m
fiadiatede
„Ramblers" onzichtbaar gemaakt
van H.M. de Koningin
tot alle gerepatrieerden
Wij hebben ieder van U noodig"
Ons brood
wordt grijzer
Voor een vrij Spanje
Tartakower en Ekström
Avonturen van Wag en Warrel
H. M. de Koningin heeft Zondagavond
■tot gerepatrieerden uit Ned.-Indië en tot
de uit gevangenkampen teruggekeerden
de volgende radiotoespraak gehouden:
Lar.dgenooten. die zijn teruggekeerd uit
de hei van concentratiekamp, gevangenis,
werk- of gevangenkamp, of een of meer
van deze beproev ingen hier te lande hebt
ondergaan, tn gij. die thans uit Indië zijt
aangekomen, tot TJ allen wil ik heden een
persoonlijk woord richten:
Nu de eerste schepen uit het eens 7.00
vredige en welvarende Insulinde met uit
geputte kinderen, vrouwen en mannen
zijn binnengeloopen, en deze thuiskomst
in zoo grooten getale, na zoo verre reis
over oceaan en zeeën, wellicht nog dui
delijker tot de verbeeldingskracht spreekt
van iederen Nederlander en deze nog
meer doet besef/en, welk nameloos leed
hij geroepen is te lenigen, dan bij den
stroom huiswaartsgekeerden uit Duitsch-
land en de door dat land bezette gebie
den, heb ik dit oogenblik aangegrepen om
tot U allen het woord te richten.
Hartelijk wellron. heet ik u, landgenoo-
ten. die de verre reis naar hier hebt vol
bracht. Gij zijt voor ons in Nederland de
verpersoonlijking var. hetgeen geleden is
drie en een half jaar onder den hiel van
den méedoogenloozen Aziatischen overwel
diger en van de daarop gevolgde geeste
lijke en lichamelijke martelingen na den
val var. Japon. Met open armen ontvangt
u het veilige, gastvrije Nederland, dat u
zeker alles zal geven, wat het te geven
heeft. Wij allen hier wenschen u toe rust
en spoedig herstel van krachten. Diepe
ontsteltenis heeft zich van elkeen meester
gemaakt bij het vernemen van de berich
ten over het gruwelijke, dat zoovelen,
die zich trouw verbonden voelen aan ons
Rijk, is overkomen, waarbij ik niet zou
willen vergeten, zij, die neergeveld wer
den om der wille van hun geloof.
Vol eerbied en bewondering zijn wij
voor uwe onoverwinlijke geestkracht,
taaiheid en volharding in die tijden van
vernedering en smaad. Zij deden u de
moeilijke omstandigheden waaronder de
thuisreis moest worden volbracht, moedig
aanvaarden. Dat vervult ons met vertrou
wen, dat gij de toekomst met dezelfde
geestkracht tegemoet zult gaan.
Er thans, gij die eerder van elders en
langs anderen weg, het vaderland hebt
bereikt, soms na lange omzwerving en
moeizame reis, gij, vróuwen en mannen,
die daarginds de verschrikkingen van con
centratiekamp en gevangenis hebt door
staan of wel gij, die in het vaderland door
deze hel zijt heengegaan, ik weet hoe
zwaar gij golfden hebt naar ziel en
lichaam en hoe langzaam uw geknakte
gezondheid, uw uitgeteerd gestel zich we
der oprichten en hoe gij meestentijd nog
steeds het beeld van al die verschrikkin
gen in u omdraagt. Maar ik weet ook, hoe
gij bovenal, door de diepten van uw gees
telijk lijden heen, kunt opklimmen tot een
punt, waarop gij u keert naar de toe
komst om met nieuwen moed een nieuw
leven aan te vangen.
Ik begrijp uw teleurstelling en ontgoo
cheling waar alles niet zoo geloopen is,
als gij u de toekomst .had voorgesteld.
Deze teleurstelling, en ontgoocheling lig
gen zoozeer in de natuur der dingen. Toch
zie ik ook ln het lijden van ons geheelc
volk, zij het op andere wijze dan gij, de
verklaring voor de traagheid in het u ziel
kundig begrijpen en tegemoetkomen, zoo
als gij dit verwacht en gehoopt hadt.
Op het tijdstip, dat gij onze grens over-
«chreedt, waren de geesten geheel in be
slag genomen door de zorg om het dage-
lijksch bestaan en de eigen ontberingen en
met het overwinnen van de eigen moei
lijkheden. Toch lijdt het geen twijfel, dat
Nederland weet wat gij over gehad hebt
voor de zaak der vrijheid en de bevrijding
des vaderlands en dat het trotsch op u is.
