Haarlems Dagblad ChuccMl pleit Franco beet van zich af De Drie Machtigen I i voor Internationale strijdmacht Twee nota's aan Moskou Hij waarschuwde Zondag V.S. «O© .Taarfcane» No. 1H272 Bureaux: Groote Houtstr. 93 en Soendaplein 37, Haarlem IJmuiden: Kennemerlaan 154, Telef. 5437. Tel.: Administratie 10724. Expeditie 14825 WoeiiwliM Maart I1>4« Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom Uitgave Stichting Voorlichting Abonnementen: p. week 31 ci. per kwartaal f 4. Postgiro 273107. Tel.: Redactie 10600. Dir.-Hoofdred. 15054 HST heeft geen zin ons te gedragen als de struisvogel en niet te willen zien, dat de huidige verhoudingen tusschen Amerika-Engeland en de Sovjet-Unie al lesbehalve gunstig zijn. Zij hebben zich niet ontwikkeld in den geest, waarin men in San Francisco hoopte, de U.N.O. tot bloei te zullen brengen. Er hebben zich verschillende punten van ernstige wrij ving voorgedaan. Het is niet vreemd dat men in Engeland en Amerika de schep ping van een Sovjet-,,invloedssfeer" in den radicalen vorm, waarin die in Oost- Europa tot stand is gekomen, met alarm heeft aanschouwd. Sinds dat geschied is en zich ontwikkeld heeft is men even wel, vooral van Engelsche zijde, op een goede verstandhouding blijven aanstu ren. De debatten in den Veiligheidsraad van de U.N.O.. waarin van Engelsche en Russische zijden krachtige taal gespro ken werd, deden de hoop ontstaan dat de atmosfeer gezuiverd zou zijn. Dit is niet bewaarheid. Noch ten aanzien van Mant- sjoerije, nodh ten aanzien van Perzië hebben de Russen zich aan de gemaakte overeenkomsten gehouden. Dat zij uil dit laatste land hun troepen niet hebben te ruggetrokken, hetgeen strijdt met een in 1942 gesloten verdrag, dat ook door Enge land en Perzië onderteekend is, heeft groote onrust gewekt. Die wordt zeker niet verminderd door de eischen, die vol gens de Evening News door do Sovjet- regeering aan den Perzischen minister president Sultaneh zouden zijn gesteld. Wij hebben ze gisteren vermeld. Dat zij voor Perzië niét aanvaardbaar waren kan geen verwondering wekken. Zij be helsden immers, behalve den eisch van een bondgenootschap, dat de Perzische regeering de autonomie van Azerbcidsjan zou erkennen, haar bultenlandsdhe poli tiek baseeren op die van de Sovjet-Unie, dit land olie-concessies verleencn en bui tendien toestemmen in de vorming van een Perzisch leger onder leiding van Russische militaire adviseurs, te station- neeren op punten die voor de Sovjet-Unie van strategisch belang zijn. In het tus- schenstadium zou de Perzische regeering 'het roodc leger moeten „verzoeken" te blijven waar het nu is. Volgens de Evening News besloot de Sovjet-regeering, haar troepen niet uit Azerbcidsjan terug te trekken, omdat Sul taneh deze eischen niet kon aanvaarden. De troepen zouden nu weer blijven, zoo lang de toestand niet was opgehelderd. Maar dit werd noch aan den Perzischen, nodh aan den Engelschen minister van Buitenlandsche Zaken medegedeeld. Sul taneh diende, toen hij de bedoelingen van de Sovjet-Unie vernam, een officieel pro test te Moskou in. Dat „de olie" in dit conflict van over- heerschend belang Is, blijkt uit de door de Evening News genoemde eischen. Zooals bekend is, bezitten Engelsche belangen sinds tientallen jaren zeer groote olie concessies in Perzië. Een paar weken geleden werd in Enge land de veronderstelling gepropageerd, dat de Sovjet-Unie niet de communisee- ring van andere landen of imperialistische plannen beoogde, maar veeleer beducht zou zijn voor eigen veiligheid en zich daarom door invloedssferen wenschte te beschermen. Tot voor kort werd ook druk geschreven over „het Russische raadsel Dat doet men nu niet meer. Winston Churchill vertoeft in Amerika. De Engel sche bladen hebben bericht dat hij, na aanvankelijk van plan te zijn geweest er vacantie te houden, een reeks redevoerin gen zal houden over de troebele interna tionale verhoudingen en over het verhin derde aspect van de wereld sinds hot ein de van den oorlog. „Hij zal dit doen' zegt de Daily Mail, „in het licht van de expan sie-politiek der Sovjet-Unie en van on lusten in het Britsche Keizerrijk." Presi dent Truman zou hem vergezellen bi] zijn