb ik wel eens gedacht, da'
de schaakmeesters breinen gelijk die var
groote wiskundigen moesten bezitten
Maar dat was verkeerd. Een van her
heeft mij uitgelegd, dat de gave voor hei
schaakspel niets met wiskunde had uit
te staan en zoozeer op zichzelf stond, dat
hij. bijvoorbeeld, er ondanks langdurige
pogingen nooit in geslaagd was iets in
het damspel te presteeren Hij ging ver
der Hij noemde mij den roemruchten
naam van een van zijn buitenlandschc
collega's en zei dat die meester een groot
ach aker. maar overigens een domme man
wa. ..Kom nou'" antwoordde ik. „Waar
achtig!" zei hij „Een domme man. Je
kunt hem alles wijsmaken, behalve op
een schaakbord. Tarrasch, die toevallig
een buitengewoon knap man is, heeft
nooit van hem kunnen winnen. Maar
verder is hij alleen een bruikbare kleer
maker. Dat was-ie vroeger."
Deze inlichtingen hebben mij ook van
de oude gedachte bevrijd, dat het jammer
was dat breinen gelijk die der schaak-
voor het Christelijk Lyceum te Haarlem ontploft
Vier leslokalen voorloopig onbruikbaar
IH' plaats, waar de springstof werd
aangerichte schade.
Vrijdagavond omstreeks kwart voor
twaalf heeft een ontploffing plaats
gehad voor het gebouw van het Chris
telijk Lyceum aan de Emmakade te
Haarlem. Door de kracht van de
springstof werden 4 leslokalen voor
loopig voor het onderwijs onbruik
baar, omdat vrijwel alle ruiten daar
van gebroken zijn.
's Avond was in de bestuurskamer van
het Lyceum een vergadering gehouden
door het bestuur en vertrouwensmannen
uit de nieuwe leden, waar de quaesties
besproken zijn, die hedenmiddag in de
ledenvergadering van het Lyceum aan
de orde komen. Het doel dezer bijeen
komst was, om te bereiken, dat de ver
gadering van hedenmiddag zoo geregeld
mogelijk verloopt, omdat gemeend werd,
dat de belangen van het Lyceum daar
mee gediend zouden worden, daar deze
onderwijsinstelling, door de rectors-
quaestie en de staking van leerlingen,
toch reeds te veel in het brandpunt der
belangstelling heeft gestaan. Deze ver
gadering was ongeveer half twaalf af-
geloopen. De bezoekers verlieten toen
alle het gebouw. Alleen de zoon van den
concierge, den heer Verwer, was nog
aanwezig om nog een en ander op te
ruimen. De concierge was zelf wegens
ziekte verhinderd.
De ontploffing gaf een harde klap. Zij
is zelfs in dc omgeving van het Klever
park gehoord. De menschen dachten dat
ergens een bunker werd opgeblazen of
springstoffen van de Duitschers tot ont
ploffing werden gebracht.
De zoop van den concierge vluchtte
nuar huis, nadat hij gezien had dat er geen
brand ontstaan was. Hij was namelijk
bang, dat er nog meer ontploffingen zou
den volgden. Toen die uitbleven is hij
weer naar het schoolgebouw gegaan. In
middels waren daar ook de politie en de
brandweer gekomen. Onder leiding van
den Commissaris, den heer E. H.
Tenckinck, werd onmiddellijk een onder
zoek ingesteld.
Op den muur van den hoofdingang is
mei wit krijt geschreven: „Dr. v. d. Eist
terug, het bestuur moet weg". Op den
muur onder de plek waar de „bom" is
ontploft, staat, eveneens met krijt: v. d.
Eist terug, weg met bestuur, recht!"
Het onderzoek der politie wees uit, dat
er geen bom ontploft is. Er is gebruik
gemaakt van een hoeveelheid springstof,
die met een lont tot ontploffing gebracht
is. Anders zouden in de omgeving bom
scherven gevonden moeten zijn.
De springstof is gelegd tegen een raam
kozijn van het natUurkunde-lokaöl aan
het Zuidelijk gedeelte van den voorgevel.
Van fi lokalen zijn ruiten verwoest, maar
van 4 is het heel erg. Een gedeelte van
hetzelfde lokaal ls het plafond beschadigd.