Wij mogen en zullen dit niet vergeten.
In een tijd, als waarin wij thans leven,
kunnen wij uw bezielend voorbeeld en de
kracht die van u uitgaat als strijder en
strijdster niet missen, willen wij een
nieuw en beter vaderland bouwen. Wij
hebben ieder van u noodig, onverschillig
of gij weer tot werken in staat zijt of nog
gekluisterd zijt aan een smartelijk ziek
bed; wil ons oolc nu voorgaan met de in
spiratie, die u bezield heeft en de geest
kracht, die gij aan den dag gelegd hebt
tijdens de verschrikkelijke jaren, die ach
ter ons liggen, geef u opnieuw op deze
wijze voor ons allen, voor het vaderland.
Met hart en hoofd geheel vervuld met dit
levensdoel, zul opnieuw geluk uw leven
Er is besloten de hoedanigheid van ons
brood eenigszins te wijzigen door verhoo
ging van het uitmalingspercentage bij de
fabricage van broodbloem. Het gevolg
hiervan zal zijn, dat de kleur van het
wittebrood eenigszins grijs zal worden,
zoodat het uiterlijk iets minder aantrek
kelijk zal worden. De voedingswaarde
vermindert niet. Deze wijziging der hoe
danigheid van het wittebrood voltrekt
zich geleidelijk. Dc samenstelling vanf
bruin brood en roggebrood ondergaat geen
yerandeting.
binnenstroomen en God geve u daarbij
innerlijke rust en vrede.
Gij kunt vertrouwen, dat ieder die op
dit punt verantwoordelijkheid draagt,
zich van die veranfwoordelijkheid bewust
is en dat de resultaten van hun handelen,
naarmate het herstel toeneemt, 6teeds
duidelijker zullen woiüen.
Nu ik tot u spreek, gaan als vanzelf
mijn gedachten ook met trotsche voldoe
ning uit naar onze dappere strijders tc
land, in de lucht, ter zee en bij de koop
vaardij van wie veel geestkracht en moed
gevraagd wordt om de gevolgen die de
oorlog voor hen met zich heeft gesleept
voor het verdere leven te dragen, die het
zij gewond werden in den strijd of wel
als gevangenen de daarmee gepaard gaan
de ellende hebben moeten verduren; hier
behoef ik slechts Thailand te noemen.
Hun allen roep ik toe: Wij hebben ook
u noodig; vervult uwe roeping, bouwt al
len mede, geestelijk en ook stoffelijk aan
het nieuwe vaderland en aan.het nieuwe
Rijk.
Ten besluite spreek ik tot alle Nederlan
ders. Wij zijn aan onze driekleur, die ons
in deze jaren 7.00 dierbaar is geworden,
verplicht te toonen dat het ons diepe ernst
is met onze dankbaarheid tegenover al
deze vrouwen en mannen, die het beste
gaven voor Nederland, voor ons Rijk en
voor ons. Het is onze eereplicht hen niet
teleur te stellen.
Massa-betooging te Amsterdam
In een met plusminus 250 geallieerde vlag
gen versier* groote hal van de Amsterdam-
sche markthallen hebben Zaterdagavond
20.000 25.000 menschen een massabetooging
bijgewoond, die door het initiatief-comité
„Vrij Spanje" in samenwerking met vele
andere organisaties was georganiseerd. Een
honderdtal oud-SpanJe strijders woonde de
manifestatie bij.
Tien sprekers, allen van verschillende orga
nisaties, voerden het woord.
Oud-SpaujestrUders weer Nederlanders.
Mr. Benno Stokvis, die Zaterdagmorgen bij
een bespreking aanwezig is geweest tus
schen den minister-president, Prof. Ir. W.
Schermerhorn, den minister van Justitie, Mr.
H. Kolfschoten, twee hoofdambtenaren van
het departement van Justitie en een delegatie
van Oud-SpanJe strijders, deelde mede, dal
als gevolg van de openhartige, gevoerde be
sprekingen, die. op initiatief van de regee
ring zelf zijn gehouden, de oud-strijders
binnen afzienbaren tijd weer de Nederland-
sche nationaliteit zullen terug krijgen. Daar
bij zit het streven voor dat zij nog Jgpnnen
deelAmen aan de a.s. verkiezingen.
Major Sam Wild achtte de aanwezigheid
van Duitsche nationaal-socialisten in Spanje
een gevaar voor de veiligheid van ons zelf
en van onze kinderen. Communisten en Ka
tholieken zijn nog steeds vereenigd in hun
strijd tegen Franco. In Frankrijk staan 300.000
Spaansche patriotten gereed den strijd op
nieuw aan te binden.
