Groote roeping
in grooten tijd
Een tekort aan Vakarbeiders
Pleidooi
De zaak-C1 deman
DUijapeDJSA
60e Juar^ang No. 18269
Zatoixlag 2 Maart 1946
99
99
Prof. Schermerhorn
opende Verzetstentoonstelling
Bij de opening van de tentoonstelling
„Weerbare democratie" waren o.a. aan
wezig de min.-president, prof. ir. W.
Schermerhorn, de min. van Sociale zaken,
W. Drees, de ambassadeur der Ver. Staten
Stanley K. Hornback, een vertegenwoor
digster van H.M de Koningin, mcj. mr.
Tellegen en van Z.K.H. Prins Bernhard,
mr. J. Thomassen en Koos Vorrink.
Het welkomstwoord werd uitgesproken
door jhr. W. J. H. B. Sandberg. Nadat op
het orgel het „Wilt heden nu treden" ge
speeld was, sprak de min.-president zijn
openingsrede uit. „Het besef, dat aan de
geschiedenis van den ondergrondschen
strijd het bloed van onze beste menschen
kleeft, stemt mij tot diepe ernst en belet
mij te volstaan met officieele woorden."
„Wij moeten ons op deze plaats realisee-
re, hoe wij nog ten achter zijn gebleven
bij de idealen, die onze dooden voor een
nieuw Nederland hebben gekoesterd. Wan
neer wij niet trachten deze te verwezen
lijken plegen wij verraad aan de zaak van
Nederland."
„Moge deze tentoonstelling aan ons allen
dit eene scherp doen beseffen: wij deden
voor Nederland nog te weinig, wij zagen
teveel onszelf, doch Nederland verwacht,
dat wij de persoonlijke grootheid zullen
vinden voor een groote roeping in een
grooten tijd".
Staande zongen alle aanwezigen het
Wilhelmus. Dc plechtige opening werd
besloten met redevoeringen van afgevaar.
digden van illegale organisaties uit
Luxemburg, Denemarken, België en
Frankrijk, waarna tenslotte alle aanwezi
gen een rondgang door de kerk maakten.
DE DISTRIBUTIE
HAARLEM. Maandag 4 Maart zijn
degenen, wier namen beginnen met de let
ters L en O aan de beurt voor het afhalen
van nieuwe bonkaarten in de Vlceschhal.
BLOK» KN DA AL. Maandag 4 Maart
zijn de letters T t.m. Z aan de beurt om
in het Jeugdhuis nieuwe bonkaarten af te
halen.
Minister Ringers
bezoekt Zandvoort
Vrijdag bracht minister ir. J. A.
Ringers een bezoek aan Zandvoort. Na
het bureau van den Wederopbouw be
zocht te hebben, bezichtigde de minis
ter, begeleid door burgemeester H. van
Alphen, per auto den omtrek om zich
te overtuigen van de verwoestingen, die
de Duitschers hebben aangericht. Na
deze excursie werd de minister ten
raadhuize ontvangen door het voltalli
ge college van B. en W.. terwijl tijdens
de besprekingen over het nieuwe plan
voor de badplaats ir. G. Friedhoff, de
ontwerper, een uiteenzetting gaf.
De tram
gaat 's Zondags rijden
Men deelt ons van de zijde van de
N.Z.H.T.M. mede: Onvoorziene om
standigheden voorbehouden, zal op 7
April 1946 een nieuwe dienstregeling
worden ingevoerd, waarbij ook de
dienst op Zondagen zal worden hervat.
Hoewel in het algemeen de laatste
trams niet later zullen rijden dan thans
het geval is, zal de frequentie in de
avonduren worden uitgebreid.
Aan de Rijksverkeersinspectie is ver
gunning gevraagd, ook op de autobus
lijnen den dienst op Zondag in te voe
ren en ook des avonds later te gaan
rijden.
