rrF^fr Haarlems Dagblad S3 Emigranfen Wankele interne politieke toestand op Java Dubost eischt doodstraf De Russische politiek Tien dooden van 1943 herdacht. V O T5437 Kennemerl"a" Tjj „er kwartaal f 4 Postgiro 273107 Tel, Administrate 10724. Expeditie 14825 Dtreeteur-TrooKLredaceurt Peerbom Ict: Redactte i„6oo, Dir.-sioMred. 15054 ONLANGS heeft een opinie-onderzoek in Frankrijk aangetoond, dat een vijfde van de volwassen bevolking het land uit wilde. Dat zeiden twintig per cent van de ondervraagden tenminste. Het geval trok in het bizonder de aan dacht. omdat de Franscheri van nature hokvast, dus weinig tot reizen en nog veel minder tot landverhuizing geneigd zijn Het verschijnsel staat overigens niet alleen. Het doet zich overal in West- Europa gelden en waarschijnlijk ook in Oost- en Zuid-Europa, maar uit die stre ken hooien wij niet veel meer. Wat Centraal-Europa betreft, het bezit een meerderheid die vermoedelijk zou voe len voor kolonisatie op de maan. waar mee de wetenschap juist dezer dagen in wat nauwer contact is getreden. Ware het mogelijk aan een dergelijken wensch te voldoen, de geheele wereld zou onge twijfeld gaarne haar medewerking ver- leenen om het omvangrijkste volk van Centraal-Europa terwille te zijn. De op emigratie beluste overige Euro peanen willen allen uit Europa weg. Voorzoover zij hun gedachten meer ge preciseerd hebben, schijnen zij een voor keur voor de Vereenigde Stalen en Ca nada te hebben. Onze medewerker mr. E. Elias heeft, zijn overtuiging grondend op jarenlang verblijf in Amerika, hen dezer oagari gewaarschuwd dat deze voorkeur verkeerd is. De Vereenigde Sta ten zijn geen land van melk en honing, zooals sommigen ten onrechte meenen. Achtereenvolgens hebben het goudland Klondyke, de schaarsche loopjongens die millionnair werden en de film-fictie van Hollywood het dien naam bezorgd en hem ten onrechte gehandhaafd. Wat Ca nada betreft: het heeft een behendige reclamecampagne gevoerd in een tijd. toen hel landverhuizers dringend noodig had Wie ooit wat verder gekeken heeft dan die aanlokkelijke afbeeldingen heeft wel beseft dat alleen stoere pioniers, IJzeren Heinen, bestand tegen een kli maat dat zich nog heel wat krasser aar- digheder veroorlooft dan het onze en tegen de eenzaamheid van een eentonig leven van zwaren arbeid in eindelooze, schaars-bevolkte gebieden, voor emigra tie naar Canada geschikt zijn. leder volk bezit maar een klein aantal IJzeren Hei nen en de West-Europeesche volken tol len weinig lieden, die bereid zijn tot een langer arbeidsdag dan acht uur. In zijn pittige korte beschouwing beval mr. Elias Zuid-Amerika, een paar repu blieken van Midden-Amerikn en „zelfs" Mexico aan, waarbij hij de bestaande wanbegrippen over deze landen hekelde. Hij schreef over de prachtige, moderne hoofdsleden van Zuid-Amerika, over het in zoo menig gebied ideale klimaat, over de prachtige natuur. Ik hoop dat hij vele oogen voor deze landen van de toekomst heeft doen opengaan en herinner eraan dat voor den oorlog een Nederlandsche handelsmissie onder leiding van den oud minister van Karnebeek naar Zuid- Amenka is getrokken, die met belangrij ke aanbevelingen en voorstellen terug keerde. De oorlog belette het doorzetten van de toen bestaande plannen Zij zullen zeker weer ter hand worden genomen Er is evenwel geen twijfel aan, dat de meesten alleen emigreeren met hun mond. Daar blijft het bij Er hecrscht een onrustige stemming in Europa. Veel pra ters over emigratie zijn bang voor de toe