Telegrammen werden gezonden aan onzen
minister-president, aan onzen minister van
buitenlandsche zaken en aan Giral, den pre
mier van de voorlooplge Spaansche republi-
keinsche regeerlng. die thans nog te Mexico
woont. In de eerste twee telegrammen dringt
het comité er op aan voeling te nemen met
de andere regeeringen van de vereenigde
volkeren, ten einde tezamen overleg te ple
gen hoe het Spaansche volk het snelst kon
worden geholpen om zich van het Franco
regiem te bevrijden. Het comité is van oor
deel, dat allereerst de erkenning va$ Franco
moet worden Ingetrokken en overgedragen
op Giral en dat Vrije, geheime verkiezingen
onder toezicht der vereenigde volkeren moe
ten worden gehouden.
Agenda
MAANDAG 7 JANUARI.
Hotel de Leeuwerik: A, F. J. Portieljer
Omgang met dieren (film), 20 uur; Stads
schouwburg: Toontje heeft een paard getee-
kend, 20 uur, Rembrandt: De Parijsche on
deugd, 14, 16.15, 19 en 21.15 uur; Palace: Het
dubbele paspoort, 14, 16.15, IS en 21.15 uur
(18 jLuxor: Goldwyn Follies, 14, 16.15, 19
en 21.15 uur (14 j.)Frans Hals: 't Zit in de
de lucht, (14 j.).
DINSDAG 8 JANUARI.
Jacobstr. 6: Advcnt-kerk, lezing, 20 uur;
Gem. Concertzaal: Feestavond „Caecillia",
20 uur; Stadsschouwburg: Het begon zoo
onschuldig, 20 uur; Bioscopen: als Maandag.
streven naar
de eerste plaats
Zaterdag werd te Hastings de achtste ron
de in het groote schaaktournooi gespeeld.
Met de afgebroken partijen uit de laatste drlo
ronden werd Zondag schoon schip gemaakt.
Volgens Dr. Euwe geven de resultaten voet
aan de voorspelling, dat Tartakower en
Ekström de voornaamste candidaten worden
voor ce eerste plaats. De Franschman won
van Prins in een voortreffelijke partij. Onzen
landgenoot werd kort na de pauze remise
aangeboden, doch deze, die het zijn tegen
stander zeer lastig maakte, overschatte zijn
stelling dusdanig, dat hij dit niet aan
nam; na een fraai torencindspel moest hij
tenslotte opgeven. Euwe speelde tegen Chris-
toffel een parij, waarbij de spelers zoozeer
in hun ingewikkelde combinaties opgingen,
dat zij beiden een paar vergissingen begin
gen. De Zwitser maakte in een moeilijken
stand een blunder, waardoor zijn verlies
onafwendbaar was. Dc afgebroken partij
Euwe—Ekström kwam Zondag aan de beurt
en werd door Euwe verloren na hardnekki-
gen strijd. De uitgestelde partij tegen Ser-
genat leverde voor onzen kampioen na een
zeer moeilijk eindspel een winstpunt op.
Mieses speelt zeer wisselvallig. Deze keer
verloor hij in 16 zetten van Denker. Steiner
maakte een sterke partij tegen Aitken, cue
na 41 zetten opgaf. De partij Sergeant—Devos
leverde een weinig interessante remise op.
Aan den vooravond van de negende ronde
is de stand: Tartakower pnt.; Ekström
6 pnt.; Euwe, Denker en Steiner 5% pnt.;
Prins 4!4 pnt.; Aitken 4 pnt.; Mieses 3 pnt.;
Christiffel en Thomas 214 pnt.; Devos V/t pnt.
en Sergeant 1 punt.
RUSSEN IN LONDEN GEARRIVEERD
Dr. Euwe berichtte Zondagavond, dat ei
vijf Russische vertegenwoordigers in Lon
den zijn aangekomen voor den aldaar dooi
de „Sunday Chronicle" georganiseerden wed
strijd, die op 14 Januari in Memorial Hall
zal beginnen. Het zijn Flohr, Smyslov, Bo-
ïeslavsky, Kotov cn Rochlyn. Botwinnlk zal
niet van de partij zijn, maar aangezien er
weinig krachtsverschil tusschen de Russen
bestaat kan men ervan verzekerd zijn, dat
deze ploeg de eerste viool zal spelen, aldus
Dr. Euwe.
Nederland-Beigië op 12 Mei.