optreden voor Fulton University, Missouri, maar er zich toe bepalen den spreker ln te leiden. Inmiddels heeft senator Arthur Vanden- berg. een der leidende figuren onder dc republikeinen, verklaard dat zijns inziens de Russische machtsontplooiing in het Oostelijke Middellandsche Zee-bekken, het Midden-Oosten en het Verre Oosten dc UNO. in gevaar brengt. Vandenberg, die grooten invloed in de Vereenlgde Staten heeft, had gewild dat Byrnes zich in don Veiligheidsraad krachtiger tegen de aan spraken van de Sovjet-Unie verzet zou hebben. Verleden week barstte een perscampagne tegen het Sovjet-beleid in de Vereenigdc Staten los. waarin vooral de New York Times en New York Herald Tribune zich zeer scherp uitlieten. Het eerste blad ver klaarde onomwonden dat Amerika het Britsche Keizerrijk als zijn eerste verde digingslinie beschouwde, dat het daarom tweemaal ten oorlog was getfokken en dat een eventueel toekomstige aanvaller van het British Empire zich geen illusies moest maken omtrent Amcrika's afzijdigheid. De New York Times achtte het gewenscht, dit de wereld duidelijk te maken. De New York Telegram en dc andere bladen van de Scripp's-Howard groep verklaarden dat „Stalin's bluf uitwerking had gehad In Oost-Europa, maar niet zou slagen in het Middellandsche Zee-bekken of het Verre Oosten." Gisteren heeft Winston Churchill voor Fulton University het woord gevoerd en een nauwere vereeniging van de Engelsch sprekende volken gevraagd met gemeen- Het woord is aan. De tentoonstelling: „Holland calls", die speciaal werd Ingericht om buiten onze grenzen belangstelling te kweeken voor den opbouw en het herstel in Nederland, wil dezer dagen haar tournee door Engclund en Amerika be ginnen. De leiding berust bij den heer T. van Rentergem, Ken der paneclen van de expositie in aanbouw. (P.) Op zUn Amerikaansche reis beeft Chur chill te Fulton, in den staat Missouri, in het Westminster college aldaar, een op zienbarende rede gehouden, waarin hy een beeld gaf van dc internationale situatie en enkele nadrukkelijke voorstellen deed ten aanzien van de politieke gedragslijn der Westelijke mogendheden tegenover de Rus sische aspiraties. Churchill verklaarde bij het beging van zijn rede dat hij zonder officieel man daat sprak. Zijn redevoering was echter tevoren door Truman en Lord Halifax gelezen. „Er is een schaduw gevallen", aldus Churchill, „over de plaatsen die kort ge leden nog straalden in hef licht der ge allieerde overwinning. Niemand weet, wat Rusland en zijn communistische interna tionale in de naaste toekomst zullen doen. of wat de grenzen zijn van hun neigingen tot expansie. Mijn voorstel is derhalve, de U.N.O. terstond van een gewapende macht te voorzien, en de mogendheden te ver zoeken een. aantal eskaders vliegtuigen in dienst dezer wereldorganisatie te stellen: Voorkomen i6 beter dan genezen! schappelijk gebruik van alle vloot- en luehlmachtbases in de geheele wereld. Hij is verder gegaan. Verklarend „dat nie mand weet, wat Sovjet-Rusland en zijn communistische internationale in de naas te toekomst zullen doen of wat de grenzen zullen zijn van zijn neiging tot expansie" heeft hij voorgesteld de U.N.O. terstond van een Internationale gewapende macht te voorzien. Hij wil de mogendheden ver zoeken, een aantal eskaders vliegtuigen in dienst te stellen van een wereldorga nisatie. Voorkomen is beter dan genezen. Churchill heeft daarna opnieuw zijn be wondering voor het dappere Russische volk en voor Stalin geuit, hem aanduidend als „mijn vriend in oorlogsdagen, maar schalk Stalin". Maar hij heeft er op laten volgen dat de communistische partijen, die in de landen van Oost-Europa van weinig beteekenis waren, een voorrang en een macht ver boven haar getalssterkte heb ben verworven. Overal trachten zij totali- tairen invloed te verwerven. In bijna al die landen, met uitzondering van Tsjecho- Slowakije, overheerscht een politie-regee- ring. Churchill sprak van „in sommige landen optredende communistische vijfde colonnes", die hij als een groeiende uit daging en een gevaar voor de Christelijke beschaving aanduidde. De gedachte dat een nieuwe oorlog on vermijdelijk zou zijn wees hij evenwel