komst en zeggen daarom dat zij weg wil len. Maar als zij voor het feit gesteld worden durven de meesten ook dat weer niet aan. zooals treffend bleek bij de zes jongelui, die zich interesseerden voor een betrekking op het bchagelijke Nederland sche eiland Curasao. maar allen wegble ven, toen het op solliclteeren aankwam. Dat heeft onze medewerker ook verteld. Dat had hij toevallig zelf ervaren. En dat was dan toch wel een heel secure onderneming vergeleken bij die in een vreemd land. waar men Spaansch of Portugeesch moet spreken, zich bij een anderen volksaard aanpassen en zich door hard aanpakken een carrière scheppen. Want in Zuid- en Midden-Amerika moet men tenslotte ook hard aanpakken om ei- te komen, al zijn het klimaat en de kan sen er beter dan in de Vereenigde Staten en Canada Het is een beetje moeilijk, geduldig te schrijven over menschen die bang zijn om in Europa te blijven en eveneens bang om er uit te gaan Als zij jong zijn, ziet het er met hun toekomst slecht uit Zijn zij ouder en hebben zij al een ver antwoordelijke taak. dan zou men hun willen aanraden geen spoken te zien, hun leven niet te bederven met sombere voorspellingen, waarvoor zij geen bewij zen hebben en er eens aan te denken, dat Nederland eenig recht op hun toewij ding en arbeidskracht heeft. Het getuigt niet van veel karakter, weg te willen loopen als er moeilijkheden zijn. Wij leven evenwel In een overbevolkt land en daarom zal voor onze jonge men schen öpoedig een tijd komen, waarin de ondernemenden een toekomst buiten de grenzen gaan zoeken. Daarbij zullen zich andere mogelijkheden dan Zuid-Ameri- kaansche voordoen, dichter bij huls, bij voorbeeld in het dunbevolkte Frankrijk, dat vooral gebrek heeft aan jonge arbeids krachten in den landbouw en dat groote kansen biedt. Voor den oorlog hebben sommige jonge Hollanders dat al ingezien «n er met succes gebruik van gemaakt. Met dc aankomst van Sir Archibald Clark Kerr Vrijdagavond laat, is de In donesische kwestie in 'n geheel nieuw stadium getreden. Sir Archibald heeft duidelijk te kennen gegeven, dat hij on bevooroordeeld is, maar elke voorspel ling aangaande de duurzaamheid der bereikbare resultaten louter speculatief acht. De gebeurtenissen van de laatste da gen hebben weer eens aangetoond, hoe wankel de interne politieke toestand op Java eigenlijk is. De afkondiging van een programma van minimumeischen door het „volksfront" komt door de re- publikeinsche „regeering'' wel op een zeer ongunstig moment. Ook de omstan digheid, dat het hoofd van het zoojuist gereorganiseerd, Indonesische leger bij aeze beweging betrokken is, komt voor haar op een ongelegen oogenblik. Hoewel de berichten over kwesties van binnenlandsche politiek elkaar ge meenlijk tegenspreken, schijnt de alge- meene strekking van de berichten dei afgeloopen week op eenige verwarring onder de Indonesische intcllectueelen te wijzen op het stuk van de politieke lei ding der „republiek'". Dit zou de actie van het „volksfront" kunnen verklaren tev ens voor een deel althans de talrijke tochten van Sjahrir naar het binnen land. De conferentie te Soerakarta is wellicht een poging van zijri kant om aanhang in het binnenland te verwer ven teneinde zich geruggesteund te we ten. wanneer de onderhandelingen een maal beginnen. De houding van Soekar- no is een zeer belangrijke, maar tevens een niet te bepalen factor in de huidige ontwikkeling. Daar de onderhandelingen waarschijnlijk niet voor den terugkeer van Sjahrir uit Soerakarta begonnen zullen worden, is het zeer wel mogelijk, dat men tegen dien tijd hieromtrent meer zekerheid bezit. Dit zou zondet twijfel aan alle partijen ten voordeel zijn. (ANP-Aneta). Haarlem verwacht 5000 gerepatrieerden fli-t aan tul gerepatrieerden dat uit Ned.