Ook jeugdige
volksvertegenwoordigers
Het Algemeen Nederlandsch Jeugd-
verbond heeft zich gericht tot alle po
litieke partijen met het voorstel op de
candidatenlijsten voor de a.s. verkie
zingen een of meer jeugdcandidaten op
een verkiesbare plaats op te nemen.
Het verbond is van meening, dat daar
mede tot uitdrukking zou worden ge
bracht, dat de Nederlandsche jeugd in
het komende parlement de voile aan
dacht zal hebben en bevorderd zou
worden, dat de jonge generatie vertrou
wen krijgt in een toekomst, welke meer
te bieden heeft dan he: verleden deed.
Daarom scholing en herscholing
Er beslaat op dit oogenblik een groot
tekort aan vakarbeiders. Dit komt omdat
in de oorlogsjaren de opleiding vrijwel
heeft stilgestaan. Het vacuum dat daar
door veroorzaakt is, doet zich reeds sterk
gevoelen. Vandaar dat getracht wordt
door scholing en herscholing het hiaat
zooveel mogelijk aan te vullen.
Scholing wil zeggen: vakopleiding van
menschen die niets van het bedrijf af
weten; herscholing: aanvulling van inder
tijd genoten beperkte vakopleiding.
Op dit oogenblik staan bij het Gewes
telijk Arbeidsbureau ongeveer 3000 werk
zoekenden ingeschreven. Dit zijn niet alle
werkloozen, ongeveer de helft arbeidt bij
de D.U.W. (Dienst Uitvoering Werken
Werkverschaffing), of zoekt, hoewel ze nog
werk hebben, een anderen werkgever. On
der de 1500 werkloozen zijn op enkele
uitzonderingen na (o.a. kantoorbedienden)
geen vakarbeiders.
Nu moet men niet denken zoo zeide
de heer A P. M. van Riei, directeur van
het Gewestelijk Arbeidsbureau ons dat
alle werkloozen voor scholing of her
scholing in aanmerking komen. Bij de
selectie valt het aantal dal daarvoor ge
schikt is, als regel tegen. Maar het is het
voornemen het niet tot de werkloozen te
bepalen. Ongeschoolden die werk hebben
kunnen ook in opleiding komen, want het
is het bedrijfsleven allereerst om meer
vakarbeiders te doen.
De scholing en herscholing gaat uit van
het bedrijfsleven. De overheid (het Ge
westelijk Arbeidsbureau) biedt slechts dc
helpende hand voor zoover het betreft
het uitzoeken van de menschen die voor
de vakopleiding in aanmerking komen.
Bovendien zorgt het voor de aanvullende
betaling. De arbeiders die voor scholing
of herscholing geplaatst worden, krijgen
van het bedrijf een uitkecring die wordt
aangevuld met een bedrag van rijkswege.
Om daarvoor in aanmerking te komen,
moet iemand 18 jaar zijn.
Voorloopig wordt te Haarlem de scholing
en herscholing beperkt tot de metaalnij
verheid en de bouwvakken. De opleiding
duurt als regel 9 maanden, voor de bouw
vakken (uitgezonderd timmerlieden) zelfs
iets korter Er is alle medewerking van
het bedrijfsleven. Het is aan te nemen,
dat het eerst in de metaalnijverheid be
gonnen zal worden. Daar is de organisa
tie ook het gemakkelijkst, want de oplei
ding kan daar in de fabrieken plaats heb
ben. Enkele bedrijven zullen daarvoor een
gedeelte reserveeren Moeilijker is de
organisatie van de bouwvakken, maar het
vertrouwen bestaat dat ook daarvoor een
goede oplossing gevonden zal worden
Is er zoo vroegen wij den heer Van
Riel geen mogelijkheid, dat de arbei
ders die nu een vakopleiding krijgen, over
eenigen tijd weer werkloos zullen worden?