van de hand. „Ik geloof niet dat Rusland den oorlog wenscht. Het wenscht de on bepaalde uitbreiding van zijn macht en leerstellingen als vruchten van den oor log. Van hetgeen ik van onze Russische vrienden en bondgenooten tijdens den oorlog heb gezien weet ik dat er niets is, dat /.ij zoozeer bewonderen als kracht en dat er niets is, waarvoor zij minder respect hebben dan voor militaire zwakheid. Wij kunnen ons niet veroorloven langs nauwe grenzen te arbeiden en ver leidingen te veroorzaken voor kracht metingen." Van dc Engelsche bladen hebben de Daily Mail en Daily Sketch de rede van Churchill toegejuicht: andere hebben tot dusver geen commentaar gegeven. En op den achtergrond ligt de door Rus land zoo sterk gewantrouwde atoombom. Laat ons niet paniek-achtig worden in een reeds zoo oorlogsmoede wereld vol verwoestingen en hopen op nieuwe ont wikkeling. Er is meer noodig om den vrede te waurborgen dan tot dusver gedaan is. R. P. „Oorlogen zullen niet voorkomen kun nen worden en de wereldveilighcidsorga- nisatie zal niet in aanzien kunnen stijgen," aldus ging Churchill verder, „zonder een broederlijke vereeniging van de Engelsch- sprekende volkeren, dat beteekent: een bijzonder nauw contact tusschen Engeland en de Vereenigde Staten. Dit dient ge paard te gaan met het handhaven van dc bestaande faciliteiten voor de wederzijd- sche veiligheid door het gemeenschappelijk gebruik van alle vloot- en luchtmachtbases der beide landen over de geheele wereld en tenslotte zou zelfs een gemeenschap pelijk staatsburgerschap mogelijk zijn." Churchill wees verder op zijn groote bewondering voor het Russische volk en Stalin, en op de sympathie in Engeland en Amerika jegens de volkeren van Rusland en op de daar hcerschende vastbesloten heid tot het vestigen van een blijvende vriendschap. Wij begrijpen dat het voor Rusland een noodzaak is zich aan zijn Westelijke gren zen veilig te stellen tegen elke nieuwe Duitsche agressie. Wij verwelkomen het land op zijn rechtmatige plaats in de we reld. Het is echter mijn plicht U op enkele feiten te wijzen. Sprekende over de buiten verhouding hunner getalsterkte uitgroeiende macht en voorrang der communistische partijen in Oost-Europa zeide Churchill dat in bij na alle landen in het Oosten een politie- regiem heerscht. Alleen in Tsjecho-Slown- kije bestaat een ware democratie. „Uitge zonderd in het Britsche RUk en de Ver eenlgde Staten, waar het communisme nog in zijn kinderjaren is, zijn de communis tische partijen of vijfde colonnes een toe nemende uitdaging en gevaar voor de Christelijke beschaving. Ik geloof niet dat de Sovjet-Unie oorlog wil. Wel verlangt zij de vruchten van den de Madariaga: Het begrip „levensstan daard" houdt iets diepers in dan wordt aangegeven door het soort huis waarin iemand woont en de hoe veelheid die hij in winkels kan koopen. oorlog en een onbeperkte uitbreiding van haar macht en leerstellingen. Door hetgeen ik van onze Russische vrienden en bondgenooten tijdens den oor log heb gezien, weet ik, dat zij niets zoo zeer bewonderen ais kracht en niets zoo weinig achten als militaire zwakheid. Evenwichtspoiitick uit den bonzo Dc oude theorie van machtsevenwicht is derhalve ongezond. Indien de Wester- sche democratieën blijven vasthouden aan de beginselen van het Handvest, zal haar invloed ter bevordering van de in dit Handvest vervatte principes geweldig zijn en niemand zal haar dan waarschijn lijk lastig vallen". Churchill besloot met te zeggen: „Wil een oorlog voorkomen worden, dan dienen wU op dit moment, in 1946, onder oppergezag der Vereenigde Volkeren op alle punten tot een goede verstand houding te geraken met dc Sovjet-Unie. Laai nfemand de liet ISritschc Rijk e schatten". Ongunstige Amerikaansche reactie. De eerste berichten over de reacties in Amerika op de rede van Churchill wij zer er op, dal de leden van het congres Churchill's voorstel tof het vormen varï een Britsch-Amerikaansche militaire al liantie niet gunstig ontvangen hebben. over Perzië en Manlsioerije. De Britsche zaakgelastigde te Moskou, Frank Roberts, heeft, zooals gisteren in Londen werd bekend gemaakt, een nota van de Britsche regeering aan de