-Indie in ons land zal konten, wordt op 50.000 geschat. Aangenomen wordt, dat daarvan niet minder dan 5000 in Haarlem en omstreken moeten worden ondergebracht. Tot op dit oogenblik zijn er in onze om geving ongeveer 500 aangekomen. Daarvan behoefden slechts een 60-tal in pensions en inrichtingen te worden ondergebracht, daar de meesten door familie konden wor den ontvangen. Geregeld komen nieuwe transporten. In den regel is 10°/o daarvan voor Haar lem bestemd. Voor den eersten tijd is er, dank zij de getroffen maatregelen van „Nederland helpt Indië", gelegenheid ont onze landgenooten die komen behoorlijk tc huisvesten. In „Zomers Buiten" te Zandvoort kunnen er 300 komen. Dit vacantleoord wordt, omdat het toch de bedoeling was. reeds thans verbouwd, op dat het in 1946 gebruikt kan worden voor de gerepatrieerden. In Maart hoopt men het gereed te hebben om dc gasten te kunnen ontvangen. „Duin en Daal" te Bloemendaal wordt voor 120 gasten in gereedheid gebracht. Ook in Wijk aan Zee worden hotels en pensions voor dit doel gebruikt Het comité wil deze hotels aan wenden als „doorgangshuizen". Voor den eersten tijd heeft men dus vol doende gelegenheid voor onderdak. Maar het zal nog heel wat Inspanning kosten om voor 5000 gasten in onze omgeving een plaats te vinden. Daarvoor Is medewer king van ieder noodig die in staat is, één of ineer gasten uit Indië huisvesting te verleenen Dc Fransche aanklager Dubost heeft rijn opsomming van Iluitsche misdaden beSindigd met dc doodstraf tc cischcn tegen alle beklaagden in het Ncurenberg- «che proces. Het is een zaak, die opnieuw aandacht verdient. Op den duur zal de drang naar her leving en dus naar noodzakelijke reorga nisatie van Europa ertoe moeten leiden, dat Federale Unie tusschen de volken tot stand komt. Waar dunbevolkte en over bevolkte landen naast elkaar liggen springt een der economische noodzaken voor deze oplossing wel heel duidelijk in het oog. Herhaling van de oude toestan den, waarbij een groot land in moeilijk heden verkeert omdat het onderbevolkt is en twee aangrenzende kleine landen aan het tobben blijven omdat zij overbe volkt zijn, kan nog wel optreden, maar zal niet meer houdbaar blijken. Men moet naar Federale Unie toe, omdat het de eenige uitweg ls. Tenslotte wordt die al tijd ingeslagen. Al duurt het meestal lang R P. Lt. generaal Sir Miles Dempsey is op dienstreis heden te Batavia gearriveerd. Twee vertegenwoordigers van het Zwitsersche Roode Kruis, de heeren Hclbling en Descourdres. vertrekken heden voor een reis langs de internee- rmgskampen op Midden- en Oost-Java. Op dezen tocht zullen zij vergezeld wor den door vertegenwoordigers van de „republikeinsche regeering" en het In donesische Roode Kruis. De reis heeft enkel een informatief karakter. Duitschers geestdriftig voor opera van een Jood. Offenbach's „Hoffmann's Vertellingen", uit Duitschland gebannen sinds het begin van de Duitsche antl-semitische politiek in 1933, ontving in Kiel liet warmste welkom van alle in dli seizoen gebrachte opera's. Vele jonge Duitschers, die in den oorlog gevochten heb ben. kenden de muziek niet, maar hun enthousiasme was zoo groot, dat hei doek twaalf maal gehaald moest worden. Het woord is aan. Rabindranath Tagore: