Haarlems Dagblad Een Engelsche Beschouwing Indonesiërs bespeurden „een sympathiek geluid" Dr. van Mook keert pas 12 Januari terug Overeenstemming m China Duurder gas te Haarlem De tram Haarlem-Leiden De woonruimte te Haarlem <HK> Jaargang1, No. 18222 Bureaux: Groote Houtstr. 93 en Soendaplein 37, Haarlem Bureaux: Kennemerlaan 154, Telef. 5437. Tel.: Administratie 10724. Expeditie 14825 Directeur-Hoofd redacteur: Robert Peereboom Maandag- Januari 1018 Uitgave Stichting Voorlichting Abonnementen, p. week 31 ct. per kwartaal 4.— Postgiro 273107. Redactie 10600 Dir-Hoofdred. 15054 tatM> bc heden i WIE een helder begrip wil krijgen van de internationale verhoudingen moet zich vooral niet beperken tot de betrek kingen, waarin zijn eigen land tot andere staat. De onderlinge verhouding van die andere landen is minstens even belangrijk en vaa'k indirect beslissend voor de positie van het eigen land. In de eerste pluats geldt dit in dezen-tijd ten aanzien van het evenwicht tusschen de vijf groote mogendheden, die toonaangevend zijn in de machtsverhoudingen na den oorlog en de erkende leidersgroep vormen in de nieuwe samenwerking van 51 staten, die als „de Vereenigde Naties" wordt aange duid, ofschoon geen werkelijke vereeni- ging van volken tot stand is gekomen en het oude souvereiniteits-begrip tot dus verre in deze samenwerking gehandhaafd is gebleven. lederen aandachtigen lezer van het buiten- landsche nieuws is het sinds lang duide lijk geworden, dat de macht onder de Groote Vijf geenszins gelijkelijk verdeeld is. Frankrijk en China blijven op het twee de plan. De besprekingen van de vertegen woordigers van de Groote Drie, waar zij buiten gehouden worden, hebben dit af doende bewezen. Beziet men de Groote Drie als machtsfactoren, dan is het duide lijk dat ook onder hen de troeven niet gelijk verdeeld zijn. Er bestaat geen twij fel aan dat de van oorlogsgeweld vrij ge bleven Vereenigde Staten, met hun ge weldig industrieel potentieel, de meeste troeyen in handen hebben. Volgt als twee de Rusland, zwaar getroffen niet alleen door materieele schade, maar ook door groot verlies aan arbeidskracht, noch- beschikkend over groote mogelijk- -n in een nabije toekomst en als derde taroot-Brittannië. Welk beleid zal Enge land, om het maar weer op de bij ons gebruikelijke wijze aan te duiden, nu vol gen? Zal het zich ertoe bepalen, van zijn zwakkere positie temidden der Groote Drie het best-mogelijke te maken? Of zal het zich gaan versterken door in nauwe samenwerking te treden met een der „Groote Vijf" van het tweede plan, name lijk met Frankrijk, waarmee het in het begin van den tweeden wereldoorlog al over een federatief verbond onderhandel de en in verregaande samenwerking was getreden? Op die vraag geeft de knappe schrijver van beschouwingen over buitenlandsche politiek in het belangrijke Engel sche blad „The Observer", die zich ,,A Student of Europe" noemt, een onomwon den antwoord. Onder den titel „Groote Drie of Groote Twee?" zegt hij ronduit, dat het resultaat van de conferentie der drie ministers van Buitenlandsche Zaken te Moskou een compromis tusschen Rus land en Amerika is, waarbij Rusland aan het langste eind getrokken heeft. Enge land ia erbuiten gelaten. De schrijver meent, dat hij geen ongerechtvaardigd pessimisme doet gelden als hij hierin een verdere beperking van den kring der wer kelijke groote mogendheden ziet. Hij ver mindert de Groote Drie tot Groote Twee. Engeland is. oordeelend naar de uitkomst van deze belangrijke conferentie, nog juist sterk genoeg om zich in den kleinen kring staande te houden, in tegenstelling met Frankrijk Maar het kan zich niet meer krachtig genoeg in dien kring doen gel den. om zijn zin 'te krijgen of zelfs om de anderen ertoe te bewegen, het halver wege tegemoet te komen, in kwesties van fundamenteel belang. De verklaring ligt voor de hand. Groot- Brittannië zelf behoort als staat en als