Scheep,e cdtiek
ten koten-staq, ui 1946
od den Regeeringsvoorlichtingsdienst
De doodstraf
Sport in het Kort
Avonturen van Wag en Warrel
0
Dc Regeer..ig;,commissaris van den Re-
geeringsvoorlichtingsdienst, dr. Brugmans,
beleefde vanmiddag een zuur hall' uurtje
toen hij, in een der loges gezeten, zijn par
tijgenoot Van Kuilenburg (S.D.) fel
hoorde losbranden tegen het gedrag van
den R.V.D. en in het bijzonder juist ook
van dr. Brugmans zelf. Dezen werd ver
weten een „pedant, aanmatigend, onheb
belijk, schoolmeesterachtig, moraliseerend
critieasterig optreden". Ken persdienst,
behoroliike voorlichting, is zeker ge-
wenscht Maar dan geenszins op de wijze
van de R. V. D., waarbij de Regee-
ringscommissaris de kunst had verstaan
Jn den kortst mogelijken tijd heel dc pers
en anderen in het harnas te jagen. De
R. V. D. gaat zijn taak, zooals de Regee
ring die zelf heeft omschreven, ten eenen
male te buiten én maakt zich schuldig aan
pogingen tot ver-gaande bemoeiing met
de pers. Tegenover de bedenkelijke be
snoeiing van papierlevering aan de dag
bladen staat het ondoelmatig papier-
gebruik van „Commentaar" voor publica
ties en artikelen, die daarin geenszins op
hun plaats zijn. De s.d.-spreker toonde
vervolgens met een aantal voorbeelden
aan. hot eenerzijds de R.V.D. herhaalde
lijk gebrek aan begrip van zijn taak aan
den dag placht te leggen, door te laat en
niet met het journalistiek vereischte tem
po voor juiste voorlichting zorg te dra
gen, kortom door te zwijgen waar hij
moest spreken, aan den anderen kant zelf
aan politiek te doen. Dat is niet de taak
van den R. V. D. Deze moet zich bepalen
tot inlichten en voorlichten, zulks dan
met de noodige tact en zich dus zelf op
den achtergrond houdende. Spr. wees op
diverse gevallen waarin „ontstellend ge
mis aan psychologisch inzicht" viel waar
te nemen. Kortom, de Regeeringscommis-
saris gaat zijn boekje verre te buiten door
zijn hinderlijk moraliseerend optreden en
bovenal door te meenen soms nota bene
voor één bepaalde politieke partij als
propagandist op te treden.
,In een democratisch geregeerd land
past geen overheidspropagandadienst" be
toogde hierna de heer Schaepman
(R.K.) die verklaarde zich bijkans te scha
men een der geestelijke vaders van een
Regeeringspersdienst te zijn, nu hij zag
hoe de R. V. D. optrad. Van Goebbeliaan-
fiche propaganda, weliswaar niet met een
satanisch doch met een angelisch karak
ter, moest spr. niets hebben. Ditzelfde
standpunt nam mr. De Wilde (A.R.) in.
Deze ging verder. Hij vroeg zich af of het
werk van den R. V. D. wel bestendigd
moest worden. „Oog en Oor" kreeg ook
meer dan één veeg uit de pan. Nadat de
heer Post hu ma (Chr. Dem.) het had
gehad over het toch al groote aantal over
heidsdiensten, gaf hij te kennen, dat het
geheel van den R. V D. al moge daar
omtrent zeker wel wat beters te zeggen
2ijn dan de voorgaande sprekers deden
te breed was opgezet. Mr. R o o s j e n
(A H.) verlangde spoedig en krachtig in
grijpen m de onmatig met geld smijtende
c v er h ei dsd iensten
Mr. Wendelaar (Lib.), betwijfelde öf
voortzetting van den dienst ook nu nog
geboden is. Tegen het ware doel van den
R. V D.. n.l. propaganda voeren, heeft
spr. ernstig bezwaar. Den Premier voegde
hij toe: „Laat af van de combinatie staat
kundig leider-staatshoofd-propagandachef,
omdat het Duitsch is!" Mr. Tcu lings
(R.K.) noemde den Regeeringsvoorlich
tingsdienst staatsrechtelijk een onding en
een gevaarlijk experiment.
