naanems JJacrDicxa
On ze voorstellen aan Sjahrir
Gouin geeft een somber beeld
Oorlogsregels
Trygve Lie
secr.-gen. der U.N.O.
De straatverlichting
716 »""4S 4Udqpeo.IH if- ls|'l U.> ia.TI'P'4 1 II »r-g 1U C L/Ut* U UOL/^OO HOUJO" I
sanu-ijBj v,s .icuiod uo supd fl y.oquioioo I A a o M uod je)p(eg see|)j |eijD3Jouejd I 11 r 1 1 11- 7 J
Me .Tiuw**iuik Ha, 18249 Tj^TT 1 "X "I Woensdag: SO Januari 104fl
IJmuiden: Kennemerlaan 154, per kwartaal f 4
Telef. 5437. Postgiro 27310"
Tel.: Administratie 10724. Expeditie 14825 Dlrecte.rJ.ooMred.c.o.m Robert Peereboon, Redac„s ö,'r .Hootdral. ,5054
Hot puneel iliit oj> 2 Febr. a.s. in het Haarleiiiselic Stadhuis zul worden
onthuld, ter herdenking van de Men gijzelaars, die 2 Pebr. MMS ter dood
werden gebracht.
Soberheid op velerlei terrein
Feh ic Gouin, de nieuwe Fransche regee-
r i ng s president, heeft gistermiddag in de
Nationale Vergadering de nationalisatie
van handelsbanken, bepaalde verzekerings
maatschappijen en mijnbouwondernemin-
gen aangekondigd, alsmede een drastische
verlaging der uitgaven voor civiele en
militaire zaken. Hij zeide, dat de regee
ring in geen geval haar toevlucht zal
m-men tot wetsdecreten. Voorts kondigde
i ij een blokkeering aan van de loonen en
tiaclementen, alsmede gedeeltelijke natio
nalisatie van de koopvaardij, de rivier-
scheepvaart en de bevrachting voor de
binnenvaart.
Gouin verheelde den ernst van den voed
seltoestand niet. Hij zeide, dat het tot den
volgenden oogst moeilijk zou zijn om het
huidige broodrantsoen te handhaven; dat
het wijnrantsoen onmiddellijk verlaagd
moest worden, dat de vleeschvoorraad wel
niet spoedig zou toenemen en dat er nog
geen uitzicht was op verbetering van de
aardappelpositie.
Omtrent de productie deelde Gouin me
de. dat hij zal trachten het land te bren
gen tot een serie-productie van standaard-
artikelen etgen lagen kostprijs. De aan
maak van luxe-goederen zal aangemoe
digd worden, maar uitsluitend voor
export-doeleinden.
Met betrekking tot Groot-Brittannië
zeide Gouin, dat een nieuwe alliantie met
dit land ten zeerste gewenscht is. Een
zoodanige alliantie dient te worden inge
schakeld in een driclandon-aceoord van
de Sovjet-Unie, Engeland en Frankrijk.
Gouin verzekerde opnieuw, dat Frankrijk
vooraan blijft in de rij der volken die zich
bekommeren om internationale garanties
en collectieve veiligheid.
Over het koloniale vraagstuk zeide de
president, den toestand van loyale en ver
trouwelijke samenwerking tusschen
Frankrijk en de volken, waarmede het wil
optrekken, langs den weg van democratie
en vrijheid te willen herstellen. Het Duit-
sche probleem wil Frankrijk trachfen te
regelen in het teeken van internationale
samenwerking. Het streven blijft gericht
op internationalisatie van het Rulirgebied.
1\'n aanzien van Spanje merkte Gouin op,
dat Europa zich verplicht heeft de laat
ste sporen van Nazisme en Fascisme met
de vereende krachten van alle democrati
sche volken te vernietigen.
Mei 514 tegen 51 stemmen heeft de wet
gevende vergadering haar vertrouwen in
de regeering-Gouin uitgesproken.
Wegens groote belangstelling wordt nog
een opvoering gegeven van de Kinder
operette „De Sneeuwkoningin" en wel op Za
terdagmiddag 2 Februari tn den Stadsschouw
burg te Haarlem.
Beroep op alle inwoners van Ned. Indië
N dc jaren van Duitsche bezetting heeft
menigeen zich verbaasd over de bepa
lingen van een internationaal verdrag,
aangeduid als het Landoorlogreglement,
waarop de Duitschers zich telkens berie
pen als dat in hun kraam te pas kwam.