Stellige toezeggingen zijn niet te doen,
maar wij verwachten niet, dat in de naas
te toekomst dit gevaar dreigt. Nemen wij
als voorbeeld de bouwvakken. Het aantal
bouwvakarbeiders dat nu in Nederland is
kan per jaar 20.000 a 25.000 woningen bou
wen. De bedoeling is evenwel in de ko
mende jaren er 50.000 60.000 te zetten,
want het tekort is ontstellend groot. Als
dat tekort eenmaal is aangevuld, zal Ne
derland toch nog elk jaar 40.000 woningen
noodig hebben. Worden deze verwachtin
gen dus vervuld, dan behoeven de bouw
vakarbeiders voorloopig niet bang te zijn
voor werkloosheid. Maar wie kan zeggen,
hoe de conjunctuur over jaren zal zijn?
Als de levensstandaard daalt, de woon-
eischen lager gesteld moeten worden en
de gebruiksjaren van huizen worden op
gevoerd, wordt de rekening natuurlijk
anders. Maar dat kan geen reden zijn
maatregelen, om het thans bestaande te
kort aan vakarbeiders aan te vullen,
achterwege te laten.
DrUvende vliegvelden uit ijs en hout-
pulp vervaardigd zouden tijdens den oorlog
op den Atlantlschen Oceaan worden ingezet.
Daar de „slag om den Atlantischen Oceaan"
inmiddels door de geallieerden gewonnen
werd, waren deze vliegvelden niet meer
noodig.
voor het behoud der tram
Maar met een andere route
in de binnenstad
Geregeld ontvangen wij nog brieven van
lezers die pleiten voor het behiud van de
tramlijn HaarlemHeemstede. Meestal
komen zij met het bekende argument: de
tram is op massaal vervoer berekend.
De heer H. D. Dekker te Overveen heeft
een plan uitgewerkt om de tram in de
binnenstad een andere route te laten vol
gen. Hij stelt voor: Haarlem-Noord tot het
Stationsplein ongewijzigd, maar dan-
Rozenstraat, Kenaupark, Kinderhuisvest,
Zijlvest. Wilhelminastraat, Raamsingel,
Houtplein. Verder de bestaande baan. In
omgekeerde richting: Houtplein, Raamvest
Wilhelminastraat. Daarmee vermijdt men
de nauwe straten in de binnenstad, waar
de tram een verkeersobstakel vormt. In
Heemstede zou men den Binnenweg, die
ook te smal is, kunnen mijden door de
tram over de Dreef te laten loopen. Het
plantsoen behoeft niet opgeofferd te wor
den, als men aan beide kanten langs het
plantsoen de rails legt. Het voordeel van
deze oplossing is ook, dat de tram Haarlem
Leiden tot het station te Haarlem door
loopt en niet ergens in Haarlem-Zuid of
Heemstede blijft steken, zoodat de passa
giers voor de verbinding met Haarlem op
de bus zouden zijn aangewezen.
In Heemsteedsche raadskringen wordt er
veel voor gevoeld de tram op den Binnen
weg te laten, uit de overweging, dat het
verkeer daar minder intensief geworden
is, daar de meeste auto's over de Dreef
gaan.
Zou zoo wordt verder gevraagd
een trolleybus in een straat als de Gier
straat minder ongemakken veroorzaken
dan een tram? De uitwijkmogelijkheid
baat de trolley niet, want er is daar Im
mers geen ruimte tot uitwijken!
De heer Dekker wil het overige verkeer
in Haarlem en de communicatie van
Haarlem met Overveen en Bloemendaal
aan de autobus geven. De bussen kunnen
dan de allersmalste straten mijden.
Dit denkbeeld is nadere overweging
waard. Uit het onderhoud dat wij met de
directie der N.Z.H. hadden, is gebleken,
dat het plan, om de tram op te
offeren, van de gemeente en niet van haar
is uitgegaan. De gemeente wil dc tram
uit de nauwe binnenstad hebben. De N.Z.
H. heeft daarop geantwoord, dat zij wel
genegen is, haar tramrechten op te geven
en op die lijn met trolleybussen te gaan
rijden, mits haar dan als tegenprestatie
de exploitatie van alle andere vervoer
middelen in Haarlem en omgeving gegeven
wordt. Dan zou alles trolleybus worden.