natie, vergeleken met Amerika en Rus land, tot de groep der gemiddelde af metingen. De extra-kracht, die het ont leent aan zijn relaties met het Btitschc Gcmeenebest, vindt ruimschoots baar te- genwichf in de samenwerking der Ver eenigde Staten met Zuid-Amerikn en die van de Russen met Oost-Europa. In on derhandelingen waarin het hard tegen hard gaat. zooals de Groote Drie die voe ren. is Engeland dus bij voorbaat tot ver liezen gedoemd. Churchill en Eden hebben in 1942'43 een fout gemaakt, door dit spel te aanvaarden - zonder zich eerst te versterken door een nauw verbond met Engeland's West-Europeescho naburen, vooral met Frankrijk. Eendrachtig han delend zouden Engeland en Frankrijk zich ook nu nog kunnen doen gelden als een echte moderne groote mogendheid. Als zij verdeeld blijven zullen zij diplo matieke nederlagen, a(Wijzingen en ver nederingen blijven incasseeren. Daarom behooren in Engelands buitenlandsche be trekkingen niet de relaties met Amerika en Rusland den voorrang te hebben, maar die met Frankrijken met de con solidatie van West-Europa, die het gevolg zou zijn van een werkelijke, blijvende Fransch-Britsche eenheid. Na al hetgeen ik op deze plaats al ge schreven heb over de kans op en de wen- 6chelijkheid van nauwe aaneensluiting in West-Europa en de plannen van generaal De Gaulle inzake een „Westelijk blok" geeft deze Engelsche beschouwing een eenvoudige en heldere toelichting van het groote belang, dat Engeland in de zelfde richting drijft. Er is onlangs eens in een Kamerdebat gezegd: een Westelijk blok zou niet één groote mogendheid tol len Neen. Dat zou voor de kleine landen, die erin betrokken waren, de overheer- sching van die eene macM beteekenen. Het eenig commentaar, dat van Indo nesische zijde op de recente radiorede van Van Mook geleverd is, beperkt zich tot den zin: „De toon was sympathiek, maar wij tasten nog steeds in het duister wat betreft de werkelijke plannen, die hij meebrengt" Van Mook den 12en terug Het vertrek van dr. van Mook naar Ned. Indië is opnieuw verschoven en nu vast gesteld op 12 Januari a.s. Voordien zal de Lt. Gouverneur Generaal zich naar Lon den begeven, om den Nederlandschen ambassadeur aldaar bü te staan in beJ sprekingen met Britsche autoriteiten. Tijdens een interview van eenige Australische verslaggevers met Generaal- maj. van Oyen, heeft deze verklaard, dat de toestanden op Java zonder Neder- landsch gezag binnen het jaar tot die van 250 jaar geleden zouden terugvallen. Men verwacht in Australische kringen, dat van Oyen ontslag zal worden verleend en dat hij in een andere functie zal worden be noemd. Java: overwegend rustig Volgens het officieele communiqué uit Batavia is het militaire cordon om Bata via, dat eenige dagen geleden opgeheven was, opnieuw ingesteld. Het onderzoek in de kampongs is vandaag hervat. In Bui tenzorg is overeenstemming bereikt tus schen de Indonesische politie en de ge allieerden en ten bewijze van hun goede trouw hebben de politiemannen 77 ongc- wcnschte elementen uitgeleverd. Te Ban doeng is het rustig, maar gedurende het weekeinde heeft Semarang weer geschut vuur gehoord. Ten Zuiden van de stad zijn pamflet ten uitgeworpen, die met vergelding dreigen wanneer de beschietingen door Indonesiërs doorgaan. „De kampongs zullen blootgesteld worden aan bommen en granaten, indien zij door benden op standelingen gebruikt worden als bases voor aanvallen op geallieerde troepen". Een aantal Indonesische stellingen ten Oosten van de stad is door de geallieer den onder vuur genomen en Indonesi sche kanonnen bombardeerden Z-aterdag het centrum van Semarang. Het vlieg veld werd hierdoor tijdelijk onbruikbaar gemaakt. Verder Oostwaarts op Java trok een groep aanvallende extremisten zich terug, nadat de geallieerden het vuur hadden geopend. De politieke situatie Soekarno en*Hatta hebben Batavia ver laten en zich naar Djokjakarta begeven. Volgens een Republikeinschen