Menschen die zich de moeite gaven, de
tekst van dit verdrag te lezen en bestu-
dcoren, ontdekten spoedig dat de bezetter
verreweg de meeste bepalingen voort
durend overtrad. Op een paar andere, die
in 'n voordeel waren en die hij daarom
ha thaafde, beriep hij zich.
iï-'t scheen voor een gewoon mensch
uitermate zonderling, dat men iemands
rechten op bepaalde punten zou moeten
erkennen, als hij de onze op andere punten
voortdurend vertrapte. Bqvendien leek
he. volkomen onaanvaardbaar, dat een
sta t zich nog op rechten ter bescherming
van zijn soldaten en ambtenaren zoti kvrti-
ncn beroepen, nadat hij als een dief in
<le.-i nacht ons land overweldigd had. In
derdaad: als een dief in den nacht. Som
migen zeiden: „Stel u voor dat in onze
strafwet bepaald wordt, dat als iemand
eenmaal in een huis heeft ingebroken en
binnen is, de bewoner zich strafschuldig
maakt door het werk van den inbreker te
saboteeren: bijvoorbeeld door hem een
pak slaag toe te dienen of alleen maar te
weigeren, hem de sleutels van de brand
kast te overhandigen. Zoo'n wetsartikel
zou toch belachelijk zijn."
Inderdaad Dat heeft dan ook nooit in
onze strafwet gestaan. Maar een Neder-
landsche regeering heeft in het grijs ver
leden het Landoorlogreglement is nog
erg verouderd ook en doet in deze tijden
van totalen oorlog als een vreemde anti
quiteit aan een internationaal verdrag
mede onderteekend dat Nederland nu nog
noopt, bij het indienen van de aanklacht
in Neurenberg, sommige feiten te aan
vaarden. Andere landen verkeeren in het
zelfde geval.
In ons vorige nummer hebben wij het
tweede punt van de Nederlandsche aan
klacht deels in extenso vermeld. Ik laat het
hier nog eens volgen: „Het was Volkomen
begrijpelijk, dat de Duitsche bezetiei
Nederlanders vervolgde en berechtte we
gens sabotage en andere misdaden tegen
den bezetter. Ook tegen de instelling van
bijzondere rechtbanken voor dit doet en
de inrichting van speciale gevangenkam
pen, zoowel hier te lande als in Duitsch-
land, waarin de verdachten en veroor
deelden werden ondergebracht, behoeft
geen bezwaar te worden gemaakt. Wal
echter wel in strijd is zoowel met de rege
len van menschelijkheld. als met de (in
het stuk eerder aangehaalde) bepaling van
het Landoorlogreglement, is de wijze,
waarop verdachten en veroordeelden wer
den behandeld, zoowel bij de verhooren
als bij de opsluiting."
Gij ziet het dus.
Wij waren niet in ons recht (volgens het
Landoorlogreglement) toen wij sabotage
pleegden tegen een vijand, die tins land
overvallen had zonder andere ri den dan
zijn militair eigenbelang en zijn machts
wellust. Wij pleegden „misdaden". Waar
achtig. het staat er. Misdaden. Toch heeft
onze regeering de nagedachtenis van de
plegers van deze „misdaden", die er uit
opofferingsgezindhei t voor hun vaderland
het loven bij insch i 'net diepen eer
bied gehuldigd. Wi l>''cn het ook ge
daan. F,ii terecht.
Wat bewijst dit? vb er geen
doekjes om winden: n.i »t dat der
gelijk internationaal „recht onzin is. Het
heeft niet ander- uitgewerkt, dan den
Duitschers een propaganda-mlddel te ver
schaffen. Gelukkig heeft op den duur
niemand, die den moed had om verzet te
plegen, zich door deze malle bepalingen
laten weerhouden. Waren wij ze nage
komen, het zou er nog heel wat slechter
met ons uitgezien hebben.
Er staat meer in de Nederlandsche aan
klacht dan dit punt 2. Er blijft genoeg
Over om de Duitschers tc beschuldigen,
waartegen geen Landoorlogreglement be
stand is. Wij hebben het opgesomd: de
t< rzijdestelling van de Nederlandsche wet
geving en de invoering van het Duitsche
„recht"; het uitmoorden en terroriseeren
van Nederlanders; het optreden tegen de
Joden en de „organisatie van den honger";
de plundering; de vordering van arbeids
krachten en het gebruik van Nederland
sche outillage voor de Duitsche oorlog
voering; de collectieve straffen (gijzeling,
geldboetes, enz); de financieele handgre
pen van den bezetter; ongemotiveerde
verwoestingen zooals die van de Wierin-
germeer, van haveninstallaties, enz.; het
terugvoeren in krijgsgevangenschap van
doelen van het Nederlandsche leger en de
barbuarsche behandeling.
Het is een lange en ons maar al te be
kende lijst.
Maar de formulcgring van punt 2 blijft
van belang, omdat zij zoo onmiskenbaar
aantoont, dat het geen zin heeft interna
tionale rechtsbepalingen vast te stellen
als men niet beschikt over dc middelen,
om Internationaal recht te doen eerbiedi
gen. De aanwezigheid van zulke bepalin
gen kan dan zelfs, zooals gebleken is, een
«deel en een gevaar worden voor het
overvallen land.