Naar het A.N.P. verneemt, wordt de
andenwedstrijd Nederland—België niet
op 5 Mei, doch in verband, met op 5 en 6
Mei te houden bevrijdingsfeesten, op 12
Mei gespeeld. De ontmoeting vindt plaats
in het Olympisch Stadion te Amsterdam.
Schoolkampioenschappen
Tafeltennis
In het voormalig Zanderinstituut te Haar
lem werden de schoolkampioenschappen ta
feltennis gespeeld. De M.T.S.-ploeg bestaan
de uit de heeren Brandse, v. Mourik en Kas
telein legde door de overwinning op die van
het Chr. Lyceum voor een jaar beslag op
den wisselbeker. Ook in den persoonlijken
wedstrijd won Brandse van Noppen (Chr. L.)
Het damesteam van het Gymnasium bleef
de baas van het Kenn. Lyceum met 0—1. In
de persoonlijke finale overwon rnej. Schraa-
gen van de Gymnasiumploeg haar zuster en
strijdgenoot. Als extra-nummer werd Vrij
dag nog een mixed-couble verspeeld, waar
bij twee .Gymnasium-combinaties in de fi
nale kwamen.
Weer 685 gerepatrieerden
De vlaggen alom langs het Noordzee
kanaal en in de Amsterdamsche haven,
gehesehen ter begroeting van de eersto
repatrieerenden aan boord van de „Al-
manzora" die Donderdagavond binnen-
sloomde, wapperden Zaterdagmiddag het
„welkom terug in het vaderland" naar de
tweede groep uit Indië komenden aan
boord van het hospitaalschip „Atlantis".
Het schip meerde aan den steiger van
de K.N.S.M. met 685 repatrieerenden,
Waaronder 400 zieken.
Woelige demonstraties in het Concertgebouw
Het vierde optreden van de Ramblers
sedert het afloopen van hun schorsings-
termün is Zondagavond in het Gem. Con
certgebouw te Haarlem door demonstran
ten krachtdadig verhinderd. Toen dc band
op het podium verscheen, steeg er uit de
zaal een luid „Sieg Ileil"-geroep op, on
middellijk gevolgd door het ontbranden
van een drietal z.g. rookkaarsen, die uit
het publiek deels voor, deels op het too-
neel werden geslingerd. Drie enorme
oranje rookwolken stegen omhoog en
maakten het ensemble onzichtbaar, hoe
wel men nog juist kon zien hoe de musici
ijlings met hun instrumenten naar achter
de coulissen de vlucht namen. In een
oo&cnblik tijds verspreidde zich de rook
door de zaal, waar men spoedig geen hand
voor oogen meer kon zien.
De sterke in de zaal aanwezige politic
macht ontruimde de eerste rijen, terwijl
achter in de zaal een haast chaotische
verwarring heerschte. Een nieuw incident
volgde hierop. Uit de opstandige menigte
weerklonk het Wilhelmus, besloten met
een eenstemmig en langgerekt „Sieg
Hell"-gebrul. Te 8 uur 25, toen de ver
warring haar hoogtepunt had bereikt en
de rook steeds dichter werd, gaf de politie,
nadat tevens de Ramblers hun besluit om
niet meer op te komen te kennen hadden
gegeven, bevel tot ontruiming van de
zaal. Toen het publiek aanstalten maakte
om zijn entreegeld terug te eischen, trad
de hoofdinspecteur van politie, P. A. de
Jong voor de microfoon en verzocht de
aanwezigen op kalme wijze de orde ver
der te bewaren en zich met de directie
over de teruggave van de gelden te ver
staan. Bij de uitgangen van de zaal, waar
het publiek samenstroomde, klom de kap.
der Gezagstroepen Goedvolk op een stoel
en deelde mede, dat de directie tot terug
betaling bereid was. Hij stelde voor, de
entreegelden in hun geheel af te staan aan
de Stichting '40'45, welk voorstel dooi
de menigte onder luide toejuichingen werd
aangenomen. Een jongeman, die zich er
tegen verklaarde met de woorden: „Ik
wil mijn geld terug, ik ben geen oproer
kraaier, de Ramblers zijn beter dan die
heele kliek hier", werd door eenige leden
der Gezagstroepen, die zich met dé de
monstranten solidair verklaarden, toet de
vuist bedreigd en zal zich wegens belee-
diging hebben te verantwoorden. Ook
andere personen, gekomen om het orkest
te beluisteren, vroegen om hun geld. „Wij
hebben alles over voor de Stichting '40-'45
maar niet op deze manier".