In de bestuurskamer (in denzelfden vleu-
meesters niet aan nuttiger bezigheden,
bijvoorbeeld de beoefening van staatkun
de en politiek, gewijd werden. Als iemand
een goed ingenieur is, behoeft hij nog
niets van politiek en staatkunde te be
grijpen. Hij kan. bulten zijn vak. zelfs een
domme man wezen. U- zult dit met mij
eens zijn. Welnu, hetzelfde geldt voor
schaakmeesters.
Nu heb ik nog, niets over Hastings ge
zegd, behalve dat het badplaats is en in
Januari een onbehagelijk verblijf. Maar
dat behoeft ook niet. Het bericht van
Euwe vindt u op een andere plaats in dit
blad. R. p.
gel gelegen) zijn eenige ruiten vernield.
In het natuurkunde-lokaal zijn de spon
ningen van de ramen vernield. Op
het ijs van de Leidschevaart vond
meft stukjes hout. Ook het inte
rieur van dit lokaal ls schade aange
richt. Van huizen aan dc Leidschevaart
(dus aan den overkant) zijn eenige ruiten
vernield.
Een ooggetuige die de ontploffing zag,
verklaarde dat hij een steekvlam had ge
zien.
Naar wij vernemen heeft het onderzoek
naar de(n» dader(s) nog geen resultaat op
geleverd In de omgeving is alleen een
briefje gevonden, dat vermoedelijk met
het onderwijs op het Lyceum verband
houdt. Het is evenwel de vraag of dit
spoor eenige beteekenis heeft.
Wij spraken hedenmorgen den voor
zitter van het schoolbestuur, ir. J. Ouwe
hand. Deze betreurde het nieuwe incident
in de schoolzaak zeer, omdat daardoor
opnieuw het Christelijk Lyceum in op
spraak gebracht wordt. De belangen van
deze mooie ondeswijsinriehting zijn daar
mee geenszins gediend. Hij zeide: „Uit de
verantwoording, die het bestuur heden
middag in de ledenvergadering zal afleg
gen, zal blijken dat het bestuur in dezen
moeilijken tijd een zeer tegemoetkomende
houding heeft aangenomen en alles ge
daan heeft om de belangen van de school
te bevorderen."
De „Atlantis" in IJmuiden
Met 600 zieken van de N. Amsterdom
Het 6.6. „Atlantis" is heden In IJmuiden
aangekomen met 600 zieken van de „Nieuw
Amsterdam" aan boord. Naar eerst werd
gemeld, was de „Atlantis" bestemd om de
met de „Oranje" repatrieerenden naar
Amsterdam over te brengen, maar dit
plan schijnt inmiddels gewijzigd te zijn.
Te ongeveer 11.30 uur hedenochtend was
de „Atlantis", die evenals de „Almanzora"
ruim 15.000 ton meet, binnen de pieren
Het weer is thans minder gunstig dan bij
het binnenkomen van laatstgenoemd schip
Er staat een stevige Zuidwester en het
zicht is matig.
Aan de haven is het heel wat minder
druk dan Donderdag, vermoedelijk door
dat de „Atlantis" vroeger is dan ver
wacht werd. Het schip zal zoo spoedig
mogelijk naar Amsterdam doorvaren.
De Vereenigde Naties.
De Nederlandfiche delegatie, welke zal
worden afgevaardigd naar het eerste ge
deelte van de eerste algemeene vergade
ring van de Vereenigde Naties, die op 10
Januari te Londen zal worden geopend, i6
als volgt samengesteld:
Vertegenwoordigers: Mr. E. N. van
Kleffens, minister van Buitenlandsche
Zaken, hoofd der delegatie: mr J H van
Roijen, minister zonder portefeuille, pl.v.
hoofd der delegatie; jhr. mr. E. F. M. J
Michiels van Verduynen, buiteagewoon
en gevolmachtigd ambassadeur te Londen;
A. Pelt. oud
chef van den'rcgeeringsvoorlichtingsdienst.
Verder zijn er plaatsvervangers, rechts
kundige adviseurs en deskundigen be
noemd.
Het ligt in de bedoeling van den minis
ter-president, prof. ir. W. Schermerfiorn,
de algemeene vergadering gedurende
eenige dagen bij te wonen.
Hef woord is aan.
Anton van
Duinkerken:
Met de atoombom gewa
pend, maakt de mensch den
indruk een aap met een
scheermes te zijn, die het
wapen in zijn hand op dui
zenderlei wijzen kan gebrui
ken, maar het vermoedelijk
niet gebruiken zal op de
eenige manier, waarop men
er plezier van beleeft.