Na de vele, tevens rake kritiek op den
R. V. D. uitgeoefend viel het den P r e-
m i e r merkbaar zwaar een deugdelijk
verweer te voeren. Het beste in zijn, meer
algemeenheden dan houvast gevende uit
eenzettingen bevattend betoog, was 's mi
nisters erkenning, dat er inderdaad fou
ten zijn begaan. Hoe zwak de zaak ervoor
stor.d bewees de minister-president wel
door zijn kracht te zoeken in het plaat
sen van dc stelling, dat „elke voorlichting
wordt gegeven met een bepaald doel, n.l.
om te doen begrijpen, welke gebeurtenis
sen op een gegeven oogenblik plaats heb
ben. zulks met de bedoeling om die ken
nis te verschaffen met een zekeren ach
tergrond". „Volstrekte objectiviteit is nu
eenmaal niet mogelijk", zoo voegde hij er
aan toe Juist geleide propaganda is ge-
wenscht ter stimuleering van den „public
epirit".
Nadat de minister begonnen was den
Rcgeeringscommissaris en diens optreden
hetwelk soms inderdaad niet volkomen
juist was geweest los te maken van het
instrument van den R. V. D., legde
hij den nadruk op het nut van propagan
da voor de daden van ons volk en bovenal
op de wenschelijkheid, tot centralisatie van
de voorlichting te komen. „Oog en Oor"
kost 6 ton, terwijl de R. V. D. 7 ton ver-
eischt, zoo vernamen we en voorts, dat
bij de begrooting, die inderdaad begin
Maart wel zal worden ingediend (fluiste
rend had minister Lieftinck den Premier
bevestigd, dat zulks te verwachten viel)
de cijfers van de andere persdiensten wel
verstrekt zullen worden. Overigens was
hot merkwaardig, hoe minister Schermer-
J}orn eerst verklaarde, dat „Oog en Oor"
slechts t ij d e 1 ij k zal functioneeren
en straks kan verdwijnen, om daarna in
den bteede te schetsen waarom deze tak
van dienst z.i. toch wel heel nuttig te
achten valt om als klachtenboek te fun-
gccten.
Mr. Wendelaar kreeg te hooren, dat de
voorlichting (en persdienst) voor het bui
tenland niet onder den R.V.D. valt, doch
onder Buitenlandsche Zaken, waar dit
meer thuis hoort. Verder wees de Pre
mier terecht op de moeilijkheden,
die wij veelal in den vreemde ontmoeten
bij voorlichting omtrent ons land, juist en
vooral als het om brandende kwesties
gaat. De tragiek wil, dat wij dit dan niet
in de hand hebben.
De replieken bezorgden minister Scher-
merhorn eens te meer uitgesproken kri
tiek. Eerst bij monde van mr. D e W i 1 d e,
die hem voorhield zich ten onrechte van
den zakelijk gefundeerden aanval van den
heer Van Kuilenburgafgemaakt te heb
ben met de ongegronde bewering, dat die
kritiek kennelijk door een persoonlijk
sentiment was ingegeven, wat de heer v.
Kuilenburg in tweede instantie op
overtuigende wijze weerlegde. Bovenal
echter laakte mr. De Wilde het in den
premier, dat deze wat hij z.i. wel meer
pleegt 1e doen begint met eerst toe te
geven dat de bestrijders wel gelijk hebben,
om daarna toch weer tot zijn eigen stand
punt terug te keeren. Aan dit relativeeren
heeft men tenslotte niets, luidde de klacht.
De 1.3 millioen vond spr., evenals mr.
T e u 1 i n g s (R.K.) die vast waarschuwde
dat als er geen grondige verandering in
treedt, bij de begrooting straks wel eens
duchtig beknot zal kunnen worden op
den post voor den R. V. D,, te veel. Na
drukkelijk verzocht mr. De Wilde, die,
gelijk de andere repliceerende leden nog
maals het politiek-propagandistisch ge
doe van den dienst veroordeelde, of de
minister het kon goedkeuren, dat in het
Kerst-nummer van het overigens ook an
derszins druk gecritiseerde orgaan „Com
mentaar" de Regeering (indirect) als zoo
danig een bepaalde geestelijke lei
ding aan het volk had willen geven, wat
z.i. ontoelaatbaar was.