Voor.de hal brachten de betoogers inmid
dels een vierde rookkaars tot ontbranding,
22. De kachel was zeker niet zoo heel erg
warm meer, ivant Warrel had zijn hoed
van de kapstok gehaald en op zijn hoofd
gezet. Het tochtte nogal in Warrel's
huis, en bovendien schommelde het erg,
want het ivas opgehangen aan eigen ge
sponnen draden, zoodat de spin zijn hoed
telkens moest vasthouden. Zoo kwam
het dan ookdat wanneer je Warrel Web
door het boseh zag loopen, hij altijd zijn
hoed vasthield, meer uit gewoonte dan
uit noodzaak. Warrel schoof zijn vrictid
een stoel toe en vroeg: Wat kom jij
vie Iaat in den avond nog opzoeken?"
hetgeen nieuwe verwarming veroorzaakte.
Het was nog niet ïftilig.
Bij de ingangen van de Wijde Appelaar-
steeg, waarin zich de artistenuitgang van
het Concertgebouw bevindt en die door
de politie was afgezet, hadden zich be
toogers geposteerd, die van plan waren
„het cordon omver te rennen en de Ram
blers tc grijpen". Een van hen had tevoren
vergeefs gepoogd een Rambler-supporter
in de Bakenessergracht te gooien.
De leden van het orkest zaten inmid
dels in de kleedkamers rustig op hun in
gepakte instrumenten, in afwachting van
het signaal der politie, dat „alles veilig
was". Dc politie maakte zelfs plannen om
de band via het aangrenzende pand van
de fa. Enschedé ongezien weg te smokke
len. Om 10 uur echter waren ook de hard
nekkigste demonstranten afgedropen en
konden de geplaagde musici in de hun
ter beschikking gestelde geallieerde leger
wagen huiswaarts keeren.
Een onderhoud met Mas man.
In een kort interview, dat wij met Theo
Uden Masman hadden, verklaarde deze,
dat hij een dergelijke demonstratie in
Haarlem niet had verwacht. Het recente
optreden der Ramblers in Den Haag, waar
zij met ovaties en bloemen waren begroet,
en in Utrecht, was zonder noemenswaar
dige incidenten verloopen. In Amsterdam
echter had men ondanks het werpen met
traangasffcsschen hun het optreden niet
kunnen beletten. Het tumult te Haarlem
schreef hij toe aan de ophitserij van een
aantal Amsterdammers, die hier hun kans
op een demonstratie met meer effect
schoon zagen. „Amsterdam was kinder
werk vergeleken bij dit", aldus de Ram
blers.
De heer Masman verklaarde, dat het
dansorkest niet eerder opnieuw zal op
treden, alvorens hij zich met den Eere-
raad van de Kleinkunst zal hebben ver
staan over eventueel te nemen maatrege
len. „Eenmaal gezuiverde artisten diénen
van een ongehinderd optreden verzekerd
te kunnen zijn en moeten niet blootge
steld kunnen worden aan deze en soort
gelijke uitingen van anarchie." Er is in
middels een contract afgesloten met de
omroepstichting Herrijzend Nederland; de
Ramblers zullen met ingang van 19 Jan.
voor de radio verschijnen.
De politie staat, naar zij ons mededeelde,
vrijwel mac.iteloos tegen dit soort betoo
gingen, doch zij heeft zich zeer tactvol
van haar netelige taak gekweten.
De politie deelt mede, dat zij, naar aan
leiding van binnengekomen berichten,
een onderzoek heeft ingesteld in een kan
toorgebouw te Haarlem. In beslag geno
men zijn enkele traangasbommen, een
paar zwavellonten en eenige gasmaskers,
alles vermoedelijk bestemd voor de
Ramblers.
De zwevende entreegelden.
Een toenemend aantal personen kwam
hedenmorgen ten kantore van het Gcm.
Concertgebouw zijn entreegeld van den
vorigen avond terugvragen. Zij konden
hun naam en adres opgeven, aangezien
de Directie zich niet langer verantwoor
delijk achtte voor de recette. Van den
heer G. van Stam, plaatselijk directeur
van de stichting '40—-'45, vernamen wij
dat dc Stichting het bedrag, groot onge
veer f 1500 nog niet heeft aanvaard. Zij
zal nog nader onderzoeken, of zij inder
daad de geheele som kan accepteeren,
zooals deze haar door kop. Goedvolk is
aangeboden. Deze laatste wordt geacht het
geld te beheeren, totdat de Stichting een
beslissing zal hebben genomen Heden
middag zou de heer Van Stam zich met
dc Directie van het Concertgebouw over
de kwestie verstaan.