God raakt vermoeid van Oroote koninkrijken, maar nimmer van kleine bloemen. Wegens de kleine oppervlakte van ons blad hebben wij van de autoriteiten ver gunning verkregen, eenmaal in de twee weken des Zaterdags met een dubbel nummer te verschijnen. De Times-correspondent te Moskou maakt melchng van een rede, gehouden door Gre- gorl Alexandrof, hoofd der propaganda-af- deeling van het centraal comité der commu nistische partij, die „eenig licht werpt op de denkbeelden waardoor de Sovjetpolitiek thans wordt gekenmerkt". Dc correspondent zegt, dat de rede weid aangehoord door de elite van de communistische partij en alle thans te Moskou verblijvende leden van he- Politiebureau. Spr. zeide, dat er in de Sov jet-Unie thans geen kracht meer aanwezig was, die de verdere ontwikkeling van het socialisme en zijn geleidelijker. overgang naar het communisme kon beletten. De waak zaamheid tegen aanvallen van buiten had de aanvaarding noodig gemaakt van Stalin's theorie inzake het opbouwen van een krach- ligen staat met een sterk leger. De beste manier om de behaalde overwinning tc coiiso- lideeren, aldus spr., was, den staat te ver sterken door den economischen en culturee- len standaard op te voeren en de welvaart der burgers te verbeteren. Hoe meer het welkende volk bij het actieve politieke leven betiokkeri zou worden, hoe st-rker de staat zou worden. In de gang. die naar het binnenste van de paraplu zooals de Haarlemsche Strafgevangenis aan den Harmenjansweg wel genoemd wordt leidt, verzamelde zich hedenmorgen een honderdtal man nen. die in het begin van Februari 1943 daar eveneens bUeen waren. Toen werden er geen handen gedrukt, er heerschte geen weerziens-stemming, het gerinkel van de Dutischc laarzen klonk als een dreiging door de getraliede gang. Er leef de onder de mannen een beklemmende spanning, een geladen sfeer van onzeker heid. Ze weten het allemaal nog zoo goed, de honderd, hoe ze in dien Zondagnacht uit hun huizen werden gesleept, hoe ze onder den somberen koepel van de gevangenis bijeen gedreven weiden in een „vak", aangegeven in donkeren steen op den lichtgrijzen vloer. En hoe dien Maandag morgen tien van hen naar voren werden geroepen, geboeid en weggevoerd. Ja, daar bij den uitgang stond een mitrail leur en daar en daar De tien ongelukkigcn werden onder zwaar bewapend escorte naar het Bloe- mendaalsche Kopje gebracht, waar het executiepeloton een einde maakte aan hun leven. Ifc- HlOCt «min na het verluien vuil do lliutrleiiLselie tral'gevaiige111h. De lijdensweg van de overblijvende honderd was nog niet ten einde, zij wer- ot 15 Mei 19-43 zijn vastgehouden Vanmorgen hebben deze honderd man nen hun gesneuvelde kameraden herdacht. Het was sober, eenvoudig Maar hoe sterk sprak nog de verbondenheid van deze men schen, hun solidariteit in dc bange uren van Februari, nu drie jaar geleden. Om kwart over tien stelde de stoet zich op de binnenplaats van de gevangenis op en begaf zich naar het Stadhuis waar zich reeds vele andere genoodigden en belangstellenden in de stemmig getooide hal bevonden en orgelmuziek de sfeer voorbereidde. De onthulling van het paneel. Om even over 11 uur. toen iedereen een plaats gevonden had en de hal overvol was. namen Burgemeester en Wethouders van de stad Haarlem hun zetels op de voorste rij in. Het orgel, bespeeld door mej. Chr. Stork begon „Vertrouwen" van den naar Vught getransporteerd, waar ze Bach te spelen, gezongen door het Doops gezind Dameskerkkoor, gevolgd door „Bede voor