Keuter meldt uit Melbourne, dut gene-
raai-majoor L. II. van Oven, de onderbe
velhebber der str(|(ikracbten In Ned. Indlë.
heeft meegedeeld, dat bl.| z(jn ontslag heeft
ingediend. HIJ verklaarde liet niet eens tfi
zijn met de politiek vuil de Nederlandsebe
regeering, maar wel met die van generaal
Sir Philip Christ ls»n,-de geallieerde opper
bevelhebber op Java. Na een kort bezoek
aan Batavia, zal generaal van Oven. naar
men verwacht, zich In Melbourne vestigen.
Un. Press verneemt van een hoog roya
listisch personage, die dezer dagen uit
Madrid te Lausanne is aangekomen dat
don Juan en Franco eindelijk tot over
eenstemming zijn gekomen. Het actoord
lost de kwestie van de machtsoverdracht
aan don Juan op, die Franco in verschil
lende etappes wil laten geschieden. Don
Juan zal tot den troon worden geroepen
na oprichting van een krachtige katholiek-
royalistische partij. De royalist--, aan
vaardden dit plan en garandeerder. ""ranco
zijn persoonlijke vrijheid.
De zegsman zeide, dat hel herstel der
monarchie nog altijd cenigen tijd in be
slag zal nemen, tenzij een dreigende in
terventie tot een versnelde ontwikkeling
noopt.
De Spaansche ministerraad is gisteren
onder voorzitterschap van gen. Franco
in spoedzitting bijeengeweest. Men neemt
aan, dat in deze zitting besloten werd,
dat Franco spoedig een reis zal onderne
men met onbekfende bestemming.
SS-man
klapt uit de school
He* Jodendramu werd verder onthuld
tydena de zittingen van het Neurenbcrg-
sche tribunaal. Gisteren verscheen Walter
Schellenberg, brigade-führer van de W'af-
fen SS en Chef van den politieken dienst
in de bezette gebieden en deed Cen aan
tal mcdedeelingen over het systeem, dat
gevolgd werd bij het vermoorden van de
gevangen en in ghetto's samengedreven
Joden.
Verder verklaarde Schellenberg, dat hij
tijdens een onderhoud met von Papen
critiek had uitgeoefend op het buitenland
sche beleid der Nazi's, Hij zou er op ge
wezen hebben, dat relaties met den Hei
ligen Stoel absoluut noodzakelijk waren,
maar von .Papen was van meenlng, dat
dergelijke relaties niet te rijmen waren
met kerkvervolgingen in DuitschJand zelf
en een anti-Christelijke binnen landscho
politiek.
Op een vraag, of Kaltenbrunner bevel
had gegeven, de concentratiekampen te
„ontruimen" (lees: vernietigen) voor de
komst der geallieerden, antwoordde Schel
lenberg bevestigend
Er waren rechtvaardige
Duitschers
De News Chronicle publiceert uittrek
sels uit den laatsten brief van dr. Gör-
deler, geschreven aart zijn vrouw, kort
voordat deze ex-burgemeester van Leip
zig wegens zijn deelneming aan het com
plot tegen Hitier werd terechtgesteld.
„De wereld zal zich afvragen", aldus
Gördeler, „of er dan geen Duitschers wa
ren die tusschenbolde hadden kunnen ko
men om een einde te maken aan het Nazi
regiem" Hij antwoordt op die vraag mot
ja. De geschiedenis van onze beweging,
welker leden in de archieven der Gestapo
voorkomen, moet de wereld kennen. Dui
zenden Duitschers hebben zich opgeofferd.
Het systeem der dictatoren en misdadi
gers heeft de waarheid voor het volk ver
borgen door gebruik te maken van ge
weld en den moed te breken van allen,
die ook maar de geringste verdenking
tegen zich hadden van tegenstanders van
het regiem te zijn Het nantal hunner dat
terechtgesteld ls. Is schrikbarend. Ik heb'
sinds 1933 tegen dit perverse, vernielende
en fanatieke regiem gewerkt Ik heb ge
faald en moet boeten met mijn leven ,jn
dezen strijd tegen den duivel. Toen geloof
ik aan de overwinning van het goede en
aan het rechtvaardige oordcel van GotL"