Sovjet- Russische regeering overhandigd. In do nota wordt gewezen op de bepalingen van het driemogondhedenverdrag, welke be trekking hebben op het terugtrekken van geallieerde troepen uit Perzië. Ook wordt in de nota gevraagd wat de Soviet-Russi sche regeering beoogt met het blijven hand haven van troepen van het Russische leger in sommige doelen van Perzië. Naar Ass. Press uit Washington meldt, hebben de Vereenigde Staten eveneens to Moskou geprotesteerd tegen de voortgezet te aanwezigheid van Sovjettroepen ln Mantsjoerije, dat begin Februari roeda moest zijn ontruimd. Het Amerikaansche ministerie van bui tenlandsche znken heeft verklaard, dat er een nota naar Moskou Is gezonden. Naar men verwacht zullen de Russen de nota in den loop van heden ontvangen en de in houd zal kort daarna bekend worden go- maakt. Emmy Goerlng—Sonnemann, de vrouw van den gewezen luchtmaarschalk, en mevrouw Baldur von Schlrach, die belde goin'erneerd waren, zijn op vrije voeten gesteld De laat ste zou den geallieerden belangrltke diens ten hebben bewezen. Een tuclitliln zonder vliegtuig werd Dinsdag geopend In Londen, 'oen de verbin ding Amsterdam--bonden werd Ingewijd met een lunch dei officials In Hyde Parkhotel, terwijl de DC 3 die als eerste toestel op dezo lijn van Schiphol naar Londen zou vliegen, wegens mist niet kon opstijgen. De vertraging, die de publicatie der mogendhedenverklarlng over Spanje ln liet afgeloopen weekeind onderging ls verklanr- baar door de gisteren bekend geworden bij zonderheid dat Franco Zondag J.l. t.e Wash ington een nota liet bezorgen, waarin lil] de regeerlng der Vereenigde Staten waar schuwde zich niet te mengen ln Spaansche binnenlandsche aangelegenheden. In de nota werd verklaard, dat Spanje „alle buitenlandsche pressie afwijst, daar het de kwestie van zijn binnenlandsch re giem beschouwt als een aangelegenheid, welke bij uitsluiting zijn eigen souverclnl- telt aangaat." De nota voegt er aan toe. dat alle ver dere buitenlandsche pressie slechts zal kun nen dienen tot het oprakelen van de na tionale gevoelens van het Spaansche volk en dat de Spaansche regeering deze „af wijzende houding" deelt. Reacties op de „Nota 1 Drie" Waarnemers te Madrid hadden den in druk dat de antl-Franco-nota der drie mo gendheden een opluchting ln Spaansche kringen teweeg bracht, daar men gevreesd had dat het Fransche voorstel tot onmid dellijke verbreking der diplomatieke be trekkingen er in zou zijn opgenomen. In Frankrijk heerscht teleurstelling over de zwakke termen der nota. Een woord voerder der regeering zelde dat zij een com promis vormt tusschen de Fransche versie en de „zeer zwakke" Amerlkaansch-Brlt- sche voorstellen. De republlkelnschc regeering Olral heeft zich nog nlot formeel geuit over dc nota, doch ln deze kringen wordt een duldelUka teleurstelling waargenomen over het feit dat niets lil de nota dc erkening der ro- gcerlng-Olral dichterbij heeft gebracht. Het feit dat de nota het Initiatief Lot den volgenden stap aan do Spanjaarden zelf overlaat, wordt beschouwd als een verster king der Franco-stelling, aangezien dc voor standers der Franco-regeerlng zich sterk genoeg voelen om een cvontueele actie der verzetsbeweging den kop In te drukken. Het Spaansche blad ABC: 'zegt „de „ondragelijke druk vnn bulten af kan. In- plaats van een bijdrage tot onze revolutie, slechts een hinderpaal en een onderbreking daarvan vormen Niet naar de 11. N, O. De Britsche regeering heeft, volgens Reu ter. geweigerd de Spaansche kwestie voor den veiligheidsraad te brengen, zooals do Franschen hadden voorgesteld. Deze afwij zing werd Dinsdag door Duff Cooper aan Bldault medegedeeld. Dit standpunt is ge fundeerd op het feit, dat de Britsche regee rlng hel Spaansche regiem als een Spaansch- blnnenlandsehe aangelegenheid beschouwt, die alleen het Spaansche volk aangaat. De Amerikaansche ambassade tc Madrid overweegt bij dc Spaansche regocring to protesteeren legi-n de wijze, waarop do geallieerde verklaring over het Spaansche publick een op misleidende wijze uitge trokken versie van de nota. die een ge heel verwrongen beeldt geeft.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1946 | | pagina 1