Zonder omwegen antwoordde de Pre
mier dat dit niet mocht, er aan toe
voegend, dat „Commentaar" zal ophouden
te bestaan op het oogenblik, waarop zich
andere mogelijkheden voor volledige pu
blicatie van bepaalde uitingen van Regee-
ringspersonen zullen voordoen. Daarnaast
verzekerde hij, dat er bij den R.V.D. geen
sprake mag zijn van, laat ik maar zeggen
moraliseerende of schoolmeesterachtige,
niet zich tot weerlegging van onjuiste be
weringen of berichten bepalende, kritiek
op de pers. En tot besluit zei minister
Schermerhom toe, voor den dienst de
consequenties uit de in dit debat geopper
de critiek te zullen trekken. E. v. R.
Ministers bezoeken Velsen.
De minister van Binncnlandsche Zaken
dr. L. J. M. Becl en van Openbare Wer
ken en Wederopbouw ir. J. A. Ringers
hebben zich door het stormachtige weer
niet van hun voorgenomen bezoek aan
Velsen laten afbrengen. In storm en
regenvlagen wandelden zjj door de ruïnes
van vischhallen en van het oude IJmui-
den. waardoor het droevige beeld, dat het
na het doorstane oorlogsleed oplevert, nog
des te scherper geaccentueerd wordt.
Het bezoek der beide ministers geschied
de op uitnoodiging van het gemeentebe
stuur.
Na de rondwandeling door IJmuiden
begaf het gezelschap zich per auto naar
het gemeentehuis, waar een conferentie
werd gehouden.
Naar wfl vernamen was het belangrijkste
onderwerp der conferentie dc plannen in
zake den bouw van havens in IJmuiden.
Hierover werd reeds eerder het een en
ander meegedeeld en men meent te weten,
dat wunneer deze plannen uitgevoerd wor
den IJmuiden ten opzichte van Amsterdam
in een heel andere positie komt te staan,
en wel zoo, dat het niet meer alleen een
voorhaven, maar ook een haven van de
hoofdstad wordt.
tegen twee vrouwen
geëischt
Voor een bijzonder gerechtshof, dat te
Groningen zitting hield, is de doodstraf
geëischt tegen de 25-jarige winkeljuffrouw
A. Jaakke uit Amsterdam en de 25-jarige
kantoorbediende G. Bleeker te Delfzijl,
die verschillende Nederlanders aan de
Duitschers verraden hadden, wat voor
enkelen den dood beteekende. De eerste
verdachte fcad met de S.D. afgesproken,
dat zij een „vriendin" die zij begroeten
zou met een kus, moesten arresteeren.
Tewei-kgestelden hebben
distributie-moeilijkheden
In den Wieringertneerpolder zijn een
70-tal Haarlemmers te werk gesteld en
het ligt in de bedoeling dit aantal tol 1000
op te voeren. Deze arbeiders vertrekken
's Maandags al zeer vroeg en komen 's Za
terdagsavonds thuis. Zij moeten hun
distributiebescheiden inleveren en krijgen
bijv. geen bonnen voor den tijd dien zij
thuis verblijven, van Zaterdagavond tot
Maandag. Toen zij door de vorst niet kon
den werken hebben zij ook het tablet En-
gelsche chocolade niet gekregen, en everw
min nu de koffie en de jam.
De distribulieautoriteiten meenen, dati
deze tewerkgestelden er geen recht op
hebben, maar de Haarlemsche Bestuur-
dersbond is het met deze zienswijze in het
geheel niet eens en verwacht een goede
oplossing voor deze verschillende kwesties
te vinden.
De renomenale rechtsbuiten van Stoke
City, Stanley Matthews, heeft in den wed
strijd tegen Belglö Hapgood's record van 43
interlandwedstrijden overtroffen. Tej; gele*,
genheid van dit feit zal zijn club een wed
strijd spelen, waarvan de baten geheel tert
goede komen aan haar meest populaire™
speler. Dit feit heeft in Engeland vele pen
nen aan het schrijven gezet, over wie da
beste speler aller tijden is. Schotland zegt:
Alan Morton, Londen: Charles Buchan, Da
vid Jack, Alex Jackson of Alec James. Hoe
het ook zij, men zal het hierover wel nooit:
eens worden, want deze spelers hebben nlefi
allen op dezelfde plaats en onder dezelfde
omstandigheden gespeeld. (Sportkroniek).
AGENDA.
VRIJDAG 1 FEBRUARI
Stadsschouwburg: De naamloozen van 1842,
20 uur. Rembrandt: Rinket's variété, 14 30
en 20 uur. I'alacc: De krachtpatser, 14, 16.15
19 en 21.15 uur (14 j.). Luxor: Ga nooit van
me weg, 14. 16.15. 19 en 21.15 uur (18 j.) Frans
Hals: Het Balboekje (18 j.).