Het is te hopen dat ontwikkeling van
nieuwe internationale organisatie do vei-
iighcid in dc- toekomst z.al verzekeren.
Hetgeen sinds den oorlog op dit gebied
teschled is biedt er nog geen afdoende
aarborgen voor, Op zoo korten termijn
v, ie dat ook wellicht niet te verwachten.
Dr. van Mook zal. volgens een bericht
van Reuter, aan Sjahrir een 15 punten
tellend plan overhandigen. Dit zal ge
schieden in de eerste weck van Februari,
terstond na de aankomst van Sir Archi
bald Clark Kerr te Hatavia. Sjahrir zou,
naar de N. Vork Times meldt, gezegd
hebben: „Wanneer het Nederlandsche
aanbod niet voldoende is. weten wfl wat
ons te doen staat: wjj hebben onze plan
nen gereed".
In een radiorede heeft dr. Van Mook
zich tot alle bewoners van Ned.-Indië ge
richt, waarin hij verklaarde, dat een ieder
naar vrede en wederopbouw verlangt,
doch dat een totstand van terreur nog
iedere vrije gedachtenwisseling belet. De
gevolgen van afzondering en Japansche
overheersching zijn nog niet overwonnen.
Een ongegronde vrees voor hernieuwing
van de koloniale verhoudingen eenerzijds
en hevige, doch begrijpelijke reacties op
den onafgebroken toestand van bedreiging
en van leed aan den anderen kant hebben
op Java en Sumatra de overhand over het
menschelijk verlangen naar samenwer
king.
Het zal iederen objectleven beschouwer
duidelijk zijn. dat het onverdiende lijden
van zoovelen van onze landgenooten het
Nederlandsche volk diep heeft geschokt
des te dieper naarmate de overtuiging
sterker is. dat beide deelen van het Ko
ninkrijk op voet van gelijkheid moeten
samenwerken.
Dezelfde menschen, die het ergst den
weerslag ondervinden van de berichten
Maar het is zeker dat er meer voor noo-
dig is dan het opstellen van verdragen en
het aanvaarden van min of meer vernuf
tige compromissen. Er wordt %*ooral een
sterke ontwikkeling yan het rechtsbesef
voor vereischt, de groei van een nieuwen
geest, gepaard aar. een hechte samen
werking van de volken zelf. Zoover is het
nog lang niet. R. p.
over hun naaste en dierbaarste verwanten
en van wie men oppervlakkig zou denken,
dat zij slechts hun aandacht kunnen
schenken aan herstel van wet en orde.
in den zin van strafoefening, zijn nu over
tuigd van de noodzaak om een nieuwe
verhouding te scheppen en de koloniale
gedachte uit te bannen. Het is de trage
die van het oogenblik. dat de diepste be
doelingen van de mensch schuil gaan ach
ter de reacties op de verwarring, onmid
dellijk na de overwinning, en achter de
persoonlijke grieven, die vele menschen
koesteren.
Afgezonderd'van al deze dingen vond
ik echter in Nederland een zuiver en klaar
begrip van de wijze waarop Nederland en
Indië hun eeuwenoude betrekkingen moe
ten handhaven in overeenstemming met
den geest des tijds en tot gemeenschappe
lijk voordeel.
Bij de komende onderhandelingen zal
er ruimschoots gelegenheid zijn voor die
groepen, die tot nu toe weinig op don
voorgrond traden, om hun denkbeelden
naar voren te brongen. Evenzeer zal 'met
die millioenen, die reeds openlijk en be
wust den weg tot samenwerking hebben
gekozen, ten volle rekening worden go-
houden. In volledig begrip zal toegevend
heid worden betracht voor alles, wat on
der invloed van opgezweepte hartstocht
en diepgeworteld misverstand mag zijn
geschied. In gemeonschappelijken arbeid
moeten weer ordelijke betrekkingen wor
den aangeknoopt en de rechtspleging dient
zijn taak tot bestrijding van do misdaad
te hervatten; maar elke gedachte aan
wraak of rancune moet vreemd zijn aan
een politiek, die uitsluitend op het alge
meen herstel is gericht.
In een korte persconferentie na de ra
diorede zeide dr. van Mook o.m.: „Na
mijn aankomst in Nederland ontmoette ik
daar heftige critiek, zoowel op de Neder
landsche regeering, als op mij persoonlijk,
Het woord is aan......
Kabindranath
Tagore:
Do gedachte voedt zich
niet haar eigen woorden en
groeit.