Daaruit is af te leiden, dat de N.Z.H zeker
niet ongenegen is de tram te handhaven.
Het is evenwel de vraag hoe de gemeente
Haarlem en de N.Z.H. denken over de
mogelijkheid de tramlijn te verleggen, om
daardoor de bestaande bezwaren althans
voor een groot deel te ondervangen.
In de omliggende gemeenten blijkt niet
veel animo voor de trolleybus te zijn.
Heemstede geeft, als de tram Haarlem-
Heemstede verdwijnt, aan de autobus de
voorkeur, Bloemendaal wil, voor de ver
bindingen HaarlemOverveen en Haar
lemBloemendaal, alleen de trolleybus
aanvaarden als de N.Z.H., als tegenpresta
tie bereid is, óók de verliesgevende auto
buslijn BloemendaalOverveenVogelen
zang te exploiteeren. Zoo de N Z.H. dat
niet wenseht, geeft Bloemendaal ook de
voorkeur aan autobussen.
De eenstemmigheid laat dus nog veel te
wenschen over!
Zooals men weet is nu door de gemeen
ten Haarlem, Heemstede en Bloemendaal
een commissie benoemd om het verkeers-
vraagstuk in studie te nemen.
Monarchie of republiek?
Op Zondag 26 Mei a.s. zal in Italië een
belangrijke kwestie worden beslist: Een
referendum zal op dien dag uitmaken,
welke regeeringsvorm zal worden geko
zen. de monarchistische of de republikein-
sche.
Dit besluit werd heden door den Ita-
liaanschen ministerraad genomen nadat
de premier Gasperi contact had gehad
met de leiders van alle politieke groepee
ringen des lands.
Vanwege. atoom-proeven, welke in Mei a.s. nabij liet eiland Bikini van de
Marshall-groep zullen worden gehoóden, moet de bevolking van liel eiland
evacuee ren. Inboorlingen vernemen de aanzegging, om hun woonplaats te
verlaten, (I*.)
NiJdCOSOia
Tweede tenlastelegging
Behalve de zaak, die in voortzetting
behandeld werd tegen ds. R. H. Olde
man, waren hem in een tweede zaak
nieuwe feiten ten laste gelegd, n.l. dat
hij in de jaren 1942, 1943 en 1944 aan
verschillende Joodsche personen valsche
of vervalsehte persoonsbewijzen ver
kocht voor bedragen varieerende van
f 750.tot f 1100.althans voor be
langrijk hoogere bedragen dan f 100,
zijnde de maximale somma waarvoor
hij ze van P. Visser gekocht heeft. Bo
vendien werd hem ten laste gelegd, dat
hij aan verscheidene ondergedoken per
sonen distributiebonkaarten verkocht
voor aanmerkelijk grootere bedragen
dan waarvoor hij ze inkocht. De ver
schillen zou hij te eigen bate aange
wend hebben. Tegelijk met hem stond
de verkooper van de persoonsbewijzen
P. Visser terecht.
Voor het begin der getuigenverhooren
vestigde de president, prof. v. Hamel, de
aandacht op het feit, dat meermalen
tijdens het proces menschen als „Jood"
aangeduid zouden worden. Dit is onver
mijdelijk uit den aard van het pro.es,
doch beteekent geen stellingnemen van
het Hof of bij andere gelegenheden on
derscheid maken tusschen Joden en
niet-Joden.
Ds. Oldeman erkende het tenlastege-
legde in groote trekken. P. Visser, wien
tcnlaste gelegd was, dat hii met mede
weten in de winst gedeeld had, ver
klaarde niet beter te weten dan da*
dit vrijwillig, o.a. door Joodsche fami
lies aan den dominee afgestane fondsen
waren.
Ds. Oldeman zei, dat hij al het geld
in één pot gedaan had, waarvan hij do
kosten voor levensonderhoud voor hem
zelf en zijn Joodsche onderduikers be
strijden wilde. Wegens de hooge ali
mentaties aan zijn gescheiden vrouw
kon hij deze niet uit eigen middelen be
talen.