het Vaderland Onder dood- sche stilte beklom hierop de voorzitter van het comité, mr. J. A. Vaillar.t het spreekgestoelte. Mr. Vaillant memoreer de de geschiedenis van het gebeurde op 2 Februari 1943; hij verhaalde van d- felle bewogenheid dier dagen en bracht huKo aan de nagedachtenis van zijn mede-gijze laars, die op 2 Februari 1943 gespaard bleven, doch nadien in concentratiekam pen het leven hebben gelaten, i ?J?r°P Vierpon sch'jnwerpers hun helle lichtbundels op de Nederlandsche vlag, die het te onthullen paneel bedekte, zoo dat de rood-wit-blauwe weerkaatsing op de aanwezigen leek af te stralen. Allen stonden op, toen orgel en koor het Wil helmus inzetten. Onder de tonen van on6 volkslied daalde plechtstatig de driekleur en werd het herdenkingspanc-el, geschil derd door den Haarlemschen kunstschilder H. A Bijvoet, zichtbaar. Mr. Vaillant zeide, dat de kunstenaar in zijn werk de drie groote beginselen, waarvoor de tien slachtoffers hun leven hebben gegeven, heeft willen uitbeelden: trouw aan de overtuiging, verdediging van hot vaderland, bescherming van de stad Haarlem. Spr. besloot met de woor den: „Daden als die. waardoor dc thans herdachten zijn gevallen, zijn eeuwig en kunnen niet verloren gaan. Dit is een troost voor hun nabestaanden, evenals de overtuiging, dat hun offer niet vorgeefsch is geweest." Spr. verzocht hierna een oogenblik al- gcheele stilte, terwijl men de klok van de Groote Kerk half twaalf hoorde slaan. Dan bood mr. Vaillant namens de Haar- lemsche burgerij het paneel den burge meester aan. Burgemeester Reinalda spreekt. Burgemeester M. A. Reinalda nam, mede namens zijn collega van Velsen. het woord Hij zeide, dat slechts weinigen in dertijd, toen prof. Huizinga het woord Wij leven in een bezeten wereld" sprak, dc verschrikkelijke waarheid beseften. Zelfs in 1940, toen dc Duitscher onze on afhankelijkheid schond, wisten velen het nog niet. maar in de vijf jaren der bezet ting hebben maar al te veel Nederlandt-s het leeren begrijpen. „De groote opgave, waarvoor wij staan", aldus spr., „is, dat wij den moord (want anders is het niet) van 3 jaar geleden niet mogen vergeten. Deze opgave geldt ook voor het nage slacht. Daarom is het een goede gedachte geweest om het herdenkingspaneel aan te brengen in het stadhuis. de centrale plaats waar voortgeleefd wordt. waar het zijn plaats zal krijgen temidden van de historische figuren uit onze va- derlandsche geschiedenis. Do schoon® wijze, waarop de kunstenaar uw aller ge voelens in beeld heeft gebracht, is een waarborg te meer, dat de herinnering aan het offer zal voortleven in de harten der bevolking. Volgaarne aanvaard ik namens het Gemeentebestuur van Haarlem dit pa neel. daar het bijdraagt tot de innerlijke verrijking van het Nederlandsche volk, opdat het moge medewerken aan het bou wen van een menschenmaatschappij, waarop het aangehaalde woord van prof Huizinga niet meer van toepas sing is." Spr. eindigde met bijzondere hulde te bntngen aan de tien mannen, die 3 jaar geleden zijn vermoord „Mogen zij rusten in vrede". Het koor zong daarna „In God rust mijne ziel" en „Bede" van SaL -i. waar bij zich van nabestaanden en kameraden der gevallenen een groote ontroering meester maakte. De secretaris van het co mité, de lieer P. G. M. Ottolini, verklaarde de plechtigheid ten einde. Er werden bloemstukken neergelegd en de aanwezi gen defileerden langs het paneel, die* onder den indruk.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1946 | | pagina 1