Grieksche afgevaardigde ontslagen
Naar Un. Press uit Londen meldt, is
officieel medegedeeld, dat de Veiligheids
raad den Noor Trygve Lie heeft aange
wezen ais secretaris-generaal van de UNO.
De stemmen in den Baad waren eenparig.
Lie heeft zjjn benoeming aanvaard.
Trygve Lie is 50 jaar oud. Hij begon
z.ijn loopbaan als advocaat en was van
1935 tot 1939 min. van Justitie en tot het
uitbreken van den oorlog min. van Han
del. Na den Duitschen inval in Noorwe
gen week Lie naar Engeland uit, waar hij
min. van B iitenlandsche zaken werd van
de Noorsche regeering in ballingschap. Hij
is ccn man van groote bekwaamheid, die
zijn geheele leven heeft geijverd voor
vooruitgang op sociaal gebied.
Sofianopoulos ontslagen.
De Grieksche min.-president Sofoelig
heeft den Grickschcn minister van Bui-
tenlandschc zaken en leider van de Griek
sche delegatie b(j de UNO Sofianopoulos
van z.jjn functie ontheven. Sofianopoulos
heeft geweigerd voor de Ver. Naties het
standpunt der Grieksche regeering tegen
over de houding van Rusland uiteen te
zetten, terwijl hedenmiddag het Russische
verzoek inzake de aanwezigheid van En-
gelsche troepen in Griekenland in den
Veiligheidsraad ter tafel komt. Sofiano
poulos wordt als min van Buitenlandsche
zaken vervangen door Constantin Rendis,
tot dusverre min. van Binnenlandsche za
ken, die onmiddellijk beëedigd is en wiens
aankomst te Londen men heden verwacht.
'TT P.)
De Albaneeschc verrassing.
Het Joegoslavische verzoek om Albanië
voor te dragen als lid van de Ver. Naties,
dut door de Sovjet-Unie wordt gesteund
c-n op de agenda van den Veiligheidsraad
is geplaatst, heeft te Londen eenige ver
rassing gewekt, temeer, daar Moskou tot
nog toe tegen het opnemen van nieuwe
leden sterk gekant was In Grieksche
kringen heeft de Joegoslavische stap niet
alleen verbazing, maar ook ontstemming
teweeggebracht. In 1940 heeft de Albanee
schc nationale vergadering bij de Ita-
liaansche invasie Griekenland den oorlog
verklaard en 15 Albaneeschc bataljons
hebben aan Ttaliaansche zijde tegen de
Grieken meegevochten en deelgenomen
aan de bezetting van Griekenland. Het
Grieksche standpunt wordt door Enge
land gedeeld.
voor zoover het recht en orde betrof, niet
echter op mijn beleid."
Dr. van Mook verklaarde, dat er veel
begrip en ook verantwoordelijkheidsge
voel bestaat door de noodzaak om zoo
spoedig mogelijk een toestand van auto
nomie in Ned. Oost-Indië te bewerkstel
ligen. Hij herhaalde, dat er volledige over
eenstemming bestond tusschen het stand
punt, dat hij na zijn aankomst in Neder-
'and uiteenzette en dat van de Neder-
Inndsche regeering. Vervolgens zei hij:
de gedragslijn, die door ons is uitgestip
peld. zal bekend gemaakt worden, op het
"ogenblik, dat de besprekingen weer
kunnen beginnen."
Sjahrir: „gunstig".
Sjahrir zeide in de radiorede de mentaliteit
van dr. van Mook te hebben herkend,
welke hij als gunstig voor de besprekin
gen beschouwd' Indien bij de komende
besprekingen de nieuwe voorwaarden
aanvaardbaar zouden worden bevonden,
zouden zij zeker beslissend zijn voor een
alomvattende oplossing van het probleem,
zoo verklaarde hij. Ook zeide Sjahrir nog,
dat „veel zal afhangen van «de manier,
waarop men de republikeinen bij de be
sprekingen tegemoet zal treden".
Te Batavia is bericht ontvangen, dat
op 13 Januari 30 Indonesiërs gedood zijn,
toen zij verzet boden bij het herstel van
de Nederlandsche administratie te fCota
Maringin op Lombok (U.P.)
Volgens een exclusief interview, dat de
Correspondent van het Anstralisehe hlad
„The Herald" met Siahrir over de bespre
kingen met de Nederlanders had. zeide
deze laatste, dat ook Amerika te Itatavla
officlcele functionarissen zal hebben.
Sir Archibald Clark Kerr wordt heden
te Ratavia verwacht.
te Haarlem
De gemeente Haarlem heeft bij het
Riikskoïenbureau eenige keeren getracht
uitbreiding van de ramsoenen voor gas en
electrlciteit voor straatverlichting krij
gen de Commissaris van Politie had
ook daarop aangedrongen maar tot
heden is geen toezegging gekomen.