De verklaringen van de talrijke ge
tuigen waren on de belangrijkste pun
ten niet in strijd met die vari ds. Olde
man. De heer Bnnnewit verleide nog.
hoe hij f 1500 aan den dominee betaald
had voor 2 nieuwe persoonsbewijzen,
zonder die te krijgen. De verd. had hem
gezegd, dat de dame. aan wie hij het
geld had doorgegeven. gearresteerd
was. Een andere getuige had f 6000.
betaald voor 5 persoonsbewijzen. Ds.
Oldeman vertelde eenzelfde verhaal
Deze man kreeg slechts f 4000 terug.
Uit andere verklaringen bleek, dat ds.
Oldeman geen vergoeding van zijn on
derduikers vroeg. Een enkel maal
n.l. als nog bijzondere diensten voor
deze onderduikers verricht werden
heeft hij wel eens vrijwillig aangebo
den geld aangenomen.
Tenslotte bleek uit een proces-ver
baal, dat de bewering van ds. Oldeman,
dat de dame, aan wie hii het geld had
doorgegeven, gearresteerd was. in strijd
was met de waarheid. Haar arrestatie
geschiedde pas maanden later.
Twee requisitoirs: 6 en 1 jaar
De advocaat-fiscaal mr. B. J. Besier
achtte het verraden van ir. Smitt niet
wettelijk en overtuigend bewegen en
concludeerde op dit punt vrijspraak.
Ten aanzien van Herman Rot achtte hij
het ten las'e gelegde bewezen en me
moreerde daarbij verklaringen van
minstens vijf getuigen. Hii achtte het
feit te erger, daar verd. ontwikkeld is
en het ambt van predikant uitoefende.
De dood van Herman Rot was naar mr.
Besier's overtuiging geen beviisbaaf
rechtstreeks «evolg van de aanklacht.
De eisch luidde 6 jaar gevangenisstraf,
evt. door te brengen in een Rijkswerk
inrichting. In dn tweede zaak werd l
jaar legen ds. Oldeman geëischt en vrij
spraak geconcludeerd voor P. Visser.
Beide cischen tpgen ds Oldeman zijn
met inbegrip van levenslange ontzet
ting uit de rechten om bij d- gewaan
de macht te dienen, om te kiezen of ge
kozen te worden en om eenig kerkelijk
of geestelijk ambt uit te oefenen.
Pleidooi van mr. v. d Hoeven
Verdedigers pleidooi, dat alle punten
van het requisitoir en vele getuigenver
klaringen behandelde, begon met een
critiek op de felheid en het gebrek aan
nuchterheid van diverse getuigen en
van den advocaat-fiscaal, wier goede
trouw hij echter niet in twijfel trok.
Ds. Oldeman's handelingen vormden
volgens hem geen aanslag op de illega
liteit, doch op het misbruiken ervan. De
figuur van Rot, die naderhand een uit
stekend Nederlander is gebleken, eisch-
te toentertijd de grootste voorzichtig
heid. De schijn is erg tegen dezen ver
dachte geweest, die echter slechts
uiterst domme en onverantwoordelijke
dingen gedaan heeft. De raadsman con
cludeerde vrijspraak. In de tweede zaak
concludeerde hij op juridische gronden
niet-ontvankelijkheid van het Hof.
De uitspraak in deze zaken zal op ltt
Maart om 10 uur geschieden.
Ontvluchte S S.-man
ging inbreken
'e Nachts werd ingebroken in een woning
aan den Bussumcrwcg te Hilversum,
waarbij een partij textielgocderen werd
gestolen. Dien zelfden nacht nog werden
op straat door een agent twee mannen
aangehouden, die in het bezit waren van
de gestolen goederen Bil onderz.oek bleek
een der gearresteerden, de 21-Jnrige chauf
feur E. v B. uit Zullen, een uit het kamp
te Vught ontvluchtte S R.-man te zijn, die
door inbreken ln zijn onderhoud voorzag,