zegsman van ANP-Aneta zijn zij daar „in over eenstemming met den wensch van het Indoneische volk", maar Sjarir zelf heeft verklaard, .dat Batavia hen geen voldoende veiligheid meer verschafte. Men vermoedt echter als achtergrond van deze „evacuatie" een onttrekking aan den invloed van de „internationale ne derzetting", zooals Batavia wel genoemd wordt, om te Djokja alle verantwoorde lijkheid te kunnen afwijzen voor even- tueele besluiten, die te Batavia genomen zijn. Een verandering ln het „kabinet van Sjarir" wordt gevormd door het aftreden van Sjarifoedin als „minister" van voor lichting. Soekarno heeft via de radio een beroep gedaan op de groote democratieën om zijn „regecring" te erkennen. Iiy voerde aan, dat zijn „republiek" een sterken staat zou vormen met zyn 70 inillioen inwoners. Sjarir heeft zijn „kabinet" uitgebreid door de benoeming van d envroegeren „minister" zonder portefeuille Rasjidi tot „minister" voor religieuze zaken, en Soe- peno tot staatssecretaris voor de „Pe- moeda" jeugdbeweging. Een Britsche zegsman heeft gemeld, dat de niet te Batavia gelande mariniers niet naar Socrabaja gaan, maar'naar Malakka zullen terugkeeren. GENERAAL TANS TERRITORIAAL BEVELHEBBER NEDERLAND. Met ingang van 1 Januari j.l. is be noemd tot territoriaal bevelhebber Ne derland kolonel ir. N. Tans, die daarbij tevens tijdelijk is benoemd tot generaal- majoor. De groentebon G 03 Hel Centraal Distributiekantoor deelt mede, dat bon G 03 dei groentckaart, welke in de week van 6—12 Januari bij den groentehandel moet worden ingele verd, bestemd is voor het betrekken van groepte gedurende drie vierweeksche pe rioden, derhalve van 20 Januari tot en met 13 April. Mei koori.suclitiircii Ijver werkt men dag en nacht aan de I.fKcIhrtig te Zulplicii, daar l>y eventueelon ijsgang «Ie Ixtfde Baih-y-bruggen onlier- roopelijk zouden moeten worden afgebroken, waardoor «Ie gelici'le Achterhoek weer volkomen geïsoleerd zou zijn. Ken overzicht van «le werkzaamheden. Op den voorgrond de geheel nieuwe overspanning: op lehtorgrond «1e Bnlley-briiggen, wier longle ongeveer I K.M. bedraagt. (1*.) Te Tsjoengking is officieel bekend ge maakt, dat de Kwomintang (regeerings- partU) en de communisten tot overeen stemming zyn gekomen over de „proce dure tot het beëindigen van vyandeiyk- heden en het herstel van de verbindin- *en,?. Maar de kans betreft 'niet één groote mogendheid. Zij betreft er twee. Als commentaar op de wording van het internationale evenwicht, die nu pas be gonnen is zich te voltrekken, is deze be schouwing van The Obser-ver van groot belang. De kaarten zijn verdeeld. De spe lers beraden zich. Het beraad zal steeds duidelijker wordeo. IL P. Intrede van Ds Heidinga. De Ver. van Vrijz. Hervormden te Haar lem heeft haar tweeden predikant gekre gen. Zondagochtend Is ds. A. Heidinga be vestigd door ds. A. van Blemen met een predikatie naar aanleiding van Jes. 40 vers 12. De nieuwe predikant hield zijn Intrede over 1 Cor. vers 22-24. Het dankgebed werd uitgesproken door dr. W. Banning, die den wensch uitte, dat indien wederom eens een predikant mocht worden bevesMgd, dit zou geschieden in de Ned. Herv. Kerk en wel ln de St. Bavo. Ds Heidinga werd daarna toe gesproken door den voorzitter van het kerk bestuur mr, B. Bouman. Onder de aan wezigen werden opgemerkt de heer M. A. Rclnalda, burgemeester van Haarlem, de heer D. J. A van Geluk, wethouder van on derwijs en de gemeentesecretaris de heer Th. A. Wesstra. Voorts waren nog aanwezig vertegenwoordigers van verschillende ker- keraden en kerken, van den Vrijz. Jeugd raad en prof. van Bakel, hoogleeraa: te Am sterdam. Na afloop van den dienst was er gelegenheid om met den nieuwen predikant kennis te maken, waarvan verscheidene per- soucu gebruik maakten, Het woord is aan. HartleyColeridge: Vrijheid is een algemeene vergunning om goed te zijn. 2 cent per Af3 De begrooting van het Haarlemsche gas bedrijf