ZATERDAG Z FEBRUARI
Stadsschouwburg: De Sneeuwkoningin. 14
uur; ik zie, ik zie. wat jij niet ziet!, 20 uur-
Bioscopen: als Vrijdag.
Onze ongunstige brandstoffen-positie
moet verbeteren
Niét alle optimistische verwachtingen
die men in het najaar van 1945 had, zijn
in vervulling gegaan zoo zei de heer
H H. Wemmers, directeur van het Rijks-
kolenbureau in c»n persconferentie. De
productie der eigen mijnen, die in Novem
ber gemiddeld 24.419 ton per dag was, is
in December teruggeloopen tot 24.037 ton
en in Januari tot 23.813 ton. Dit is slechts
55 van de productie over 1938.
De minister van verkeer en energie, ir.
Th. S. G J. M. van Schaik, heeft Vrijdag
voor den regionalen radiozender tot de
mijnwerkers gesproken, waarin hij op
hen een ernstig beroep deed tot hoogere
productie mede te werken. Op Verschil
lende plaatsen in ons land is de aanvoer
zoo gering, dat op de geldig verklaarde
kolenbonnen nog niet geleverd kan wor
den
Niet alleen zijn er ziekenhuizen die geen
kolen meer hebben, maar vele menschcn
hebben thuis geen verwarmd vertrek.
Deze noodtoestand had voorkomen kun
nen worden, indien de hoeveelheid kolen,
waarop redelijker wijze gerekend had
mogen worden, inderdaad ter beschikking
van de distributie wa"gekomen.
De verminderde opbrengst heeft ook
nog tot gevolg, dat het herstel van de
industrie in Nederland zeer ernstig wordt
geremd, cn dit geldt vooral voor de tex
tielindustrie.
Deze gang van zaken is, aldus de mi
nister, des te meer teleurstellend, omdat
aan dc mijnwerkers voorkeur werd ge
geven bij de verstrekking van goederen,
als gevolg van de overweging, dat daar
door een ruimere en spoediger voorzie
ning met kolen voor het heele Nederland-
sche volk mogelijk zou worden. Wanneer
de mijnwerkers de redelijke verwachtin
gen teleurstellen, kunnen zij moeilijk ver
wachten, dat hun landgenooten bereid
zullen blijven, aan hen de goederen af te
staan, die zij even dringend noodig heb
ben, en waarop zij evenveel recht al6 de
mijnwerkers kunnen laten gelden.
Ook de beheerder van de steenkolen
mijnen, ir. Th. Groothoff, heeft in een
publicatie, gericht tot het personeel der
kolenmijnen, onomwonden uiteen gezet
hoe ernstig de gevolgen zijn van de te ge
ringe inspanning van een deel der mijn
werkers.
Tal van arbeiders leggen een dergelijk
gedrag aan den dag, dat men chicanceren
kan noemen, wat een beetje minder erg
klinkt dan saboteeren. Een dergelijke
houding is de heer Groothoff niet van
plan te dulden. Zijn verantwoordelijkheid
eischt, zoowel tegenover de arbeiders als
tegenover het gcheele land, dat maatre
gelen worden genomen. Een jaagsysteem
wordt niet geduld, maar ook geen rem-
systeem op de kolenproductie in de Ne-
derlandsche mijnen wordt getolereerd.
Voor 1946 staat derhalve het win
nen van den kolenslag op de eerste
plaats in Nederland, hetgeen beteckcnt,
dat over de gcheele linie in de mpnen
een redelijke prestatie moet worden
bereikt.
De productie per achturigen werkdag
zal, bij een bezetting zooals die thans is,
moeten stijgen tot 31.500 ton. Op 1 Sep
tember moet het aantal arbeiders met
minstens 3000 man zijn vermeerderd. Een
productie van 36.750 ton per achturigen
werkdag moet dan worden bereikt. Per
I Januari 1947 zal het aantal arbeiders
verder met 1000 moeten zijn toegenomen,
opdat dan een productie van 38.500 ton
per dag wordt gehaald.
In België bedraagt de gemiddelde dag
productie thans ongeveer 75 80 van
de productie in het jaar 1938, in Frankrijk
zelfs circa 100 Bij een juiste vergelij
king mag men evenwel niet uit hel oog
verliezen, dat in de voornoemde landen
Duitsche krijgsgevangenen in de mijnen
tewerk zijn gesteld.