voor 1946 geeft een verlies aan van f 685.438. Dit verlies is in hoofdzaak toe te schrijven aan de mindere gasafle- vering als gevolg van de rantsoeneering, de verhoogde grondstofprijzen, de ver- hciogde loonen en het duurdere en groo- tere onderhoud van het bedrijf tijdens dc> oorlogsjaren. De gasprijsformule4 aangegeven door de prijsbeheersching, laat eeri verhooging toe van 2 cent per M3. Het komt B. en W. gewenscht voor4 zoo schrijven zij aan den Noodraad om deze verhooging te doen ingaun bij de eerste meteropneming na 15 Januari 1946. De prijs voor het gas, geleverd over de gewone- en muntmeters, .zou dan be dragen 11V2 cent per M3. De prijs van het gas, geleverd volgens vastrechttarief A. zou dan bedragen 9V2 cent per M3 met CO cent per maand vastrecht, die van het gas. geleverd volgens vastrechttarief B, 7»/2 cent per M3. met f 2 p maand vastrecht. Het verwarmingstarief voor woningen zou dan worden C'/2 cent per M3., voor winkels, kantoren enz. 7 cent per M3. Dr. Bolkestein over onderwijshervorming Op een byeenkomst van het „Ilaagsche Ieerarencontact" sprak dr. G. Bolkcstein, oud-minister van Onderwas, over «le ban den die Belegd zullen worden tusschen En geland en Nederland op het grhicd van onderwysvernicuwing en cultuur. Een Ne- derlandsch instituut, dat onze belangen in Engeland zal behartigen, is in voorberei ding cn een culturcelc conventie tusschen de twee landen kan spoedig tegemoet ge zien worden. Voorts wordt overwogen, aan verschillende ambassades een cultui celen attaché te verbinden. In Amerika is reeds goed werk verricht door onzen ambassa deur aldaar, dr. Loudon. Wanneer het Nederlandsche onderwijs op brecdere basis gefundeerd zal \v<T»- den. moc-t het Engelsch een belangrijkere plaats in het lesrooster innemen, dan het tot dusverre deed. Spreker legde den na druk op het belang van de opvoeden«Jo tendenz fh het onderwijs, zooals deze reeds door de Engelschen als essentieel begrepen is. Na een overzicht van de beginselen, die aan het Amerikaunsche onderwijs ten grondslag liggen, als bruikbaarmaking voor de maatschappij en uitschakeling van het „intellectualisme" volgde een langdurige gedachtenwisseling tusschen den oud-minister en de aanwezige leera- Binnenkort halfuursdienst op Leiden Wij vernemen van de N Z H. T. M., dat nog deze maand een uitbreiding van den tramdienst op Leiden te verwachten is. Dc eenige sta-in-den-weg, die deze uit breiding Tegenhoudt, is de nog steeds niet geheel herstelde brug bij Oegstgeest. Zoo dra deze echter gereed is (vermoedelijk zal het werk nog ongeveer veertien dagen vorderen), gaat de tram naar en van Leiden een halfuursdienst onderhouden. Zoo billijk mogelijk verdeelen Als gevolg van de oorlogsomstandig heden is ook in Haarlem een schrikbarend tekort aan woonruimte ontstaan, nog ver groot door aanwezigheid van 11.000 eva- cué's. Ook zal nog een aantal inwoners uit Velsen hier ondergebracht moeten worden. Het verdient volgens B. en W geen aan beveling de moeilijkheden, die zich op dit terrein voordoen, steeds tot oplossing te brerigen door toepassing van het ingrij pende Vorderingsbesluit Woonruimte In zeer veel gevallen kan langs anderen weg evenzeer een aannemelijke oplossing wor den bereikt. Anderzijds is gebleken, dat de niet-noodzakelijke vestigingen en ver huizingen in de gemeente door enkelo toepassing van het zoogenaamde Vesti- gingsbesluit in de praktijk niet worden tegengehouden. B. en W. stellen aan den Noodraad voor van gemeentewege een verordening vost te stellen, 'waarin aan de verhuurders van huizen de verplichting wordt opgelegd binnen 24 uur kennis te geven als een huis vrij komt. B. en W. moeten een schrift«>- lijke toestemming geven voor de verhuur van woningen. B. en W. hopen op die ma niet een zoo billijk mogelijke verdeeling van de beschikbare woonruimte te kun nen bereiken, - _j

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1946 | | pagina 1