De moeilijkheden in de Nederlandsche
steenkolenvoorziening zijn vooral een ge
volg van het feit, dat de aanvoer van
steenkolen uit Duitschland en Amerika
beneden de verwachtingen- is gebleven.
Dc aanvoer van steenkolen en bruin
koolbriketten uit Duitschland bedroeg
in December j.l. 88.000 ton, terwijl een
hoeveelheid toegezegd was van 112.000
ton, een tekort derhalve van 24.000
ton. De aanvoer uit Amerika bedroeg
in December en Januari 198.400 ton,
terwijl toegezegd was te leveren een
hoeveelheid van 304.000 ton, zoodat een
tekort is ontstaan van 105.600 ton. Het
totale tekort in den aanvoer uit het
buitenland bedraagt derhalve in twee
maanden tjjds bijna 130.000 ton.
De Amerikaansche kolen, die op het
oogenblik worden geleverd, zijn ontegen
zeggelijk niet van een kwaliteit, zooals
men die gaarne zou willen ontvangen. Ne
derland kan het zich niet permitteeren
de Amerikaansche kolen te weigeren.
De electriciteitsfabrieken hebben thans
80.000 ton kolen per maand noodig; de
gasfabrieken 95.000 ton. Spoor- en tram
wegen eischen 65.000 ton, aan de industrie
is 200.000 ton toegewezen. Voor huisbrand
is 250.000 ton per maand noodig.
Wij hebben dc beschikking over: 70.000
ton anthracietnootjes 2/3; 40.000 ton eier-
brlketten en 70.000 ton cokes (mijn- en
gascokes). Het restant van 70.000 ton moet
worden gedekt door de aflevering van turf
bruinkoolbriketten en groote hoeveel
heden voor huisbrand minder geschikte
soorten.
Er moeten door Nederland ook kolen
worden uitgevoerd om mijnhout uit Zwe
den te krijgen en glas uit België.
In het nieuwe distributiejaar zal de
klantenbinding niet gehandhaafd wor
den. Wel zullen voor-inleveringsbon-
nen bekend gemaakt worden, waarop
men in den zomer de helft van ztfn
rantsoen zal krijgen.
De honoreering van de aangewezen
zeven kolenbonnen voor het ioopendo
seizoen is in ieder geval gegarandeerd,
aldus verklaarde de heer Wemmers met
nadruk. Vóór Mei a.s. hoopt men alles
te hebben afgeleverd.
De toegezegde achtste bon zal alleen
kunnen worden gehonoreerd, wanneer:
le. de invoer uit het buitenland zal stij
gen: 2e. de huidige kolenproductie van de
Limburgsche steenkolenmijnen omhoog
zal gaan.
Werkkrachten voor onze mijnen
De Mijnindustrieraad kwam te 's-Gra-
venhage bijeen. Besproken werd hoe het
aantal arbeiders van onze mijpen kan
worden uitgebreid. Voor zoover het N.S.
B.'ers en dergelijke geïnterneerden betreft
heeft de raad daartegen geen bezwaar,
mits zij afgescheiden en groepsgewijze te
werk gesteld worden. Duitschers die bona
fide zijn, kunnen in afwachting van hun
terugkeer naar Duitschland, aan het werk
gezet worden. Over het werken van andere
Duitschers en niet-geïnterneerde N.S.B.'ers
zal een commissie die de raad instelde,
advies uitbrengen. Er i6 geen bezwaar
tegen het aanstellen van een niet onbe
perkt aantal geselecteerde Polen.
De werving van bruikbare Nederlandera
moet intusschcn met kracht wordèn voort
gezet.
44. Ze treden binnen en Semmetje's
vrouw noodigt de twee onverwachte
maar welkome gasten uit, plaats te ne
men en het zich gemakkelijk te maken.
Warrel kijkt om zich heen en ziet een
mugje op een verhooging staan, dat
ijverig met de vleugels slaat en zoo wat
koelte brengt in de warme klaproos.
Zijn oogen worden begeerig en hij likt
zich om den mond. Maar Wag merkt het
en fluistert: „Toe War, kom zitten en
laten we gaan eten". „Wou ik nét doen,"
mompelt Wag maar gelukkig dient Mar-
retje een oogenblik later heerlijke soep
en gebakken beukenootjes op, in een
saxisje van dauw en honing. Ineens:
een gebrom, een motorgeronk. Wat is
dat? Wat gebeurt er?
